• روش انجام تحقیق ………………………………………………………………………………………….. 13
• ابزار گردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………………… 13
• محدوده زمانی و مکانی تحقیق ………………………………………………………………………… 13
• سازماندهی فصول ………………………………………………………………………………………….. 13

فصل دوم: چهارچوب نظری تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… 15

الف. مبانی هستی شناختی …………………………………………………………………………………….. 16

1. هستی مخلوق ………………………………………………………………………………………… 16
2. هستی هدفمند و منتظم …………………………………………………………………………….. 16
3. تناسب میان تکوین و تشریع ……………………………………………………………………… 18
4. دنیا و آخرت …………………………………………………………………………………………. 20
5. عالم غیب ……………………………………………………………………………………………… 21

ب. مبانی انسان شناختی ……………………………………………………………………………………….. 23

1. انسان بنده و خلیفه خدا …………………………………………………………………………….. 23
2. انسان موجودی ذو ابعاد ……………………………………………………………………………. 24

عنوان                                                                                                                                      صفحه

3. فطرت انسان …………………………………………………………………………………………… 26
4. انسان موجودی محدود …………………………………………………………………………….. 27
5. انسان موجودی مختار ………………………………………………………………………………. 27

پ. مبانی زن شناختی …………………………………………………………………………………………… 28

1. اشتراک زن و مرد در انسانیت ……………………………………………………………………. 28
2. تفاوت های زن و مرد در خلقت …………………………………………………………………. 30

1.2. نقصان عقل ………………………………………………………………………………………… 33

2.2. کمال احساس …………………………………………………………………………………….. 35

3.2. ضعف جسمانی …………………………………………………………………………………… 35

4.2. غیرت در مردان …………………………………………………………………………………… 36

1.2. صبر و حیا در زنان ………………………………………………………………………………… 37

3. آفرینش اصیل زن ……………………………………………………………………………………. 38

ت. مبانی معرفت شناختی ……………………………………………………………………………………… 40

1. منزلت عقل در هندسه معرفت دینی …………………………………………………………….. 40
2. منزلت وحی در هندسه معرفت دینی ……………………………………………………………. 41
3. نسبت میان عقل، نقل و وحی …………………………………………………………………….. 43

ج. مبانی دین شناختی ………………………………………………………………………………………….. 45

1. فرد و جامعه …………………………………………………………………………………………… 45
2. نقش دین در تشریع و قانونگذاری ………………………………………………………………. 46
3. معیار ارزشمندی و ارزش گذاری ……………………………………………………………….. 47
4. نظام حق و تکلیف …………………………………………………………………………………… 48
5. عدل و حکمت الهی ………………………………………………………………………………… 49

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………. 51

 

 

عنوان                                                                                                                                      صفحه

فصل سوم: مولفه های الگوی نقش اجتماعی زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… 55

الف. اصول و پیش فرض های حاکم بر دیدگاه اجتماعی اسلامی ……………………………………… 56

1. تعالی فرد در گرو تعالی جامعه ………………………………………………………………………….. 56
2. معیار ارزشمندی نقش ها ………………………………………………………………………………… 56
3. جایگاه مرد و زن در اقتصاد خانواده و جامعه ……………………………………………………….. 58
4. نقش های مکمل و موازی ………………………………………………………………………………… 59
5. اصالت خانواده و مصالح آن …………………………………………………………………………….. 60

ب. نظام ارزشی حاکم در بحث نقش زنان …………………………………………………………………….. 64

1. مطلوب نبودن اختلاط زن و مرد ………………………………………………………………………….. 64
2. عزت و احترام زن ……………………………………………………………………………………………. 65
3. محوریت زن در خانواده ……………………………………………………………………………………. 66
4. تاکید بر مربی بودن زن ………………………………………………………………………………….. 68

پ. مولفه های نقش اجتماعی زنان ………………………………………………………………………….. 70

1. همسری ………………………………………………………………………………………………………. 70
2. مادری ………………………………………………………………………………………………………… 72
3. خانه داری ………………………………………………………………………………………………….. 74
4. تحصیل ……………………………………………………………………………………………………….. 75
5. آموزش و تربیت …………………………………………………………………………………………… 78
6. اشتغال و فعالیت اقتصادی ……………………………………………………………………………….. 79
7. مشارکت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ………………………………………………………………… 87

جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………….. 89

فصل چهارم: مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 90

عنوان                                                                                                                                      صفحه

الف. اصول و پیش فرض های حاکم بر دیدگاه اسلام در باب مصرف …………………………………. 91

1. سطوح رفاه در دیدگاه اسلامی ……………………………………………………………………………. 91
2. مصرف مطابق با شان عرفی افراد …………………………………………………………………………. 91
3. فقر و غنا …………………………………………………………………………………………………………. 92
4. قاعده نفی سبیل و ارتباط مصرف با تولید ……………………………………………………………. 94
5. مفهوم نیاز …………………………………………………………………………………………………… 95

1.5. مد و مصرف گرایی مدرن …………………………………………………………………………. 96

2.5. تاملی بر پدیده خرید فراغتی ……………………………………………………………………… 98

3.5. نقش تبلیغات بازرگانی در ایجاد نیاز کاذب ……………………………………………………… 100

4.5. فرهنگ مبتنی بر چشم و هم چشمی ………………………………………………………………. 101

ب. نظام ارزشی اسلام در باب مصرف ………………………………………………………………………… 102

این مطلب را هم بخوانید :

فرم درخواست گواهی الکترونیکی:/پایان نامه درباره امضای الکترونیکی

1. نکوهش اسراف ………………………………………………………………………………………….. 102

1.1. محدوده اسراف …………………………………………………………………………………….. 103

2. زهد ………………………………………………………………………………………………………….. 105
3. قناعت و صرفه جویی ……………………………………………………………………………………… 107
4. انفاق ……………………………………………………………………………………………………………. 107
5. تبرج مطلوب برای زن ……………………………………………………………………………………. 108
6. نکوهش چشم و هم چشمی ……………………………………………………………………………. 109
7. مذمت تجمل گرایی ……………………………………………………………………………………… 110
8. شکر و طلب روزی از خدا ……………………………………………………………………………… 111

پ. مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی ………………………………………………………….. 112

1. پوشاک …………………………………………………………………………………………………….. 112
2. وسایل زندگی …………………………………………………………………………………………….. 113
3. مصارف آرایشی و بهداشتی ……………………………………………………………………………… 114

عنوان                                                                                                                                      صفحه

4. وقت و زمان ………………………………………………………………………………………………… 115
5. وسیله نقلیه شخصی ……………………………………………………………………………………….. 115
6. انفاق ………………………………………………………………………………………………………… 116

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………. 117

فصل پنجم: مولفه های الگوی پوشش زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 118

الف. ملاحظات مهم پیرامون حجاب و پوشش ……………………………………………………………… 119

1. از بین بردن زمینه ایجاد فساد لازمه تعالی جامعه …………………………………………………… 119
2. حجاب امری اجتماعی و نه فردی ………………………………………………………………………. 119
3. کارکردهای فردی حجاب برای زنان …………………………………………………………………. 120
4. کارکردهای اجتماعی حجاب ………………………………………………………………………… 124

ب. مولفه های الگوی حجاب زن مسلمان ایرانی …………………………………………………………… 127

1. حجاب در پوشش و لباس ………………………………………………………………………………… 127
2. حجاب در رفتار …………………………………………………………………………………………. 127
3. حجاب در گفتار ………………………………………………………………………………………… 128
4. حجاب چشم …………………………………………………………………………………………….. 128

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………… 129

فصل ششم: راهکارهای تقویت الگو در میان زنان جامعه پس از انقلاب اسلامی

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 130

الف. راهکارهای تقویت الگوی نقش اجتماعی زن مسلمان ………………………………………………………… 131

ب. راهکارهای تقویت الگوی مصرف زن مسلمان …………………………………………………………………… 134

پ. راهکارهای تقویت الگوی حجاب زن مسلمان …………………………………………………………………… 135

جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………….. 145

عنوان                                                                                                                                      صفحه

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………. 157

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

– بیان مساله

آن چیزی که در بدو پیدایش حرکت انقلاب اسلامی در نگاه بنیانگذار و حامیان آن وجود داشت آن بود که انقلاب اسلامی ادامه مسیر صدر اسلام و گفتمان عاشوراست که در جهت تمدن سازی اسلامی و جهانی شدن و صدور دین مبین اسلام پیش خواهد رفت. واضح است که وقتی صحبت از تمدن[1] به میان می آید پای قدمت و تاریخ و نیز گستردگی در همه شئون یک جامعه نیز به بحث باز می شود. ویل دورانت در تعریف این مفهوم می نویسد: «تمدن را می‌توان به شکل کلی آن، عبارت از نظمی اجتماعی دانست که در نتیجه وجود آن، خلاقیت فرهنگی امکان پذیر می شود و جریان پیدا می کند» (دورانت[2]،5:1378).

در تعریف دیگری که آقای روح الامینی از هرسکویتس[3] در کتاب خود درباره تمدن ارائه می کند:

تمدن عبارت است از مجموعه ی دانشها، هنرها، فنون، آداب و رسوم، تاسیسات نهادهای اجتماعی که در پرتو ابداعات و اختراعات و فعالیتهای افراد و گروههای انسانی طی قرون و اعصار گذشته توسعه و تکامل یافته و در تمام قسمتهای یک جامعه و یا چند جامعه که با هم ارتباط دارند رایج است. مثل تمدن مصر، تمدن بونان، تمدن ایران و… که هر کدام دارای ویژگیهایی است که به عوامل جغرافیایی، تاریخی و تکنیکی خاص بستگی دارند (روح الامینی،49:1377).

هر دوره تاریخی به دو مرحله فرهنگ و تمدن تقسیم می‌شود که اولی را مقدمه دومی می دانند و برای به وجود آمدن تمدن، شکل گیری فرهنگی متناسب با آن ضرورت دارد. رضا داوری اردکانی در باب ارتباط فرهنگ و تمدن می گوید:

تمدن صورت خاص زندگی مردم بر مبنای فرهنگ و تفکر است.به عبارت دیگر تمدن مجموعه ی آداب و رسوم و سنن و رفتار و کردار و فنون و صنایعی است که با تعلق به اصول و مبانی است، نه آنکه بسط و تحول تمدن به خودی خود بتواند موجب تفکر تازه باشد (داوری،64:1380).

لذا همان طور که تمدن غرب بر پایه فرهنگ و تفکر خاصی بنا شده و اکنون در همه شئون اجتماعی نفوذ کرده است، برای برپا کردن تمدنی متفاوت در مقابل این تمدن نسبتا فراگیر امروز، می بایست فرهنگی متفاوت و تفکری متزاحم با فرهنگ و تفکر مدرنیته بنا کرد. اکنون ارائه تعریفی از فرهنگ نیز می تواند زوایایی از بحث را روشن تر نماید. مفهوم فرهنگ از آن دسته از مفاهیم و واژه هاست که تعاریف بسیار متعدد و متنوعی از آن ارائه گردیده است و شاید ارائه یک تعریف فراگیر و مورد اتفاق همه اندیشمندان از این واژه و مفهوم امکان پذیر نباشد. اما معروف ترین و پر استفاده ترین تعریف برای مفهوم فرهنگ، تعریفی است که «ای.بی.تایلور[4]» مردم شناس انگلیسی از این مفهوم ارائه داده است. این مردم شناس در تعریف فرهنگ می گوید: «فرهنگ آن کل پیچیده ای است که دانش ها، عقاید، هنرها، اخلاقیات، قوانین، آداب و رسوم و قابلیت ها و عاداتی را که انسان به عنوان عضوی از جامعه کسب می کند در بر می گیرد» (ترنر[5]،89:1371). فرهنگ فارسی معین نیز در یک تعریف دیگری فرهنگ را «مرکب از دو واژه فر و هنگ به معنای ادب، تربیت، دانش، علم، معرفت و آداب و رسوم» تعریف کرده‌ است (معین،345:1381).

حال با این تعریف از فرهنگ می توان به این نکته پی برد که یکی از محورهای ایجاد و تمایز یک فرهنگ از دیگری، به سبک های مختلف زندگی افراد و نظام های رفتاری آنان برمی گردد. شیوه های رفتاری و سبک های زندگی مردم یک جامعه در طول سالها و قرن ها به شکل گیری تمدن های کهن می انجامد. لذا برای بازیابی و تمایز یک فرهنگ خاص از دیگری، یکی از راهکارهای آن مراجعه به شیوه های رفتاری و سبک های زندگی مردم آن جامعه است.

امروزه گسترش تعاملات جهانی و برخوردهای فرهنگ ها و سبک های زندگی با یکدیگر از یک سو، و تمرکز قدرت های رسانه ای و تبلیغاتی در دست متولیان و حامیان فرهنگ و تمدن غرب از سوی دیگر، باعث شده است که سبک زندگی دنیای مدرن به فرهنگ غالب دنیا تبدیل شود. فرهنگی که پایه های اصلی آن بر تفکر اومانیستی و لیبرالیستی انسان مدرن بنا شده است و شاید ضرورتا سنخیتی با زمینه های اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف از جمله جامعه ما نداشته باشد (زرشناس،76:1381). امروزه دیگر این بشر نیست که فکر می‌کند چگونه بپوشد، چگونه بخوابد و چگونه زندگی کند؛ بلکه این رسانه‌های جهانی هستند که این برنامه‌ریزی‌ها را به عهده گرفته‌اند و هر روز با دستور کمپانی‌های اقتصادی و سرمایه‌داری نظام سلطه به تغییر ذائقه‌های مخاطبان خود می‌پردازند (بودریار[6]،127:1389).

از این منظر چیزی که در نگاه یک اندیشمند اجتماعی بدیهی می نماید آن است که برای رسیدن به تمدن دینی که مولفه های اساسی آن بر مبنای خدامحوری و دین محوری پایه ریزی می شود، راهی جز گذر از فرهنگ و تمدن انسان محور و سکولاریستی دنیای متجدد وجود ندارد و برای درانداختن طرح تمدنی جدید و متناسب با مولفه های دنیای دینی، نیازمند تبیین و ارائه مدل های دینی از شیوه ها و سبک های زندگی و نظام های رفتاری و احساسی و هنجاری در جامعه خودمان می باشیم. از منظر دیگر مقوله تفاوت های جنسیتی در یک جامعه از بدیهیات است و به نظر می رسد برای تبیین مدل های رفتاری و فرهنگی متناسب با هر جامعه اهتمام به تفاوت های جنسیتی مورد نیاز است.

باید در نظر داشت که مسئله زنان در دنیا هر چه که باشد موضوع سخن در اینجا زن ایرانی است. زن ایرانی و مسئله آن، با زنان دیگر سرزمین ها تفاوت عمیقی دارد گو اینکه دغدغه ها و اصول مشترکی نیز میان زنان وجود دارد. زن ایرانی و مسئله آن ریشه در فرهنگ و رسوم سرزمینی با تاریخ چند هزار ساله دارد و قریب 14 قرن است که دارائی های تمدنی زن ایرانی با یکی از فربه ترین ادیان جهان آمیزش یافته و در بروز خارجی آن با موجودی مواجه هستیم به نام ” زن ایرانی مسلمان” که برای تبیین نظام رفتاری و سبک زندگی آن باید به هر سه جزء این عنوان توجه کرد و غفلت یا تغافل از یکی از این سه جزء و یا فروکاستن هر کدام به دیگری به حل مسئله زنان چندان کمکی نمی کند (کرمی،23:1385).

امروزه به دلیل غلبه فرهنگ و سبک زندگی[7] مدرن بر نظام رفتاری افراد جامعه ما، تفاوت های معناداری میان الگوی سبک زندگی زنان نسل حاضر جامعه با الگوی اسلامی نظام رفتاری زن مسلمان ایرانی مشاهده می گردد که نیازمند آسیب شناسی و ارائه راهکار به منظور حل این مساله است. لذا این تحقیق بر آن است تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد:

الگوی سبک زندگی زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی دارای چه مولفه ها و ویژگیهایی بوده و راهکار تقویت آن در جامعه چگونه خواهد بود؟

ب- اهمیت و ضرورت تحقیق

1- فواید نظری

1-1- فایده نظری این تحقیق عبارتست از ارائه مولفه هایی هر چند محدود از یک مدل و الگوی اسلامی – ایرانی از نظام رفتاری زن بعد از انقلاب اسلامی.

1-2- بسط دانش نظری در حوزه سبک زندگی زنان مسلمان

2- فایده عملی

2-1- ارائه راهکارهایی پیرامون چگونگی تقویت یک نظام رفتاری متعادل برای زن مسلمان ایرانی در جامعه امروز ایران

پ- اهداف تحقیق

1- هدف اصلی

• شناخت الگوی سبک زندگی زن مسلمان ایرانی و ارائه راهکارهای تقویت آن در جامعه پس از انقلاب اسلامی

2- اهداف فرعی

• شناخت مبانی نظری الگوی سبک زندگی زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی
• شناخت مولفه های الگوی نقش اجتماعی زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی
• شناخت مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی
• شناخت مولفه های الگوی پوشش زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی
• بررسی راهکارهای تقویت این الگوها در میان زنان جامعه پس از انقلاب اسلامی

ت- سوالات تحقیق

1- سوال اصلی

• الگوی سبک زندگی زن مسلمان ایرانی و راهکارهای تقویت آن در جامعه چگونه است؟

2- سوالات فرعی

• مبانی نظری الگوی سبک زندگی زن مسلمان ایرانی چیست؟
• مولفه های الگوی نقش اجتماعی زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی کدام است؟
• مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی کدام است؟
• مولفه های الگوی پوشش زن مسلمان ایرانی پس از انقلاب اسلامی کدام است؟
• راهکارهای تقویت این الگوها در میان زنان جامعه پس از انقلاب اسلامی کدام است؟

ث- تعریف مفاهیم

1- الگو[8]: در ادبیات اسلامی آنچه در تعریف الگو به کار برده شده است واژه «اسوه» است که به معنای مقتدا است و یا در فارسی به معنای «در پی رفتن» را می رساند (یاحقی،63:1372). در قران کریم در آیه 21 سوره احزاب پیامبر اکرم(ص) به عنوان اسوه حسنه معرفی شده است. لذا به نظر می رسد در ادبیات قرانی، اسوه به کسی اطلاق می گردد که در عمل، حالات، سلوک و روش مورد اقتدا و پیروی قرار می گیرد (سبحانی،80:1386). توماس کوهن، در تعریف الگو می نویسد: «الگوها نمونه‌های قابل قبول تمرینات علمی می‌باشند، نمونه‌هائی که در خود، قانون، تئوری، کاربرد و ابزار را دارا می‌باشند» (کوهن،73:1386).

2- سبک زندگی: در تعریف سبک زندگی تنوع بسیاری به لحاظ تعریفی در میان اندیشمندان علوم اجتماعی وجود دارد. مهمترین تعاریف موجود از این مفهوم عبارتند از: فرهنگ رندوم هاوس چنین می نویسد: «عادات یا منش ها، رویکردها، ذوقها و قرایح، استانداردهای اخلاقی، سطح اقتصادی و… که همه اینها در مجموع روش زیستن فرد یا گروه را می سازند (Random House Dictionary, 1987).

3- نقش اجتماعی[9]: نقش اجتماعی دربرگیرنده طرز تلقین ها، ارزش و رفتارهایی است که جامعه برای یک فرد و تمامی افراد یک پایگاه مشخص در نظر می گیرد (بیرو[10]،374:1384).

4- مصرف[11]: مصرف کردن در معنای عادی و هنجار آن یعنی استفاده درست و به اندازه از منابع طبیعی برای زنده ماندن و زندگی کردن (خادمیان،125:1388).

5- پوشش[12]: منظور از پوشش در این تحقیق نمود اجتماعی لباس زن است.

6- زن مسلمان ایرانی: منظور ما از زن مسلمان ایرانی در این تحقیق زنان مسلمان و شیعه ی اثنی عشری ساکن کشور ایران است.

ج- پیشینه تحقیق

1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور

باقر ساروخانی (1386) در مقاله ای با عنوان «زن، قدرت و خانواده» هدف خود را از نگارش این مقاله که به روش اسنادی و فراتحلیل انجام شده است، شناسایی قدرت و ساز و کارهای آن، بحث از قدرت در اندیشه‏های اساسی، شناسایی مدل‏های کاربردی در حوزه زن، قدرت و خانواده و بررسی نتایج پژوهش انجام شده در باب هرم قدرت و خانواده و جایگاه زن در آن می داند و نتیجه گیری می کند که روابط قدرت با افزایش پیچیدگی جامعه از سیطره قدرت جسمانی بیرون آمده متغیرهای نوینی چون جایگاه فرد در مناصب اجتماعی اهمیت یافته است. در حوزه نظری ملاحظه می شود تفکیک نقش‏های زن و مرد در خانواده، آن طور که در اندیشه کارکردگرایان به نمایندگی پارسونز مطرح می‏شود، نمی‏تواند پاسخگوی درست مسائل خانواده در جامعه معاصر باشد. دیدگاه‏های تضاد منابع و فمینیسم[13] نیز، هر یک با کاستی‏هایی مواجه است. در نتیجه تحولات اجتماعی قدرت مبتنی بر اجبار در خانواده جایگاهی ندارد، از این‏رو یا باید از مضمون جدید آن به تعبیر اقتدار یاد کرد و یا قدرت را در معنای انسانی آن در نظر آورد. اندیشه تقریب زن و مرد و تأکید بر ابعاد انسانی آنان تا آنجا ضروری است که از مردیت استعلایی از یکسو و مرد ـ زن یکسانی از سوی دیگر اجتناب شود. تصمیم‏گیری در خانواده از یک سو امری مشارکتی و از سوی دیگر کاربردی است. تمایز تحقیق مذکور با پایان نامه حاضر نیز در تدوین الگو و ارائه مدل سبک زندگی زن مسلمان ایرانی است.

تقی آزاد ارمکی (1386) در مقاله «الگوی سبک زندگی در ایران» ضمن اشاره به تفاوت های اساسی سبک زندگی در جوامع غربی و ایران، معتقد است الگوی سبک زندگی در جامعه غرب کاملاً طبقاتی است و مقولاتی همچون نسل، ساماندهی جامعه، جنسیت، شهری بودن و شهری شدن در جامعه غربی به صورت طبقاتی است اما در ایران این مقولات بدون سیر طبیعی خود از جامعه سرمایه‌داری، خود را نشان داده است و سبک زندگی ایرانیان به شدت از دین و خانواده تاثیر پذیرفته است. تمایز این تحقیق با پایان نامه حاضر در ارائه الگوی سبک زندگی زنان مسلمان ایرانی است که در تحقیق مذکور به آن پرداخته نشده است.

یوسف اباذری و حسن چاوشیان (1387) در مقاله ای با عنوان «از ”طبقه اجتماعی” تا ”سبک زندگی”/ رویکردهای نوین در تحلیل جامعه شناختی هویت اجتماعی» می نویسند: مفهوم «طبقه اجتماعی» اصل بنیادین تبیین‏های اجتماعی در سنت تفکر جامعه شناختی است. هم پویش‏های اجتماعی و هم هویت اجتماعی اعضای جوامع مدرن به کمک این مفهوم تحلیل و درک می‏شود. اما جهت‏گیری همگرای نظریه‏های اجتماعی اخیر به سمت پذیرش اهمیت فزاینده‏ی حوزه‏های مصرف و فعالیت‏های سبک زندگی در شکل دادن به هویت شخصی و اجتماعی است. وی همچنین هدف از نگارش این مقاله را تحلیل چگونگی تغییر شالوده ی اجتماعی هویت در جوامع امروزی است. وی تحلیل خود را بر محور سه استدلال مجزا و در عین حال همبسته مبتنی می داند که عبارتند از: 1) تحول در رابطه‏ی میان کار و فراغت 2) چند پارگی ساختار طبقاتی در جوامع مدرن 3) پیدایش فرهنگ مصرف. وی در پایان به این نتیجه گیری می رسد که نتیجه‏ی این استدلال‏ها، پذیرش اولویت فرهنگ بر ساختار اجتماعی تولید و پذیرش باز تابندگی شکل‏گیری هویت‏ها در برابر جبرگرایی تبیین‏های ساختاری است. در تحقیق ایشان نیز ارائه الگوی سبک زندگی هدف نبوده و محقق هیچ اشاره ای به آن نکرده است و این از تمایزات تحقیق ایشان با پایان نامه حاضر است.

محمدرضا زیبایی نژاد (1389) در کتاب «هویت و نقش های جنسیتی» به یکی از مولفه های سبک زندگی زنان یعنی نقش اجتماعی آنان پرداخته است. وی در این کتاب ضمن بررسی تفاوت ها و تمایزات تکوینی و تشریعی زن و مرد به ارائه دیدگاه اسلام در خصوص تفکیک جنسیتی نقش های خانوادگی و اجتماعی میان زن و مرد می پردازد. ایشان همچنین دیدگاه های علوم اجتماعی و روانشناسی را در باب نقش های جنسیتی زنان مورد بررسی قرار می دهند. تمایز اصلی این کتاب با تحقیق حاضر در گستردگی ابعاد مورد بررسی در مقوله سبک زندگی زنان توسط این پایان نامه است.

فریبا علاسوند (1390) در کتاب «زن در اسلام» به بررسی وجوه مختلف شخصیت و زندگی زن مسلمان پرداخته است. وی در جلد اول این کتاب به بررسی مبانی دینی نگاه به زن و مقایسه آن با دیدگاه های غربی پرداخته و در جلد دوم به تبیین مولفه های نقش جنسیتی زنان در خانواده و اجتماع مبادرت ورزیده است. ایشان نقش های مادری و همسری و وظایف زن در درون خانه و خانواده را از دیدگاه اسلامی دارای اولویت و اهمیت بسیار بالایی دانسته اند و معتقدند که نقش های اجتماعی و سیاسی زنان در درجه دوم اهمیت و با شرط عدم تعارض با نقش ها اولیه زنان موضوعیت می یابند. تفاوت اصلی این کتاب با تحقیق حاضر در آن است که این کتاب تنها به یکی از مولفه های سبک زندگی زنان پرداخته است و تحقیق حاضر قصد دارد به ارائه الگوی سبک زندگی زنان بپردازد.

تحقیق دیگری که در این زمینه انجام شده است متعلق به زهرا آیت اللهی (1386) است که با عنوان «زن، دین، سیاست» به چاپ رسیده است. این کتاب نیز به یکی از مولفه های سبک زندگی زن مسلمان تحت عنوان مشارکت سیاسی پرداخته است. ایشان با بررسی تاریخی حضور اجتماعی زنان مسلمان در عرصه های گوناگون، مشارکت سیاسی زنان را یک وظیفه و تکلیف می داند و معتقد است که در مسائل سیاسی و اجتماعی بدون در نظر گرفتن نقش تاثیرگذار زنان نمی توان راه به جایی برد. این تحقیق نیز از این جهت با پایان نامه حاضر متمایز است که قصد ارائه الگوی جامع سبک زندگی زنان را ندارد و فقط به بررسی تاریخی الگوی مشارکت سیاسی زنان پرداخته است.

نزهت احمدی (1387) در مقاله ای با عنوان «پیش درآمدهائی بر حضور اجتماعی زن» پس از بررسی تاریخی از حضور اجتماعی زن ایرانی از دوران مشروطه به این سمت نتیجه گیری می کند که ورود زنان به عرصه‌های اجتماعی نه‌ پدیده‌ای آنی و ناگهانی بلکه نتیجه تلاشی مستمر و دراز مدت بود که ابتدا از سوی مردان آغاز شد و سپس برخی زنان آن را دنبال کردند. این تلاشها از سوی افراد مختلف با اندیشه‌ها و گرایشهای متفاوت، در راه رسیدن به هدفی واحد صورت پذیرفت. بی‌شک در آغاز راه هیچ‌کس نمی‌توانست به خوبی و روشنی مسیر را مشخص کند و یا الگوهای مناسب برای زن ایرانی و چگونگی ورود او به جامعه را در اختیار گذارد. این کار نه‌تنها به زمان نیاز داشت، مستلزم ورود زنان، آزمون ‌و خطا و در نهایت یافتن راه منطقی و مناسب با شرایط و مقتضیات جامعه بود. این حرکت ابتدا با آگاه‌کردن مردان و زنان به لزوم تربیت زنان آغاز شد، سپس مساله حقوق زنان مطرح گردید و در نهایت گروههایی از زنان شکل گرفتند که نه‌ تنها کم ‌و بیش به حقوق خود واقف بودند بلکه برای اعاده حقوق سایر زنان و به‌ ویژه زنان محروم طبقات پایین تلاش می‌کردند. اگرچه در این تحقیق به مولفه حضور اجتماعی زنان پرداخته شده است اما تمایز آن با پایان نامه حاضر در جامعیت و ابعاد مورد بررسی و نیز نظام وارگی مولفه های مورد بررسی در پایان نامه حاضر است.

سمیه ‌سادات شفیعی (1384) پایان نامه ای با عنوان «مطالعه جنسیتی اوقات فراغت؛ به سوی تبیین سبک زندگی» نگاشته است. وی در پایان نامه خود به این نکته اشاره می کند که جایگاه اوقات فراغت در زندگی انسان امروزی به خصوص قشر کارمند و کارگر بسیار حائز اهمیت است و از سوی دیگر زنان نیز با این مقوله سروکار دارند که پرداختن به امر فراغت در زندگی زنان شاغل دارای موانع و محدودیت هایی است. ایشان در این تحقیق قصد پرداختن به نحوه و میزان گذران اوقات فراغت در زندگی زنان ایرانی در داخل و خارج از خانه و نیز میزان رضایتمندی آنان از گذران اوقات فراغت را دارند که نتیجه گیری ایشان حاکی از آن است که میان عوامل غیر مادی موجود در عرصه زندگی خصوصی زنان از یک سو و عوامل اقتصادی و اجتماعی از سوی دیگر با گذران اوقات فراغت زنان، چه از لحاظ میزان اوقات فراغت و چه به لحاظ گذران اوقات فراغت در درون یا بیرون از خانه، میزان پرداختن زنان به فعالیت های گذران اوقات فراغت و رضامندی آنان از گذران اوقات فراغت رابطه‌ وجود دارد و بر این اساس بهبود فراغت زنان همواره دستخوش عوامل محسوس و نامحسوس انکارناپذیری است و در نتیجه بیشتر از اختصاص درآمد، نیازمند بسترسازی فرهنگی خاص خود است. وجه تمایز این تحقیق نیز با