کذب سخن احراز شود. مطابق اصل صحت، قول و فعل مسلمانان و حتی غیر مسلمان و شخص فاسق و طفل ممیز هنگام شک، تا دلیلی بر خلاف آن احراز نشده است، حمل بر صحت می شود. در تعارض اصل صحت با استصحاب اعم از حکمی و موضوعی ، این اصل با توجه به اماره بودن مقدم می شود. به علاوه اجرای اصل صحت به معنای تکلیفی در اقوال و افعال دیگران و پرهیز از سوءظن، سبب آرامش روحی و روانی فرد وجامعه و رهایی از گناه شده و تأثیر زیادی در جلب محبت دیگران وعدم دشمنی وحسادت آنان دارد .

کلمات کلیدی : اصل صحت،  اصالة الصحة تکلیفی،  حسن ظن،  اباحه، حلیت،  برائت ، اماره .

 

مقدمه

قاعده صحت از قواعد فقهی مشهور و متداول بین فقهاست و در اکثر ابواب فقه در کلیه ی معاملات و عقود و ایقاعات ، عبادات ، اقوال و اعتقادات جاری است ، این قاعده نه تنها در عرصه های فردی، بلکه در حل مشکلات اجتماعی و معیشتی مردم دارای مصادیق گسترده ای است ، و از عسر و حرج و اختلاف نظام جلوگیری می کند .

طبعاً حسن جریان امور، مورد تایید عقلا نیز می باشد ضمن این که آیات و روایات زیادی برای استدلال این قاعده وجود دارد، قاعده اصالة الصحة بر سایر اصول مقدم است و در هنگام تعارض با استصحاب بر آن نیز مقدم می شود.

اصل صحت تکلیفی شامل احکام خمسه می شود و بیشتر در جنبه های اخلاقی کاربرد دارد که هم شامل اعمال خود فرد و هم اعمال دیگران می شود . اصل صحت در عمل دیگران به این معنی است که تا عدم جواز حرمت عمل کسی احراز نشده است،  باید آن را جائز و روا بشماریم؛ چنان که کسی چیزی می خورد یا مایعی می نوشد و یا لباسی می پوشد و احتمال حرمت آن را می دهیم ، تا حرمت آن ثابت نشده ، باید آن را حلال بدانیم .

پژوهش حاضر در سه فصل تدوین گردیده است . در فصل اول ، ضمن شرح مفاهیم بنیادین به مستندات و ادله قاعده صحت و زمان اجرای آن پرداخته شده است. در فصل دوم مجاری اصل صحت و اصول و اماراتی که با این قاعده ارتباط دارند و مقدم شدن قاعده صحت بر آنان مورد بررسی قرار گرفته است. و در فصل سوم کاربرد قاعده در زندگی فردی و اجتماعی اعم از اقوال و عبادات و…، هم چنین حسن ظن نسبت به اعمال دیگران و دوری از مواضع تهمت و دفع تهمت از خود مسائلی بیان شده است .

 

این پژوهش برخلاف پژوهش های دیگر که بیشتر به خود قاعده و کاربرد اجمالی آن به معنای وضعی پرداخته اند، بیشتر به مسائل کاربردی قاعده به معنای تکلیفی پرداخته است.

طرح تحقیق

1-تعریف مساله و بیان سوال های اصلی تحقیق

این مطلب را هم بخوانید :

قاعده فقهی به معنای احکام عامه ای است که با بسیاری از مسائل فقهیه مرتبط است و اصالة الصحة در فعل غیر به کار می رود و منظور این است که چنانچه فعلی از غیر صادر شود وصحت و فساد آن برای دیگران مشخص نباشد بنا بر صحت آن عمل گذاشته می شود .این قاعده نه تنها در عرصه های فردی،  بلکه در حل مشکلات اجتماعی و معیشتی مردم دارای کاربرد گسترده ای است و از عسر و حرج

بوده، مورد سفارش انبیاء، نبی گرامی اسلامr، ائمه معصومینb، صحابه و تابعین، و تمامی مسلمانان نیز بوده است. مخالف بودن جمعیت اندکی تندرو که با تمامی امور با تعصب برخورد کرده و موجبات بی حرمتی به مسلمانان را فراهم می‌کنند، تأثیری در جریان همیشه جاری (تبرک) نداشته و ندارد. مشروعیت و استحباب تبرک جستن به آثار انبیاء، اولیا و صالحان، حتی پس از مرگشان ثابت است و هیچ گونه منافاتی با توحید در عبادت ندارد.

واژگان کلیدی:  مشروعیت، قرآن، سنت، تبرک

فهرست مطالب

مقدمه  1

فصل اول: کلیات و مفاهیم.. 2

گفتار اول: کلیات    3

الف) تبیین موضوع   3

پرسش‌های تحقیق   3

پرسش اصلی.. 3

پرسش‌های فرعی.. 3

فرضیه‌های تحقیق   4

فرضیه‌ی اصلی.. 4

فرضیه‌های فرعی.. 4

پیشینه‌ی تحقیق   4

مفهوم «برکت» در لغت     6

توحید در برکت     8

«تبرک» در قرآن کریم   8

«تبرک» در احادیث     9

اصل برکت از جانب خداست     10

فصل دوم: موارد تبرک در آیات قرآن کریم و روایات… 11

١ . برکت در اشخاص      12

الف) برکت در حضرت نوحg. 12

 

ب) برکت در حضرت عیسیg. 12

ج) برکت در حضرت موسیg. 13

د) برکت در حضرت ابراهیمg. 14

هـ) برکت در رسول خداr. 14

و) برکت در اهل بیت پیامبرr. 15

ز) برکت اولیای الهی.. 16

ح) برکت مسلمانان نزد پیامبرr. 17

ط) برکت افراد مؤمن.. 17

ی) سامری و تبرک به خاک اسب جبرئیل.. 18

 

این مطلب را هم بخوانید :

دیدگاه ابن‌کثیر در مورد آیه. 18

٢ . برکت در مکان   20

الف) مسجد الحرام. 20

ب) مسجد الاقصی.. 20

ج) کوه طور. 20

د) مقام ابراهیمg. 20

هـ) روضه پیامبرr. 23

و) جای نماز پیامبرr. 24

بوسیدن اماکن متبرک… 25

٣ . برکت در زمان   25

الف) شب قدر. 25

ب) دهه ذی‌الحجه. 25

ج) ماه‌های حرام. 26

د) وقت سحر. 27

۴ . برکت در اشیاء  27

الف) برکت در باران. 27

ب) درخت زیتون. 27

ج) برکت در آثار پیامبران. 28

د) برکت در آب زمزم. 30

هـ) برکت در قرآن کریم. 30

عوامل تبرک به قرآن کریم. 31

١ . کلام الهی.. 31

٢ . وسیله‌ای برای تمییز حق از باطل.. 32

٣ . وسیله‌ی هدایت.. 32

۴ . تبیان هر چیز. 32

۵ . وسیله‌ی رحمت.. 33

۶ . قرآن، نور هدایت.. 33

٧ . بشارت برای مؤمنین.. 33

٨ . شفای مرض‌های قلبی.. 34

٩ . وسیله‌ی خیر. 34

تبیین و موارد تبرک مشروع از منظر قرآن و سنت     34

 ١ . تبرک به اسم خداوند. 34

 ٢ . تبرک به صلوات بر پیامبرr. 35

 ٣ . تبرک به تلاوت قرآن کریم. 35

 ۴ . تبرک به پیامبرr در زمان حیات… 36

الف) تبرک به اعضای جسد پیامبرr. 36

ب) تبرک به موی پیامبرr. 37

ج) تبرک به آب دهان پیامبرr. 39

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

تاریخچه حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………………………………………8

فصل اول: مفهوم حق حبس و سایر مفاهیم اصلی پژوهش

1-1- مفهوم حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-1-1- تعریف حق …………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-1-2- مفهوم حبس در لغت ……………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-1-3- مفهوم اصطلاحی حبس ………………………………………………………………………………………………………………………….11

1-1-3-1- معنای مصطلح حبس در فقه شیعه ……………………………………………………………………………………………………11

1-1-3-2- معنای اصطلاحی حبس در حقوق مدنی ایران و مواد مربوطه …………………………………………………………12

1-2- سایر مفاهیم مرتبط با حق حبس ………………………………………………………………………………………………………………..14

1-2-1- مورد عقد (عوض و معوّض) ………………………………………………………………………………………………………………..14

1-2-2- شرایط عوض و معوض …………………………………………………………………………………………………………………………16

1-2-3- عقد یا معامله معاوضی …………………………………………………………………………………………………………………………..18

1-2-3-1- مفهوم و تعریف عقد …………………………………………………………………………………………………………………………18

1-2-3-1-1- مفهوم لغوی عقد …………………………………………………………………………………………………………………………..19

1-2-3-1-2- مفهوم اصطلاحی عقد …………………………………………………………………………………………………………………..19

1-2-3-1-3- مفهوم لغوی معامله…………………………………………………………………………………………………………………………20

1-2-3-2- ماهیت و ارکان تشکیل دهنده عقد ……………………………………………………………………………………………………21

1-2-3-2-1- ماهیت عقد ……………………………………………………………………………………………………………………………………21

1-2-3-2-1-1- تعاریف عقد درفقه و حقوق ……………………………………………………………………………………………………21

1-2-3-2-1-2- ماهیت عقد در فقه عامه …………………………………………………………………………………………………………..21

1-2-3-2-1-3- ماهیت عقد در حقوق موضوعه ………………………………………………………………………………………………22

 

1-2-3-2-2- ماهیت معامله ………………………………………………………………………………………………………………………………..23

1-2-3-2-2-1- در مفهوم عام ……………………………………………………………………………………………………………………………23

1-2-3-2-2-2- در مفهوم خاص ……………………………………………………………………………………………………………………….23

1-2-3-2-2-3- در مفهوم اخص ……………………………………………………………………………………………………………………….23

1-2-3-2-3- تعریف معامله معاوضی ………………………………………………………………………………………………………………..24

1-2-3-2-4- شرایط معامله معاوضی …………………………………………………………………………………………………………………24

1-2-4- عقد معوض و عقد غیر معوض …………………………………………………………………………………………………………….24

1-2-4-1- تعریف عقد معاوضی …………………………………………………………………………………………………………………………25

1-2-4-1-1- ویژگی های عقود معاوضی ………………………………………………………………………………………………………….26

این مطلب را هم بخوانید :

1-2-4-1-2- آثار معاوضی بودن عقد ………………………………………………………………………………………………………………..26

1-2-4-1-3- فایده تشخیص عقود معوض ………………………………………………………………………………………………………..29

1-2-4-2- تعریف عقد غیر معاوضی ………………………………………………………………………………………………………………….29

1-2-4-2-1- معیار تشخیص عقود غیر معوض …………………………………………………………………………………………………29

1-2-4-2-2- اقسام عقود غیر معاوضی ………………………………………………………………………………………………………………31

1-2-4-3- تفاوت بین عقد معوض و غیر معوض بر مسئله شرط عوض …………………………………………………………31

1-2-4-4- تفاوت این دو نوع عقد از جهت آثار حقوقی ………………………………………………………………………………….35

1-2-4-5- نتیجه گفتار حاظر ………………………………………………………………………………………………………………………………35

1-2-5- تسلیم و تسلم …………………………………………………………………………………………………………………………………………36

1-2-5-1- تعریف تسلیم و تسلم ……………………………………………………………………………………………………………………….36

1-2-5-2- ماهیت و مبنای حقوقی تسلیم و تسلم ……………………………………………………………………………………………..37

فصل دوم: ماهیت و مبانی حق حبس از دیدگاه حقوقی و فقهی

2-1- بررسی ماهیت حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………………..39

2-1-1- بحث مقدماتی در بیان حق …………………………………………………………………………………………………………………….39

2-1-2- ماهیت حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………………………..39

2-1-3- تبیین ماهیت حق حبس از دیدگاه علمای فقه و حقوق ……………………………………………………………………….40

2-1-4- شناخت ماهیت حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………….42

2-1-5- مطالعه تطبیقی در فقه عامه …………………………………………………………………………………………………………………….44

2-2- مبانی حق حبس در فقه امامیه و حقوق ایران ……………………………………………………………………………………………44

2-2-1- بررسی مبانی حق حبس از دیدگاه علمای شیعه …………………………………………………………………………………..44

2-2-2- بررسی مبانی حق حبس از دیدگاه دکترین حقوق مدنی ایران ……………………………………………………………..47

2-3- چگونگی پایان دادن به تنازع ناشی از حق حبس ………………………………………………………………………………………48

فصل سوم :موارد پیدایش حق حبس و شروط آن از دیدگاه حقوقی و فقهی

3-1- شرایط پیدایش حق حبس …………………………………………………………………………………………………………………………..53

3-1-1- موجدات حق حبس ……………………………………………………………………………………………………………………………….53

3-1-1-1- انعقاد عقد بیع صحیح میان بایع و مشتری ………………………………………………………………………………………..53

3-1-1-2- واجب التسلیم بودن تعهدات طرفین عقد …………………………………………………………………………………………54

3-1-1-3- لزوم همزمانی تعهدات طرفین عقد …………………………………………………………………………………………………..54

3-1-1-4- حق حبس هنگام حلول اجل …………………………………………………………………………………………………………….54

3-1-1-5- تعهدات بایع و مشتری مرکب از حال و مؤجل ……………………………………………………………………………….55

3-1-2- تبیین محدوده­ی حق حبس در حقوق ایران و فقه امامیه ……………………………………………………………………..55

3-1-2-1- حق حبس یک استثناء است ……………………………………………………………………………………………………………..56

3-1-2-2- دامنه جریان حق حبس محدود به عقود معاوضی است …………………………………………………………………..56

3-1-2-3- دامنه جریان حق حبس وسیعتر از عقود معاوضی است …………………………………………………………………..57

3-1-2-4- محدوده حق حبس در قوانین ایران ………………………………………………………………………………………………….58

3-1-3- شرایط حابس و محبوس ……………………………………………………………………………………………………………………….58

3-1-3-1- در شرایط حابس ……………………………………………………………………………………………………………………………….58

3-1-3-2- در شرایط محبوس …………………………………………………………………………………………………………………………….61

3-1-3-3- تکالیف حابس ……………………………………………………………………………………………………………………………………62

3-1-3-3-1- حفظ و نگهداری محبوس ……………………………………………………………………………………………………………64

3-1-3-3-2- منافع محبوس در زمان حبس ………………………………………………………………………………………………………66

3-1-4- بررسی وضعیت عین محبوسه در حین حبس ………………………………………………………………………………………68

3-1-4-1- انتفاع مشتری از مبیع در مدت حبس ……………………………………………………………………………………………….69

3-1-4-2- قبض مبیع بدون اذن بایع در مدت حبس …………………………………………………………………………………………69

3-1-4-3- تصرفات متبایعین در موضوع حق حبس ………………………………………………………………………………………….70

3-2- شرط حال بودن هر دو عوض در حق حبس …………………………………………………………………………………………….71

3-2-1- شرط حال بودن عوضین در حقوق مدنی ایران …………………………………………………………………………………….71

3-2-2- شرط حال بودن عوضین از منظر فقهای امامیه ……………………………………………………………………………………..74

3-3- مشروط نبودن تسلیم به شرط ضمن عقد …………………………………………………………………………………………………..75

3-3-1- مشروط نبودن تسلیم به شرط ضمن عقد در دکترین حقوق مدنی ………………………………………………………75

3-3-2- مشروط نبودن تسلیم به شرط ضمن عقد در فقه امامیه ………………………………………………………………………..76

الف ) اهمیت موضوع  ………………………………………………………………………………………………………………….3
ب ) اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….3

ج) پرسش های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………3
د ) فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..4

و ) روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….4
هـ ) سازماندهی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………4

ی) ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..4

فصل اول

مفاهیم ، مبانی و شرایط تحقق لوث درقسامه

مبحث نخست : مفاهیم و پیشینه تاریخی  …………………………………………………………………………………………..5
گفتار اول : واژه شناسی …………………………………………………………………………………………………………………5

الف) قسامه  ……………………………………………………………………………………………………………………………….6
ب) قسم ……………………………………………………………………………………………………………………………………11

ج) لوث ……………………………………………………………………………………………………………………………………12
د) ظن ………………………………………………………………………………………………………………………………………15
گفتار دوم : پیشینه تاریخی ……………………………………………………………………………………………………………18
الف ) در ادیان قبل از اسلام ………………………………………………………………………………………………………..19
ب ) در دین اسلام ……………………………………………………………………………………………………………………..20
مبحث دوم : مبانی ………………………………………………………………………………………………………………………23

گفتار اول: مبانی شرعی ……………………………………………………………………………………………………………….23
الف) آیات ………………………………………………………………………………………………………………………………..24
ب) روایات ………………………………………………………………………………………………………………………………24
ج) اجماع …………………………………………………………………………………………………………………………………26
د) عقل …………………………………………………………………………………………………………………………………….27
گفتار دوم : مبانی حقوقی …………………………………………………………………………………………………………….28
الف ) درقانون حدود و قصاص ……………………………………………………………………………………………………28
ب) درقانون مجازات اسلامی سابق ……………………………………………………………………………………………….29
ج ) درقانون مجازات اسلامی جدید ……………………………………………………………………………………………..30

 

مبحث سوم : شرایط و عوامل تحقق و اسقاط لوث ……………………………………………………………………………32
گفتار اول: شرایط تحقق لوث ……………………………………………………………………………………………………….33
گفتار دوم : عوامل اسقاط کننده لوث …………………………………………………………………………………………….35
فصل دوم

قلمرو قسامه و تشریفات آن

مبحث نخست : قلمرو قسامه ………………………………………………………………………………………………………………………40

این مطلب را هم بخوانید :

گفتار اول : قسامه در قتل عمد ……………………………………………………………………………………………………..41
گفتار دوم : قسامه درقتل غیرعمد ………………………………………………………………………………………………….43
گفتار سوم : قسامه دراعضاء و جوارح….. ………………………………………………………………………………………45
مبحث دوم : تشریفات قسامه ………………………………………………………………………………………………………….57

گفتار اول: مرجع صالح جهت اقامه قسامه ………………………………………………………………………………………57
گفتار دوم : حد نصاب قسامه ……………………………………………………………………………………………………….61
الف ) درقتل عمد ……………………………………………………………………………………………………………………..61
ب) در قتل های شبه عمد و خطای محض …………………………………………………………………………………….62

ج) درجراحات ………………………………………………………………………………………………………………………….62

گفتار سوم : شرایط قسم خورندگان ………………………………………………………………………………………………64
الف) جنسیت ……………………………………………………………………………………………………………………………65

• مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 3
• بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………. 4
• روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 5
• فرضیه و سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 6
• پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 7

 

فصل دوم: ویژگی های خاص جرایم منافی عفت

2-1 راه ها و ادله اثبات جرایم منلفی عفت………………………………………………………………………………………. 9

2-1-1 اقرار………………………………………………………………………………………………………………… 10

2-2 موضوعیت اقرار در جرایم منافی عفت…………………………………………………………………………………… 13

2-2-1 شهادت……………………………………………………………………………………………………………. 14

2-3 علم قاضی………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-4 جرایم منافی عفت مشهود…………………………………………………………………………………………………….. 19

2-5 شاکی خصوصی در جرایم منافی عفت…………………………………………………………………………………… 20

2-6 دلایل ممنوعیت تحقیق و بررسی در جرایم منافی عفت……………………………………………………………. 21

2-6-1 دلایل شرعی…………………………………………………………………………………………………….. 21

2-7 موضوع جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی……………………………………………………………………………. 22

2-8 مصادیق جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی……………………………………………………………………………. 22

2-9 مفهوم منافیات عفت……………………………………………………………………………………………………………. 23

2-9-1 مفهوم لغوی……………………………………………………………………………………………………….. 23

2-9-2 مفهوم اصطلاحی………………………………………………………………………………………………… 24

2-10مفهوم پیشگیری……………………………………………………………………………………………………………….. 25

2-11 منابع جرایم منافی عفت…………………………………………………………………………………………………… 26

2-12 اهداف قوانین جرایم منافی عفت………………………………………………………………………………………. 27

2-13 اجرای حد……………………………………………………………………………………………………………………….. 31

2-14  شرایط اثبات و اجرای مجازات…………………………………………………………………………………………. 31

 

 

2-51 تفاوت فقه اسلامی و حقوق کشورهای غربی در جرایم منافی عفت…………………………………………. 32

2-15-1 در فقه اسلامی………………………………………………………………………………………………… 32

2-15-2 در نظام های حقوقی کشورهای غربی………………………………………………………………… 32

2-15-3 جرایم منافی عفت تطبیقی – انگلستان……………………………………………………………….. 32

2-15-3-1 مصداق های بیان مفهوم عنف و اکراه در حقوق انگلستان……………………………. 32

2-15-4 در کشورهای اسلامی – سودان…………………………………………………………………………..34

2-15-5 جرایم منافی عفت تطبیقی – فرانسه…………………………………………………………………… 34

2-16 ارتکاب جرایم جنسی توسط اشخاص حقوقی………………………………………………………………………. 35

این مطلب را هم بخوانید :

2-16-1 جرایم منافی عفت – امریکا……………………………………………………………………………… 36

2-16-1-1 زنای به عنف…………………………………………………………………………………………. 36

2-16-1-2 مقاربت زن در تجاوز به عنف………………………………………………………………….. 37

2-17 موضوع جرایم حدی جنسی در فقه امامیه…………………………………………………………………………….. 37

2-17-1 رابطه جنسی شخص خنثی……………………………………………………………………………….. 37

2-17-2 اثبات زنا با اقرار……………………………………………………………………………………………… 38

2-17-3 اثبات زنا با شهادت…………………………………………………………………………………………. 39

2-17-4 دیگر شرایط شهادت……………………………………………………………………………………….. 39

2-17-5 توبه………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-17-6 سقوط به واسطه جهل و شبیه…………………………………………………………………………… 40

2-18 انواع حد های فقهی در زنا…………………………………………………………………………………………………. 40

2-18-1 اقسام حد زنا……………………………………………………………………………………………………………….. 41

فصل سوم: جرایم منافی عفت در اسلام

3-1 جرایم منافی عفت در اسلام………………………………………………………………………………………………….. 43

3-2 اقسام اعمال منافی عفت در اسلام………………………………………………………………………………………….. 45

3-3 وجود اختلاف در جنسیت……………………………………………………………………………………………………. 46

3-4 فقد علقه زوجیت………………………………………………………………………………………………………………… 46

3-5 منافی عفت بودن عمل ارتکامی…………………………………………………………………………………………….. 47

3-6 عنف و اکراه……………………………………………………………………………………………………………………….. 47

3-7 تعریف……………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

3-8 جرایم منافی عفت در قانون مجازات اسلامی………………………………………………………………………….. 49

3-8-1 اثبات جرایم منافی عفت……………………………………………………………………………………………….. 49

3-9 زنا…………………………………………………………………………………………………………………………………… 51

3-10 لواط از نظر فقه اسلامی……………………………………………………………………………………………………… 52