خارجی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………………………………………103

فصل سوم: روش تحقیق

نوع تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………109

جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………………109

نمونه آماری  و روش نمونه گیری: ………………………………………………………………………………………………………….109

پرسشنامه شخصیتی آیزنگ(EPQ-R)………………………………………………………………………………………………….114

روش نمره گذاری……………………………………………………………………………………………………………………………………115

روش اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………………..117

روش های آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………….117

فصل چهارم: یافته های تحقیق

یافته‌های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………..119

یافته های مربوط به فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………….125

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………….131

تبیین یافته­های مربوط به فرضیه­ پژوهش…………………………………………………………………………………………….132

محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….136

پیشنهادات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………136

منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….139

منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………………………………………147

 

پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………150

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………….157

این مطلب را هم بخوانید :

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه

جدول 1-2- پنج عامل شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………..19

جدول 1-3- جامعه آماری تحقیق بر حسب جنسیت……………………………………………………………………………110

جدول 2-3- تعداد و درصد نمونه آماری بر حسب جنسیت………………………………………………………………….110

جدول 3-3- جامعه آماری به تفکیک سن……………………………………………………………………………………………..111

جدول 4-3- نمونه آماری به تفکیک سن……………………………………………………………………………………………….111

جدول 5-3- توزیع فراوانی مربوط به سطح تحصیلات در جامعه آماری………………………………………………112

جدول شماره 6-3:توزیع فراوانی مربوط به سظح تحصیلات در نمونه  آماری ……………………………………..113

جدول 1-4: میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………….. 119

جدول 2-4: میانگین و انحراف معیار آزمودنی های بزهکار بر اساس جنسیت………………………………….. 121

جدول 3-4: میانگین و انحراف معیار ویژگی های شخصیتی(روان نژندی و جرم جویی)آزمودنی های بزهکار و غیر بزهکار بر اساس میزان سن……………………………………………………………………………………………… 122

جدول 4-4: میانگین و انحراف معیار ویژگی های شخصیتی(روان نژندی و جرم جویی)آزمودنی های بزهکار و غیر بزهکار بر اساس میزان سن……………………………………………………………………………………………… 123

 

جدول 5-4: میانگین و انحراف معیار مؤلفه اعتیاد آزمودنی های بزهکار و غیر بزهکار بر اساس میزان
سن……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 124

جدول6-4: نتایج تحلیل واریانس دو طرفه روی با  گروه بزهکار و غیر بزهکار……………………………………. 125

جدول 7-4 : نتایج تحلیل واریانس دو طرفه بزهکاران و غیر بزهکاران با توجه به جنسیت…………….. 126

جدول 8-4: نتایج آزمون تحلیل واریانس دو طرفه ویژگی های شخصیتی بر اساس سطح تحصیلات در بزهکار و غیر بزهکار……………………………………………………………………………………………………………………………….. 127

جدول 4-9 :  نتایج آزمون تعقیبی دانکن جهت بررسی ویژگی های شخصیتی بزهکاران بر اساس سطح تحصیلات آنها………………………………………………………………………………………………………………………………………… 128

جدول10-4 : نتایج تحلیل واریانس دو طرفه ویژگی های شخصیتی با میزان سن…………………………… 129

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                         صفحه

نمودار شماره 1: در صد نمونه آماری برحسب جنسیت………………………………………………………………………. 110

نمودار شماره 2: درصد نمونه آماری به تفکیک سن……………………………………………………………………………. 112

نمودار شماره 3:درصد فراوانی مربوط به سطح تحصیلات در نمونه آماری………………………………………… 113

 

چکیده:

این پژوهش با هدف مقایسه ویژگی های شخصیتی افراد بزهکار و غیر بزهکار در شهر ماهشهر به مرحله اجرا در آمد.

روش : این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی علی- مقایسه ای بود.جامعه آماری این تحقیق شامل گروهی از افراد بزهکار و غیر بزهکار شهرستان ماهشهر بودند که تعداد آنها در حدود 420 نفر گزارش گردید. از این تعداد به عنوان نمونه 220 نفر با استفاده از جدول گرجسی و مورگان با نمونه گیری در دسترس  انتخاب شدند.

ابزار پژوهش : ابزار پژوهش شامل  پرسشنامه شخصیتی آیزنگ(EPQ-R) بود که دارای روایی و پایایی مناسب می باشد.یافته های این پژوهش نشان داد که افراد بزهکار در مقیاس برونگرایی دارای نمره بالاتر و افراد غیر بزهکار  در سایر مؤلفه ها(روان پریش گرایی، روان نژند گرایی، جرم جویی، اعتیاد) نمره کمتری کسب کردند. همچنین بین ویژگی های شخصیتی افراد بزهکار و غیر بزهکار تفاوت معنی داری وجود دارد.

واژگان کلیدی: ویژگی های شخصیتی ،بزهکار، غیر بزهکار، ماهشهر.

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

مقدمه:

نیروی انسانی هر جامعه سرمایه های بنیادی آن جامعه هستند  و بقایای هر جامعه و وضع آن بیش از هر چیز بر نیروی انسانی آن پایدار است و میزان علاقه ی مسئولان امور هر كشور را نسبت به جامعه (حال و آینده)، نشان از میزان توجه و پرداخت آنها به نیروی انسانی (جوانان) و تلاش به بهره مند ساختن آنها از یك زندگی سالم و مطلوب به راحتی می توان دریافت (شعاری نژاد، 1374).

تقریباً می توان گفت كه هیچ جامعه ای از بزهكار خالی نیست و تعداد آنها و نوع بزهكاری در جوامع مختلف متفاوت است.در نتیجه اجتماع برای مشخص كردن آنهااسم و عبارتی  را برایشان رقم زده و كم كم به صورت «داغ ننگ» درآمده است. آنچه این نوجوانان در ارتكاب آن با یكدیگر شباهت دارند در سرپیچی از سنن و قوانین و مقرراتی است كه دنیای بزرگسالان آنها را معیار پذیرفته و به آنها عمل می‌كنند (كواراس، ویلیام سی[1] ، 1992).

بزهكاری پدیده ای اجتماعی جهانی است كه معمولاً برای جرائم نوجوانان زیر 18 سال به كار برده می‌شود. گر چه جوامع گوناگون بر حسب وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود با انواع متفاوت آن روبرو هستند. در همه جوامع انسانی اصطلاح بزهكاری در مورد افرادی به كار برده می شود كه اعمال خلاف قانون یا مذهبی در آن جامعه انجام می دهند. با توجه به این كه احكام در جامعه های گوناگون متفاوت است؛ فرد متخلف در یك جامعه ممكن است در جامعه ای دیگر از تخلف مبری باشد(ستوده ، 1378: 126). در كشورها بزهكاری به مجموعه كل جرایمی گفته می شود كه در صورت ارتكاب، مجازات هایی از قبیل قصاص، دیات، حدود و تعزیرات را در پی دارد. هر روز در كنار ما جرایم متعددی به وقوع می پیوندد و با ورق روزنامه ها در صفحه حوادث با انواع بزهكاری آشنا می شویم: چاقو كشی، شرب و جرح، دزدی، تجاوز و… وقتی از خیابان عبور می كنیم سازمانهایی نظیر: كانون اصلاح و تربیت، نیروی انتظامی و دادگاه‌هایی را می بینیم كه برای مجازات این گونه افراد به وجود آمده اند. ولی تا حالا فكر كرده ایم چه عواملی در بوجود آمدن بزهكاری مؤثر است؟ پیچیدگی عوامل مؤثر در پدیده بزهكاری سبب شده است كه هر گروه از محققان آن را از دیدگاهی خاص بررسی كنند. روان شناسان و روان پزشكان از دیدگاه روان شناختی،حقوق دانان از دیدگاه جرم شناسی و مسائل كیفری ،پزشكان و زیست شناسان از نظر عوامل زیستی و بالأخره جامعه شناسان از دید آسیب شناسی اجتماعی (انتشار اولین گزارش راجع به دادگاهی ویژه نوجوان، 1899).

 

بیان مسئله:

شخصیت حوزه بسیار گسترده ای است، زیرا  شخصیت خود موضوعی است پیچیده و دارای ابعاد و جنبه های گوناگونی است. برای شناخت شخصیت انسان، از دیرباز کوشش های فراوانی به عمل آمده که برخی از آنها غیر عملی، بعضی خرافاتی، و معدودی دیگر علمی و معتبر است.

عوامل گوناگونی برروی شخصیت فرد تأثیر می گذارد كه تأثیر آن ها برهم تابع عوامل دیگری نیز می باشد مانند:شغل،تربیت،مسكن ،بیماری ها و…اما شخصیت تنها عامل منحصر به فرد در رابطه با ارتكاب جرم نمی باشد و تنها بسته و زمینه ساز تلقی می شود.چه بسا انسان های كاملاً نرمال هم در شرایطی كه محیط و عوامل بیرونی بر آن ها سنگینی می كند دست به ارتكاب جرم بزنند.

بقراط در طبقه بندی خود صفراوی مزاجان را مستعد عمل جنایی می داند. صفرایی مزاج یا آتشی مزاج باریك اندام و پوست بدنش معمولاً زیتونی رنگ و گرم و خشك كه در نتیجه غلبه صفرای زرد است؛ تنفسی تند و حركاتی مقطع دارد؛ خوابش كم و پركابوس است؛ از نظر اخلاق  تندخو، زودخشم، جاه طلب، برتری جو، حسود و ثابت قدم است و چنین می پنداشتند كه آتشی مزاج بیش از دیگران آمادگی

منابع فارسی : 88

منابع انگلیسی : 90

 

فهرست جداول

جدول 4-1 : فراوانی و درصد آزمودنی ها به تفکیک جنسی……………………………………………. 65

جدول 4-2 : فراوانی و درصد آزمودنی ها به تفکیک تحصیلات………………………………………………….. 66

جدول 4-3 : فراوانی و درصد آزمودنی ها برحسب سن………………………………………………………………. 66

جدول 4-4 : شاخص های توصیفی نمره های افراد بیمار در آزمون های کمال گرایی…………………………. 67

جدول 4-5 : شاخص های توصیفی نمره های افراد سالم در آزمون های کمال گرایی…………………………. 68

جدول 4-6: خلاصه نتایج آزمون U مان- ویتنی ( فرضیه اول )……………………………………………………… 69

جدول 4-7: خلاصه نتایج آزمون U مان- ویتنی ( فرضیه دوم )…………………………………………………….. 70

جدول 4-8: عوامل بین آزمودنی ها………………………………………………………………………………………. 70

جدول 4-9 : خلاصه آزمون برابری ماتریس كوواریانس باكس…………………………………………………….. 71

جدول 4-10 : جدول طبقه بندی………………………………………………………………………………………….. 71

جدول 4-11 : خلاصه مدل………………………………………………………………………………………………… 71

جدول 4-12 : خلاصه نتایج آزمون هاسمر و لمیشاو………………………………………………………………….. 72

جدول 4-13 : جدول طبقه بندی………………………………………………………………………………………….. 72

جدول 4-14 : متغیرهای وارد شده در معادله……………………………………………………………………………. 73

جدول 4-15: عوامل بین آزمودنی ها…………………………………………………………………………………….. 74

جدول 4-16 : خلاصه آزمون برابری ماتریس كوواریانس باكس…………………………………………………… 74

جدول 4-17 : جدول طبقه بندی………………………………………………………………………………………….. 74

جدول 4-18: خلاصه مدل…………………………………………………………………………………………………. 75

جدول 4-19 : خلاصه نتایج آزمون هاسمر و لمیشاو………………………………………………………………….. 75

جدول 4-20 : جدول طبقه بندی………………………………………………………………………………………….. 75

جدول 4-21 : متغیرهای وارد شده در معادله……………………………………………………………………………. 76

 

فهرست اشکال

 

شکل 2-1 ارتباط های درون داد – برون داد BIS …………………………………………………….. 44

شکل 2-2 ،ارتباط های درون داد-برون داد FFFS……………………………………………………. 46

شکل 2-3 سیستم فعال ساز رفتاری BAS……………………………………………………………… 47

 

چکیده :

هدف از پژوهش حاضر مقایسه ابعاد کمال گرایی ، سیستم مغزی / رفتاری و تاب آوری در بیماران عروق کرونر و افراد عادی است .برای این منظور 150 نفر افراد کرونری قلب و 150 نفر افراد سالم با میانگین سنی 44 سال به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند .از بین بیمارستان های تهران 3 بیمارستان به تصادف انتخاب شد و از افراد حایز شرایط پرسشنامه های کمال گرایی فراست ، BIS/BAS کارور وایت و تاب آوری کانر دیویدسون گرفته شد .به منظور آزمون فرضیه های تحقیق با توجه به مفروضه های آزمون حسب مورد ارزشهای آماری تحلیل رگرسیون لوجستیک دوجمله ای و یومان ویتنی استفاده شد .نتایج نشان داد که ابعاد کمال گرایی و سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد .ولی تاب آوری در این دو گروه تفاوت نشان نداد..همچنین در ابعاد کمال گرایی متغیرهای تردید نسبت به اعمال ، انتظارات والدین و نظم و ترتیب با کرونر قلب رابطه مثبت و معنادار دارد .در سیستم مغزی / رفتاری ، بازداری رفتاری و تفریح طلبی فعال سازی  با متغیر ملاک رابطه منفی و معنادار دارد و جنگ و گریزبا متغیر ملاک رابطه مثبت و معنادار دارد .با توجه به یافته های پژوهش کمال گرایی و سیستم مغزی / رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد.

کلید واژه ها :  بیماری عروق کرونر ؛ ابعاد کمال گرایی ؛ سیستم بازداری رفتاری ؛ سیستم فعال سازی رفتاری ؛ تاب آوری ؛

 

1-1 مقدمه

مدل زیستی – روانی – اجتماعی در دو دیدگاه زیستی – طبی و روانی – اجتماعی را برای تبیین بیماری و سلامتی ادغام کرده است .بر طبق این مدل عوامل زیست شناختی می توانند آمادگی ژنتیکی ، سبک غذایی و عدم تعادل بیوشیمیایی باشند و عوامل روان شناختی هم رفتارها ، شخصیت افراد و بالاخره عوامل اجتماعی شامل اعضای خانواده ، محیط خانه و وقایع باشند

.بنابراین می توان پذیرفت که این بیماری از لحاظ علت شناسی و درمان چند عاملی است .دلایل و عوامل موثر در بروز بیماری قلبی – عروقی در پژوهش های متعدد پزشکی و حتی روان شناسی بررسی شده اند .

هر چند در اغلب پژوهش های پزشکی ، تأکید بر جنبه های فیزیولوژیک از قبیل ویژگیهای شیمیایی خون ( مانند چربی خون )، افزایش فشارخون ، سابقه بیماریهای قبلی ( مانند دیابت و تیروئید، شاخص توده بدن و فربهی ، و رفتارهای سلامتی ( مصرف سیگار و الکل ، رژیم غذایی ، میزان ورزش و تحرک ) بوده است .

با این وصف روان شناسان در تلاش اند تا سهم مؤلفه های روان شناختی مانند تنیدگی ، رویدادهای تنش زا ، اضطراب ، افسردگی ، امید ، الگوی رفتاری نوع آ ،خصومت ، خشم و مانند آنها را برجسته سازند .

این در حالی است که امروزه در جوامع مختلف با روند صعودی بیماریهای قلبی – عروقی مواجه هستیم . با وجود آنکه سارافینو (2001) براساس پژوهش های همه گیر شناسی ،  بیماری عروق کرونر قلب را بیماری جوامع پیشرفته دانسته چرا که در این جوامع از یک طرف افراد سالمند بیشتر وجود دارند و از طرف دیگر عوامل مخاطره مانند فربهی ، کم تحرکی و تنیدگی بیشتری در آنها مشاهده می شوند .

اما چنین نتایجی را کم و بیش در کشور های در حال توسعه نیز می توان یافت ، به گونه ای که در ایران نیز بیماریهای قلبی – عروقی از جمله عمده ترین عوامل مرگ و میر جمعیت به شمار می رود .

نقوی (1382) اظهار داشته است که از میان عوامل عمده مرگ و میر مانند عوامل مادرزادی ، خشونت ، بیماریهای واگیر ، بیماری سرطان ، حوادث و خودکشی ، عامل بیماری قلبی – عروقی با 8/34 درصد ( در مردان 1/33 و در زنان 5/37 درصد ) عمده ترین عامل مرگ ومیر در ایران محسوب می شود و پس از آنکه ، با فاصله نسبتا زیادی ، حوادث با 12 درصد و سرطان با 7/10 درصد قرار دارد .

1-2 بیان مسأله و سوالات تحقیق

بیماری های قلب و عروق یکی از اختلالات روان تنی محسوب می شود این بیماری عامل یک سوم مرگ ها بوده و سالانه 15 میلیون نفر از 50 میلیون مرگ در دنیا به علت این بیماری اتفاق می افتد مطالعات نشان داده اند در راستای ارتباط بین تنش و بیماری قلبی ، پژوهش های مختلفی نشان داده اند که تنش رفتاری باعث افزایش فشارخون شریانی و کاهش گردش خون کلیوی می شودحتی یک تحریک خفیف یا عصبانیت و ترس ناگهانی ، بطور ثابت و موقت می تواند برای اعمال سیستم قلبی – عروقی تاثیر بگذارد ( ولمن ، 1375)

شریان های کرونری قلب که شاخه هایی از شریان اصلی آئورت هستند باعث رساندن خون غنی از اکسیژن به عضلات قلب می شونددر بیماری عروق کرونر یک یا چند تا از شریان های کرونری تنگ و باریک میشوند.(میل،مامولوت،ترجمه نوحی1374)

فریدمن و روزنمن در مورد تاثیر شخصیت در بیماریهای قلبی تلاش های گسترده ای را آغاز کردند .که در نهایت به کشف تیپ شخصیتی آ منجر شد .

این دو بر این اعتقاد بودند که عامل مهم ابتلا به بیماری قلبی تیپ شخصیتی آ است .این تیپ ویژگیهایی از قبیل رقابت جویی ، اضطرار وقت ، تقلا برای پیشرفت و مشغله فکری با هدف شتابزدگی اضطراب دارد .

طبق نظر آنها اینگونه رفتار به تدریج منجر به  ابتلا این افراد به بیماری قلبی می گردد. بیماری قلبی با سطوح بالای این واکنش ها و خصومت مزمن همبستگی دارد .

یکی از موضوعات و مفاهیم روان شناختی که کارکرد فرد در قلمرو اجتماعی ، روانشناختی و جسمانی یا فیزیولوژیک را دچار اختلال می کند استرس است .

استرس معمولا برای توصیف واکنش ها و احساسات منفی که با موقعیت های چالش انگیز یا تهدید کننده همراه می شوند به کار می روند .گاه نیز همان موقعیت های تهدید کتتده را

 استرس می نامند .

از دیدگاه سلیه «استرس حالتی است بیانگر یک نشانگان معین که با همه تغییرات نامعینی که بریک نظام زیست شناختی اثر می کنند ، مطابقت دارد .»

همین طور تحقیقات نشان داده است که استرس حاد باعث افزایش فعالیت ایمنی و استرس مزمن باعث مهار فعالیت ایمنی بدن می شوند .

بطور کلی استرس چهار تاثیر منفی روی دستگاه ایمنی بدن دارد که همه این تاثیرات نتایج مهمی برای سلامت به دنبال دارند :

1) استرس باعث تضعیف تولید سایتوکاین و همچنین تضعیف عملکرد ایمنی بدن می شود .

2) استرس باعث تجدید فعالیت ویروس های پنهان می شود .

3) استرس باعث آسیب پذیری در برابر عفونت های ویروسی می شود .

4) استرس بر التیام زخم ها تاثیر منفی می گذارد و فرآیند التیام را طولانی تر می کند .

پاسخ ایمنی به استرس هم به نوع و هم به عوامل روان شناختی و فیزیولوژیک بستگی دارد .

این مطلب را هم بخوانید :

عوامل روانی – اجتماعی که بیشترین توجه را به خود جلب کرده است ، عبارتند از استرس و رفتارهای هیجانی مانند عصبانیت و خصومت .

شواهدی وجود دارد که یک سنخ شخصیتی روانی خاص مستعد بیماری قلبی و ابتلا به فشارخون است اما احتمالا افراد از لحاظ ژنتیک مستعد هستند که پاسخ های قلبی – عروقی فراوان تری داشته باشند .

محرک های مضر روانشناختی ، استرس ، اضطراب حاد ، تنفر و عصبانیت می تواند باعث افزایش ترشح سدیم در کلیه و در نتیجه بدکارکردی قلبی – عروقی بشوند .

استرس باعث افزایش ترشح کاته کولامین و کورتیکواسترویید از غدد درون ریز می شود و میزان بالای این هورمونها در دراز مدت ، ممکن است موجب آسیب دیدن شریان ها و قلب شریان ها و قلب شود . با این وجود ، علیرغم ، تعاریف متعدد ارائه شده ، بیشتر پژوهشگران معتقدند که کمال گرایی نشان دهنده متغیری شخصیتی همراه با ویژگی های شناختی ، رفتاری وشکلی از آسیب شناسی روانی  تعریف شده بوسیله معیارها ی شخصی بالا مثل خود انتقادی شدید است ( منصوری ، عدالت زاده ، بخشی پور رودسری ، 1388 )

کمال گرایی با اختلال های جسمانی و روانی زیادی رابطه دارد مثل ( عروق کرونر ، پر فشاری خون ، افسردگی ، اختلال های شخصیت ) (وو وکرتسی[1]، 2009 ).

تلاش های اخیر در پی شناسایی رابطه بین کمال گرایی و سایر عوامل شناختی همچون بازداری رفتاری رویکرد

سیستم ها ، روی یک الگوی عصب شناختی تنظیم هدف تاکید می کنندمتمرکز شده اند(رندل[2] و همکاران،2010) .

گری (2000) در نظریه خود سه سیستم مغزی – رفتاری را معرفی میکند این سیستم ها عبارتند از: سیستم بازداری رفتاری[3] ،سیستم فعال سازی رفتاری[4] ،سیستم جنگ و گریز[5].

از سویی غلبه هر یک از سیستم ها درفرد به حالت های هیجانی متفاوتی چون اضطراب ، و زود انگیختگی و ترس منجر می گردد و واکنش های متفاوتی را برمی انگیزد.

.گری[6] و مک ناتان[7] معتقدند حساسیت سیستم بازداری رفتاری پیشگویی کننده استرس های هیجانی منفی شخص در موقعیت های پر استرس بدون توجه به طبیعت استرس زاها باشد و بازداری رفتاری به نظر می رسد پیشگویی کننده شخص در کنار آمدن نافعال و ضعیف باشد .

مطالعات متعدد ارتباط این سیستم را با عواطف منفی نشان داده اند . نتایج مطالعات گری ، مک ناتان ، شارون و چوبدار ، فعالیت سیستم بازداری رفتاری را با بیماری قلبی مرتیط دانسته و این ارتباط را ناشی از تولید هیجانهای منفی و فعالیت سیستم سمپاتیکی می دانند.

فرا تحلیل انجام شده توسط Mathews در سال 1988 نشان داد که هیجان های منفی ، اضطراب و خصومت با افزایش بیماری های قلبی و عروقی مرتبط هست و می توان استنباط کرد که فعال شدن این سیستم می تواند عاملی در بروز بیماری های قلبی باشد .

متغیر مورد مطالعه تاب آوری (Resilienece )  به فرآیند پویای انطباق مثبت با تجربه های تلخ و ناگوار اطلاق می شود.

تاب اوری که  مقاومت در برابر استرس (  stress resistance) یا رشد پس ضربه ای نیز نامیده شده است ، در امتداد یک پیوستار با درجات متفاوت از مقاومت در برابر آسیب های روانشناختی قرار

3-5- ابزار گرد آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………85

3-6- روش ها وابزار تجزیه وتحلیل داده ها ……………………………………………………………………….86

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه   ………………………………………………………………………………………………………………… 88

4-2-اطلاعات جمعیت شناختی ………………………………………………………………………………………… 89

4-3- آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………….98

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق

5-1-مقدمه   …………………………………………………………………………………………………………………..106

5-2- یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..106

5-3- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………….109

5-4- محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………………….111

5-5-1-  پیشنهادات پژوهشی ……………………………………………………………………………………………111

5-5-2-پیشنهادات کاربردی ……………………………………………………………………………………………..111

5-6- خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………….112

منابع ومآخذ

الف: منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………….114

ب: منابع غیر فارسی …………………………………………………………………………………………………………116

 

پیوست ها

پیوست (الف): پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بامریند ……………………………………………………….118

پیوست (ب): پرسشنامه سلامت عمومی GH-Q28 ……………………………………………………………………………..121

پیوست (ج) : پرسشنامه اختلالات رفتاری راتر  …………………………………………………………………………………..124

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………………………

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                            صفحه

جدول 4-1- سن آزمودنی های شرکت کننده در مطالعه حاضر  ……………………………………………………… 89

جدول 4-2- تحصیلات مادر آزمودنی های شرکت کننده در مطالعه حاضر  ……………………………………….90

جدول 4-3- شغل مادر آزمودنی های شرکت کننده در مطالعه حاضر  ………………………………………………91

جدول4-4- شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه اختلال رفتاری ومولفه های آن ها درکل آزمودنی

این مطلب را هم بخوانید :

منابع پایان نامه با موضوع تاثیر ابعاد برند خدمات بر وفاداری برند در صنعت بیمه – مرجع مقالات …………………………………………………………………………………………………………. 92

جدول 4-5- شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه شیوه های فرزند پروری ومولفه های آن ها درکل آزمودنی ……………………………………………………………………………………. 93

جدول 4-6 – شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه سلامت روان در کل آزمودنی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 93

جدول 4-7- شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه اختلال رفتاری ومولفه های آن ها درکل آزمودنی ………………………………………………………………………………………………. 94

جدول 4-8- شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه شیوه های فرزند پروری ومولفه های آن ها درکل آزمودنی …………………………………………………………………………………….. 95

جدول 4-9- شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه سلامت رواندر آزمونی های عادی ……………………………………………………………………………………………………………………. 95

جدول 4-10 – شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه اختلال رفتاری ومولفه های آن ها درآزمودنی های دارای اختلالات رفتاری  ………………………………………………………….. 96

جدول 4-11- – شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه شیوه های فرزند پروری ومولفه های آن ها درآزمودنی های دارای اختلالات رفتاری  ……………………………………………….. 97

جدول 4-12- – شاخص های آماری میانگین وواریانس مربوط به امتیاز حاصل از پرسشنامه سلامت روان درآزمودنی های دارای اختلالات رفتاری  …………………………………………………………………………………….. 97

جدول 4-13- آزمون T متغیر مستقل مربوط به سلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری ومادران کودکان بهنجار…………………………………………………………………………………………………………………………….98

جدول 4-14- آزمون T متغیر مستقل مربوط به مقیاس آزاد گذاری مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری ومادران کودکان بهنجار………………………………………………………………………………………………………………..99

جدول 4-15- آزمون T متغیر مستقل مربوط به مقیاس آمرانه مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری ومادران کودکان بهنجار………………………………………………………………………………………………………………………….100

جدول 4-16- آزمون T متغیر مستقل مربوط به مقیاس اقتدار منطقی مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری ومادران کودکان بهنجار………………………………………………………………………………………………………………101

 

جدول 4-17- آزمون T متغیر مستقل مربوط به شیوه های فرزند پروری وسلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلال پرخاشگری ومادران کودکان بهنجار…………………………………………………………………………………..102

جدول 4-18- آزمون T متغیر مستقل مربوط به شیوه های فرزند پروری وسلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلال افسردگی ومادران کودکان بهنجار……………………………………………………………………………………..103

جدول 4-19- – آزمون T متغیر مستقل مربوط به شیوه های فرزند پروری وسلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلال ناسازگاری اجتماعی  ومادران کودکان بهنجار…………………………………………………………………104

 

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                         صفحه

نمودار 4-1- توزیع درصدی مربوط به سن آزمودنی های شرکت کننده در مطالعه حاضر …………………………….. 89

نمودار 4-2- – توزیع درصدی مربوط به تحصیلات مادران آزمودنی های شرکت کننده در مطالعه حاضر ………. 90

نمودار 4-3- توزیع درصدی مربوط به شغل مادران آزمودنی های های شرکت کننده در مطالعه حاضر ………….. 91

 

چکیده

هدف :  از پژوهش حاضر مقایسه شیوه‌های فرزندپروری وسلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار5تا 12 ساله شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ بود. روش: این پژوهش به روش توصیفی – علی مقایسه ای طراحی و اجرا شد. نمونه شامل 80 نفر ( تعداد 40 نفر مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ و40 نفر مابقی از میان مادران کودکان عادی )نمونه‌ای به صورت در دسترس انتخاب گردید. پرسشنامه های شیوه‌های فرزندپروری بامریند، آزمون سلامت روانی GHQ-28 واختلالات رفتاری راتر توسط مادران اعضای نمونه تکمیل شد.داده ها با استفاده از شاخص‌های مركزی و پراكندگی آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف استاندارد برای خلاصه نمودن و توصیف اطلاعات استفاده و برای آزمودن فرضیه‌های تحقیق از آزمون مقایسه دو میانگین مستقل استفاده شد. یافته ها: آزمون T متغیر مستقل نشان داد بین سلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین آزمون T متغیر مستقل نشان داد بین مقیاس آزاد گذاری مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ تفاوت معنادار وجود ندارد. آزمون T  متغیر مستقل نشان داد بین مقیاس آمرانه مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ تفاوت معنادار وجود ندارد و آزمون T متغیر مستقل نشان داد بین مقیاس اقتدار منطقی مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ تفاوت معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: مادران کودکان بهنجار در مقایسه با مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری در برخورد با فرزندان خود از شیوه منطقی تری استفاده می کنند اما در عین حال میزانی از آزاد گذاری و سختگیری نیز اعمال می کنند که به نظر می رسد لازمه شیوه اقتدار منطقی است. در مقابل مادران کودکان دارای اختلالات رفتاری به استفاده از شیوه های فرزند پروری سهل گیر و مستبدانه گرایش بیشتری دارند.

کلید واژه : شیوه‌های فرزندپروری ، سلامت روان ، اختلالات رفتاری

 

فصل اول

کلیات

 

 

1-1 مقدمه

ارتباط والدین و فرزندان از جمله موارد مهمی است که سالها نظر صاحب نظران و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است. خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودک و محیط اطراف او را به وجود می آورد. کودک در خانواده پندارهای اولیه را در مورد جهان فرا می گیرد; از لحاظ جسمی و ذهنی رشد می یابد; شیوه های سخن گفتن را می آموزد; هنجارهای اساسی رفتار را یاد می گیرد; و سرانجام نگرش ها، اخلاق و روحیاتش شکل می گیرد و به عبارتی اجتماعی می شود . هر خانواده ای شیوه های خاصی را در تربیت فردی – اجتماعی فرزندان خویش بکار می گیرد. این شیوه ها که شیوه های فرزندپروری نامیده می شود متاثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می باشد(حسینی نسب و همکاران ،1385).

شیوه های پرورشی کودک در گذر سده ها دگرگون شده است. در جامعه گذشته که دارای قواعد خشک و مستبدانه بود – یعنی همان جامعه ای که والدین امروز در آن پرورش یافته اند – روابط مردم در قالب مافوق و زیردست برقرار بود، پدر خانه قدرت برتر به حساب می آمد و مادر مطیع او و فرزندان مطیع هر دو بودند. جامعه خوب و سازمان یافته بود و هر کس به نقش خود در جامعه واقف بود. اگر جامعه همان ساختار را حفظ می کرد بسیاری از مشکلات عمده ی امروزی به وجود نیامده بود. اما جامعه ایستا نیست و تغییرات وسیع آن منجر به طرح سوالات اساسی در زمینه پایه ساختار جامعه شده است (لعلی فاز و همکار،1387).

اختلال های روان شناختی كه خود را به صورت انواعی از الگوهای رفتاری غیرانطباقی، كم و بیش متفاوت از زمانی به زمان دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر نشان می دهند، تا جایی كه تاریخ بشر نشان داده است، مردان، زنان و كودكان زیادی را مبتلا كرده است( پورافكاری، 1373).

همچنین متخصصان و روان شناسان کودک علت بسیاری از ناهنجاری کودکان را روابط خانوادگی و روش های فرزند پروری والدین می دانند و تاثیر وقایع و رویدادهای دوران کودکی در شکل گیری شخصیت افراد و زندگی آنها تاکید می کند. با توجه به اینکه بی شک شرایط روانی کودکان بدون تغییر در کارکرد خانواده ها ، قادر به تغییر نخواهند بود و در اصلاح رفتار کودکان باید رابطه متقابل و پیچیده میان مشکلات رفتاری کودکان و متغیر خانواده مورد توجه قرار گیرند.(سید موسوی و همکاران،1387).

لذا این پژوهش با هدف مقایسه ی شیوه‌های فرزندپروری وسلامت روان مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار5تا 12 ساله شهرستان بندر لنگه وبندرکنگ انجام پذیرفته است.

 

1-2بیان مسئله :

ارتباط والدین و فرزندان از جمله موارد مهمی است كه سال‌ها نظر روان شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب كرده است. خانواده نخستین پایگاهی است كه پیوند بین كودك و محیط اطراف او را به وجود می‌آورد. كودك در خانواده پندارهای اولیه را درباره‌ی جهان فرا می‌گیرد، از لحاظ جسمی و ذهنی رشد می‌یابد، شیوه‌های سخن گفتن را می‌آموزد، هنجارهای اساسی رفتار را یاد می‌گیرد و سرانجام نگرش‌ها، اخلاق و روحیاتش شكل می‌گیرد و به عبارتی اجتماعی می‌شود. هر خانواده‌ای شیوه‌های خاصی را در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خویش به كار می‌گیردكه شیوه‌های فرزندپروری نامیده می‌شوند.شیوه‌های فرزندپروری به عنوان مجموعه یا منظومه‌ای از رفتارها كه تعاملات والد ـ كودك را در طول دامنه‌ی گسترده‌ای از موقعیت‌ها توصیف می‌كند در نظر گرفته می‌شود (آندر [1]و گولای[2]،2009).

شیوه های فرزندپروری والدین ‌یکی از سازه های جهانی است که بیانگر روابط عاطفی و نحوه ارتباط کلی والدین با فرزندان است و عاملی مهم برای رشد و ‌یادگیری کودکان به شمار می‌آید (زی[3]، 2004؛ پرات[4]، 2003). شیوه فرزندپروری به لحاظ مفهومی ‌تحت تاثیر دو چارچوب نظری قرار دارد: اول، نظریه دلبستگی که بر کارهای اولیه جان بالبی (بالبی[5]، 1969) و متعاقب آن کارهای ماری آینسوورث[6] و همکاران او (1978) استوار است. مطابق با این نظریه ماهیت روابط کودکان با افراد مهم زندگی (نظیر والدین ‌یا هردو فرد مراقبت کننده دیگر) در سال های اولیه زندگی بسیاری از جنبه های رشد اجتماعی عاطفی و شناختی کودکان را شکل می‌دهد. دوم پژوهش های مربوط به ارتباط والدین با کودک که نگرش ها و اعمال والدین را در فرایند فرزندپروری مورد بررسی قرار داده اند (یوسفی،1386).

بر اساس تعریف دارلینگ[7] و استینبرگ[8] (1993؛ گلاسگو[9] وهمکاران، 1997) می‌توان شیوه‌های فرزندپروری را اینگونه تعریف کرد: « شیوه‌های فرزندپروری مجموعه‌ای از گرایش‌ها، اعمال و جلوه‌های غیر کلامی ‌است که ماهیت تعامل کودک و والدین را در تمامی ‌موقعیت‌های گوناگون مشخص می‌کند». شیوه‌های فرزندپروری بیانگر تنوع‌های بهنجار در تلاش‌های والدین برای کنترل و اجتماعی کردن فرزندان است. بنابراین این شیوه‌ها ابزاری برای توصیف تفاوت‌های بهنجار والدینی بوده و با موضوع کنترل، ارتباط تنگاتنگ دارند، به گونه‌ای که اکثر پژوهشگران معتقدند که نقش اصلی والدین آموزش و کنترل فرزند است (جان بزرگی و همکاران،1387).

4-3 یافته های استنباطی پژوهش :………………………………………………………………………………………………………85

4-3-1 فرضیه اول :…………………………………………………………………………………………………………………….85

4-3-2 فرضیه دوم :…………………………………………………………………………………………………………………….85

4-3-3 فرضیه سوم :……………………………………………………………………………………………………………………86

4-3-4 فرضیه چهارم :…………………………………………………………………………………………………………………86

4-3-5 فرضیه پنجم :…………………………………………………………………………………………………………………..87

فصل پنجم : بحث و تفسیر و نتیجه گیری و جمع بندی                                                                         

5-1 مقدمه :……………………………………………………………………………………………………………………………………..91

5-2 یافته های اصلی :……………………………………………………………………………………………………………………….91

5-3 محدودیت های تحقیق :……………………………………………………………………………………………………………..96

5-4 پیشنهادهای کاربردی :………………………………………………………………………………………………………………..96

5-5 پیشنهادهای اجرایی :…………………………………………………………………………………………………………………..97

  منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………..99

منابع غیرفارسی……………………………………………………………………………………………………………103

 پیوست

پیوست الف …………………………………………………………………………………………………………………113

پیوست ب :………………………………………………………………………………………………………………….115

پیوست ج :…………………………………………………………………………………………………………………..122

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………….124

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                صفحه

جدول 2-1 مؤلفه های شادکامی(دینر،سو، لوکاس و اسمیت،1999) :………………………………………………………42

جدول4-1. توزیع فراوانی درصد و درصد تجمعی افراد شرکت کننده در پژوهش حاضر بر حسب وضعیت اقتصادی :…………………………………………………………………………………………………………………………………………79

جدول4-2. جدول توافقی فراوانی و درصد نوع مدارس در پژوهش حاضر:……………………………………………..80

جدول 4-3. جدول فراوانی، درصد و درصد تجمعی تحصیلات پدر دانش‎آموزان شرکت کننده در پژوهش :..82

جدول 4-4. جدول فراوانی، درصد و درصد شغل پدر دانش‎آموزان شرکت کننده در پژوهش :…………………..83

جدول4-5. ضرایب همبستگی ساده بین خودکارامدی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان :………………………….85

جدول 4-6. ضرایب همبستگی ساده بین شادکامی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان :………………………………85

جدول 4-7. ضرایب همبستگی ساده بین درگیری والدین در امور تحصیلی  و پیشرفت تحصیلی :………………86

جدول 4-8.. ضرایب همبستگی ساده بین خود کارآمدی ، درگیری والدین در امور تحصیلی با شادکامی دانش آموزان :……………………………………………………………………………………………………………………………………………86

جدول 4-9. جدول خلاصه مدل رگرسیون همزمان جهت پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس متغیرهای خودکارآمدی، شادکامی و درگیری والدین در امور تحصیلی :………………………………………………………………….87

جدول 4-10. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس یک‎راهه برای پیش بینی متغیر پیشرفت تحصیلی بر اساس متغیرهای خودکارامدی، شادکامی و درگیری والدین در امور تحصیلی :……………………………………………………88

جدول4-11. جدول ضرایب معادله رگرسیونی همزمان، خودکارامدی، شادکامی و درگیری والدین در امور تحصیلی :…………………………………………………………………………………………………………………………………………88

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                صفحه

نمودار 2-1. شرکت در مراسم مذهبی و شادکامی :………………………………………………………………………………..48

نمودار 4-1. نمودار ستونی توزیع درصد درآمد خانواده در پژوهش حاضر :……………………………………………..80

نمودار 4-2. نمودار ستونی توزیع درصد مدارس در پژوهش حاضر :………………………………………………………81

نمودار4-3. نمودار ستونی توزیع درصد تحصیلات پدر دانش‎آموزان در پژوهش حاضر :……………………………83

نمودار 4-4. نمودار ستونی توزیع درصد شغل پدر دانش‎آموزان در پژوهش حاضر :………………………………….84

نمودار 4-5. نمودار مقادیر بتای متغیرهای پیش بین :……………………………………………………………………………..89

 

چکیده:

هدف از انجام این تحقیق تعیین نقش خودکارآمدی، شادکامی و درگیری والدین در امور تحصیلی به عنوان پیش بینی کننده های پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان شهر بندرعباس بوده است. در این تحقیق، ابتدا به بررسی همبستگی ساده بین متغیرهای ذکر شده پرداخته شد و در ادامه همبستگی چندگانه جهت تعیین سهم هریک از متغیر ها در پیش بینی پیشرفت تحصیلی انجام گرفت. به همین منظور 270 نفر از دانش آموزان دختر پایه ی اول دبیرستان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین جامعه دختران پایه اول دبیرستان شهر بندرعباس انتخاب شدند. پس از آن به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودکارآمدی، شادکامی، درگیری والدین در امور تحصیلی استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، از رگرسیون خطی به روش همزمان و گام به گام و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. هم چنین از نرم افزار آماری spss18 برای تجزیه و تحلیل داده استفاده گردید.

نتایج تجزیه و تحلیل فرضیات پژوهش مشخص کرد که بین خودکارآمدی (20/.=r،001/.P<)، شادکامی(14/.=r،01/.P<) و درگیری والدین در امور تحصیلی(29/.=r، 001/.P<) با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون همزمان نشان داد که متغیر خودکارآمدی با مقدار بتای 31/. و متغیر درگیری والدین در امور تحصیلی با مقدار بتای 29/. پیش بینی کنندگان مثبت برای پیشرفت تحصیلی بودند(001/.P<) اما متغیر شادکامی نتوانست از لحاظ آماری پیشرفت تحصیلی را در بین جامعه دانش آموزان دختر پیش بینی نماید.

واژگان کلیدی: خودکارآمدی، شادکامی، درگیری والدین در امور تحصیلی، پیشرفت تحصیلی.

 

فصل اول:

کلیات تحقیق

 

1-1 مقدمه:

رشد و بالندگی هر جامعه ای مرهون نظام آموزشی آن جامعه است. براین اساس همه ساله کشورها مبالغ قابل توجهی از درآمد ملی خود را صرف آموزش و پرورش می کنند. اما بعضی از عوامل وجود دارند که موجب به هدر رفتن بخشی از این سرمایه گذاری ها می شود. در بررسی علل این پدیده، تحقیقات نشان داده که برای شناخت این مشکل علاوه بر عوامل آموزشی، مدیریتی و ساختاری، باید به بعد روانی و اجتماعی دانش آموزان نیز توجه شود؛ لذا نیازها، انگیزه ها، نگرش ها، تمایلات و استعدادهای خاص دانش اموزان که مبین بعد روانی آن ها است، در مطالعه آسیب شناسی نظام آموزشی باید مورد توجه و دقت نظر قرار گیرد(شکرکن، پولادی و حقیقی،1379).

امروزه آموزش و پرورش نه تنها به عنوان یک حق برای انسان تلقی می شود، بلکه نوعی سرمایه گذاری برای توسعه همه جانبه محسوب می گردد. بسیاری از متخصصان معتقدند برای غنی تر کردن برنامه های آموزش و پرورش و بهبود عملکرد تحصیلی باید دوره های مختلف آموزشی در سطوح مختلف در دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی برگزار گردد تا از

این مطلب را هم بخوانید :

اپل واچ سری ۴ معرفی شد

 این رهگذر سرمایه گذاری بیشتر در نظام های تعلیم و تربیت حاصل گردد. در این راستا مؤسسه بین المللی برنامه ریزی آموزشی[1](IIEP) یکی از مؤسسات فعال در طراحی و برگزاری دوره های مختلف آموزشی برای نظام های تعلیم و تربیت می باشد که همه ساله با برگزاری دوره های آموزشی مختلف دانش تخصصی معلمان را افزایش می دهد تا آن ها بتوانند با آگاهی بیشتر در جهت افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزانشان گام بردارند(واسنیاداو[2]،2001).

بنابراین، در جهان كنونی عملكرد تحصیلی از اهمیت ی ویژه ای برخوردار است . جوامع پیشرفته و در حال پیشرفت تاكید زیادی بر روی عملكرد، رقابت و پیروزی دارند . عملكرد تحصیلی به تمامی درگیری های دانش آموز در محیط مدرسه اشاره دارد كه دربرگیرنده ی تاثیرات هیجانی می باشد(نورمحمدیان،1385).

پس باید گفت، بی تردید یکی از هدف های مهم آموزش و پرورش پرداختن به جنبه ی شناختی شخصیت فراگیران و کمک به آن ها جهت پیشرفت تحصیلی در دروس مختلف است. بر این اساس، در پژوهش های انجام شده در حوزه ی روانشناسی تربیتی، متغیرهای شناختی مرتبط با پیشرفت تحصیلی، مثل هوش و توانایی، به طور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته است(دیری ، استرند ، اسمیت و فرناندز[3] ، 2007). اما، در تقابل با باورهای معمول، هوش و توانایی تنها تعیین کننده های موفقیت تحصیلی نیستند )دوک  و مستر[4]، 2009). بلکه پژوهش ها نشان داده اند که متغیرهای عاطفی و اجتماعی نظیر خودکارآمدی، شادکامی و درگیری والدین در امور تحصیلی نیز بر ، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیرگذارند.

               

1-2 بیان مسأله:

نیاز به پیشرفت یکی از انگیزه‎های اولیه بشر است. افرادی که نیاز به پیشرفت در آن‎ها قوی‎تر است، تمایل بیشتری به کامل شدن و بهبود عملکرد خود دارند. آنان ترجیح می‎دهند با وظیفه‎شناسی کارهایی انجام دهند که چالش برانگیز بوده به طوری که ارزیابی پیشرفت آنان در مقایسه با پیشرفت سایر مردم بر حسب ملاک هایی امکان پذیر باشد. به بیان دیگر پیشرفت، رفتاری است مبتنی بر وظیفه که اجازه می‎دهد عملکرد فرد بر طبق ملاک های فرض شده درونی یا بیرونی مورد ارزیابی قرار گیرد(کوری[5] ،2006 ، کاموراجا،کارو و اسمک[6]، 2009).

پیشرفت تحصیلی دانش‎آموزان یکی از شاخص‎های مهم در ارزشیابی آموزش و پرورش است و سطوح بالای آن می‎تواند پیش‎بینی کننده آینده روشن برای فرد و جامعه باشد و تمام کوشش‎ها و سرمایه‎گذاری‎های هر نظامی، تحقق این هدف می‎باشد. بر این اساس روان‎شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت به بررسی  عوامل انگیزشی در یادگیری و عملکرد دانش‎آموزان در حوزه های گوناگون درسی توجه داشتند. از دهه 1980 میلادی اکثر تحقیقات صورت گرفته در زمینه پیشرفت تحصیلی بر عوامل روانی که بر یادگیری دانش‎آموزان تأثیر دارند تأکید کرده‎اند( لینن برینک[7] و پنتریچ[8]، 2002).

روان شناسان علاقه مند به حیطه روان شناسی مثبت نگر توجه خود را بر منابع بالقوه احساس های مثبت نظیر احساس شادکامی معطوف کرده اند(سیلگمن و چیکنست میهالی[9]،2000، کوهن و پرسمن[10]،2005).که امید و شادکامی یکی ار سازه های شناختی-انگیزشی است که در این زمینه مورد تأیید قرار گرفته است(اسنایدرو لوپز[11]،2007). پاسخ های هیجانی بخش بزرگی از تعاملات فیزیولوژیک انسان است که توانایی وی را برای بقاء و حفظ سلامت با بیماری های مختلف تحت تاثیر قرار می دهد. شادی یکی از این هیجان هاست که دامنه وسیعی از کنش های عاطفی از احساس آرامش گرفته تا احساس لذت و خلسه را شامل می شود(خدایاری فرد، عابدینی،1386).

برخی از روان‎شناسان هم سلامت روان شناختی را مترادف با شادی و خشنودی از زندگی در نظر گرفته‌اند. به نظر این افراد، سلامت روان‌شناختی یعنی تعادل بین هیجان مثبت و منفی زندگی است. در ارتباط بین هیجان مثبت و منفی با شادی دو عامل فراوانی و شدت شادی مورد توجه قرار می‎گیرد که از بین این دو عامل فراوانی شادی نشانگر مناسبی برای بررسی و اندازه‌گیری سلامت روان‌شناختی  در نظر

جدول4-3رگرسیون خطی ساده ویژگیهای شغلی روی اهمال کاری شغلی.. 49

جدول4-4رگرسیون چند متغیره بعد هویت شغلی روی انگیزش شغلی.. 50

جدول 4-5 رگرسیون چند متغیره انگیزش شغلی و ویژگیهای شغلی روی اهمال کاری شغلی.. 51

 

فهرست دیاگرام­ها

عنوان                                                                                                                                        صفحه

دیاگرام شماره 1- دیاگرام مسیر ابعاد ویژگیهای شغلی به اهمال کاری شغلی.. 49

دیاگرام شماره 2- دیاگرام مسیر بعد هویت وظیفه به انگیزش شغلی.. 50

دیاگرام شماره 3- دیاگرام مسیر تاثیر همزمان ابعاد ویژگی های شغلی و انگیزش شغلی بر اهمال کاری شغلی……..51

 

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر نقش واسطه ای انگیزش شغلی در رابطه بین ویژگی های شغلی و اهمال کاری شغلی در کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان بود. جامعه آماری تحقیق حاضر را کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس تشکیل می دهند که دانشگاه واحد ارسنجان با روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش ( 150 نفر) انتخاب شد و با استفاده از پرسشنامه های مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفتند. طرح پژوهش از نوع توصیفی همبستگی می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده شد. بر اساس فرضیه پژوهش، نتایج نشان داد که: همه ابعاد ویژگیهای شغلی پیش بینی کننده معنی دار و معکوس اهمال کاری شغلی می باشند به عبارت دیگر با افزایش این ویژگیها، اهمال کاری شغلی کاهش نشان می دهد. همچنین از بین ابعاد ویژگی های شغلی تنها بعد هویت شغلی قادر به پیش بینی انگیزش شغلی بود آنهم بطور معکوس. در نهایت یافته های پژوهش مؤید نقش واسطه گری انگیزش شغلی در ارتباط بین ویژگیهای شغلی و اهمال کاری شغلی نبود. این یافته  مؤید عدم تأیید فرضیه اصلی پژوهش در خصوص نحوه ی ارتباط سازه های ویژگیهای شغلی، انگیزش شغلی و اهمال کاری شغلی می باشد.

واژه­های کلیدی: اهمال کاری شغلی، انگیزش شغلی و ویژگی­های شغلی.

 

فصل نخست

کلیات پژوهش

در این بخش كلیات تحقیق ارائه می‌گردد. ابتدا مقدمه و بیان مسئله مطرح می‌شود. سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه به اهداف تحقیق پرداخته می‌شود و در پایان نیز تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق ذكر می‌گردد.

1-1-مقدمه

 

این مطلب را هم بخوانید :

بی‌گمان نیروی انسانی یكی از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین منابع و سرمایه هر سازمان محسوب می‌شود. انتخاب، جذب، آموزش و نگهداری نیروی انسانی اغلب هزینه‌‌های سنگینی بر سازمان‌ها تحمیل می‌كند. از این رو از دست دادن منابع انسانی بر اثر عواملی نظیر فوت، بیماری، ترك شغل، غیبت، كم كاری و بهره‌وری پایین، می‌تواند زیان‌های جبران ناپذیری را متوجه سازمان‌ها نماید. به همین دلیل در اغلب سازمان‌ها توجه به حفظ و نگهداری نیروی انسانی و افزایش توانمندی و بهره‌وری آن‌ها در قالب آموزش‌های ضمن خدمت به یكی از دغدغه‌های اصلی مدیران سازمان‌ها تبدیل شده است. به طور خاص در عصر حاضر كه اهمیت سرمایه انسانی بیش از پیش آشكار شده است، سازمان‌های پیشرو به حفظ و مراقبت از سرمایه انسانی در مقایسه با سایر انواع سرمایه‌( نظیر ساختمان‌ها، تجهیزات، ماشین‌آلات و منابع مالی) توجه بیشتری نشان می‌دهند.

از این رو در اغلب سازمان‌ها تلاش می‌گردد تا شرایط كاری مناسبی برای كاركنان فراهم شود. توجه به مسائل معیشتی كاركنان، بهینه سازی محیط كار به گونه‌ای كه نیازهای روانی، فرهنگی و اجتماعی كاركنان را ارضاء كند و در نظر گرفتن امكانات رفاهی و فرهنگی از جمله اقداماتی است كه هر سازمانی با توجه به منابع مالی و مقدورات خود سعی در انجام آن دارد. با این حال پیچیدگی بیش از حد محیط‌های سازمانی امروزی، تعدد، تنوع و تضاد نقش، ناهمخوانی بین امكانات و مسؤلیت‌هایی كه به افراد واگذار می‌شود، اداره امور سازمان‌ها از طریق بخشنامه‌ها و دستور العمل‌هایی كه از سطوح بالای سازمان صادر می‌شود و اغلب با شرایط، امكانات و ویژگی‌های فردی كاركنان سازگاری چندانی ندارد، موجب

 بروز پاره‌ای از مشكلات در كاركنان می‌شود. یکی از واكنش های عمده كاركنان به شرایط ناخوشایند محیط كار، اهمال کاری شغلی[1] می‌باشد. از نظر روانشناسی اهمال کاری یعنی به آینده محول کردن کاری که شخص تصمیم به اجرای آن گرفته است، رفتار نامطلوب و نکوهیده ای است که به تدریج در وجود انسان به صورت عادت در می آید(الیس[2]،1996). اهمال کاری از جمله عواملی است که تقریباً همیشه عوارض منفی بر بهره وری و بهزیستی فرد و سازمان بر جا می گذارد. بسیاری از مطالعات پیامدهای منفی اهمال کاری بر سلامت روان (مثل استرس، اضطراب و افسردگی) را تایید کرده اند (مارتین[3]، بلنکستین[4]،1995).

این تحقیق به دنبال بررسی علل بروز اهمال کاری در محیط های شغلی است لذا نقش ویژگی های شغلی و انگیزش شغلی را در قالب یک مدل علّی بررسی می کند.

 1-2- بیان مسئله

مطالعات اخیر نشان داده اند که اهمال کاری اثرات منفی بر سلامت جسمی، عادات غذایی و ورزش افراد بر جای می گذارد (گوردون[5]،2003). از جمله عواملی که می تواند  باعث  بروز  اهمال کاری  شغلی کارکنان در سازمان ها شوند می توان به دو مورد عمده اشاره کرد : 1- آسیب ها و ناهنجاری هایی که مربوط به روان شخص اهمال کار است : خود کم بینی ، توقع بیش از حد از خود ، پایین بودن سطح تحمل ، کمال طلبی وسواس گونه، اشتیاق به لذت جویی کوتاه مدت ، فقدان قاطعیت و عدم اعتماد بنفس از آن جمله اند. 2- آسیب هایی که در ارتباط با دیگر اشخاص و با محیط اطراف خود را نشان می دهد ؛ نظیر نارضایتی از وضع موجود، عدم تسلط بر کار ، نگرش منفی به کار ، نگرش غیر واقع بینانه از دیگران ، احساس عدم مسئولیت و لجبازی با دیگران (آقا تهرانی،1385). علاوه بر بحث پیرامون علل اهمال کاری، پیامدهای این متغیر مدنظر پژوهشگران بوده است. آثار و پیامدهای اهمال کاری را می توان در اموری چند خلاصه کرد که عبارتند :

1. بیش تر افراد از تأخیر در انجام کار خود و دیگران پشیمان و ناراحتند.
2. اهمال کاران در خود احساس پوچی و بی ارزشی می کنند.
3. در بیش تر گزارش هایی که اهمال کاران داده اند، این نکته جلب توجه کرده که همه از کمبود اعتماد به نفس گلایه کرده اند.
4. بالاخره، استمرار بر اهمال کاری انسان را به وادی حیرت و سرگردانی سوق خواهد داد(آقا تهرانی،1385).

سازمان هایی که افراد آن مبتلا به اهمال کاری می باشند خستگی، ناامیدی، ترک کار و عدم موفقیت و مشکلات جسمی و روحی از ویژگی کارکنان آنان و عدم تحول، افت عملکرد و کارآیی از ویژگی های سازمانی آنان خواهد بود (بلس[6]،1989). باوجود تاثیر بالقوه اهمال کاری بر بازدهی و عملکرد سازمان ها به اهمال کاری در محیط های شغلی توجه پژوهشی اندکی شده است. تحقیقات موجود به بررسی نقش ویژگی های فردی و محیطی در اهمال کاری شغلی پرداخته اند و اهمیت این دو دسته عوامل را نشان داده اند. در پژوهش های موجود نقش متغیرهای مختلف فردی و محیطی مدنظر بوده است نظیر خودکارآمدی ، وظیفه شناسی ، خودکنترلی ، حواس پرتی ، تکانشی بودن ، بیزاری از تکلیف ، روان رنجورخویی ، تمرد و سرکشی و انگیزش شغلی(استیل[7]،2007). در این میان یکی از متغیرهای محیطی تاثیر گذار بر اهمال کاری شغلی ، ویژگی های شغلی[8] بوده است.

پنج ویژگی اصلی یک شغل عبارت است از:

الف- تنوع در مهارت[9]: شغلی كه انجام آن مستلزم كاربرد تعداد زیادی از مهارت‌ها و استعدادهای شخصی باشد، همه‌ی توانایی‌ها و مهارت‌های فرد را به چالش می‌كشد و افراد به احتمال قوی چنین مشاغلی را معنادار خواهند یافت.

ب-هویت وظیفه[10]: هویت تكلیف ناظر بر آن است كه آیا كاركنان در انجام فعالیت‌های خود بخش معناداری از كار را تا رسیدن به نتیجه‌ی نهایی انجام می‌دهند و آیا نسبت به كل فرایند كار از درك و آگاهی كافی برخوردارند یا خیر؟

ج- اهمیت وظیفه[11]: میزان تأثیر شغل فرد بر زندگی یا كار سایر افراد در همان سازمان و یا بیرون از سازمان می‌باشد.

د-استقلال كاری[12]: میزان آزادی، عدم وابستگی و اختیار فرد برای برنامه ریزی شغلی و انتخاب روش‌های مناسب جهت انجام كار اشاره دارد.

ه- بازخورد[13]: درجه دریافت اطلاعات روشن و بی‌واسطه در مورد میزان و چگونگی عملكرد شغلی فرد را بازخورد شغلی می‌نامند(هاكمن و الدهام[14]، 1976).

تحقیقات تجربی چندی به بررسی ارتباط متغیر ویژگی های شغلی با شاخص های عملکرد شغلی از جمله اهمال کاری پرداخته اند. به عنوان مثال الدهام(1976) نشان داد که ویژگی های شغلی کارکنان با عملکرد و تلاش شغلی رابطه دارد.

لونرگان[15] (1998)در پژوهشی با عنوان«کانون کنترل به عنوان واسطه در رابطه بین ویژگی های شغلی و اهمال کاری در محیط کار» به این نتیجه دست یافت که:علیرغم اینکه اهمال کاری در سازمان ها می تواند بهره وری را کاهش دهد، مطالعات در این زمینه اندک است. وی تاثیر ویژگی های شغل (خودمختاری،اهمیت شغل، بازخورد شغل ازجانب دیگران) و کانون کنترل بر انواع   سه گانه اهمال کاری(تصمیم گیرانه،برانگیختگی،اجتنابی)را بررسی کرد. اهمال کاری تصمیم گیرانه ارتباط معکوسی با تمام ویژگی های شغلی به جز بازخورد شغل از سوی دیگران نشان داد و با کانون کنترل همبستگی مستقیم داشت.

هر چند این تحقیقات مؤید وجود رابطه بین ویژگی های شغلی با اهمال کاری شغلی می باشد با این حال در خصوص مکانیسم این ارتباط اطلاعات چندانی در دست نیست. در پژوهش حاضر  نقش واسطه ای انگیزش شغلی[16] در رابطه بین دو متغیر اهمال کاری شغلی و ویژگی های شغلی مورد بررسی قرار می گیرد. انگیزش شغلی عبارت است از میل به کوشش فراوان در جهت تأمین هدفهای سازمان. یکی از دلایل موفقیت کارکنان و به تبع آن سازمان ها وجود عوامل انگیزشی در حد بالا در آن سازمان می باشد. برای توجیه اختلاف بین کارکنان که استعداد، توانایی و فرصت یکسانی برای کار در محیط یک سازمان و تحت شرایط وامکانات مساوی شغلی بوده اما عملکرد متفاوتی دارند،از مفهوم انگیزش شغلی استفاده می شود. منظور از انگیزش شغلی، عوامل، شرایط و اوضاع واحوالی است که موجب برانگیختن، جهت دادن وتداوم رفتارفرد به شکل مطلوب در ارتباط با موقعیت های شغلی اش می گردد. انگیزش شغلی نشان دهنده میل و علاقه فرد نسبت به انجام دادن یک کار، سروسامان دادن به محیط مادی ، معنوی واجتماعی خود ، فائق آمدن برموانع ، از دیگران سبقت گرفتن و رقابت کردن با آنها از طریق کوشش زیاد برای بهتر انجام دادن کارهاست .

از دلایل انتخاب انگیزش شغلی به عنوان نقش واسطه ای در رابطه بین اهمال کاری شغلی و ویژگی های شغلی 1)ارتباط ویژگی های شغلی با انگیزش شغلی و 2)ارتباط اهمال کاری شغلی با انگیزش شغلی، می باشد.

الدهام(1976)در مطالعه ای به بررسی رابطه ویژگی های شغلی کارکنان با انگیزش درونی شغل و عملکرد شغلی و انحرافهای تعدیل کننده نیاز رشدی و خشنودی کار پرداخت. یافته های او نشان داده که رابطه مثبت و معنی داری بین انگیزش درونی و رتبه های کارکنان از کیفیت، کمیت و تلاش شغلی وجود دارد. یعنی هر چه کارکنان احساسات درونی مثبت بیشتری را از عملکرد موثر خود تجربه کند عملکرد شغلی (طبق رتبه بندی فرد) بیشتر خواهد بود.

پیرى (1378) در تحقیقى تحت عنوان رابطۀ ویژگى هاى شغلی با انگیزش شغلى در كاركنان دانشگاه علوم پزشكى زاهدان به این نتیجه رسید كه بین انگیزش شغلى و تنوع مهارت رابطۀ مثبت وجود دارد اما بین انگیزش شغلى با اهمیت وظیفه، هویت شغلى، استقلال و بازخورد در كار رابطۀ معنى دارى تأیید نگردید (به نقل از موسوى، 1387).

استیل(2007)در یک فرا تحلیل علل و اثرات احتمالی اهمال کاری را با متغیرهای متعدد مورد بررسی قرار داده است. یافته های وی نشان داد که انگیزش شغلی پیش بینی کننده قوی برای اهمال کاری می باشد.

با در نظر گرفتن نوع روابط حاکم بین متغیرهای پژوهش یعنی رابطه بین ویژگی های شغلی با اهمال کاری شغلی، رابطه بین ویژگی های شغلی با انگیزش شغلی و رابطه بین انگیزش شغلی با اهمال کاری شغلی انتظار می رود انگیزش شغلی بین متغیرهای ویژگی های شغلی و          اهمال کاری شغلی نقش واسطه ای را داشته باشد.

job procrastination –1

1– Ellis

2– Martin

3-Blnkstyn

4-Gordon

[6] -Bls