1. 6. سوالهای تحقیق.. 7
2. 6. 1. سوال اصلی تحقیق. 7
3. 6. 2. سوالات فرعی تحقیق. 7
4. 7. کلیات روش تحقیق.. 8
5. 8. قلمرو تحقیق.. 9
6. 9. سازماندهی پژوهش… 9
7. 10. اهمیت صنعت لبنی کشور. 10
8. 11. مدل مفهومی تحقیق.. 12
9. 12. تعریف مفاهیم و اصطلاحات تحقیق.. 13
10. 12. 1. تعاریف عملیاتی و نظری.. 13

فصل دوم 14

2. 1. مقدمه. 15
3. 2. صنعت لبنی در کشور. 16
4. 3. مفهوم فناوری و انتقال فناوری.. 20
5. 3. 1. فناوری.. 20
6. 4. دانش آشکار و دانش ضمنی. 22
7. 4. 1. ابعاد دانش ضمنی. 25
8. 5. انتقال فناوری.. 26
9. 5. 1. انواع انتقال فناوری.. 29
10. 6. فرآیند انتقال فناوری.. 32
11. 7. انتقال تکنولوژی و دانش ضمنی. 35
12. 7. 1. چارچوب مفهومی یونیدو. 43
13. 8. مکانیزم های انتقال. 51
14. 8. 1. مکانیزم تعاملی. 52
15. 9. مدلهای انتقال فناوری.. 61
16. 10. روش های انتقال تکنولوژی.. 80
17. 10. 1. لیسانس.. 82
18. 10. 2. سرمایه گذاری مستقیم خارجی. 85
19. 10. 3. ادغام و اکتساب.. 92
20. 10. 4. خرید شرکت.. 99
21. 10. 5. مشاوره 101
22. 10. 6. اخذ بی واسطه. 103
23. 10. 7. سرمایه گذاری مشترک.. 104
24. 11. اثربخشی انتقال فناوری.. 107
25. 12. انتخاب مدل تحقیق.. 124

فصل سوم 125

3. 1. مقدمه. 126
4. 2. روش شناسی تحقیق.. 126
5. 2. 1. فرایند اجرایی تحقیق. 130
6. 3. جامعه آماری.. 131
7. 4. حجم نمونه آماری.. 131
8. 5. روش نمونه گیری.. 133
9. 6. ابزار گردآوری داده ها 133
10. 7. ویژگی های فنی(روایی وپایایی) 135
11. 8. روشهای تجزیه و تحلیل داده ها 136

فصل چهارم 139

4. 1. مقدمه. 140
5. 2. توصیف دموگرافیک نمونه‌های تحقیق.. 141
6. 2. 1. جنسیت پاسخ دهندگان. 142
7. 2. 2. سن پاسخگویان. 143
8. 2. 3. سطح تحصیلات پاسخگویان. 144
9. 2. 4. سابقه کاری.. 145
10. 3. تحلیل داده‌های کمی تحقیق.. 146
11. 

4. 3. 1. بررسی نرمال بودن توزیع. 147
5. 3. 2. توزیع فراوانی نمونه ها 148
6. 3. 3. آزمون T تک نمونه ای.. 150
7. 3. 4. رتبه بندی عوامل تاثیرگذار. 155

فصل پنجم 157

5. 1. مقدمه. 158
6. 2. یافته های تجزیه تحلیل پرسشنامه. 158
7. 2. 1. سؤال اصلی پژوهش.. 159
8. 2. 2. سؤالات فرعی پژوهش.. 159
9. 3. جمع بندی و پیشنهادات.. 162
10. 3. 1. پیشنهادات تحقیق بر اساس مبانی نظری، سوالها وفرضیه های تحقیق. 162
11. 4. پیشنهادات کاربردی.. 164
12. 5. پیشنهادات جهت تحقیقات آینده. 167

منابع. 173

پرسشنامه. 168

abstract 181

مقدمه

تغییر و تحول فناورانه[1] عامل کلیدی در رشد اقتصادی، تحول صنعتی و قابلیت رقابت در ابعاد بین المللی است و کارشناسان آنرا عنصر اصلی افزایش ستانده و درآمد در بیشتر کشورهای توسعه یافته و شرکتهای بزرگ و موفق می دانند. در بیشتر کشورهای در حال توسعه، منبع اصلی توسعه صنعتی، انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته و از طریق فرایند انتقال فناوری است. فناوری حاصل تلاش انسان برای غلبه بر طبیعت است. فناوری، توانایی های انسان را افزایش داده و به او کمک می کند با کیفیت بهتری زندگی کند و ارزان تر و سریعتر  به کالاها و خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کند. اما آنچه که در حال حاضر به مساله فناوری بعد تازه ای داده است، سرعت و عمق و تداوم جریان مستمر پیشرفت آن است که منجر به رشد و توسعه صنعتی و اقتصادی بسیاری از کشورها شده است. پیشرفت های فناورانه در عصر کنونی بسیار سازمان یافته تر و پیوسته تر از گذشته اند و بر خلاف قبل، با سرعتی بسیار در حال رشد و گسترش اند(میگون پوری،1393). کشورهای پیشرفته توجه ویژه ای به امر خلق و توسعه فناوری دارند و در سطوح مختلف مدیریت فناوری ، برای آن برنامه ریزی می کنند. اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل عقب ماندگی زیاد از این کشورهای صنعتی و همچنین بدلیل عدم توازن در خلق فناوری، پیمودن راه انتقال فناوری با هدف پر کردن شکاف فناورانه گریز ناپذیر است و برای موفقیت هر چه بیشتر در این زمینه لازم است که علاوه بر آماده سازی زیرساخت های موجود ، فرایند انتقال فناوری را با تمرکز بیشتری مدیریت و بر آن نظارت کرد (عزیزی و همکاران، 1386).  با توجه به نرخ بالای شکست پروژه های انتقال فناوری در بسیاری از بنگاهها، توجه به شناسایی عوامل بازدارنده و تسریع کننده جذب و توسعه فناوری از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد. اهمیت توجه به مدیریت فرایند انتقال فناوری در این است که به تصمیم گیرندگان، در توجه به تمامی ابعاد فناوری یاری می رساند تا بدین طریق انتقال فناوری بتواند نقش فراهم کننده بسترها و زیرساختهای مناسب جهت جذب، بومی سازی، اشاعه و خلق فناوری های جدید را ایفا کند. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و مساله انتقال موثر و اثر بخش فناوری در صنایع پر درآمدی مانند صنایع لبنی که از صنایع پر اشتغال در کشور به شمار می آید، از مسائل مهم و حیاتی تاثیرگذار بر رشد و توسعه کشور می باشد.

1. 2. بیان مساله

با توجه به اینکه انتقال فناوری های جدید و برتر به عنوان یکی از راهکارهای حفظ مزیت رقابتی در بنگاه ها به حساب می آید، توجه به شناسایی عوامل بازدارنده و تسریع کننده تاثیرگذار بر جذب و توسعه فناوری از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد (ناصری و نامدار زنگنه،1387). باید توجه داشت هنگامیکه درباره  فناوری سخن می گوییم اشاره به پدیده ای داریم که اهمیت جنبه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن کمتر از جنبه های فنی و صنعتی آن نیست. در سالهای اخیر ده ها میلیارد دلار صرف خریداری فناوری نوین وارداتی شده اما در بسیاری مواقع به دلیل عدم توجه نسبت به اثربخشی استراتژی های انتقال فناوری در شرایط وقوع آنها، در واقع صرفا ماشین آلاتی خریداری شده که بعد از مدتی فرسوده و از کار افتاده شده اند. این امر در صنایع لبنی که از صنایع رقابتی کشور می باشد و نیز با توجه به شرایط فعلی کشور که مواجه با تهدیدات و تحریمهای سیاسی و اقتصادی می باشد، از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. همچنین با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکتها و کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه بازار جهانی، فناوری های جدید و برتر به عنوان یک مزیت رقابتی جهت نیل به اهداف و حضور در عرصه اقتصاد جهانی مطرح گردیده اند. کشورهای در حال توسعه فقط 5% فناوری جهانی را تولید می نمایند، لذا توسعه داخلی فناوری برای شرکتهای مستقر در این کشورها مقرون به صرفه نبوده و بیشتر به دنبال انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته ترند (ناصری، نامدار زنگنه، 87). علیرغم اینکه نقش انتقال فناوری در ایجاد مزیت رقابتی و توسعه اقتصادی در قالب ایجاد مشاغل جدید، جذب سرمایه و ایجاد شرکتهای جدید، مشخص شده اما اینگونه فعالیتها دارای هزینه فراوان و در عین حال نرخ شکست بالایی هستند. (ترون و همکاران، 1998) با این حال این گونه فعالیتها مورد تشویق دولتمردان و مسئولین دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی و مدیران صنایع است، زیرا علاوه بر اینکه منبع خوبی برای درآمد دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی است، رابطه بین دانشگاه و صنعت را تعمیق بخشیده و در سطحی کلانتر موجب توسعه اقتصادی میگردد (ترون و همکاران،1998)[2]. همچنین می بایست تمهیداتی اندیشیده شود تا بتوان از طریق آن فرایند انتقال فناوری را بهبود داده و به عاملین اجرای آن کمک بیشتری نمود. بر این اساس صنعت لبنیات می تواند با شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر اثربخشی انتقال فناوری، به نوعی موجبات رشد و توسعه کسب و کارهای این حوزه را فراهم آورد. از طرف دیگر می تواند با ارائه مدلی که بیانگر ورودی و خروجی مشخص و معیارهای واضح برای اثربخشی انتقال فناوری موفق باشد، به مراکز و موسساتی که در این زمینه عملکرد ضعیفی دارند، کمک کند تا سطح اثریخشی خود را ارتقاء دهند (کن،2009)[3]. همچنین با توجه به اینکه موانع فراوانی در راه انتقال فناوری به چشم میخورند، لذا شناسایی روشها و عوامل عام و خاص که بر موفقیت و اثربخشی انتقال فناوری د

این مطلب را هم بخوانید :

۶ دلیل از بین رفتن ایده های خوب و روش های جلوگیری از آنر صنعت لبنی تاثیر گذارند، می تواند باعث کاهش ریسک در انتقال فناوری گردیده و منجر به افزایش امکان موفقیت در پروژه های انتقال فناوری و رشد و توسعه کسب و کارهای مربوط به این حوزه گردد.

1. 3. اهمیت و ضرورت تحقیق

انجام این تحقیق برای سه گروه محققان، صنعتگران و سیاستگذاران حوزه لبنی مهم و ضروری خواهد بود و دستاوردهایی به همراه خواهد داشت. این پژوهش در مورد یکی از مباحث مورد توجه و در عین حال بحث برانگیز در مدیریت فناوری در محیط های آکادمیک یعنی انتقال فناوری می باشد. با توجه به اینکه شناسایی مولفه های اثربخشی فرایند انتقال فناوری می تواند یکی از مهمترین مولفه های تاثیرگذار بر مدیریت موثر و موفقیت آمیز فناوری باشد و نیز با توجه به اینکه تا کنون تحقیق کامل و جامعی که این موضوع را در صنعت مورد نظر بررسی کرده باشد، وجود ندارد، اهمیت تحقیق بر این موضوع بیش از پیش نمایان می گردد. از این رو این پژوهش می تواند توجه محققان را به تعمق بیشتر بر اثربخشی استراتژیهای انتقال فناوری در جهت انتخاب بهترین روش ها و در نتیجه انتقال موفق فناوری جلب کند و از اینرو بر ادبیات موضوع بیافزاید. از طرف دیگر هنگامیکه درباره فناوری سخن  می گوییم اشاره به پدیده ای داریم که اهمیت جنبه های فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی آن کمتر از جنبه های فنی و صنعتی آن نیست. با توجه به خلا موجود در زمینه پژوهشهای مرتبط با انتقال فناوری مخصوصا ارزیابی میزان موفقیت و اثربخشی جنبه های مختلف آن ، امید است که یافته های این پژوهش بتواند سیاستگذاران و مسئولین امر را به اتخاذ سیاستی هدفمندتر و با بازخور بهتر در زمینه انتخاب روشهای انتقال فناوری تشویق کند.

1. 4. اهداف تحقیق

اهداف اصلی و فرعی این تحقیق به شرح زیر می باشد.

1. 4. 1. هدف اصلی تحقیق

شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر اثربخشی فرایند انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران

1. 4. 2. اهداف فرعی تحقیق

• شناسایی عوامل موثر عامل انتقال در اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران
• شناسایی عوامل موثر کانال انتقال در اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران
• شناسایی عوامل موثر مورد انتقال در اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران
• شناسایی عوامل موثر گیرنده انتقال در اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران
• شناسایی عوامل موثر محیط تقاضا در اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران

1. 5. فرضیات تحقیق

• عامل انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران موثراست.
• کانال انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران موثر است.
• مورد انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران موثر است.
• گیرنده انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران موثر است.
• محیط تقاضا بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران موثر است.

1. 6. سوالهای تحقیق

سوالهای اصلی و فرعی این تحقیق به شرح زیر می باشند.

1. 6. 1. سوال اصلی تحقیق

عوامل موثر بر اثربخشی فرایند انتقال فناوری در حوزه صنایع لبنی تهران کدامند و اولویت بندی آنها چگونه است؟

1. 6. 2. سوالات فرعی تحقیق

• عوامل موثر عامل انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی درحوزه صنایع لبنی تهران کدامند ؟
• عوامل موثر کانال انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی درحوزه صنایع لبنی تهران کدامند ؟
• عوامل موثر مورد انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران کدامند؟
• عوامل موثر گیرنده انتقال بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران کدامند؟
• عوامل موثر محیط تقاضا بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در حوزه صنایع لبنی تهران کدامند؟

1. 7. کلیات روش تحقیق

این تحقیق از منظر نوع استفاده، از نوع کاربردی و به لحاظ تقسیم‌بندی بر مبنای هدف، از نوع توصیفی- پیمایشی است. زیرا به دنبال بررسی، جستجو و کشف مؤلفه‌های تاثیرگذار بر اثربخشی فرایند انتقال فناوری بوده و به همین منظور از روش پیمایشی در آن استفاده شده است. در این تحقیق، پس از بررسی ادبیات موضوع، عوامل مؤثر بر اثربخشی فرایند انتقال فناوری بدست آمده و پس از انجام مطالعات تطبیقی و همچنین با بررسی ادبیات موضوع در این زمینه، الگوی مفهومی تحقیق تدوین گردید. بدین ترتیب به لحاظ تقسیم­بندی بر اساس گردآوری داده‌ها و روش تحلیل، تحقیق از رویکرد کمی برخوردار می‌باشد که در این قسمت از پژوهش با ساخت پرسشنامه (حاصل از نتایج ادبیات تحقیق و نظرخواهی از خبرگان موضوع) و توزیع آن در میان نمونه آماری تحقیق که شامل تعدادی از کارشناسان شرکت های

1–3 ) مدل تحقیق.. 6

۱-4) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 7

۱ – 5) اهداف تحقیق.. 7

۱ – 6) فرضیه های تحقیق.. 8

1-7) تعریف نظری و عملیاتی متغیرها 8

۱-8 ) قلمرو تحقیق.. 10

۱-8-۱) قلمرو موضوعی تحقیق. 10

۱-8-۲) قلمرو مكانی تحقیق. 10

۱-8-۳) قلمرو زمانی تحقیق. 10

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: هوش تجاری

۲-۱-۱) تعریف هوش تجاری.. 13

۲-۱-۲) عناصر مؤثر بر هوش تجاری.. 14

۲-۱-۳)  اجزای هوش تجاری.. 15

۲-۱-۴)  اهمیت هوش تجاری.. 16

۲-۱-۵) اهداف اصلی هوشمندی کسب وکار. 18

۲-۱-۶) کاربرد هوش تجاری در صنعت بانکداری.. 18

۲-۱-۷) اثر بخشی هوش تجاری.. 20

۲-۱-۸) ارزیابی هوش تجاری.. 20

۲-۱–۹) پشتیبانی تصمیم و هوش تجاری.. 22

بخش دوم: عملکرد بازرگانی

۲-۲-۱) مقدمه. 26

۲-۲-۲) تعریف عملکرد. 26

۲-۲-۳) ارزیابی و سنجش عملكرد. 28

2-2-4) سنجش عملکردسازمانی.. 30

۲-۲-۵) مدل های سنجش و اندازه گیری عملكرد. 30

 

۲-۲-۶) عملكرد بازار. 36

2-2-7) روش های مختلف سنجش عملكرد بازار. 38

2-2-8) الگوی كارت امتیازی متوازن (BSC) 43

2-2-9) توسعه مفهوم کارت امتیازی متوازن توسط کاپلان ونورتن.. 44

2-2-10) اهداف ارزیابی عملکرد سازمانی.. 46

2-2-11) عملکرد شرکت ها از  دیدگاه های مختلف… 46

2-2-11-1) عملکرد شرکت از دیدگاه بازار مشتری.. 47

2-2-11-2) عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای عوامل. 48

2-2-11-3) عملکرد شرکت از دیدگاه بازارهای مالی.. 48

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه. 58

3-2) فرآیند اجرای تحقیق.. 58

3-3) روش تحقیق.. 58

۳-4) جامعه و نمونه آماری.. 59

۳-۵) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها 59

3-5-1) روایی پرسشنامه. 60

۳-۵-۲) پایایی پرسشنامه. 61

3-6) روش تجزیه و تحلیل داده ها 62

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه. 64

4-2) توصیف ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان. 64

4-3) توصیف متغیر های تحقیق.. 64

4-4) بررسی پیش نیاز های انجام آزمون تحلیل رگرسیون. 71

4-5) آزمون فرضیات تحقیق.. 73

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه. 78

این مطلب را هم بخوانید :

5-2) نتایج آمار توصیفی.. 78

5-3) نتایج آمار استنباطی.. 84

5-4) پیشنهادات براساس یافته های تحقیق.. 85

5-5) محدودیت های تحقیق: 87

منابع و مأخذ. 89

               

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                       صفحه

جدول ۲-۱) تفاوت های دیدگاه سنتی و مدرن در خصوص سنجش عملكرد. 29

جدول2-2) نتایج سازمان از منظر مدل تعالی بنیاد کیفیت اروپا 35

جدول 2 -3) متغیر های اندازه گیری عملكرد بازاریابی.. 42

جدول(2-4) توسعه مفهوم کارت امتیازی متوازن توسط کاپلان ونورتن.. 45

جدول 2- 5): اهداف ارزیابی عملکرد سازمان. 46

جدول 2– 6) خلاصه ای تحقیقات.. 53

جدول2-7) خلاصه پژوهش های انجام شده در رابطه با عملکرد بانکها و معرفی شاخص های عملیاتی.. 55

جدول 3-1) سوالات پرسشنامه به تفکیک ابعاد. 60

جدول 3-2) ضریب آلفای کرونباخ مربوط به پایایی سوالات پرسشنامه. 62

جدول4-1) توصیف متغیر عملکرد بازرگانی.. 64

جدول4-2) توصیف متغیریکپارچگی داده ها 65

جدول4-3) توصیف متغیر قابلیت تحلیل. 66

جدول4-4) توصیف متغیر کیفیت محتوای اطلاعات.. 67

جدول4-5) توصیف متغیر کیفیت دسترسی به اطلاعات.. 68

جدول4-6) توصیف متغیر به کارگیری اطلاعات  در فرآیند کسب و کار. 69

جدول4-7) توصیف متغیر فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی.. 70

جدول4-8) آزمون كولموگروف- اسمیرنف… 71

جدول4-9) آزمون كولموگروف- اسمیرنف برای متغیرهای مستقل تحقیق. 72

جدول4-10) ضرایب همبستگی پیرسون بین متغیر وابسته ومتغیرهای مستقل. 72

جدول4-11) آماره دوربین – واتسون. 72

جدول 4-12) آزمون رگرسیون بین ابعاد هوش تجاری و عملکرد بازرگانی.. 73

جدول4-13) ضریب همبستگی بین ارتقاء دادها و عملکرد بازرگانی.. 74

جدول4-14) ضریب همبستگی بین قابلیت های تحلیل و عملکرد بازرگانی.. 74

جدول4-15) ضریب همبستگی بین کیفیت محتوای اطلاعات و عملکرد بازرگانی.. 75

جدول4-16) ضریب همبستگی بین کیفیت دسترسی به اطلاعات و عملکرد بازرگانی…………………. 75

جدول4-17) ضریب همبستگی بین استفاده از اطلاعات در فرآیند کسب و کار و عملکرد بازرگانی.. 76

جدول4-18) ضریب همبستگی بین فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی و عملکرد بازرگانی.. 76

جدول 5-1) توصیف سوالات متغیر یکپارچگی دادها 78

جدول 5-2) توصیف سوالات متغیر قابلیت تحلیل. 79

جدول 5-3) توصیف سوالات متغیر کیفیت محتوای اطلاعات.. 79

جدول 5-4) توصیف سوالات متغیر دسترسی به اطلاعات.. 80

جدول 5-5) توصیف سوالات متغیر استفاده از اطلاعات در فرآیند کسب و کار. 80

جدول 5-6) توصیف سوالات متغیر فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی.. 81

جدول 5-7) توصیف سوالات متغیر عملکرد بازاری.. 82

جدول 5-8) توصیف سوالات متغیر عملکرد مالی.. 83

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                       صفحه

نمودار4-1) هیستوگرام  متغیر عملکرد بازرگانی.. 64

نمودار4-2) هیستوگرام  متغیر یکپارچگی داده ها 65

نمودار4-3) هیستوگرام  متغیر قابلیت های تحلیلی.. 66

نمودار4-4) هیستوگرام  متغیر کیفیت محتوای اطلاعات.. 67

نمودار4-5) هیستوگرام  متغیر کیفیت دسترسی به اطلاعات.. 68

نمودار4-6) هیستوگرام  متغیر استفاده از اطلاعات در فرآیند کسب و کار. 69

نمودار4-7) هیستوگرام  متغیر فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی.. 70

نمودار 5-1) نمودار عملکرد مالی.. 83

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                       صفحه

شكل (1-1) : مدل مفهومی تحقیق. 6

شکل (۲-۱) هرم فرآیند ایجاد ارزش افزوده در هوش تجاری.. 15

شكل 2-2) مدلسازی AMBITE برای یك سازمان تولیدی.. 31

شکل 2-3) شمای کلی مدل مالکوم بالدریج. 33

شکل2-4) نمودار مدل تعالی بنیاد کیفیت اروپا 34

شكل 2-5) جریان های عملكرد شركت.. 37

شكل2-6) ماهیت معیارها 38

شکل 2-7) کارت امتیازی متوازن چهارچوبی برای سیستم مدیریت استراتژیک… 43

 

 چکیده

نظام بانکی کشور به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی جامعه در ارتباط با جذب و هدایت وجوه سپرده گذاران، ارائه خدمات به مردم و مشارکت در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقش های مؤثری برعهده دارد و عدم توانایی این نظام، مشکلات عدیده ای را در راه توسعه کشور ایجاد خواهد کرد.

به دلیل نقش بسیار مهم و اساسی بانک ها در اکثر فعالیتهای اقتصادی، بررسی عملکرد بانکهای موجود و شناسایی عوامل موثر بر آنها اهمیت ویژه ای یافته است.تحقیق حاضر در راستای این هدف به بررسی رابطه بین هوش تجاری و ابعاد آن با عملکرد بازرگانی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری پرداخته است.جامعه آماری تحقیق حاضر , بانک ها و موسسات مالی و اعتباری استان گیلان است که با توجه به یکپارچگی فرآیندهای سیستم های تجاری در تمامی شعب هر بانک و موسسه مالی، شعب سرپرستی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری استان گیلان  که تعدادشان ۳۴ عدد می باشد، مورد آزمون قرار گرفته اند.در تحقیق حاضر برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه هوش تجاری و عملکرد بازرگانی بهره گرفته و جمع آوری داده ها به شیوه میدانی انجام گرفت.برای بررسی روایی پرسشنامه از روش روایی محتوی و پایایی پرسشنامه از روش محاسبه آلفای کرونباخ استفاده گردید.برای آزمون فرضیه های تحقیق نیز روش همبستگی پیرسون به کار گرفته شد که در نهایت نتایج حاکی از وجود رابطه مثبت بین هوش تجاری با ابعاد  یکپارچگی داده ها، قابلیت های تحلیلی، کیفیت محتوای اطلاعاتی، کیفیت دسترسی به اطلاعات، به کارگیری اطلاعات در فرآیند کسب و کار و فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی با عملکرد  بازرگانی در بین بانک‎ها و موسسات مالی و اعتباری استان گیلان است.

 

کلمات کلیدی: هوش تجاری، ارتقاء داده ها، قابلیت های تحلیلی، کیفیت محتوای اطلاعاتی، کیفیت دسترسی به اطلاعات، به کارگیری اطلاعات در فرآیند کسب و کار، فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی، عملکرد بازرگانی.

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول :

 

 

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۱-۱ ) مقدمه

امروزه پیشرفت اقتصادی و بازرگانی كشور در گرو پیشرفت صنعت بانكداری پا به پای سایرصنایع كشور و همچنین صنایع بانكداری سایر كشورهای پیشرفته است.در حال حاضر درصد بالایی از مالكیت این صنعت در اختیار دولت بوده ولی با ظهور برخی بانكهای خصوصی رقابت در این صنعت نیز آغاز شده اما با این وجود , فاصله بسیار زیادی با سطح بانكداری جهانی دارد.درحقیقت نظام بانكی در هر كشوری یكی از مهمترین اركان شكل گیری ساختارهای اقتصادی است كه تعیین كننده مسیر توسعه یافتگی یا عقب ماندگی كشورها تلقی می گردد (آل اسحاق؛۱۳۸۸ :۵ ).از سوی دیگر در عصر رقابتی کنونی مقوله جهانی شدن، مرزهای اقتصادی میان جوامع را کم رنگ نموده و صنایع کشورها را تحت تأثیر قرار داده است.در این شرایط، فشار ذی نفعان (سهامداران، مشتریان، کارکنان و جامعه) و انتظارات آن ها از سازمان ها روز به روزافزایش می یابد و سازمان ها را مجبور به استفاده از سیستم های مدیریتی جدید که برمبنای منفعت ذی – نفعان بنا شده اند، می نماید (ضرغام بروجنی، ابراهیمی ومیرفخرالدینی؛۱۳۹۲: ۲۵).به همین دلیل بررسی عملکرد بانک ها می تواند دارای اهمیت بسیار زیادی باشد.در حقیقت عملكرد نشان می دهد كه یك سازمان چگونه به رسالت و اهداف مربوط به خود می رسد.عملكرد دلالت بر شروع از یك وضعیت معین و رسیدن به یك هدف دقیق داردكه این ممكن است شامل چندین نقطه هدف از قبیل سهم بازار، حجم فروش، انگیزش كاركنان، رضایت مشتری، سطح كیفیت و غیره باشد ( Boisvert, Hugues; 2006 ,p2 ).از سوی دیگر از جمله مفاهیم جدید در عرصه كسب و كار، هوش تجاری[1]  است.هوش تجاری به سازمان‌ها کمک می کند تا وضعیت تجارتی گذشته و موجود را هم به صورت کلی و هم به صورت جزیی با دید بهتری مشاهده کنند تا بتوانند تجارت خودشان را به نحو مناسبی تحلیل نمایند.هوش تجاری امکان و توانایی بهبود کیفیت خدمات را فراهم کرده و می‌تواند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را تسهیل نماید.در این راستا تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر هوش تجاری بر عملکرد بازرگانی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری استان گیلان است.با توجه به موارد فوق در فصل اول تحقیق , بعد از بیان مساله به ضرورت واهمیت تحقیق پرداخته خواهد شد.سپس به سوالات واهداف تحقیق به همراه چهارچوب نظری تحقیق اشاره شده ودر نهایت با تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرها و بیان قلمروتحقیق فصل به پایان خواهد رسید.

 

1-2 ) بیان مساله

بانک ها نقش حیاتی در تخصیص منابع اقتصادی در کشور ها داشته و از طریق ایجاد کانال بین سپرده گذاران منابع در بانک و سرمایه گذاران در بخش صنعت و تجارت باعث ایجاد رونق اقتصادی کشور می‎گردند (Ongore & Berhanu Kusa؛2013:237).اما صنعت (بانکداری) مانند سایر صنایع با عوامل فشارهای محیطی مواجه است.خورشید به نقل از همر و چامبی[2] (1993 ) این فشار ها را تحت عنوان سه سی (3c): تغییر، مشتریان ورقابت نام برده است (خورشید ؛۱۳۸۹: ۱۶۴).این فشار ها باعث می شود که بانک ها همواره به دنبال بهبود عملکرد در ابعاد مالی و غیر مالی باشند.تلاش برای عملکرد بهتر، موضوعی است که انتظار بزرگ همه افراد ذی نفع سازمان اعم از مشتریان، کارکنان و سهامداران است.در محیط های چالشی و متلاطم، سازمان ها در طی زمان پی می برند که مزیت رقابتی دیروز تضمینی برای بقای فردا محسوب نمی شود.این امر فشار شدیدی را به سازمان ها تحمیل می کند تا بیاموزند که چگونه می توانند به بهترین وجه عملکرد و مزیت خود را بهبود بخشیده و پیشرو رقبا باشند (ملاحسینی، فرقانی و مرادخانی؛ ۱۳۸۹:۲۳).در حقیقت ارزیابی عملکرد سازمان ها و بنگاه های اقتصادی دارای فعالیت مشابه و بررسی نتایج حاصل از عملکرد آن ها در یک دوره معین، فرآیندی مهم و راهبردی محسوب شده که ضمن تعیین جایگاه رقابتی سازمان، نقش قابل توجهی درامر بهبود مستمر و افزایش کیفیت واثربخشی تصمیمات مدیریت سازمان هادارد (اسلامی و بهرامی و رجبی و میهنی؛۱۳۹۰: ۲).

از سوی دیگر، با توجه به موضوع تحقیق حاضر ودر در ارتباط با عملکرد بانک ها باید گفت که نشریه بین المللی بنکر[3] از جمله مراکز معتبر است  که هر ساله  با اخذ آمار از بانک های جهان اقدام به رتبه بندی هزار بانک برتر دنیا می کند.شاخص هایی که ملاک این طبقه بندی  قرار می گیرد  میزان سود، نرخ بازگشت سرمایه، نرخ بازگشت دارایی  و…می باشند (اسلامی و دیگران  ؛۱۳۹۰:۳).در این میان از بین هفده بانک ایرانی که در پایگاه داده این موسسه قرار گرفته، سیزده بانک در بین این رده بندی قرار گرفته اند لیکن بهترین بانک ایرانی با وجود بهبود عملکرد  در سال ۲۰۱۴ از مقام هفتصد و هفتادو هفت صعود نکرده است.این نشان می دهد که  بانک های ایرانی با استاندارد های جهانی فاصله زیادی داشته  و توجه به عوامل اثر بر عمکلرد آنها دارای اهمیت فراوانی است.در تحقیق حاضر باتوجه به جامعه آماری دو مولفه برای آن در نظر گرفته می شود (چیرانی، علیزاده و بجارسری؛۱۳۹۱).

الف) عملکرد مالی : شاخص های مالی، موفقیت در دستیابی به اهداف اقتصادی را برای شرکت ها مشخص می کند.

ب ) عملکرد بازار : عملکرد بازار به معنای توانایی شرکت در جهت ارضا کردن و حفظ مشتریان از طریق اراﺋﻪ محصولات و یا خدمات با کیفیت.

مجموع این شرایط ایجاب می کند که بانک ها به دنبال به کار گیری  استراتژی هایی برای بهبود عملکرد خود باشند.این واضح است که تمام تلاش های یک سازمان در تمامی حوزه ها بایستی در عملکرد آن مشخص باشد.اغلب سازمان ها با استفاده از ابزارها و مکانیزم های گوناگون سعی در بهبود عملکرد خود دارند.به این منظور سنجش وضعیت عملکرد از مقوله های مهم و مورد توجه سازمان ها است (مشبکی و بستام و ده یادگاری ؛۱۳۹۳:۹۳).بررسی دیدگاه های مختلف در مورد عملكرد نشان می دهد كه متغیرهای بسیاری می توانند در آن موثر باشند (Mamoun etal ,2011, 43).یکی از این متغیر ها که منجر به بهبود عملکرد می شود  هوش تجاری است (رهنمای رودپشتی، نیکومرام و محمودی؛۱۳۹۲:۱۱۱). هوش تجاری به سازمان ها کمک می کند که خود را به تفکرهای نوین کسب و کار مجهز سازند تا به طور مستمر عملکرد خود را مدیریت کرده و بهبود بخشند (رحیمی، نوروزی و سریع القلم؛۱۳۹۱: ۶۵).در واقع یکی از نیازمندی های کنونی و آینده مدیریت سازمان، پشتیبانی از فرآیند های تصمیم گیری است که سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان می بایست علاوه بر اهداف واقعی خود یعنی مکانیزاسیون، یکپارچگی و بهبود فرآیند, آن را پوشش دهند.تعدادی از سازمان ها به این اعتقاد رسیده اند که چنانچه ابزارهای سازمان به سیستم های هوش تجاری مجهز شوند، ارزش بالاتری را برای سازمان ایجاد می نمایند  (غضنفری، تقوی وروحانی فرد ؛۱۳۸۷:۲۲).هوش تجاری با کمک در تصمیم گیری به مدیران، می‎تواند بانک را قادر به حل مسایل در کلیه حوزه های کاری مانند مدیریت ارتباط با مشتری، مدیریت عملکرد، مدیریت ریسک، مدیریت دارایی و مدیریت شکایت نماید که این موارد درنهایت منجربه بهبود عملکرد بانک خواهد شد (; 2011:223   Đurković& Ubiparipović).هدف هوش تجاری کمک به کنترل منابع و جریان اطلاعات کسب و کار است که در درون و پیرامون سازمان وجود دارد.در واقع ارتباط اصلی هوش تجاری با سیستم های سازمانی در این نکته نهفته است که هدف ثانویه این سیستم ها ایجاد فضای پشتیبانی تصمیم گیری برای مدیریت بوده و هوش تجاری می تواند در بطن این سیستم ها  قرار گرفته و با تبدیل داده به دانش این هدف را محقق  می سازد (غضنفری، تقوی وروحانی فرد ؛۱۳۸۷:۲۲).با توجه به موارد مذکور سوال تحقیق به شرح زیر است:

 

 

آیا هوش تجاری بر بهبود عملکرد بازرگانی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری تاثیر دارد؟

در ارتباط با موضوع تحقیق حاضر باید گفت که استفاده از هوش تجاری در خدمات مالی می تواند منجر به ایجاد ارزش گردد.بررسی های گارتنر[4]، در سطح بانک ها نشان داده است كه بیش از ۹۵درصد پاسخ دهندگان سیستم بانكی موافقند كه هوش تجاری یك پیش برنده استراتژیك ابتكاری با مدیریت برتر است و بیش از نود درصد موافقند که آنها ارزش مورد انتظارشان را از سرمایه گذاری در هوش تجاری دریافت كرده اند (محقر حسینی، علی منش وآصف؛۱۳۸۸، ۱۰۵).از نظر گارتنر سیستمهای هوش تجاری  بانک‎ها را قادر می سازد تا به نحو بسیار خوبی عملکرد مالی و تجاری را تحت تاثیر قرار دهند (رهنمای رودپشتی، نیکومرام ومحمودی ؛ ۱۳۹۲: ۱۱۱).در تحقیق حاضر ابعاد هوش تجاری عبارتند از: یکپارچگی داده ها[5]، قابلیت های تحلیلی[6]، کیفیت محتوای اطلاعاتی[7]، کیفیت دسترسی به اطلاعات[8]، به کارگیری اطلاعات در فرآیند کسب و کار[9]، فرهنگ  تصمیم گیری تحلیلی [10].که بر گرفته از تحقیق، پوپوویچ، هاک نی، کوئلو و جاکیچ(2012) می باشد.با توجه به موارد مذکور مدل تحقیق حاضر به صورت زیر است:

 

1 – 3 ) مدل تحقیق

 

هوش تجاری :   یکپارچگی داده ها قابلیت های تحلیلی کیفیت محتوای اطلاعاتی کیفیت دسترسی به اطلاعات به کارگیری اطلاعات در فرآیند کسب و کار فرهنگ تصمیم گیری تحلیلی

عملکرد   بازرگانی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شكل (1-1) : مدل مفهومی تحقیق

ابعاد (پوپوویچ، هاک نی، کوئلو و جاکیچ، 2012)  و الگوی کلی (رهنمای رودپشتی وهمکاران، 1392)

۱-4) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

امروزه یکی از ابزارهای سنجش موفقیت در تحقق اهداف سازمان، موضوع عملکرد سازمانی است (علی پور درویشی و سردار دونیقی و لطفی دهخوارقانی ;۱۳۹۰).مدیریت و ارزیابی عملكرد سازمان ها، یك از قوی ترین ابزار های است كه می توان به كمك آن اطلاعات مورد نیاز را از وضیعت سازمان به دست آورد (احسانی فرد؛۱۳۹۲:۷).در ادبیات اقتصادی جهان امروز، نقش و اهمیت نظام مالی و بازار

1-2)بیان مسئله. 3

1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6

1-4) اهداف تحقیق.. 7

1-4-1)هدف اصلی تحقیق.. 7

1-4-2)اهداف فرعی تحقیق.. 7

1-5)فرضیه های تحقیق.. 8

1-5-1)فرضیه اصلی تحقیق.. 8

1-5-2)فرضیه های فرعی تحقیق.. 8

1-6)چارچوب نظری تحقیق.. 8

1-7)روش تحقیق.. 10

1-8) جامعه آماری.. 10

1-9) ابزار گردآوری اطلاعات… 10

1-10)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 10

1-11)قلمرو تحقیق ( زمانی و مکانی و موضوعی): 11

1-12) تعاریف واژگان تحقیق.. 11

1-12-1)تعاریف نظری.. 11

1-12-2)تعاریف عملیاتی.. 12

فصل دوم :‌ مبانی نظری و پیشینه. 15

2-1)مقدمه. 16

2-2) مفهوم هوش هیجانی.. 18

2-2-1)تاریخچه هوش هیجانی.. 19

2-2-2)عوامل مؤثر در هوش هیجانی.. 22

2-2-3)ابعاد هوش هیجانی از دیدگاههای مختلف… 24

2-2-4)روشهای صحیح اجرای برنامه آموزش هوش هیجانی.. 29

2-3)مفهوم استراتژی.. 29

2-3-1) تفکر استراتژیک… 31

2-3-2)عناصر تفكر استراتژیك… 34

2-3-3)یک الگوی مفهومی برای تفکر استراتژیک… 36

 

2-3-4)ارتباط بین تفکر استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک… 41

2-3-5)گزیده های از مدل  برنامه ریزی استراتژیک… 44

2-3-6)موانع اجرای استراتژی ازدید دیدگاه های مختلف… 53

2-3-7)موانع ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در اﺟﺮای برنامه ریزی استراتژی.. 62

2-4)پیشینه تحقیق.. 62

2-4-1)پیشینه داخلی تحقیق.. 62

2-4-2)پیشینه خارجی تحقیق.. 73

2-6)معرفی شرکت مهندسی صنعتی فهامه. 76

فصل سوم روش تحقیق.. 78

3-1)مقدمه. 79

3-2) روش تحقیق.. 79

3-3- جامعه آماری.. 80

3-4) نمونه آماری و روش انتخاب آن ها 80

3-5) ابزار و مقیاس اندازه گیری داده ها 81

3- 6- روایی یا اعتبار. 82

3-7) پایایی یا قابلیت اعتماد. 82

3-8) روش جمع آوری داده ها 83

3-9)روش تجزیه و تحلیل داده ها 84

فصل چهارم : یافته های تحقیق.. 86

4-1) مقدمه. 87

4-2) بخش اول : تجزیه و تحلیل یافته ‌های توصیفی.. 87

4-3) بخش دوم : تجزیه وتحلیل های استنباطی.. 92

فصل پنجم: جمع بندی و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات… 100

5-1)مقدمه. 101

5-2)خلاصه تحقیق.. 102

5-3) نتیجه گیری و پیشنهادات… 105

5-4) پیشنهادهایی برگرفته از منابع تحقیق.. 107

5-5) پیشنهادات برای انجام تحقیقات آتی.. 112

این مطلب را هم بخوانید :

5-6)محدودیت های تحقیق.. 112

پیوست ها 114

منابع و مأخذ. 131

 

 

فهرست اشکال

نمودار2-1ابعاد مدل برنامه ریزی استراتژیک صنفی اندروز 45

نمودار2-2-فرایند تدوین استراتژی صنفی اندروز. 46

نمودار2-3- مدل برنامه ریزی استراتژیک لورنج و لاونج. 47

نمودار2-4- مدل برنامه ریزی استراتژیک مینزبرگ. 48

نمودار2-5- مدل برنامه ریزی استراتژیک بیگلز و روجرز. 49

نمودار2-6-مدل برنامه ریزی استراتژیک هیل.. 50

نمودار2-7-مدل برنامه ریزی استراتژیک رایت… 52

 

 

فهرست جداول

جدول 2-1 قابلیت فردی هوش هیجانی.. 26

جدول 2-2 قابلیت های اجتماعی هوش هیجانی.. 26

جدول 3-1 جدول مورگان. 81

جدول 3-2 شماره سؤالات به تفکیک مؤلفه ها 82

جدول 3-3 ضریب آلفای کرونباخ مؤلفه های پژوهش… 83

جدول 4-1 داده های توصیفی مربوط به تفکیک جنسیت… 87

جدول 4-2 داده های توصیفی مربوط به تفکیک تحصیلات… 88

جدول 4-3 داده های توصیفی مربوط به سن.. 89

جدول 4-4 داده های توصیفی مربوط به تفکیک سایقه کاری.. 90

جدول 4-5 میانگین وانحراف استاندارد نمرات متغیرهای مورد مطالعه. 91

جدول 4-6-آزمون کولموگروف اسمیرونف برای متغیرهای پژوهش… 92

جدول 4-7- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه فرعی اول. 92

جدول 4-8-ضریب رگرسیون فرضیه فرعی اول. 93

جدول 4-9-آنالیز واریانس… 93

جدول 4-10- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه فرعی دوم. 93

جدول 4-11-ضریب رگرسیون فرضیه فرعی دوم. 94

جدول 4-12-نتیجه آنالیز واریانس… 94

جدول 4-13- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه فرعی سوم. 94

جدول 4-14-ضریب رگرسیون فرضیه فرعی سوم. 94

جدول 4-15-نتیجه آنالیز واریانس… 95

جدول 4-16- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه فرعی  چهارم. 95

جدول 4-17-ضریب رگرسیون فرضیه فرعی چهارم. 95

جدول 4-18-نتیجه آنالیز واریانس… 96

جدول 4-19- جدول تحلیل  رگرسیون خطی فرضیه فرعی پنجم. 96

جدول 4-20-ضریب رگرسیون فرضیه فرعی پنجم. 96

جدول 4-21-نتیجه آنالیز واریانس… 96

جدول 4-22- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه اصلی اول. 97

جدول 4-23-ضریب رگرسیون فرضیه اصلی اول. 97

جدول 4-24-نتیجه آنالیز واریانس… 97

جدول 4-25- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه اصلی دوم. 98

جدول 4-26-ضریب رگرسیون فرضیه اصلی دوم. 98

جدول 4-27-نتیجه آنالیز واریانس… 98

جدول 4-28- جدول تحلیل رگرسیون خطی فرضیه اصلی تحقیق.. 99

جدول 4-29-ضریب رگرسیون فرضیه اصلی تحقیق.. 99

جدول 4-30-نتیجه آنالیز واریانس… 99

 

 

 

فصل اول : کلیات تحقیق

 

1-1)مقدمه

مهم ترین هدف هر سازمانی دستیابی به بالاترین سطح بهره وری ممكن یا بهره وری بهینه است. عامل های مؤثر در بهره وری عبارتند از: سرمایه، ابزار، روش های انجام كار و نیروی انسانی. بی گمان نیروی انسانی ماهر و كارآمد یكی از مهم ترین ابزارها برای رسیدن به هدفهای سازمان است زیرا نیروی انسانی نقشی مهم در افزایش و كاهش بهره وری سازمان دارد یعنی اگر سازمان از بیشترین سرمایه و بهترین فناوری و امكانات برخوردار باشد، اما فاقد نیروی انسانی مولد و با انگیزه باشد، به هدف خود نخواهد رسید(مهداد،1385: 1)

عامل هایی متعدد كارایی افراد را در سازمان تحت تأثیر قرار میدهد یكی از عامل هایی كه رفتار سازمانی هر فرد را به شدت تحت تأثیر قرا ر میدهد هوش هیجانی[1] است. مفهوم هوش هیجانی  برای نخستین بار در سال 1990 توسط پیتر سالووی و جان مایر[2] مطرح شد كه بیان میدارد هوش هیجانی نوعی پردازش اطلاعات عاطفی است كه شامل ارزیابی صحیح عواطف در خود و دیگران، ابراز مناسب عواطف و تنظیم سازگارانه عواطف است (مایر و سالووی[3]، 1993 :61).

محیط كسب و كار امروز با ویژگی هایی همچون تغییرات پیچیده و غیرخطی، تحولات ناپیوسته و جهشی، تغییرات پی در پی و رقابت بدون حیطه بندی قابل تعریف است(غفاریان و علی احمدی، 1382: 12) کلید دستیابی به موفقیت در این عصر قطع دلبستگی از مسیر موجود و جستجوی پایان ناپذیر برای كشف مسیرهای برتر است. نگرشی كه سبب تفاوت جایگاه انسان ها، شركت ها و ملت‌ها از یكدیگر نمی شود.یان ترنر استاد دانشگاه برونل در این خصوص می گوید: قابلیت ما رد پیش‌بینی آینده محدود است، زیرا جهت یك تغییر كوچك در پدیده های به ظاهر بی ارتباط، می‌تواند به تغییرات عمده ای در كل سیستم منجر شود. (ایزنهارت و براون[4]،1998: 788).  بررسی ها نیز نشان داده است كه گوی رقابت آینده را مدیرانی خواهند برد كه بتوانند به طور اثربخش با منابع انسانی خود ارتباط برقرار كنند و تعامل اجتماعی كه شیوه ای شایسته و ثمربخش برای بیشتر مدیران و رهبران به عنوان عنصر كلیدی در مدیریت سازمانی است را به كار برند. از این رو تلفیق دانش و تفكر مدیریتی همراه با توانایی های هیجانی در مدیریت می تواند در سوق دادن سازمان به سوی دستیابی به اهداف متعالی، كارساز و مفید باشد.

1-2)بیان مسئله

همواره در دنیا یکی از قطب های اقتصادی هر کشوری،صنعت تولید خودرو میباشد.امروزه تمام صنعت خودروسازی در تلاش هستند که با افزایش تولید خود و در نهایت فروش بیشتر به سود بیشتری دست یابند و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند.شرکت های خودروسازی بزرگ با برون سپاری و استفاده از شرکت های دیگر در تلاش هستند تا بسیاری از فعالیت های خود را به دیگر شرکت ها سپرده و از آنها کمک بگیرند.شرکت مهندسی صنعتی فهامه یکی از این شرکت‌ها می‌باشد که زیر مجموعه شرکت بزرگ و مادر تخصصی ایران خودرو میباشد.همواره در مدیریت شرکت موضوع نیروی انسانی و توانایی آنها و بهره وری انسانی به عنوان یکی از موضوعات کلیدی مورد اهمیت قرار گرفته است، لذا استفاده بجا از این نیروی انسانی و بهره برداری از هوش و پتانسیل های داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.شرکت فهامه در تلاش است تا استراتژی های خود را در بخش نیروی انسانی،فروش،خدمات پس از فروش به نحو احسنت پیاده سازی کند.

در طلیعه قرن جدیدکه سازمان ها بخصوص شرکت ها با محیط رقابت جهانی مواجه هستند همواره نیاز به تغییرات ریشه ای و خلاقیت های کاری احساس می‌شود. نیروی رقابتی جهانی سازمان های امروزی را مجبور کرده است که بعد از ده ها سال ادامه روش‌ها و رویه های کاری ثابت خود روش‌های کاری جدید را در پیش بگیرند به گونه ای که سازمانها دارای ثبات کاری نبوده و از نوعی ثبات نسبی برخوردارند (گیجسل و همکاران[5],2003 :94).

تجربه های ناشی از موفقیت و شکست کارکنان در طول سال های خدمت، تصورات آنها را در رابطه با توانایی هاشان نسبت به انجام وظایف شغلی تحت تاثیر قرار میدهند.اگر کارمند معتقد باشند که قبلا وظیفه مشابهی را با موفقیت انجام داده است،احتمالا با وظایف و فعالیتای بعدی بیشتر با نگاه مثبت برخورد خواهد کرد و اگر با شکست مواجه شده باشد با تکالیف بعدی با نوعی نگاه منفی روبرو خواهد شد.باندورا معتقد است که حل یک مساله یا موفقیت در انجام یک وظیفه خاص، تجربه هیجانی را ایجاد می‌کند که موجب تمایل و گرایش به درگیرشدن برای رسیدن به حد تسلط در مسایل آینده در افراد میشود و احساس کارآمدی آنان را افزایش می‌دهد(عبداللهی،1387: 129).

برای یک مدیر، هیچ ادراکی مهمتر از فهم کسب و کار نیست. این بصیرت تنها به درک عوامل موثر و روابط بین آنها محدود نمی‌شود، بلکه کشف شهودی زوایای ناشناخته این فضا و خلق ایده هایی برای بهره برداری از آنها، تجلی ارزش آفرینی از این بصیرت است. تفکر استـراتژیک رویکردی است که زمینه شکل گیـری و توسعه این بصیرت را فراهم می سازد. تفکر استراتژیک مدیران را به سوی یادگیری سریع از محیط کسب و کار و بکارگیری خلاقیت برای خلق ارزشهای جدید فرامی خواند. این شیوه تفکر، چشم اندازهایی متمایز از رقبا را به همراه دارد. چشم اندازهایی که می‌تواند استراتــــژی های نوآورانه و مزیت بخشی را سبب شود(غفاریان و علی احمدی؛1381: 28).

در زمینه ارتباط بین هوش هیجانی و تفکر استراتژیک می‌توان چنین بیان کرد که داشتن مدیرانی با قدرت تفكراستراتژیك امروزه از نیازهای اساسی سازمانهایی است كه در میدان رقابت در تلاش برای متمایز ماندن و پیشرفت هستند.. در این میان تعامل اجتماعی به شیوه ای شایسته و ثمربخش برای بیشتر مدیران و رهبران به عنوان عنصر كلیدی در مدیریت تغییرات سازمانی اهمیت فزایند های دارد. بررسیها نشان داده است كه گوی رقابت آینده را مدیرانی خواهند برد كه بتوانند به طور اثربخش و نتیجه بخش با منابع انسانی خود ارتباط برقرار كنند در این زمینه هوش هیجانی یكی از مولفه هایی است كه می تواند به میزان زیادی در روابط مدیران با اعضای سازمان نقش مهمی ایفا كند.(بیات مختاری و همکاران،1391: 2).

به عقیده گلمن(1998) روانشناس برجسته وصاحب نظر هوش هیجانی،حدود 80درصد دلیل موفقیت ها را می توان به هوش هیجانی نسبت داد.گلمن هوش هیجانی را اینگونه تعریف میکند:هوش هیجانی که شامل قابلیت های زیر می‌باشد: برانگیختن انگیزه در خود، پافشاری در صورت ناکامی، کنترل غرایز و به تاخیر انداختن حس رضایت، تنظیم حالات شخصی و مانع شدن ازاینکه رنج و ناراحتی جلوی توانایی هایی مانند فکر کردن، اصرار ورزیدن و امید داشتن را بگیرد چندی بعد گلمن تعریف دیگری از هوش هیجانی ارایه داده و آن رابه 25 گونه مختلف از قابلیت های هوشی تقسیم می‌کند که در میان آنها اعتماد به نفس، خودآگاهی، و انگیزه به چشم میخورد (گلمن[6]،1998 : 34 ).

معمولا کارکنان شغلهایی را ترجیح می‌دهند که بتوانند بدان وسیله برای بالا بردن مهارتها و تواناییهای خود از فرصتهای موجود استفاده کنند و نیز شغلهایی را دوست دارند که در آنها تخصص وجود داشته باشد، آزادی عمل داشته باشند و درباره کارهایی که خوب انجام می‌دهند نتیجه به آنان داده شود. این ویژگی ها باعث می‌شود که فرد از نظر ذهنی احساس رضایت کند و کار را هماوردطلب بشناسد. ولی اگر شرایط به گونه ای باشد که میزان هماوردطلبی شغلی در سطحی متوسط باشد بیشتر کارکنان از انجام چنین کاری احساس لذت و رضایت می‌نمایند(رابینز، 1388: 47).

هوش هیجانی، نقش ضروری را در موقعیت ارتباط بین فردی ودر نتیجه در تشکیل روابط بین فردی از جمله فعالیت مدیریت به عنوان رهبر بازی می‌کند. یکی از وظایف مهم هوش هیجانی، مدیریت روابط است-آن توانایی برانگیختن واکنش مطلوب در افراد دیگر و دستیابی به درک متقابل، همکاری، برای تحریک افراد دیگر به دستیابی به اهداف مهم شان است، برای پرورش احساسات مثبت نه فقط در خود فرد بلکه در افراد پیرامون:حل تنازعات، تسهیل تغییرات، تسهیل کار گروهی، و همکاری در حین نمایش حساسیت اجتماعی است. این توانایی ها،توانایی هایی هستند که رهبر باید داشته باشد.

در این مسئله با تکیه بر مدل گلمن، 5 مولفه این مدل در هوش هیجانی در شرکت مهندسی صنعتی فهامه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا تاثیر این مولفه ها در تصمیم گیری استراتژیک مورد بررسی قرار بگیرد . دکتر دانیل گلمن (1998: 64) مولفه های هوش هیجانی را خودآگاهی، خودتنظیمی، خودانگیختگی، همدلی، و مهارت های اجتماعی تعریف می کند. گلمن در سال 1998 در مقالة (کارکردن با هوش هیجانی) مفهوم هوش هیجانی را در محل كار تطبیق داده است وهوش هیجانی کارمندان دو بعد دارد :

شایستگی(شخصی) یعنی افراد چگونه خودشان را مدیریت كنند و (شایستگی اجتماعی) یعنی افراد چگونه روابط بین خود و دیگران را مدیریت كنند. (رزاقی،1387: 31).

با توجه به مطالب مطرح شده هدف ما از این تحقیق بررسی تاثیر هوش هیجانی بر تفکر استراتژیک در شرکت مهندسی صنعتی فهامه می باشد. وسؤال اصلی چنین مطرح می‌شود آیا هوش هیجانی بر تفکر استراتژیک در شرکت مهندسی صنعتی فهامه تأثیر دارد؟

 1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق

مدیریت یا عامل انسانی مهمترین دلیل تحولاتی است که امروزه بشر در همه زمینه ها و به هر شگلی در جوامع گوناگون شاهد آن است در واقع عامل انسانی است که تفاوت های فاحش امروز زندگی بشر با شرایط گذشته اش رقم زده است.اگر این عامل از زندگی گذشته حذف شود در واقع توسعه و پیشرفت از زندگی انسان حذف می شود. برای تغییر و حرکت به سوی شرایط بهتر علاوه بر عواملی چون سرمایه،مواد اولیه و غیره مهمترین و اصلی ترین عامل نیروی انسانی است.در واقع ثروت و دارایی هر جامعه ای تنها و تنها نیروی انسانی است (شفقی زاده،1384 :12).

از آنجایی که هوش هیجانی در برگیرنده ی مهارت هایی است که با کارهای دسته جمعی و روحیه همکاری در ارتباط است.مطالعات نشان داده که رابطه قوی بین عملکرد عالی مدیران با میزان قابلیتهای عاطفی وجود دارد.که این قابلیت ها مواردی از قابلیت های اجتماعی، عاطفی و ارتباطی بودند که نظریه پردازان از آنها تحت عنوان هوش عاطفی نام می‌برند (دلیلیان،1383 :88).

هوش هیجانی به نظر میرسد میتوان شکل تکامل یافته ای از توجه به انسان در سازمان ها باشد و ابزاری نوین و شایسته در دستان مدیران تجاری وتئورسین های بازار برای هدایت افراد درون سازمان و مشتریان برون سازمان و تامین رضایت آنها (شفقی زاده،1384: 12).

1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق  ………………………………………………………………………………………………….  7

1-4)چهارچوب نظری  ……………………………………………………………………………………………………………… 8

1-5)اهداف تحقیق  …………………………………………………………………………………………………………………..  9

1-6)فرضیات تحقیق   ……………………………………………………………………………………………………………….  9

1-7)تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها   ……………………………………………………………………………………   9

1-7-1)متغیر مسقل  ………………………………………………………………………………………………………………….  9

1-7-2)متغیر وابسته   …………………………………………………………………………………………………………….   10

1-7-3)متغیر میانجی   …………………………………………………………………………………………………………….  11

1-8)قلمرو تحقیق   …………………………………………………………………………………………………………………  11

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول: عملکرد شغلی

2-1-1)مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………..  13

2-1-2)عملکرد شغلی   …………………………………………………………………………………………………………… 13

2-1-3)سیر تحول عملکرد شغلی   ……………………………………………………………………………………………. 15

2-1-4)موارد استفاده از عملکرد  ………………………………………………………………………………………………  15

2-1-5)منابع مورد نیاز برای ارزیابی عملکرد شغلی  ……………………………………………………………………  16

2-1-6)اطلاعات مربوط به تولید  ………………………………………………………………………………………………. 16

2-1-7)اطلاعات مربوط به سوابق کارکنان  ……………………………………………………………………………….   17

2-1-8)روش های ارزیابی عملکرد شغلی  ……………………………………………………………………………….   18

2-1-8-1)مقیاس درجه بندی نگاره ای  …………………………………………………………………………………..   18

2-1-8-2)روش مقیاس کارکنان  ……………………………………………………………………………………………..  18

2-1-8-3)مقیاس ها و فهرست رفتاری  …………………………………………………………………………………….  18

بخش دوم: هوش هیجانی

2-2-1)مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-2-2)تاریخچه هوش هیجانی  ……………………………………………………………………………………………….  20

2-2-3)تعریف هوش هیجانی   ………………………………………………………………………………………………..  21

2-2-4)اهمیت هوش هیجانی   …………………………………………………………………………………………………  22

 

2-2-5)مدل های هوش هیجانی   ……………………………………………………………………………………………… 24

2-2-5-1)مدل هوش هیجانی ” گلمن ”   …………………………………………………………………………………  24

2-2-5-2)مدل هوش هیجانی ” بار-آن ”   ………………………………………………………………………………..  25

2-2-5-3)مدل : مایر و سالوی”  ………………………………………………………………………………………………  30

2-2-5-4)مدل ” دولویکس و هیگس ”    …………………………………………………………………………………  31

2-2-6)ریکردهای هوش هیجانی   ……………………………………………………………………………………………  32

2-2-6-1)رویکرد توانایی   ……………………………………………………………………………………………………..  32

2-2-6-2)رویکرد مختلط  ………………………………………………………………………………………………………   32

2-2-7)رابطه مدل های هیجانی   ………………………………………………………………………………………………  33

2-2-8)آموزش هوش هیجانی  …………………………………………………………………………………………………. 33

2-2-8-1)چگونه هوش هیجانی را در خود بالا ببریم؟    …………………………………………………………….  33

2-2-8-2)توسعه هوش هیجانی از طریق پنج مهارت کلیدی    …………………………………………………….  33

2-2-8-3)یادگیری مهارت های کلیدی موثر در هوش هیجانی   …………………………………………………… 34

2-2-8-3-1)مهارت1: به سرعت استرس را کاهش دهید   …………………………………………………………..  34

2-2-8-3-2)مهارت2:آگاهی هیجانی   …………………………………………………………………………………….  34

2-2-8-3-3) مهارت3: ارتباط غیر شفاهی  ………………………………………………………………………………..  35

2-2-8-3-4)مهارت4: نکاتی برای بهبود ارتباط غیر کلامی   ……………………………………………………….. 35

2-2-8-3-5)مهارت5: استفاده از طنز وبازی برای مقابله با چالش ها   …………………………………………… 36

2-2-8-4)مهارت حل و فصل مناقشه مثبت  ………………………………………………………………………………  36

2-2-9)روش های صحیح اجرای برنامه های آموزشی مثبت  ……………………………………………………….  36

2-2-10)اندازه گیری هوش هیجان  …………………………………………………………………………………………… 37

بخش سوم: رفتار سیاسی

2-3-1)مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………..  38

2-3-2)تاریخچه رفتار سیاسی   ……………………………………………………………………………………………….  38

2-3-3)تعریف رفتار سیاسی    ………………………………………………………………………………………………..  39

2-3-4)عوامل تاثیر گذار بر رفتار سیاسی  …………………………………………………………………………………  41

2-3-4-1)عوامل سازمانی   ……………………………………………………………………………………………………..  41

2-3-4-2)عوامل فردی  …………………………………………………………………………………………………………..  41

این مطلب را هم بخوانید :

2-3-4-3)عوامل شغلی   …………………………………………………………………………………………………………  42

2-3-5)ابعاد رفتار سیاسی   ………………………………………………………………………………………………………  42

2-3-5-1)رفتار سیاسی مشروع   ………………………………………………………………………………………………  42

2-3-5-2)رفتار سیاسی نامشروع   …………………………………………………………………………………………….  43

2-3-6)رویکرد های موجود در زمینه رفتار سیاسی   …………………………………………………………………..  43

2-3-7)تعریف حوزه رفتار سیاسی در سازمان  …………………………………………………………………………..  43

2-3-8)رفتار های شایع سیاسی  ……………………………………………………………………………………………….  44

2-3-9)تاکتیک های سیاسی   …………………………………………………………………………………………………..  44

2-3-10) ماهیت رفتار سیاسی  …………………………………………………………………………………………………  45

2-3-11)ظرفیت سیاسی    ……………………………………………………………………………………………………….  45

2-3-12)مهارت سیاسی  ………………………………………………………………………………………………………….  46

2-3-13) دلایلرفتارسیاسی   …………………………………………………………………………………………………  47

2-3-14)مفهوم مهارت سیاسی و رفتار سیاسی   ………………………………………………………………………..   48

بخش چهارم: پیشینه تحقیق

2-4-1)مطالعات انجام شده در ایران و جهان   …………………………………………………………………………..   49

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1)مقدمه  …………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

3-2)روش اجرای تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………..  54

3-3)جامعه و نمونه آماری  ………………………………………………………………………………………………………  56

3-4)روش نمونه گیری  …………………………………………………………………………………………………………..  55

3-5)حجم نمونه   …………………………………………………………………………………………………………………..  56

3-6)روش و ابزار گردآوری اطلاعات  ………………………………………………………………………………………  56

3-7)روایی و پایایی پرسشنامه  ………………………………………………………………………………………………….. 57

3-7-1)روایی  ……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-7-2) پایایی  ……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-8) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات   ………………………………………………………………………………………. 57

 

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1)مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………………………………  60

4-2)توصیف ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان  …………………………………………………………  61

4-2-1)توصیف متغییر جنسیت پاسخ دهندگان  ………………………………………………………………………….  61

4-2-2)توصیف متغییر سن پاسخ دهندگان  ………………………………………………………………………………..  62

4-2-3 )توصیف متغییر وضعیت تاهل پاسخ دهندگان   ……………………………………………………………….  63

4-2-4) توصیف متغییر میزان تحصیلات پاسخ دهندگان   ……………………………………………………………  64

4-2-5)توصیف متغییر تجربه کاری پاسخ دهندگان  …………………………………………………………………..  65

4-3)توصیف متغییر های تحقیق  ………………………………………………………………………………………………  66

4-3-1)توصیف متغییر مهارت سیاسی  ………………………………………………………………………………………  66

4-3-2)توصیف متغییر عملکرد شغلی  ………………………………………………………………………………………  67

4-3-3)توصیف متغییر هوش هیجانی  ……………………………………………………………………………………….  68

4-4)آزمون نرمالیته  …………………………………………………………………………………………………………………  69

4-5)بررسی مدل تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………….  69

4-5-1)بررسی مدل تحقیق در حالت استاندارد  ………………………………………………………………………….  70

4-5-2)بررسی مدل تحقیق در حالت معنا داری  …………………………………………………………………………  71

4-5-3)بررسی شاخص های معنا داری و برازش مدل کلی تحقیق  ……………………………………………….  72

4-6)تحلیل مسیرهای مستقیم و غیر مستقیم حاصل از مدل ساختاری تحقیق   ………………………………..  73

4-7)بررسی قدرت تبیین مدل   ………………………………………………………………………………………………… 73

4-8)آزمون فرضیه ها   …………………………………………………………………………………………………………..   74

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1)مقدمه    ………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

5-2)نتایج آمار توصیفی  ………………………………………………………………………………………………………..    77

5-2-1)توصیف متغییر مهارت سیاسی    …………………………………………………………………………………..   77

5-2-2)توصیف متغییر عملکرد شغلی    …………………………………………………………………………………..   79

5-2-3)توصیف متغییر هوش هیجانی   ……………………………………………………………………………………..  80

5-3)آمار استنباطی  ………………………………………………………………………………………………………………..   81

5-3-1)نتایج آزمون فرضه اول   ……………………………………………………………………………………………….  81

5-3-2)نتایج آزمون فرضه دوم   …………………………………………………………………………………………….   81

5-3-3)نتایج آزمون فرضه سوم   ……………………………………………………………………………………………..  81

5-3-4)نتایج آزمون فرضه چهارم   …………………………………………………………………………………………   81

5-4)پیشنهادات بر مبنای یافته های تحقیق   ……………………………………………………………………………….  83

5-5)پیشنهاداتی برای ادامه تحقیقات در این زمینه   ……………………………………………………………………   83

5-6)محدودیت های تحقیق   ………………………………………………………………………………………………….   84

 

منابع و مواخذ ……………………………………………………………………………………………………………………….. 85

پیوست و ضمایم  ……………………………………………………………………………………………………………………. 98

پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………  99

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………. 114

صفحه عنوان انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………… 115

 

فهرست جداول

جدول 2-1 : مدل های هوش هیجانی   …………………………………………………………………………………..    32

جدول 3-1 :صفات کیفی و ارزش های عددی گزینه های پرسشنامه   …………………………………………..  56

جدول 3-2 :توزیع سوالات پرسشنامه  ……………………………………………………………………………………….  56

جدول 3-3 :پایایی سوالات مربوط به متغییر ها    ………………………………………………………………………… 57

جدول 4-1 :توصیف متغییر جنسیت پاسخ دهندگان  ………………………………………………………………….   61

جدول 4-2 :توصیف متغییر سن پاسخ دهندگان    ……………………………………………………………………….  62

جدول 4-3 :توصیف متغییر وضعیت تاهل پاسخ دهندگان   ………………………………………………………….  62

جدول 4-4 :توصیف متغییر میزان تحصیلات پاسخ دهندگان   ……………………………………………………..   64

جدول 4-5 :توصیف متغییر تجربه کاری پاسخ دهندگان  …………………………………………………………….. 65

جدول 4-6 :توصیف متغییر مهارت سیاسی   ………………………………………………………………………………  66

جدول 4-7 :توصیف متغییر عملکرد شغلی   ………………………………………………………………………………  67

جدول 4-8 :توصیف متغییر هوش هیجانی   ………………………………………………………………………………   68

جدول 4-9 :آزمون کلموگوف-اسمیرنف   …………………………………………………………………………………  69

جدول 4-10 :علائم متغییرها  ……………………………………………………………………………………………………  69

جدول 4-11 :شاخص های معنا داری و برازش مدل   …………………………………………………………………  72

جدول 4-12 :نتایج تحلیل مسیر در مدل ساختاری   ……………………………………………………………………  73

جدول 5-1 : توصیف متغییر مهارت سیاسی  ……………………………………………………………………………..   77

جدول 5-2 : توصیف متغییر عملکرد شغلی   ……………………………………………………………………………..  79

جدول 5-3 : توصیف متغییر هوش هیجانی  ……………………………………………………………………………..   80

 

فهرست نمودار

نمودار  4-1 :میله ای جنسیت   ……………………………………………………………………………………………….   61

نمودار 4-2 :میله ای سن  ………………………………………………………………………………………………………..   62

نمودار 4-3 :میله ای وضعیت تاهل  ………………………………………………………………………………………….   63

نمودار 4-4 :میله ای میزان تحصیلات  ………………………………………………………………………………………   64

نمودار 4-5 :میله ای تجربه کاری  ……………………………………………………………………………………………   65

نمودار 4-6 :هیستوگرام متغییر مهارت سیاسی  ………………………………………………………………………….    66

نمودار 4-7 :هیستوگرام متغییرعملکرد شغلی  …………………………………………………………………………..   67

نمودار 4-8 :هیستوگرام متغییر هوش هیجانی   …………………………………………………………………………..   68

نمودار 4-9 :آزمون مدل تحقیق (حالت استاندارد)    …………………………………………………………………..   70

نمودار 4-10 :آزمون مدل تحقیق (حالت معنی داری)   ……………………………………………………………..    71

 

فهرست اشکال

شکل 1-1 : مدل مفهومی تحقیق   ……………………………………………………………………………………………..   9

 

 

چکیده

پژوهش حاضر به تاثیر هوش هیجانی بر عملكرد شغلی كاركنان از طریق رفتار سیاسی در شرکت گاز استان گیلان می پردازد به این منظور کارکنان شرکت گاز استان گیلان به عنوان جامعه آماری لحاظ و مورد بررسی قرار گرفته اندو با توجه به فرمول کوکران در تعیین حجم جوامع آماری محدود تعداد نمونه آماری برابر 194 نفر انتخاب و اقدام به جمع آوری نظرات این افراد گردیده است. این مطالعه از پژوهش های توصیفی و از نوع همبستگی و از منظر هدف کاربردی و به لحاظ شیوه گرد آوری اطلاعات مبتنی بر روش مطالعات کتابخانه ای و پرسشنامه است. برای سنجش مفاهیم اساسی پژوهش از پرسشنامه و از روش پنج درجه ای لیکرت (از 1= کاملا” مخالفم و 5=  کاملا” موافقم) استفاده شده است. پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ که برای مهارت سیاسی88 و عملکرد شغلی5/84 و هوش هیجانی 8/87محاسبه و تایید گردیده است. یافته های پژوهش با استفاده نرمافزارمورد استفاده حاکی از آن است که بین هوش هیجانی و مهارت سیاسی و همچنین مهارت سیاسی و عملکرد شغلی رابطه معنی دار برقرار است.

 

کلید واژه ها : عملکرد شغلی، هوش هیجانی، مهارت سیاسی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

1-1) مقدمه

منابع انسانی ماهر و کارآمد یکی از مهم ترینعناصر برای رسیدن به هدف های سازمان است (استوار، امیر زاده، خاتونی،1387).

در خلال سال های اخیر عملکرد کارکنان به عنوان یکی از عناوین مهم مدیریت تبدیل شده و با فرهنگ سازمان های پیشرو عجین گشته است که ضمن ارتقای پاسخگویی میزان تحقق اهداف هر سازمان را مشخص می کند. بنابراین در دنیای پیچیده کنونی کارکنان باید دارای مهارت های خاصی باشندتا با کسب دانش عمیق نسبت به همه عوامل محیطی باعث هوشمندی سازمان شوند(بیک زاده علایی واسکندری،1389).

عملکرد هر فرد در موقعیتی که قرار دارد نشانگر بینش و آگاهی آن شخص نسبت به آن موقعیت و یا مساله خاص است که در مورد آن ارزیابی می گرد (لاجوردی و جمالی نظری ،1389).

رابینز[1] (1983) معتقد است همه رفتار ها در سازمان سیاسی است، تقریبا هر کسی که در سازمان کار می کند ، با فعالیت های سیاسی کارکنان آشناست( جعفریانی،مرتضوی و ناظمی ، 2012 ).

هرچند رفتار سیاسی ممکن است پیامد های مثبت و منفی داشته باشد، بخش اعظم پژوهش های گذشته به جنبه تاریک آن توجه داشته اند(Atinc, Darrat, Fuller,Parker,2010).

در فصل حاضر پس از بیان مساله و معرفی اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف، فرضیات مطرح شده و در پایان تعریف مفهومی و عملیاتی متغییر های تحقیق حاضر مطالبی ارائه شده است.

 

1-2) بیان مساله

حیاتی ترین مسئله در هر سازمانی عملکرد شغلی آن است که در بسیاری از سازمان های توسعه یافته مورد توجه زیادی قرار گرفته است(قاسمی ،1392).ارتقاء عملکرد شغلی  یکی از مهمترین اهدافی است که مدیران سازمان ها در پی آن هستند چرا که ارتقاء بهره وری را در جامعه فراهم ساخته و باعث ارتقای اقتصاد ملی و همین طور ارتقا کیفیت خدمات و تولید سازمان ها خواهد شد، عملکرد شغلی درجه ای از انجام وظایف محوله به فرد در شغل وی می باشد (Tahir Suliman AM, 2006). حیاتی ترین مسئله در هر سازمانی، عملكرد شغلی كاركنان آن است.(Mishra & Mohapatra,2010)

به گفته موتوویدلو1993[2]عملکرد شغلی یکی از مهم ترین متغیرهای وابسته است. عملکرد شغلی به عنوان توانایی کارکنان برای انجام وظایف، مسئولیت ها و وظایف خود تعریف شدهاست(Rafiee M, et al., 2013).

عملکرد خوب بهره وری سازمان را افزایش می دهد (Spector, 1986). سازمان ها به منظور رسیدن به اهداف خاصی بوجود آمده اند و رسیدن به اهداف (اثر بخشی سازمان)و استفاده بهینه از منابع (کارایی) در گرو عملکرد کارکنان است (شوشتریان ، 1388). اعتقادبرآناستکهعملکردشغلیدومؤلفهرادربر میگیرد،مؤلفهاولعملکردوظیفهایاستکهنیازمندیهاو الزاماتشغلیرامنعکسمیکندومؤلفهدومعملکردزمینهای استکهفعالیتهایتعریفنشدهونامشخصنظیر،کارتیمیو حمایتیرادربرمیگیرد(زارعی، جندقی و توره، 1385). نیروی انسانی به عنوان مهم ترین عامل در بهره وری سازمان مباشد،که با وجود کاستی های موجود در سازمان باید توانایی ها و استعداد های خود را به صورت داوطلبانه در اختیار سازمان قرار دهند یعنی موجب عملکرد شغلی بهتر در سازمان شوند(علیرضایی،1392). اگر تعداد ساعات کار روزانه زیاد باشد بازده و در نتیجه عملکرد افت خواهد کرد(رضاپور،1386). اندازه گیری عملكرد شغل در یك دوره 24 ساعته نشان داد كه زمان واكنش دهی در شب افزایش یافته و حسابگری مغز كاهش می یابد یعنی موجب کاهش عملکرد شغلی می شود(چوبینه،1389).فرسودگی شغلی موجب کاهش عملکرد شغلی کارکنان می شود. هوش هیجانی رابطه معنا داری با نگرش های مربوط به کار، رفتار شغلی و نتایج کار دارد. افراد دارای هوش عاطفی بالا، رضایت شغلی بالاتر و تعهد بیشتری نسبت به شغل خود نشان می دهند، همچنین آنها به نحوه بهتری تعارض های کار/ خانه را مدیریت کرده و کمتر از سایرین شغل خود را ترک می کنند و کارشان را بهتر انجان می دهند. افراد دارای هوش هیجانی  بالاتر سازگاری و در نتیجه عملکرد شغلی بهتری نسبت به سایرین دارند(Karmali,2003).کارکنان با هوش هیجانی بالاتر، عملکرد شغلی بهتری دارند(Barrick & Mount,2002). هوش هیجانی و رفتار در شناخت و کنترل هیجانات بالاتر، منجر به عملکرد شغلی در سطح بالاتری می شود(شوشتریان ، 1388).عملکرد شغلی تحت تاثیر توانایی کارمند در استفاده از هیجانات در تسهیل عملکرد است(Cote,2003).

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی کار مفید کارمندان ایرانی (به خصوص در بخش دولتی) 22 دقیقه در روز است. این در حالی است که سال گذشته این رقم یک ساعت و 4 دقیقه یا به عبارتی 64 دقیقه بود. با این حساب، کار مفید کارمندان نسبت به سال گذشته به یک سوم کاهش یافته است، میزان مجاز ساعت کار روزانه افراد در بنگاه ها و واحدهای مشمول قانون کار کشور 8 ساعت اعلام شده است که البته کارگر و کارفرما می توانند با توافق ساعات کار برخی روزها را کمتر و برخی دیگر را بیشتر در نظر بگیرند، اما به صورت کلی نمی تواند از 44 ساعت بیشتر باشد. که این امر موجب بهره وری  پایین عملکرد شغلی می باشد(شیبانی فر،1391).

هوش هیجانی که از مفهوم “هوش اجتماعی ” استخراج شده است ، اولین بار در سال 1920توسط ثورندیگ[3]مطرح گردید.وی هوش هیجانی را به عنوان درک و هدایت افراد، به منظور عملکرد عاقلانه در روابط اجتماعی تعریف نمود. هوش هیجانی به وسیله بار ـ آن[4] به این صورت تعریف شده است: یک دسته از رفتار‌‌ها، استعدادها و توانائی‌‌های غیرشناختی که توانایی موفقیت فرد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیطی افزایش می‌دهد.  مفهوم «هوش هیجانی»، كه عمرش به بیش از دو دهه نمی‏رسد، بر پایه دو مفهوم «هوش» و «هیجان» و ارتباط آن دو بنا شده است.سالوی و مایر[5] اصطلاح «هوش هیجانی» را برای بیان كیفیت و درك احساسات افراد، همدردی با احساسات دیگران و توانایی اداره مطلوب خلق‏وخو به كار بردند(Gerrod Parrott ,2001  ).هوش هیجانی را، توانایی افراد در درک و کنترل احساسات و هبجانات خود و همچنین توانایی افراددر تشخیص احساسات دیگران به منظور هدایت و عمل آنها  تعریف کرده اند(مایرو سالوی 2004). هوش هیجانی را مجموعه ای از دانش ها و توانایی های هیجانی و اجتماعی فرد که قابلیت کلی را در پاسخ به نیاز های محیطی به طور موثری تحت تاثیر قرار می دهد می توان تعریف کرد (Baroon,2000). تعریف هوش هیجانی چنین است: توانایی زیر نظر گرفتن احساسات و هیجانات خود و دیگران، تمایز گذاشتن بین آنها و استفاده از اطلاعات حاصل از آنها در تفکر و اعمال خود. بنابراین هوش هیجانی مجموعه مهمی از یک سری توانایی هاست: توانایی هایی مانند اینکه فرد بتواند انگیزه خود را حفظ نماید و در مقابل ناملایمات پایداری کند، تکانش های خود را به تعویق بیندازد و آنها را کنترل کند، حالات روحی خود را تنظیم کند و نگذارد پریشانی خاطر، قدرت تفکرش را خدشه دار سازد، با دیگران همدلی کند و امیدوار باشد، هوش هیجانی از طریق تنظیم سیگنال درونی و چگونگی به رسمیت شناختن احساسات، عملکرد شغلی را تحت تاثیر قرار می دهد(Goleman,Boyatzis & McKee, 2004).هوش هیجانی با توسعه خلاقیت نو آورانه در افراد به بهبود عملکرد شغلی در مردم می انجامد(Ganji, 2011; Hasanzadeh, 2009). هوش هیجانی رابطه مثبت ومعنا داری با عملکرد شغلی دارد (Bahmanabadia, & Jafari, 2014).هوش هیجانی به واسطه نظارت بر خود رفتار سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد(Ferris et al.2000). هوش هیجانی عمدتا بر جنبه های مبتنی بر احساسات اثر فردی، نفوذ، و کنترل تمرکز دارد،در مقابل، رفتار سیاسی به عنوان ترکیب دانش و رفتار است که فراتر از احساسات رامورد توجه قرار می دهد. هوش هیجانی با افزایش توانایی بر رفتار سیاسی اثر می گذارد(Wong & Law, 2002).هوش هیجانی با به رسمیت شناختن احساسات دیگران و تنظیم رویکردی برای جلب توجه آنها، رفتار سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد(Davis,2014).

با تکمیل رفتار هوش هیجانی همراه با رفتار سیاسی افراد قابلیت بیشتری نسبت به دیگران برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران پیدا می کنند،هوش هیجانی و رفتار های سیاسی به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط هستند(Davis,2014).هوش هیجانی رابطه مثبتی با رفتار سیاسی دارد (Meisler, 2014 ).مفهوم رفتار سیاسی برای اولین بار توسط ففر[6](1981) و میستزبرگ[7](1983) به منظور توصیف ویژگی های فردی در هدایت موثر بعد سیاسی زندگی کاری مطرح گردید و با پژوهش های فریز و همکاران (1999) ادامه یافت رفتار سیاسی به عنوان مجموعه ای از رفتار ها که ضامن عملکرد خوب و پیامد های موفقیت آمیز کاری است تعریف شده است(Coole,2007).رفتار سیاسی باید احساس اعتماد به نفس و امنیت شخصی ایجاد کند، زیرا افراد احساس کنترل دیگران در کار و راهبرد های مورد نیاز برای بدست آوردن آنچه خودشان می خواهندرا تجربه خواهند کرد(Ferris,Berkson,Kaplan,Gilmore,Buckley & Hochwarter, 1999). نگرش سیاسی به سازمان ها اعتقاد دارد که افراد نه تنها برای موفق شدن بلکه برای ماندن و بقا در سازمان باید دارای تمایل (اراده)سیاسی و نیز رفتار سیاسی باشند(Liu Y,2007). بنابراین رفتار سیاسی شکلی مجزا از رفتار اجتماعی است که هدف آن دستیابی به موفقیت و تحقق اهداف در سطوح فردی و سازمانی است ، این رفتار می تواند خارج از محدوده سازمانی رخ دهد اما هدف آن نفوذ و موفقیت سازمانی است. رفتار سیاسی توانایی درک موثر دیگران و موفقیت در کار و استفاده از چنین دانشی برای عمل به شیوه ای که اهداف فردی یا سازمانی فرد را افزایش می دهد تعریف شده است(Key Lin,2011).