1-1) مقدمه                                                                                                                       2

1-2) بیان مساله                                                                                                                4

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش                                                                                          5

1-4) اهداف پژوهش                                                                                                          7

     1-4-1) هدف اصلی                                                                                                      7

     1-4-2) اهداف فرعی                                                                                                    7

1-5)  فرضیه ها/پرسش­های پژوهش                                                                                  8

1-6) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها                                                                            9

فصل دوم: ادبیات موضوع

2-1) مقدمه                                                                                                                    14

2-2) بخش اول: مروری بر ادبیات تحقیق( پایه های نظری تحقیق)                                   15

2-2-1) تعریف کیفیت                                                                                                15

2-2-2) مدیریت کیفیت جامع                                                                                    17

2-2-3) مبانی نظری جوایز کیفیت و بهره وری د رجهان                                         18

2-2-4) ارکان فلسفی مدیریت کیفیت جامع                                                              18

                                                                                                                                             

2 -3) جوایز کیفیت                                                                                                         19

     2-3-1) تعریف جوایز کیفیت                                                                                     19

     2-3-2) گستردگی جوایز کیفیت                                                                               19

 2-4) مروری اجمالی بر انواع مختلف مدل ها و جوایز تعالی سازمانی                              20

     2-4-1) جوایز مالکوم بالدریج                                                                                         20

  2-4-1-1)  نقش اساسی معیارها                                                                                  20

        2-4-1-2) اهداف جایزه مالکوم بالدریج                                                                 20

         2-4-1-3) ارزش ها و مفاهیم جایزه مالکوم بالدریج                                                      21

         2-4-1-4)نقاط قوت و ضعف مدل بالدریج                                                                   23

         2-4-1-5)معیارهای جایزه مالکوم بالدریج                                                                   24

          2-4-1-6) الگو (چارچوب) معیارهای بالدریج                                                              26

     2-4-2) جوایز دمینگ ژاپن                                                                                       26

 

   2-4-2-1) کلیات مدل دمینگ                                                                             26

         2- 4-2-2)حوزه های اصلی در جایزه دمینگ                                                       27

   2-4-2-3) مزایای جایزه دمینگ                                                                           31

         2- 4-2-4)ویژگی های برندگان جایزه دمینگ                                                      31

 

2-4-2-5) اهداف جایزه دمینگ                                                                              32

      2- 4-2-6)اصول/ ارزش ها                                                                                       33

      2- 4-2-7) الگو( چارچوب) معیارها                                                                          34

 2-4-3) جایزه کیفیت کانادا                                                                                           34

2-4-3-1) اهداف                                                                                                     34

      2- 4-3-2)اصول و ارزش ها                                                                                      35

      2-4-3-3) معیارها                                                                                                    35

2-4-4) جایزه کیفیت استرالیا                                                                                        36

     2-4-4-1) اهداف                                                                                                      36

     2-4-4-2)اصول و ارزش ها                                                                                        36

     2-4-4-3) معیارها                                                                                                     37

     2- 4-4-4) الگو(چارچوب) معیارها                                                                            39

2-4-5) جایزه ملی کیفیت فرانسه                                                                                  39

     2-4-5-1) معیارها                                                                                                     39

     2-4-5-2)ترتیب اهدای جوایز کیفیت فرانسه                                                          40

     2-4-5-3) دستاوردهای جایزه ملی کیفیت فرانسه                                                   40

     2-4-5-4) الگو(چارچوب) معیارها                                                                             41

2-4-6) جایزه کیفیت اروپا EFQM                                                                                42

     2-4-6-1)تاریخچه مدل تعالی سازمانی EFQM                                                        42

     2-4-6-2)اهداف                                                                                                       43

     2-4-6-3)اصول و ارزش ها                                                                                        43

     2-4-6-4) معیارها                                                                                                     43

     2-4-6-5)تاریخچه توسعه مدل تعالی اروپاییEFQM                                               44

 

این مطلب را هم بخوانید :

     2-4-6-6)دیدگاه و مأموریت EFQM                                                                        45

     2-4-6-7)اعضا و نمایندگان EFQM                                                                          45

     2-4-6-8) مزایای به گارگیری مدل تعالی EFQM                                                     46

     2-4-6-9)اجزای اصلی در مدل تعالی EFQM                                                           46

     2-4-6-10)مفاهیم بنیادین تعالی                                                                              47

     2-4-6-11) سطوح مختلف سرآمدی در مفاهیم بنیادین EFQM                             52

     2-4-6-12)معرفی مدل                                                                                            53

     2-4-6-13)معیارهای مدلEFQM                                                                            56

          2-4-6-13-1) معیار رهبری                                                                                56

          2-4-6-13-2) معیار خط مشی- استراتژی                                                         57

          2-4-6-13-3)معیار کارکنان                                                                                57

          2-4-6-13-4) معیار منابع – شراکت ها                                                              58

          2-4-6-13-5)معیار فرآیندها                                                                              58

          2-4-6-13-6) معیار نتایج مشتری                                                                     59

          2-4-6-13-7) معیار نتایج کارکنان                                                                     63

          2-4-6-13-8) معیار نتایج جامعه                                                                        66

          2-4-6-13-9) معیار نتایج کلیدی عملکرد                                                          69

    2-4-6-14) سطوح سرآمدی در مدل EFQM و  فرآیند دریافت جایزه                     72

    2-4-6-15)اندازه گیری میزان برتری سازمان                                                           75

    2-4-6-16) نحوه شرکت در فرآیندهای جایزه ملی کیفیت                                       77

    2-4-6-17)روش های خود ارزیابی                                                                             78

    2-4-6-18)منطق رادار                                                                                              83

    2-4-6-19) ارتباط میان مفاهیم بنیادین سرآمدی و مدل سرآمدی EFQM             88

    2-4-6-20)مدل تعالی در کسب و کار کارنجی(KBEM)                                             89

        2-4-6-20-1) ارزش های مدل تعالی در کسب و کار کانجی                                  89

2-5) بخش دوم (پیشینه تحقیق)                                                                                    91

     2-5-1) پیشینه تحقیق در مورد EFQM                                                                   91

     2-5-2)  مرور اجمالی بر تحقیق های انجام گرفته در ایران                                        92

    2-5-3) مروری بر تحقیق های انجام شده خارجی                                                       94

2-6) نتیجه گیری                                                                                                         100

 

 فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1) مقدمه                                                                                                                     104          

3-2) روش وقوع تحقیق                                                                                               104

     3-2-1) نوع و هدف تحقیق                                                                    104

3-3) جامعه آماری                                                                                                         105

3-4) نمونه آماری                                                                                                          106

     3-4-1) تعریف                                                                                                        106

     3-4-2) روش نمونه گیری                                                                                        107

3-5)قلمرو تحقیق                                                                                                         107

     3-5-1) قلمرو موضوع تحقیق                                                                                 107

     3-5-2) قلمرو زمانی                                                                                                107

     3-5-3) قلمرو مکانی                                                                                               108

     3-5-2) قلمرو زمانی                                                                                                107

3-6)ابزار گردآوری داده ها                                                                                            108

     3-6-1) ابزارها و مقیاس های اندازه گیری                                                               109

3-7) تعداد سوالات پرسشنامه                                                                                     110

3-8) سنجش روایی و پایایی ابزار پژوهش                                                                     110

    3-8-1) روایی ابزار سنجش                                                                                      111

    3-8-2) پایایی یا اعتبار پرسشنامه                                                                           111

3-9) روش تحلیل داده­ها                                                                                              115

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1) مقدمه                                                                                                                  117

4-2) بررسی اطلاعات جمعیت شناختی                                                                         117

     4-2-1)میزان سن پاسخ دهندگان                                                                          117

     4-2-2)جنسیت پاسخ دهندگان                                                                             118

     4-2-3) میزان تحصیلات پاسخ دهندگان                                                                119

     4-2-4) گرایش تحصیلی پاسخ دهندگان                                                                120

     4-2-5) سمت سازمانی پاسخ دهندگان                                                                   121

     4-2-6)سابقه خدمت( تجربه کاری) پاسخ دهندگان                                                122

4-3) مدل مورد استفاده در پژوهش                                                                              123

     4-3-1) روش تعیین شاخص­های مدل                                                                     124

     4-3-2)روش تعیین ابعاد مدل                                                                                 125

4-4) تجزیه و تحلیل سؤال­های تحقیق                                                                         126

     4-4-1) آزمون همبستگی پیرسون                                                                         129

          4-4-1-1) نتایج آزمون همبستگی پیرسون                                                      130

         4-4-1-2) تحلیل نتایج به تفکیک معیارها                                                         131

            4-4-1-2-1) معیار رهبری                                                                              131

            4-4-1-2-2) معیار فرآیندها                                                                           132

            4-4-1-2-3) معیار کارکنان                                                                             133

            4-4-1-2-4) معیارخط مشی- استراتژی                                                        134

            4-4-1-2-5) معیار منابع- شراکت ها                                                              135

            4-4-1-2-6) معیارنتایج کارکنان                                                                    135

            4-4-1-2-7) معیار نتایج مشتریان                                                                 136

            4-4-1-2-8) معیار نتایج جامعه                                                                      137

            4-4-1-2-9) معیارنتایج کلیدی عملکرد                                                         137

       4-4-2) تجزیه و تحلیل رگرسیون                                                                         138

       4-4-3) یافته های فرعی تحقیق                                                                           148

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1) مقدمه                                                                                                                     158

5-2) مروری بر یافته های پژوهش                                                                                      158

     5-2-1) معیار رهبری                                                                                                   158

     5-2-2) معیارخط مشی- استراتژی                                                                               159

     5-2-3) معیار کارکنان                                                                                                  159

     5-2-4) معیار منابع- شراکت ها                                                                                    160

     5-2-5) معیار فرایندها                                                                                                 160

     5-2-6) معیار نتایج مشتریان                                                                                        161

     5-2-7) معیار نتایج کارکنان                                                                                         162

     5-2-8) معیار نتایج جامعه                                                                                            162

     5-2-9) معیار نتایج کلیدی عملکرد                                                                              163

5-3) پیشنهادها                                                                                                               164

     5-3-1) رهبری                                                                                                           164

     5-3-2) خط مشی- استراتژی                                                                                       164

     5-3-3) کارکنان                                                                                                          165

     5-3-4)منابع – شراکت ها                                                                                            166

     5-3-5) فرایند                                                                                                            166

5-4) محدودیت­ها                                                                                                             167

5-5) پیشنهادها جهت پژوهش­های آتی                                                                              167

منابع                                                                                                                                169

پیوست­ها                                                                                                                                   175

• مقدمه

شاید پرآوازه ترین تحول در زمینه مدیریت در طی یکی دو دهه اخیر ارایه الگو و نظریه های مربوط به بهبود کیفیت فرآورده ها و خدمات و به طور کلی فعالیت ها و مؤسسات تولیدی و خدماتی باشد. پیروزی چشم گیر ژاپنی ها در چند دهه گذشته و ظرفیت تحول آسای تولیدی و اقتصادی آنان همراه با ارایه کیفیت ممتاز فرآورده ها و خدمات، انگیزه اساسی حرکت در سمت تحول روندهای مدیریت برای دستیابی به کیفیت برتر و روشهایی که مسایل پیچیده سازمان های امروزی را پاسخگو باشد بوده است (مهربان،1387).

مدیریت کیفیت جامع1 هرچند که بر پایه کارهای برخی از پیشگامان جنبش بهبود کیفیت مانند دمینگ2، جوران3، کرازبی4 و دیگران، در ژاپن، آمریکا و اروپا پدیدار شد، اما الگوی جامع آن به تدریج و با بهره گیری از نوآوری و مدیریت در زمینه های فنون کمّی و آماری ساختار و معماری نوین سازمان، فنون بهبود و بازسازی سازمان و الگوهای مشارکتی و توانا سازی کارکنان که پرداخته چند دهه گذشته بوده شکل گرفته است. امروزه سازمان های پیشرو با بهره گیری از الگوهای مدیریت کیفیت جامع به دستاوردهای استثنایی نائل شده اند که شاید نمونه برجسته آن رنسانس صنایع اتومبیل سازی آمریکا باشد که با 3 تا 5 سال تلاش و پیروی از روش های مدیریت کیفیت جامع پس ماندگی قابل توجه خود را از ژاپنی ها تا حد بسیار زیادی جبران کرده و دور نیست که در زمینه بسیاری از آنها پیشی بگیرند. مزیت عمده مدیریت کیفیت جامع به عنوان یک روش فراگیر مدیریت، آینده درخشان آن به عنوان تعیین کننده اصلی سمت گیری جریان مدیریت نوین است.

 

 

…………………………

1-TQM (Total Quality Management)       2- Edwards Deming    3- Joseph Juran     4-Philip Crocby

انجام و استحکام پایه های نظری، فنون و الگوهای کاربری این روند را می توان در نگرش سیستمی آن و استفاده از فنون و الگوهای گروهی و همین طور شیوه های پیشرو و فعال آن در بررسی و حل و فصل مشکلات سازمانی با تأکید بر فرآیندهای کار به عنوان محور اصلی جستجو کرد( زمردیان،1389).

مدل های سرآمدی یا تعالی سازمان چارچوب هایی مبتنی بر علم، تجارب و نظریات مدیریتی هستند که مبنای اصلی آن مدیریت کیفیت جامع (TQM) بوده و مشخصات کلی یک سازمان متعالی را تعریف می کند. پیرو نظریه پردازان مفهوم سرآمدی یا تعالی سازمان و مدل های مربوطه، استفاده از این مدل ها در سطح جهان به عنوان ابزاری قدرتمند برای شناسایی فرصت های بهبود و اولویت بندی آنها به طور گسترده ای مورد استقبال قرار گرفته است( شرطان،1388)؛ این استقبال به حدی بوده است که در اغلب کشورها برای جلب توجه عمومی و ایجاد انگیزه برای استفاده از آنها، این مدل ها به عنوان ارزیابی جوایز بهره وری، کیفیت و تعالی سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

امروزه در بیش از 70 کشور جهان بر اساس مدل های تعالی سازمانی جوایزی با عناوینی چون جایزه کیفیت، جایزه بهره وری، جایزه تعالی سازمان، جایزه تعالی کسب و کار و جایزه تعالی عملکرد اهدا می شود. اثر بخشی استفاده از مدل تعالی چنان بوده است که حتی در کشور ژاپن که منشا جوایز کیفیت در سطح جهانی محسوب می گردد از سال 1996 جایزه کیفیت ژاپن، به موازات جایزه کیفیت دمینگ، ولی بر اساس مدل تعالی اهدا می گردد. از مشهورترین مدل های جایزه کیفیت جهانی می توان از جایزه دمینگ ژاپن، مالکوم بالدریج آمریکا و EFQM اروپا نام برد. در کشور ایران نیز از سال 1382 جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمان بر اساس مدل تعالی سازمان EFQM به اجرا درآمده است.

لازم به توضیح است که ارزش مدل های تعالی سازمان نه به خاطر استفاده از آنها به عنوان مدل ارزشیابی شرکت ها در فرآیندهای اهدای جایزه، بلکه استفاده از آنها توسط مدیران و نظام های مدیریتی به عنوان ابزاری برای ایجاد یکپارچگی و تعالی در مدیریت کسب وکار است( توکلی،1390). بنابراین با توجه به اهمیت بخش مدیریت و برنامه ریزی در مدیریت کلان شهرهای ایران و به خصوص پایتخت آن تهران و با توجه به تغییرات سریع و پیچیده در نیازها و الزامات کیفی در راستای تکریم و احترام به حقوق شهروندی افراد در این پژوهش به بررسی روابط بین شاخص های معیار توانمندساز و نتایج مدل تعالیEFQM  در سازمان معاونت برنامه ریزی و توسعه مدیریت شهری شهر تهران به عنوان یکی از متولیان عرصه تعیین استراتژی های کلان در راستای ارتقای سطح حقوق شهروندی و حرکت به سمت جامعه مدرن و جهانی پرداخته شده است.

در این فصل ابتدا به بیان مسأله تحقیق پرداخته و سپس به ترتیب به اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سؤالات و فرضیه های تحقیق، قلمرو تحقیق (زمانی و مکانی) و در نهایت به تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق پرداخته شده است. اهمیت این فصل از آن جهت می باشد که خواننده با مطالعه این فصل، به هدف محقق از انجام این تحقیق پی برده و با کم و کیف تحقیق از نظر زمانی و مکانی آشنا می گردد.

• بیان مسأله

امروزه سازمان های بسیاری در کشورما در فرآیند جهانی شدن با چالش های بی شماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و باقی ماندن در آن مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و رقابت پذیری سازمان ها نیازمند برنامه ریزی صحیح و همه جانبه برای استقرار سیستم های مدیریتی به منظور ارتقا بهره وری و کیفیت محصولات و خدمات متعالی است . برخی از این سیستم ها در ابعاد سازمانی مطرح می گردند و با تلاش مدیران و کارکنان بنگاه قابل برنامه ریزی و استقرار  هستند، اما برخی دیگر ابعاد مالی دارند و باید برنامه ریزان و مدیران بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور بدان بپردازد(EFQM،2010).

استفاده از روش های علمی برای تعیین استراتژی های سازمان  و نیز استفاده از مدل های شناخته شده ای همچون مدل تعالی سازمانی EFQM برای اجرای موفقیت آمیز استراتژی ها چند سالی است که درکشور ما رایج شده است با اجرای این مدل می توان از طریق خودارزیابی که به صورت دوره ای به اجرا گذاشته می شود به نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود سازمانی پی برد  و در مسیر بهبود مستمر و تعالی سازمان گام های بلند برداشت( شرطان،1388).

آنچه در بحث EFQM مهم به نظر می آید تعیین میزان رابطه بین توانمندسازها و معیارهای نتایج، و همچنین شدت و ضعف این رابطه هاست، که کدام یک نقش مهمتری و کدام نقش کمتری در ایجاد نتایج ارزیابی در مدل تعالی EFQM دارند.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

همزمان با تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایجاد شده در جوامع، سطح مطالبات شهروندان از نهادهای بخش عمومی، از جمله شهرداری ها افزایش یافته است. در نتیجه مدیران و مقامات ذی صلاح این قبیل نهادها همواره به دنبال ابزارهایی برای ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی خود و جلب رضایت شهروندان بوده اند (اسلامی،1389). که در این میان می توان از ابزار قوی و مطمئن کیفیت مثل مدل تعالی EFQM برای بهبود مستمر فرآیندها و کمک به حصول بهترین عملکرد و نتایج بهره مند شد. لذا سازمان ها برای اجرای موفق خود ارزیابی پیش از به کار بردن مدل EFQM در جهت تعالی سازی لازم است از نوع روابط بین مولفه های توانمند ساز و نتایج و همچنین بین هر مجموعه مطلع شده تا بتواند عوامل اصلی ایجاد نتایج و تعالی در سازمان خود را شناسایی نموده و بهتر بتواند مدل تعالی EFQM را در سازمان خود پیاده نماید.

پس آنچه در این زمینه مهم می نماید بهبود عملکرد ها و فعالیت های درون شهرداری تهران جهت ارایه بهتر خدمات به شهروندان محترم می باشد که می بایست مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد. حال سؤالی که در اینجا مطرح می گردد این است که چگونه می توان مسیری را برای پیشرفت و تعالی شهرداری تهران بوجود آورد تا بتواند در عرصه جهانی و ملی به رقابت بپردازد؟ کدام دانش و آگاهی می تواند زمینه ساز تحول سازمانی و به تبع آن تحول ملی گردد؟ مدل تعالی سازمانی می تواند پاسخ گوی مناسبی به این سؤالات باشد. با توجه به نکاتی که به آنها اشاره گردید که حاکی از اهمیت روز افزون بخش برنامه ریزی و مدیریت شهری کلان شهر تهران به عنوان بخشی از سازمان های خدماتی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ضرورت حرکت مدیریت کلان شهر تهران به سمت استفاده هر چه بیشتر از استانداردها و مدل های علمی بین المللی بیشتر نمایان می باشد در این راستا از مدل EFQM برای رسیدن به این منظور در این پژوهش استفاده شده است. از آنجا که مدل تعالی سازمان EFQM انعطاف پذیر است و ابعاد و نوع سازمان در اعتبار آن تأثیر ندارد بنابراین می توان از روش تحقیق این پژوهش برای کلیه سازمان استفاده نمود. مزایایی که در اثر استفاده از این مدل (در نتیجه بررسی روابط بین شاخص های مدل حاصل می شود) می توان برای سازمان ها بوجود آید عبارتند از( شرطان،1387):

• امکان ارزیابی کمی و تعیین وضعیت موجود آن.
• امکان شناسایی فرصت های بهبود، نقاط قوت و ضعف سازمان و اولویت بندی برای اجرای پروژه های بهبود و همچنین نظارت بر روند و بهبود سرعت در مسیر تعالی سازمانی .
• امکان مقایسه با سایر سازمان های پیشرو در مورد هر یک از معیارها و مشخص کردن جایگاه سازمان در سطوح مختلف صنعتی، تجاری، ملی و بین المللی.
• امکان یادگیری از دیگر سازمان ها از طریق به اشتراک گذاشتن تجربیات برتر.
• امکان شناخت معیارهایی که بتوانمندی سازمان ها منجر می شوند که از این طریق نتایج بهتری عاید سازمان می گردد.
• امکان ایجاد تعادل وتوازن میان منافع کلیه ذینفعان از جمله مشتریان، جامعه، شرکای کاری، سهامداران، مالکان، قانونگذاران و….
• امکان تشخیص رویکردهایی که برای راهبری سازمان می تواند مفید باشد.

 

 

• اهداف تحقیق

این تحقیق درصدد بوده تا با بررسی روابط درونی بین مؤلفه های معیارهای توانمند ساز و معیارهای نتایج مدل تعالی سازمانی EFQM سعی در شناسایی مهمترین عوامل مؤثر بر ایجاد این روابط و ارایه مدلی جهت درک بهتر، و نشان دادن عنصرهای حیاتی در مدل تعالی EFQM می باشد، تا مدیران بعد از شناسایی عوامل مؤثر، به طریق بهتر و مؤثرتری بتوانند از مدل EFQM استفاده نموده و در جهت رفع نیازها و بهبود کیفیت خدمات خود، مدل تعالی EFQM را پیاده سازی نماید.

سؤال اصلی پژوهش که در این تحقیق  بررسی می شود عبارت است از:

آیا رابطه معنی داری بین توانمندسازها و نتایج در مدل تعالی EFQM وجود دارد؟

البته سؤالات ذیل نیز در دل تحقیق نهفته است.

• آیا هرگونه همبستگی بین معیارهای توانمندساز و نتایج وجود دارد؟
• در مجموعه معیارهای توانمندساز کدامیک بیشترین اثر را در ایجاد یک رابطه قابل توجه بین توانمندسازها و نتایج دارد؟
• در مجموعه معیارهای نتایج کدامیک بیشترین اثر را در ایجاد یک رابطه قابل توجه بین توانمندسازها و نتایج دارد؟

1-5- فرضیه های تحقیق

چون عملکرد شهرداری تهران از دیدگاه مدل تعالی سازمانی EFQM، شامل معیارهای توانمندساز: رهبری، خط مشی واستراتژی های کارکنان، منابع و مشارکت ها و فرآیند ها می باشد و ما در پی بررسی وجود یا عدم وجود رابطه آنها با معیارهای نتایج: نتایج کلیدی عملکرد، نتایج جامعه، نتایج مشتری و نتایج کارکنان هستیم؛ لذا فرضیات فرعی زیر مطرح می گردد:

• بین رهبری و کارکنان( افراد) رابطه مثبت وجود دارد.
• بین رهبری و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
• بین رهبری و فرآیندها رابطه مثبت وجود دارد.
• بین فرآیندها و خط مشی- استراتژی رابطه مثبت وجود دارد.
• بین فرآیندها و کارکنان رابطه مثبت وجود دارد.
• بین فرآیندها و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
• بین کارکنان و خط مشی- استراتژی رابطه مثبت وجود دارد.
• بین کارکنان و نتایج کارکنان رابطه مثبت وجود دارد
• بین خط مشی- استراتژی و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
• بین خط مشی- استراتژی و نتایج مشتری رابطه مثبت وجود دارد.
• بین منابع- شراکت ها و نتایج جامعه رابطه مثبت وجود دارد.
• بین نتایج کارکنان و نتایج مشتری رابطه مثبت وجود دارد.
• بین نتایج کارکنان و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.
• بین نتایج مشتری و نتایج جامعه رابطه مثبت وجود دارد.
• بین نتایج مشتری و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.
• بین نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.

 

1-6- تعریف مفهومی متغیرها

جایزه کیفیت اروپا (EFQM)، 9 معیار به قرار زیر دارد که 5 معیار اول آن تحت عنوان شاخص های توانمند ساز بوده و از 4 معیار بعدی تحت عنوان شاخص های نتایج یاد شده است ( نجمی و حسینی، 1389):

• رهبری، 2- خط مشی و استراتژی، 3- مدیریت کارکنان، 4- منابع، 5- فرآیندها، 6- نتایج مشتری،

7- نتایج کارکنان،8- نتایج جامعه، 9- نتایج کلیدی عملکرد.

حال به تعریف هر یک از این معیارها که متغیرهای اصلی تحقیق ما است پرداخته می شود.

• رهبری1

رهبران متعالی چشم انداز و مأموریت سازمان را تدوین و زمینه دستیابی به آنها را تسهیل می کنند. آنها ارزش ها و سیستم هایی را که برای دستیابی به موفقیت های پایدار سازمان مورد نیازند ایجاد کرده و آنها را با اعمال و رفتارهای مناسب خود اجرا می کنند. در دوره های تغییر و تحول سازمان، آنها ثبات در مقاصد را حفظ می کنند، هرجا که لازم باشد، این رهبران قادر به تغییر جهت گیری سازمان و ترغیب کارکنان به پیروی از آنها هستند(نجمی و حسینی،1387).

• خط مشی و استراتژی2

سازمان های متعالی مأموریت و آرمان خود را از طریق ایجاد و تدوین یک استراتژی متمرکز بر منافع ذینفعان و با در نظر گرفتن بازار و بخشی که در آن فعالیت می کنند، به اجرا در می آورند. خط مشی ها، اهداف و فرآیندها به منظور تحقق استراتژی ها تدوین و جاری می شوند.

• کارکنان3

سازمان های متعالی تمامی توان بالقوه کارکنان خود را در سطوح فردی، تیمی و سازمانی اداره کرده، توسعه بخشیده و از آن بهره می گیرند.

…………………………..

1-Leadership     2-Policy and Strategy     3-People (Employees)

آنها عدالت و برابری را ترویج کرده، کارکنان را در امور مشارکت داده و به آنها تفویض اختیار می کنند. این سازمان ها به گونه ای به کارکنان خود توجه کرده، ارتباط برقرار ساخته و آنها را مورد تشویق و

فصل دوم——————————————————-17

ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18

فرهنگ یادگیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18

یادگیری پویا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………24ا

کسب وکار های کوچک و متوسط…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………31

موانع موفقیت کسب وکارهای کوچک و متوسط…………………………………………………………………………………………………………………………………..36

تاثیر فرهنگ یادگیری پویا بر موفقیت کسب و کارهای کوپک ومتوسط……………………………………………………………………………………………..42

پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

فصل سوم——————————————————46

روش شناسی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..47

روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………48

جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50

ابزار گرد آوری داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………54

روایی و پایایی ابزار…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………56

فصل چهارم—————————————————-61

یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….62

آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..62

آزمون فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….65

جمع بندی فصل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………75.

فصل پنجم—————————————————-76

نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………77

یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………78

نتیجه گیری ازفرضیات و سوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………79

پیشنهادهای کاربردی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..81

محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….85

پیشنهاد هایی پژوهشی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

جمع بندی فصل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

 

منابع——————————————————–98

 

چکیده:

این پژوهش به هدف بررسی نقش ابعاد فرهنگ یادگیری پویا در موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط در ورود به بازارهای خارجی انجام شده­است. جامعه­ی آماری مورد نظر در این پژوهش، مدیران و کارشناسان کسب و کار های فعال در صنایع غذایی شهر تهران می باشند. پژوهش از نوع بررسی همبستگی بوده و با استفاده از روش تحقیق پیمایشی انجام شده است. جهت سنجش فرهنگ یادگیری پویا از پرسشنامه ویلیام و بیکر (2014) و جهت سنجش موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط در ورود به بازارهای خارجی از پرسشنامه باندارا و همکاران (2009) استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها در دو سطح توصیفی و استنباطی به انجام رسیده­است. در راستای بررسی و  آزمون فرضیات و سوالات پژوهش از آزمون های همبستگی، رگرسیون ساده و تی تک نمونه ای استفاده شده است. در این راستا، نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داده که میان ابعاد گرایش به بازار، گرایش به یادگیری و گرایش به کارآفرینی و موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط برای ورود به بازارهای خارجی، ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بر اساس آزمون رگرسیون ساده، ابعاد فرهنگ یادگیری پویا بر روی موفقیت کسب و کارها موثرند. آزمون تی تک نمونه ای نیز نشان داده که ابعاد فرهنگ یادگیری پویا در وضعیت نامطلوب و موفقیت کسب وکارهای کوچک ومتوسط برای ورود به بازارهای خارجی در وضعیت مطلوبی قرار دارند.

 

واژگان کلیدی: فرهنگ یادگیری پویا، گرایش به بازار، گرایش به یادگیری، گرایش به کارآفرینی، موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط در ورود به بازارهای خارجی.

  

• مقدمه و بیان مساله

امروزه در بازار رقابتی ای که در سرتاسر جهان شکل گرفته، تغییرات بنیادینی در محیط کسب و کار ایجاد شده است. این تغییرات منجر به وضعیتی شده است که در آن، شرکت های کوچک و متوسط، با توجه به نقش شان در اشتغال زایی و توسعه اقتصادی کشورها، نقش گسترده، متنوع و مهمی در رشد کشورهای در حال توسعه بر عهده دارند (kula, tatuglu, 2003). با توجه به تخصصی شدن کارها، نیاز دائم به ارائه محصولات جدیدتر و فروش آن در بازارهای بکر به منظور بقا و رشد، افزایش فشار رقابتی و کاهش کمک های مستقیم و حمایت های دولت به طور خاص در کشورهای در حال توسعه، نیاز به بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط بیش از پیش احساس می شود (hobner, 2000).

در تحقیقاتی که تا به امروز در ارتباط با کسب و کار بین الملل صورت گرفته، شرکت های چندملیتی نقش مهمی را ایفا می کردند. اما در حال حاضر، این کشش و علاقه به سمت کسب و کارهای کوچک و متوسط بین المللی سوق داده شده است (pangarcar, 2008). از جمله عوامل داخلی سازمانی که بر اساس تحقیقات صورت گرفته، بر بین المللی شدن کسب و کارهای کوچک و متوسط موثرند، می توان از تیم های مدیریت عالی، منابع شرکت، فرهنگ یادگیری، مدیریت دانش و …. نام برد. این عوامل به نیروهایی اطلاق می شود که در درون شرکت عمل می کنند. از منابع و دانش شرکت به عنوان مولفه های مهم برای ورود به بازار بین الملل و تقویت بین المللی شرکت ها یاد می شود، چرا که موجب ایجاد مزیت رقابتی می شود (lindsay , et al, 2003). در پژوهش حاضر، قصد بر این است که به بررسی نقش فرهنگ یادگیری پویا به عنوان یکی از عوامل موثر بر ورود کسب و کارهای کوچک و متوسط به بازارهای خارجی، پرداخته شود.

همانطور که ملت ها فرهنگ های متفاوتی دارند، سازمان ها و شرکت ها نیز شیوه های متمایزی برای اعتقاد داشتن، اندیشیدن و عمل کردن دارند که به وسیله نمادها، قهرمان هاف شعائر، ایدئولوژی ها و ارزش ها شناسایی می شوند. ماهیت یادگیری و شیوه ای که بر اساس آن یادگیری در سازمان رخ می دهد، به شدت به وسیله فرهنگ یادگیری تعیین می شود. فرهنگ بسیاری از شرکت ها اگر چه فرهنگ ضد یادگیری نیست، اما غیر یادگیرنده است. در چنین فرهنگی، خطرپذیری، تلاش برای ارائه رویکردهای نوینف به اشتراک گذاشتن اطلاعات و مواردی از این دست، تشویق نمی شود (marquardt, 2002). به زعم هچ (1390)، در باب پویایی فرهنگ یادگیری، می توان دریافت که ایجاد مصنوعات، پیش فرض ها و ارزش ها، انتظاراتی در مورد جهان ایجاد می کنند که تصاویر ذهنی و چشم اندازهایی برای راهنمایی عمل فراهم می سازند (هچ، 1390: 584).

ماهیت یادگیری و شیوه ای که بر اساس آن یادگیری در شرکت ها رخ می دهد، به شدت به وسیله فرهنگ یادگیری در سازمان ها تعیین می شود. فرهنگ یادگیری در سازمان ها و شرکت ها دارای ویژگی هایی از قبیل: ارزش و پاداش دادن به یادگیری، مسئولیت مشترک برای یادگیری، اعتماد و استقلال کاری، تشویق نوآوری، تجربه گرایی و خطر پذیری، تعهد مالی به آموزش و توسعه منابع انسانی، خلاقیت جمعی، گوناگونی و تنوع، تعهد به بهبود مستمر محصولات و خدمات پاسخگویی به آشوب و تغییر و مواردی از این دست می باشند (مارکوارت، 1390: 101).

از این رو، مساله اصلی پژوهش حاضر اینست که با وجود ضرورت ورود کسب و کارهای کوچک و متوسط کشورمان به بازارهای خارجی برای حفظ بقا و نیز کاربرد فرهنگ یادگیری پویا در به روز شدن و یافتن راهکارهای نو و جدید، آیا می توان به نقش موثر فرهنگ یادگیری پویا در موفقیت این کسب و کارها برای ورود به بازارهای خارجی پی برد؟ چه ارتباطی را می توان میان فرهنگ یادگیری پویا و موفقیت کسب و کارها برای ورود به بازارهای خارجی یافت؟

• اهمیت و ضرورت موضوع

اهمیت و ضرورت موضوعی تحقیق حاضر از این جهت است که دو عامل در حرکت کسب و کارهای کوچک و متوسط کشورمان به سوی بازارهای خارجی موثرند. اولین

این مطلب را هم بخوانید :

بایگانی‌های پایان نامه حقوق - نوآفرینان ایران جوان عامل، اصل 44 قانون اساسی ایران یا همان اصل خصوصی سازی است. عامل دوم حمایت دولت از صادرات غیر نفتی و تلاش برای فرار از اقتصاد تک محصولی و زمزمه های پیوستن به سازمان تجارت جهانی می باشد. این عوامل فشار رقابتی میان کسب و کارهای کوچک را افزایش می دهند که باعث می شود شرکت هایی از این دست برای بقای خود به سوی بازارهای بین المللی حرکت کنند. هر چند که عوامل بی شماری در ورد به بازار خارجی و تسریع این فرایند دخیل هستند که محققان از دیدگاه های متفاوتی برخی از آن ها را بررسی کرده اند (chen, hang, 2004). از جمله این عامل، عوامل سازمانی، محیطی و متغیرهای مدیریتی می باشند (karadeniz, gocer, 2007).

با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور و نیاز مبرم ساختارهای اقتصادی به وارد شدن ارز به این چرخه و رشد تدریجی اقتصاد، یکی از راهکارهایی که می تواند موجب رونق اقتصادی و برپایی صنایع داخلی شود، صادرات کالاها و خدمات به خارج از کشور است. از آنجا که کشور ایران در بسیاری از صنایع، از ضعف های زیادی رنج برده و توانایی این را که بتواند در کالاها و خدمات متنوع، برندهای معتبر جهانی بسازد، ندارد؛ لذا مجبور است با توجه به اصل مزیت رقابتی، وارد بازارهایی شود که توانایی صادرات کالاها و خدمات را در آن عرصه داراست. یکی از بازارهایی که بسیاری از فعالان عرصه بازاریابی در داخل کشور، جهت صادرات کالاها و خدمات واردش شدند، عرصه کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنایع غذایی است. از این رو، در تحقیق حاضر، هدف بر آن است که به مطالعه اثر یادگیری پویا به عنوان یکی از عواملی که می تواند در موفقیت این کسب و کارهای کوچک و متوسط موثر باشد، پرداخته شود.

• اهداف تحقیق

• تعیین ارتباط میان فرهنگ یادگیری پویا و موفقیت در بین المللی شدن کسب و کارهای کوچک و متوسط صنایع غذایی در شهر تهران

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه 2

1-1- بیان مسئله پژوهش… 3

1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش… 4

1-3- اهداف پژوهش… 5

1-3-1- اهداف کلی. 5

1-3-2- اهداف جزئی. 5

1-4- سوالات پژوهش… 5

1-5- فرضیه­ها 6

1-6- روش پژوهش… 6

1-6-1- ابزار گردآوری داده­ها 6

1-6-2- ابزار تجزیه و تحلیل. 6

1-7- تعریف مفاهیم یا اصطلاحات پژوهش… 7

1-7-1- گردشگری. 7

1-7-2- گردشگر. 8

1-7-3- جاذبه­ها 8

1-7-4- گردشگری طبیعی. 8

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

1-7-5- گردشگری پایدار سبز. 8

1-7-6- طبیعت­گردی. 9

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

مقدمه 11

2-1- پیشینه پژوهش… 11

 

2-1-1-پژوهش­های خارجی. 11

2-1-2- پژوهش­های داخلی. 12

2-2- مفاهیم گردشگری و طبیعت­گردی. 13

2-2-1- گردشگر. 13

2-2-2- مفهوم واژه توریسم. 13

2-2-3- تفریح در جنگل. 13

2-2-4- گردشگری طبیعت­گرا 14

2-2-5- نوآوری. 14

2-2-5-1- نوآوری­های محصول. 14

2-2-5-2- نوآوری­های فرآیند. 14

2-2-5-3- نوآوری­های مدیریت.. 14

2-2-5-4- نوآوری­های قانونی. 14

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

2-2-6- سفر اختیاری. 14

2-2-7- گردشگری پایدار 15

2-2-8- گردشگری ورزشی. 15

2-2-9- شاخص عملکرد گردشگری. 15

2-3- طبقه­بندی انواع توریسم. 15

2-3-1- انواع توریسم. 15

2-3-1-1- از نظر زمانی. 16

2-3-1-2- از نظر مکانی. 16

2-3-1-3- از نظر تابعیت.. 16

2-3-1-4- از لحاظ انگیزه سفر. 16

2-3-1-5- از نظر فصل گردشگری. 16

2-3-1-6- از نظر شکل و سازماندهی سفر. 16

2-3-1-7- از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده 16

این مطلب را هم بخوانید :

2-3-1-8- از لحاظ نوع و محل اقامت.. 17

2-3-2- تأسیسات اقامتی. 17

2-3-2-1- هتل. 17

2-3-2-2- متل. 17

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

2-3-2-3- مسافرخانه یا مهمان­پذیر. 17

2-3-2-4- مهمان­سرا 17

2-3-2-5- هتل آپارتمان. 18

2-3-2-6- مجتمع توریستی. 18

2-3-2-7- اردوگاه جهانگردی. 18

2-3-2-8- بنگالو. 18

2-3-2-9- شاله 19

2-3-2-10- پانسیون. 19

2-3-2-11- پانسیون­های خانگی. 19

2-3-2-12- ویلاهای خصوصی. 19

2-3-2-13- اقامتگاه­های آزاد 19

2-4-گردشگری در طبیعت (طبیعت گردی) 20

2-5- منافع حاصل از گردشگری. 22

2-6- تأثیر اقلیم و ارتفاعات در جذب گردشگر. 23

2-7- جایگاه تبلیغات و امکانات در گردشگری. 24

2-8- معرفی منطقه ایلام و جاذبه­های طبیعی آن. 25

2-8-1- آبشارها 26

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

2-8-1-1- آبشار چم آو 26

2-8-1-2- آبشار آبتاف.. 26

2-8-1-3- آبشار سرطاف.. 26

2-8-1-4- آبشار گچان. 26

2-8-2- پارک­های طبیعی. 27

2-8-2-1- پارک جنگلی چقاسبز «چقا جنگیه» 27

2-8-2-2- دره ییلاقی هفتاو میشخاص «هفت آب» 28

2-8-2-3- گردشگاه ییلاقی خوران ایوان. 28

2-8-2-4- تفریحگاه جنگلی ششدار 28

2-8-2-5- تفریحگاه جنگلی تنگ دالاو 29

2-8-2-6- تفریحگاه تجریان. 29

2-8-2-7- تفرجگاه گلم زرد و گره چکا 29

2-8-2-8- تفرجگاه کلم بدره 29

2-8-2-9- تفریحگاه جنگلی تنگ ارغوان (تنگ قوچعلی) 30

2-8-2-10- سایر گردشگاه­های جنگلی برحسب شهرستان­های استان. 30

2-8-3- ارتفاعات و کوه­ها 30

2-8-3-1- کبیرکوه 30

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

2-8-3-2- اهوران. 31

2-8-3-3- بانکول. 31

2-8-3-4- چمن گیر. 31

2-8-3-5- سامله 32

2-8-3-6- سرخ خانی. 32

2-8-3-7- سرکب.. 32

2-8-3-8- شره زول. 32

2-8-3-9- شلم. 33

2-8-3-10- قلاجه 33

2-8-3-11- قلارنگ… 33

2-8-3-12- مانشت.. 33

2-8-3-13- کوه ملینجه 34

2-8-3-14- دینارکوه 34

2-8-3-15- بهار آب.. 34

2-8-3-16- بانهراز 34

2-8-3-17- کلک… 34

2-8-3-18- سایر کوه­های استان ایلام برحسب شهرستان­ها 34

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

2-8-4- دریاچه­ها 35

2-8-4-1- دریاچه سد ایلام 35

2-8-5- چشمه­ها 35

2-8-5-1- چشمه آبگرم دهلران. 36

2-8-5-2- چشمه آبگرم چمن بولی. 36

2-8-5-3- چشمه میمه زرین آباد 36

2-8-5-4- چشمه کلم. 36

2-8-5-5- چشمه سیکان. 37

2-8-5-6- دیگر چشمه­های استان. 37

2-8-6- دشت­ها 37

2-8-7- تالاب­ها 38

2-8-7-1- تالاب سیاب دریوش.. 38

2-8-7-2- تالاب زمزم 38

2-8-7-3- تالاب چکر. 38

فصل سوم: روش­شناسی تحقیق

مقدمه‌ 40

3-1- روش‌ پژوهش‌… 40

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

3-2- مدل پژوهش… 41

3-3- حجم نمونه و روش اندازه گیری. 42

3-4- جامعه آماری. 43

3-5- ابزار جمع آوری داده­ها 43

3-6- روایی (اعتبار) و پایایی(اعتماد) 44

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده­ها 45

3-7-1- ضریب همبستگی. 45

3-7-2- ضریب همبستگی پیرسون. 46

3-7-3- ضریب تشخیص… 46

3-7-4- مدل یابی معادلات ساختاری. 46

فصل چهارم:  تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1- یافته­های پژوهش… 50

4-1-1- اطلاعات مربوط به مشخصات پاسخگویان پرسشنامه 50

4-2-آزمون فرضیه­ها 53

4-2-1-آزمون فرضیه1. 53

4-2-2- آزمون فرضیه 2. 54

4-2-3- آزمون فرضیه 3. 56

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

4-3- تحلیل گردشگری با استفاده از مدل SWOT. 58

فصل پنجم: بحث، نتیجه­گیری و پیشنهادها

مقدمه 62

5-1- بحث و نتیجه­گیری. 63

5-2- پیشنهادها و راهکارهای مبتنی بر یافته­ها 68

5-3- محدودیت­های پژوهش… 71

5-3-1- محدودیت­های در اختیار پژوهشگر. 71

5-3-2- محدودیت­های خارج از اختیار پژوهشگر. 71

منابع و مآخذ. 72

منابع فارسی. 72

منابع اینترنتی. 74

منابع انگلیسی. 75

مقدمه

اکنون صنعت گردشگری می­رود تا رتبه نخست را در انواع تجارب جهانی به خود اختصاص داده و نقش ویژه­ای در اقتصاد، تعامل فرهنگ­ها، گفتگوی تمدن­ها، برقراری تحکیم و الفت بین ملت­ها داشته باشد. فعالیت­های گردشگری و طبیعت­گردی اعم از مناطق طبیعی و مصنوع به غایت با یکدیگر در تعامل هستند و این رابطه متقابل میان گردشگر و مناطق طبیعی می باشد (تولایی، 107:1391) درک رابطه صحیح میان گردشگر و مناطق طبیعی مستلزم داشتن دید همه جانبه و کل گراست رابطه گردشگر و مناطق طبیعی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و مناطق طبیعی تاثیر گذار می­باشد (کاظمی، 97:1390).

از ویژگی­های برنامه توسعه طبیعت­گردی موفق در هر جامعه میزان مهمان­پذیری منعطف و دارای فرهنگ غنی و جذاب است. این برنامه­ها معمولا یکپارچگی و توسعه در جامعه میزبان را هدف­گیری می­کند و به صورت متوازنی طبیعت­گردی را در برنامه­های توسعه محلی ادغام می­کند. تاسیسات و تسهیلات طبیعت­گردی در مجاورت میراث و جاذبه­ی طبیعی به گونه­ای طراحی می­شوند. که نه تنها نیاز­های طبیعت­گردان را برآورده سازد، بلکه کیفیت و شرایط زندگی میزبان را نیز ارتقاء بخشد. ظرفیت­هایی که طبیعت­گردی در ارتقاء زندگی جوامع میزبان ایجاد می­کند، می­تواند برنامه توسعه منطقه­ای را که از رضایت طبیعت­گردی تاثیر می­پذیرد، تحتتاثیر قرار دهد. بهبود شبکه­های ارتباطی و مخابرات، ارتقای شبکه آموزشی، امنیت غذایی، افزایش امکانات بهداشتی و شبکه­های درمانی از مهم­ترین آثار مستقیم طبیعت­گردی بر کیفیت زندگی جوامع میزبان است، که به تدریج این آثار به صورت افزایش کیفیت و استانداردهای محصولات، بهبود کیفیت جاده­های ارتباطی و دسترسی و ارتقاء کیفیت بخش خدمات ظاهر می­شود و نتیجه آن بالا رفتن استانداردهای زندگی و ارتقاء کیفیت زندگی در جامعه میزبان است.

منطقه کوهستانی و طبیعت زیبای اطراف شهر ایلام در رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. همسازی درختان بلوط، توپوگرافی کوهستانی و دره­ای، زیبایی این منطقه را دو چندان کرده است. این منطقه؛ محدوده کم نظیری است که قابلیت گردشگاهی، آموزشی و پژوهشی منحصر به فردی دارد و می تواند عامل بسیار مهمی در جذب گردشگران باشد. به علت بی­توجهی و عدم برنامه­ریزی در راستای جذب گردشگران از توان این مناطق طبیعی در اطراف شهر ایلام برای جذب گردشگران استفاده نشده است. برای حل این مسئله نیازمند برنامه ریزی اساسی در جهت معرفی این منطقه، فراهم کردن زیر ساخت­های لازم، برنامه­های تبلیغاتی و … برای جذب گردشگر می باشد. به همین منظور پژوهش جاری در پی آن است که نقش این مناطق را در توسعه گردشگری و جذب گردشگران مورد بررسی قرار دهد.

 

1-1-­ بیان مسئله پژوهش

صنعت گردشگری آمیزه­ای از فعالیت­های مختلف است که به صورت زنجیره­ای در جهت خدمات­ رسانی به گردشگران انجام می­گیرد. گردشگری تمامی پدیده­ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کنندگان و فروشندگان محصولات گردشگری، عوامل طبیعی، دولت­ها و جوامع میزبان در فرآیند جذب و پذیرایی را در بر می­گیرد (Mcintosh, 2011). در کشورهای صنعتی، توسعه صنعت گردشگری موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد می­گردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات ایجاد می­کند که نرخ رشد آن از اشکال سنتی صادرات بیشتر است (Stephen, 2010). به طوری که عصر حاضر بهره­گیری از فرصت­های تجاری ارزشمند در بخش­های خدماتی به ویژه گردشگری می­باشد. گردش مالی صنعت گردشگری جهان در این سده از گردش مالی صنعت فراتر خواهد رفت و در چند سال آینده دست کم به 2 تریلیون دلار خواهد رسید. در این فرآیند دستیابی کشورهایی نظیر ایران که از جاذبه­های وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالانه درآمدی حدود 20 میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد که برای اقتصادهایی نظیر اقتصاد ایران، این رقم قابل توجه است و می­تواند تمامی فعالیت­های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد (دیدگاه­ها و بررسی­های بازرگانی،25:1391). این در حالی است که کشور ایران با توجه به جایگاه مناسبی که از جاذبه­های گردشگری در دنیا دارد، از لحاظ سهم گردشگری جهانی، موقعیت خوبی در دنیا ندارد، لذا نیاز به نگاه کلی به علل و عوامل موثر در این زمینه را دارد (Kerr, 2009). به نظر می­رسد تنوع بخشیدن به درآمد صادرات غیر نفتی از راهکارهای برون رفت این مساله در کشور ترکیه می باشد. از این رو گردشگری و توسعه فضایی آن در ایران بایستی در چهارچوب طرح­های منطقه­ای و همانندسایر بخش­های اقتصادی، به بخشی سازنده و مهم در ساخت و ساز و آمایش فضایی-طبیعی تلقی گردد. همچنین از صنعت گردشگری در توسعه اقتصاد غیر نفتی و در راستای «اهداف 1400» از پیامدهای اقتصادی و مثبت آن برای بهبود و ارتقای سطح زندگی مردم در مناطق مختلف آن بهره­گیری شود (Mikaeli, 2011). گسترش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی که با حوزه­های مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تعامل بوده و به نظر می­رسد که وجود مناطق طبیعی اطراف و نزدیک شهرها در بسیاری از مناطق کشور می­تواند زمینه مناسبی برای توسعه گردشگری در این مناطق باشد.

توسعه آن در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی آن منطقه خواهد شد به همین دلیل دارای اهمیت فراوان است.

استان ایلام به عنوان نمونه­ای از این مناطق با داشتن جاذبه­های گردشگری و تنوع اقلیمی کم­نظیر در ایران، از توانمندی بسیار بالایی در توسعه گردشگری برخوردارمی­باشد. ایلام از لحاظ مناطق طبیعی اطراف شهر از موقعیت خاصی برخوردار می­باشد که می­تواند پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و جهانگردان، مهمانان و شهروندان ایرانی و خارجی باشد. با این همه توان­های گردشگری این سؤال مطرح می­شود،که چرا در بعد گردشگری رشد بسیار کمی داشته؟ چه موانعی بر سر راه توسعه گردشگری در ایلام وجود دارد؟ اگر موانع برطرف گردد، آیا ایلام توانایی تبدیل شدن به یک قطب گردشگری را دارد؟ از چه روشی می­توان این صنعت نوپا و سودآور را در این استان توسعه داد؟ برای رسیدن به پاسخ سؤالات فوق، شناخت جاذبه­های گردشگری استان، امکانات، کاستی­ها، انتظارات گردشگران و برنامه­ریزی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی استان ضرورت دارد. نگاه مثبت و حمایت دولت برای ساختن مراکز رفاهی و تفریحی در اطراف شهر ایلام می­تواند در راستای جذب گردشگران تاثیر فراوانی داشته باشد.

 

1-2-­ اهمیت و ضرورت پژوهش

بررسی ضرورت این پژوهش باید از دو بعد مورد توجه قرار گیرد. نخست، ضرورت توسعه خود فعالیت­های گردشگری است و دوم، تاثیرات مناطق طبیعی اطراف شهرها در توسعه گردشگری        می­باشد که در این راستا موارد زیر قابل توجه می­باشد:

-­ اصولاً برنامه­ریزی توریسم در کلیه سطوح برای دستیابی به توسعه و مدیریت موفق آن امری اساسی است و شناسایی نواحی مناسب برای توسعه فعالیت­های توریستی، از مهم­ترین موضوع­ها برای برنامه­ریزی توریسم است (فرج زاده اصل، 42:1383).

-­ بخش گردشگری از سال 1950 میلادی دچار تحولات عظیمی شد (معصومی، 9:1385) که برخی آن را به نام « انقلاب گردشگری » نام نهادند. این تحول به بروز «گردشگری انبوه» منجر شد و بیش از 20 درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص داده است. این صنعت، پس از صنایع نفت و خودرو سازی، سومین صنعت درآمدزای هزاره سوم به شمار می­آید و با توجه ویژه به خدمات در این هزاره پیش بینی می­شود به سرعت به نخستین رتبه درآمدزایی در جهان تبدیل شود (کارگر،  160:1386).

-گردشگری از نظر زیست محیطی، همچون تیغی دو لبه در پیوند با محیط طبیعی و انسانی عمل می­کند (Manely, 2010) چنانچه توسعه خردمندانه و بر مبنای اصول توسعه پایدار طراحی شود، امکان دستیابی به بسیاری از منافع زیست محیطی این صنعت وجود دارد و چنانچه فعالیت­های گردشگری بی­برنامه رشد یابد، حاصلی جز لجام گسیختگی گردشگری و تخریب محیطی از آن ناشی نخواهد شد.

 

1-3-­ اهداف پژوهش

1-3-1-­ اهداف کلی

1-­ شناسایی مناطق طبیعی گردشگر پذیر اطراف شهر ایلام

2-­ بررسی نقش و جایگاه مناطق طبیعی اطراف شهر ایلام در گردشگری استان

 

1-3-2-­ اهداف جزئی

1-­ تاثیر مناطق تفریحی و طبیعی اطراف ایلام در گردشگری ساکنین شهر ایلام

2-­ بررسی عملکرد سازمان­های دولتی در راستای ارتقای مناطق تفریحی اطراف شهرها

3-­ بررسی نقاط قوت و ضعف موجود در این مناطق و راهکارها و پیشنهادات اصلاحی از نظر گردشگران.

 

1-4-­ سوالات پژوهش

1-­ با توجه به اینکه در اطراف شهر ایلام مناطق تفریحی طبیعی متنوعی وجود دارد جذب گردشگر و بهره­گیری از آن­ها چگونه است؟

2-­ آیا نواحی طبیعی اطراف ایلام می­توانند زمینه ساز تحول گردشگری کشور باشند؟

3-­ چگونه می­توان چنین مناطقی را برای رونق گردشگری و حتی جذب گردشگر خارجی سازماندهی و مدیریت کرد؟

 

1-5-­ فرضیه­ها

1-­ عدم توسعه گردشگری در چنین مناطقی نداشتن زیرساخت­های تفریحی و رفاهی در مناطق طبیعی اطراف شهرها می­باشد.

2-­ عدم اطلاع رسانی در خصوص جاذبه­های طبیعی یکی از عوامل ضعف در جذب گردشگر این مناطق می­باشد.

3-­ سازماندهی مطلوب جاذبه­های طبیعی اطراف شهرها توانایی تبدیل شدن آن­ها را به قطب گردشگری در کشور خواهد داشت.

 

1-6-­ روش پژوهش

1-6-1-­ ابزار گردآوری داده­ها

از طریق استفاده از پرسشنامه و همچنین بازدید از جاذبه­های طبیعی منطقه مورد نظر صورت گرفته است.

 

1-6-2-­ ابزار تجزیه و تحلیل

برای تجزیه و تحلیل داده­ها با به کارگیری نرم افزارهای SPSS و از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی  ضمن طراحی یک مقیاس و تعریف پنج وضعیت ممکن برای متغیر گردشگری طبیعی منطقه ایلام و مؤلفه­ها و شاخص­های آن از شاخص­های مرکزی شامل میانگین،  میزان همبستگی، واریانس و درجه معناداری استفاده شده است. برای تحلیل داده­ها علاوه بر استفاده از آمار توصیفی از ضریب همبستگی پیرسون، و ضریب تشخیص، تحلیل واریانس و برای برازش مدل از مدل­یابی معادلات ساختاری  استفاده شده است.

 

1-7-­ تعریف مفاهیم یا اصطلاحات پژوهش

1-7-1- گردشگری

به دلیل چند وجهی بودن و میان رشته­ای بودن گردشگری، از دیدگاه­های مختلفی اعم از اقتصادی، جامعه شناختی، جغرافیایی و مدیریتی می­توان آن را مورد بررسی قرار داد. شاید به همین دلیل است که تا کنون تعاریف متعددی از جهانگردی با توجه به دیدگاه رشته­های مختلف صورت گرفته است.

آرتور بورمن (1931) جهانگردی را چنین تعریف کرده است: «جهانگردی مجموعه مسافرت­هایی را در بر می­گیرد که به منظور استراحت و تفریح و تجارت یا دیگر فعالیت­های شغلی و یا اینکه به منظور شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص جهانگرد از محل سکونت دایم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا می­باشد. بدیهی است کسانی که اقدام به مسافرت­های شغلی منظمی بین محل کار و زندگی خود می­کنند مشمول این تعریف نمی­شوند». از دیدگاه بازاریابی و بازاریابان گردشگری به مجموعه فعالیتی گفته می­شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می­افتد. این فرایند شامل هر فعالیتی که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می­افتد می­شود. این فرایند شامل هر فرایندی از قبیل برنامه­ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز می­شود. همچنین فعالیت­هایی را که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام می­دهد نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز در بر می­گیرد. به طور کلی می­توان هر ­گونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحت­گر اتفاق می­افتد گردشگری تلقی کرد (Lumsdon, 1997).

در سال 1942 اقتصاددان­های سوییسی که بیشتر جهانگردی را محور تحقیقات و مطالعات خود قرار داده بودند، تعریف نسبتاً بهتری به دست دادند که از آن جمله می­توان از تعریف هونزیکرـ کراپف نام برد. به عقیده آنان جهانگردی عبارت است از ظهور مجموعه روابطی که از مسافرت و اقامت یک نفر غیر بومی بدون اقامت و اشتغال دایم در یک محل به وجود می­آید. این تعریف مدت­ها از جانب انجمن بین المللی متخصصین علمی جهانگردی یعنی AIEST مورد قبول قرار گرفت (رضوانی، علی اصغر؛ 28:1374).

 

 

مقدمه:

حمل و نقل کانتینری در سراسر دنیا طی سالهای2001 تا 2011 دو برابر شده است و از 59 میلیونتی ای یو[1]به 118 میلیون تی ای یو رسیده است(شرکت مشاوره ی حمل و نقل دِرِوری[2]، 2012 و گلوبال اینسایت[3]، 2011). فرستندگان کالا برای برقراری جریان حمل و نقل کانتینری به کانتینر خالی نیاز دارند که در صورت عدم وجود آن در محل صادرات، ناچار به بازآوری آن ها به مکان های مورد نظر می باشند(دی فرانسسکوو همکاران، 2009). بازآوری کانتینرهای خالی به جذب عدم تعادل حمل و نقلی و تجاری، به وسیله ی جابه جایی کانتینرهای خالی از نواحی دارای مازاد به نواحی دارای کمبود آ نها،کمک می کند(مون و همکاران، 2013). به هر حال میزان بازآوری کانتینرهای خالی مهم است:یک پنجم کانتینرهای دریایی  و 40 درصد از تمام کانتینرهایی که حمل زمینی می شوند خالی هستند(کارملیک و همکاران، 2012 و کونینگس، 2001). در سال 2005 تقریبا 82 میلیون کانتینر خالی در بنادر تخلیه و بارگیری شده اند(وجدانی و همکاران، 2011). هزینه ی مستقیم ناشی از لجستیک کانتینرهای خالی تنها برای متصدیان حمل و نقل به 33 بیلیون دلار در سال 2011 رسیده است(نتبوم و همکاران، 2008 و وجدانی و همکاران، 2011). این هزینه های مستقیم شامل هزینه ی حمل و نقل، هزینه ی ترمینال و تعمیر و نگهداری می باشد(لون و همکاران، 2010) که این مساوی 10-7 درصد هزینه های عملیاتی متصدیان حمل و نقل است و به دلیل درآمد های پایین اخیر متصدیان حمل و نقلی، سودآوری کلی آن ها به لجستیک و مدیریت کانتینرهای خالی بستگی دارد(فلامیگ و همکاران، 2011، الیوو و همکاران، 2005، فنگ و همکاران، 2008، لام و همکاران، 2007 و سانگ و همکاران، 2009). بازآوری کانتینرهای خالی هزینه های غیر مستقیم دیگری مانند ناوگان بزرگتر و تأثیر بر روی دیگر بازیگران زنجیره مانند شرکت های اجاره دهنده ی کانتینر و ترمینال ها و اپراتور دپو ها(لون و همکاران، 2010) و حتی مصرف غیرقابل بازگشت سوخت کشتی ها  را منجر می گردد(هاتمن، 2013).

1-2-بیان مساله:

تا چند دهه ی گذشته حمل و نقل کالاها به ویژه در مسیر های طولانی دریایی با دشواری های بسیاری همراه بود. یکسان نبودن شکل بسته ها و مشکلات مربوط به چیدمان کالاها در فضای محدود و در آمدزای انبار کشتی به گونه ای که حداکثر سود حاصل گردد، مهار کالاها در انبار، چیدمان کالاها در محوطه ها، تخلیه و بارگیری توسط نیروی انسانی و آسیب رسیدن به کالاها، زمان بر بودن عملیات، دزدی و آبدیدگی کالاها و . . . نمونه هایی از مسایلی هستند که متصدیان حمل و نقل با آن رو به رو بودند. اما با ورود کانتینر،  صنعت حمل و نقل دگرگون شد. کانتینر، کاهش خسارات، کاهش وابستگی به نیروی انسانی و افزایش سرعت را به ارمغان آورد که مؤلفه های کلیدی در گسترش به کارگیری آن هستند(جلال کمالی،1389). ابعاد استاندارد کانتینر به بنادر سراسر جهان این امکان را داد تا منطبق با ابعاد استاندارد و از پیش تعریف شده ی کانتینر، به دستگاه های اتوماتیک مجهز شوند و خدمات تخلیه و بارگیری بسیار سریعتری را ارایه دهند. این بسته ی مقاوم نیاز به انبار مسقف ندارد و چیدمان و مهار آن مشکل نیست و به دلیل استفاده از تجهیزات اتوماتیک و نیز یکسان بودن شکل بسته ها،  هزینه های بندری آن به ازای هر تن کالا کاهش می یابد. با قرار گرفتن کالا ها در بسته ای بزرگتر تعداد فهرست های بسته بندیکاهش می یابد و به همان نسبت تعداد اسناد گمرکی نیز کاهش می یابند. به خاطر این مزیت هاست که امروز کشتی های غول پیکر کانتینری در آبهای جهان در حرکت اند و مفهوم اقتصاد مقیاس و جابه جایی انبوه کانتینرها را به وجود آوردند و تجارت کانتینری این گونه در سراسر جهان فراگیر شد.

اما کانتینرها معایبی نیز دارند،کانتینرها شبیه یکدیگر هستند و در سراسر جهان با سرعت در حال جابه جایی؛که این کنترل کانتینرها و محتوای آنها را مشکل می سازد اما معضل نگران کننده تر این است که کانتینرها می بایست پس از تخلیه در بندرمقصد به مبدأ کالا فرستاده شوند و اغلب مواقع، مسیر برگشت را خالی طی می کنند و حرکت کانتینر خالی یعنی هزینه. کانتینرها حدود 56 درصد از عمر خود را خالی طی می کنند و یا بیکار و بدون بار هستند. این واقعیت، اهمیت مطالعه در مورد بازگرداندن کانتینرهای خالی به چرخه ی درآمد زایی را نشان می دهد. اگر کانتینر می توانست در هر دو مسیر رفت و برگشت درآمدزایی کند بسیار به صرفه تر می شد. صاحبان کانتینر و خطوط کشتیرانی از روشهایی برای کاهش تعداد حرکات کانتینرهای خالی استفاده می کنند که استفاده از کانتینرهای تاشو و یکبار مصرف و یا جمع آوری آنها در مراکز دپو یا همان ایستگاه های توزیع در مسیر های پر تردد از جمله ی آن هستند.

در برخی از بنادر، برای کاهش هزینه های اقتصادی کانتینر خالی،  اقداماتی نظیر بارگیری کانتینر با زباله های تر یا خشک همانند پلاستیک یاآهن قراضه،  امضاء تفاهمنامه با خطوط کشتیرانی برای ارایه تخفیف برای حمل کالاهای صادراتی و یا تخفیف در هزینه [4]THC (تخلیه و بارگیری کانتینر) انجام می شود. ایجاد شهرک های صنعتی در اطراف بنادر و تبدیل مواد اولیه وارداتی به کالای نهایی که زمینه صادرات مجدد و ایجاد ارزش افزوده را برای کشور رقم خواهد زد، از دیگر اقدامات مدیریت های بنادر جهان برای کاهش معضل “کانتینر خالی ” می باشد. ایجاد مناطق ویژه اقتصادی نیز در همین راستا می باشد که توجه بیشتر مسوولین امر را به تسهیل قوانین و تکمیل زیر ساخت های این مناطق می طلبد. حال اقدامات بنیادی تری که می تواند مورد عنایت مسوولین وزارت راه و سازمان بنادر قرار گیرد و تا امروز مورد کم توجهی و غفلت واقع شده است، توجه بیشتر به مقوله حمل و نقل چند وجهی و ایجاد بنادر خشک در نقاط مختلف کشور، به خصوص در مناطقی که علاوه بر نزدیکی به مراکز اصلی تولید کالا،  به کریدورهای اصلی کشور نیز متصل است، از نکات دیگر می باشد.

در بین بنادرکشور، بنادر صادراتی با کمبود کانتینر خالی روبه رو هستند؛ از طرفی دیگر بنادر وارداتی به دلیل اینکه میزان واردات کالاها نسبت به صادرات آن بیشتر است،  با مازاد کانتینر خالی رو به روهستند که تکمیل بندر خشک در اطراف این بنادر را ضروری می سازد؛ همچنین جابه جایی کانتیرهای خالی خطوط کشتیرانی مختلف توسط کشتیرانی جمهوری اسلامی به و از بنادر امام (ره)،  خرمشهر و عسلویه،  می تواند از دیگر اقدامات اثر بخش باشد. در پایان باید اضافه کرد، مهمترین دلیل بروز معضل “کانتینرخالی”، صادرات ناچیزغیرنفتی کشور(بدون احتساب میعانات گازی) است که افزایش کانتینرخالی را در پی دارد. این نکته در خور توجه است که،  افزایش صادرات در گرو تصحیح بسیاری از مباحث کلان اقتصادی از جمله بهبود فضای کسب وکار ،  توجه به بخش خصوصی و ایجاد فضای غیر رانتی و ثبات در قوانین و. . . است.

پژوهش حاضر به بررسی استراتژی مدیریت کانتینرهای خالی موجود در بندر خرمشهر می پردازد و مدیریت این معضل را در این بندر به عنوان یکی از بنادر فعال تجاری ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

 

1-3- ضرورت انجام تحقیق‌:

نتیجه وقوع معضل کانتینرهای خالی در بندر خرمشهر،  علاوه براینکه هزینه های واردات را افزایش می دهد، وابستگی به بنادر دیگر کشورها را در پی دارد و عملاً استقلال اقتصادی کشور نیز با مخاطره روبه رو خواهد شد. از زمانی که با ورود کانتینر به عرصه حمل و نقل کالا، این حوزه دچار تحول شد تا به امروز همچنان مشکل عدم توازن بین ورودی و خروجی کانتینر به بنادر، پا بر جاست این ناهماهنگی بین واردات و صادرات کالا، معضل کانتینر خالی را بوجود آورده است. مهمترین آسیب اقتصادی از این ناحیه، متوجه خطوط کشتیرانی است؛ از آنجایی که کانتینر جزو دارایی های این خطوط بوده و برای تهیه آن هزینه های بسیاری صرف شده است،  زمانی که کانتینرهای یک کشتی در اسکله بندر تخلیه می شود،اگر ظرف مدت کوتاهی این کانتیرها مجدداً به چرخه عملیاتی خطوط کشتیرانی باز نگردند، این شرکت ها از سرمایه خود نمی توانند بهره برداری درستی داشته باشند،  لذا ناگزیر تصمیم به ترک آن بندر می گیرند،  که در این صورت،  بازنده اصلی مناطق اطراف این بنادر یا حتی کشوری که دچارعدم توازن در صادرات و واردات است، خواهد بود(وبسایت نیوز هاب،1394).البته معضل کانتینرهای خالی درهمه بنادر جهان وجود دارد، اما میزان موفقیت این بنادر در کاهش این پدیده، نیز با هم متفاوت است.

بندرخرمشهر یکی از بنادر مهم و کلیدی در کشور ایران است که با برخورداری از موقعیت استراتژیک نقشی اساسی در اقتصاد کشور دارد.ترمینال کانتینری بندرخرمشهر به عنوان یکی از ترمینال های مهم این بندر، عاملی تاثیرگذار بر اقتدارو توسعه ی این بندر می باشد و با گسترش تجارت کانتینری نقش مهمی در فعالیت تجاری بندر خرمشهر بازی می کند، چرا که در دنیای  امروز می توان گفت تقریبا تمام کالاها با انواع کانتینرها حمل می شوند و در سراسر دنیا در حال حرکت اند و عدم به کارگیری و پیشرفت روز افزون در کانتینریزاسیون به معنای عقب ماندن کشور از تجارت و توسعه می باشد. امروزه این نگاه که کالاها به سمت بنادر در حرکت هستند منسوخ شده و بنادر باید تمام تلاش خود را برای جذب کالاها و تجار به کار گیرند و با ارایه ی خدمات با ارزش افزوده با هزینه ی مناسب برای طرفین و نیز سایر حلقه های زنجیره تأمین سود و مطلوبیت ایجاد کنند.فعالیت های بنادر باید به گونه ای برنامه ریزی شوند که با کمبود کانتینر خالی مواجه نشود. کمبود کانتینر خالی صادرات کشور را تهدید می کند و زیاد بودن کانتینر های خالی در بندر دیگر یعنی هزینه انبارداری، بیکار بودن کانتینر و هزینه فرصت. با در نظر گرفتن هزینه و فاصله، کانتینرهای خالی در سراسر کشور یا در یک منطقه توزیع می گردند تا برای تجارت کشور مشکلی یا مانعی به وجود نیاید. این پژوهش راه کار بندر خرمشهر و صاحبان کانتینر را در مورد کانتینر های خالی موجود در بندر خرمشهر، بررسی و علل اتخاذ استراتژی ها و عوامل مؤثر بر میزان و مدیریت کانتینر های خالی را بررسی می کند.

1-4پیشینه تحقیق

با وجود اهمیت بحث کانتینرهای خالی در صنعت حمل و نقل،  به ویژه حمل و نقل دریایی و تحقیقات بسیار زیاد انجام شده در زمینه ی کانتینرهای خالی به وسیله ی محققان سراسر دنیا، سهم کشور ایران از این تحقیقات نزدیک به صفر است. درادامه خلاصه ای از مطالعات خارجی موجود در این حیطه آورده شده اند.

چونگ و همکاران سال 2002به بررسی تاثیرمدت افق برنامه ریزی بر مدیریت کانتینرهای خالی در شبکه های بین وجهی پرداخته اند.با استفاده از مدل سازی ریاضی،مدلی ارایه شده است که ضمن اینکه هزینه ها را حداقل می سازد به موقع نیز کانتینر خالی در اختیار مشتری قرار می گیرد.مطالعه ی موردی این پژوهش رود می سی سی پی می باشد.نتایج این پژوهش نشان دهنده ی آن است که با وجود آن که طول افق برنامه ریزی به نوع شبکه های بین وجهی و شرایط آنها بستگی دارد هرچه مدت افق برنامه ریزی بلندمدت تر باشد امکان استفاده از گزینه های ارزان تر (مانند بارج ها) و کم سرعت تر در برنامه ها و دوره های  زمانی نزدیکتر بیشتر می شود.

شینتانی و همکارانسال 2005 به طراحی مسیرشبکه های کشتیرانی لاینری کانتینری با در نظر گرفتن کانتینر های خالی پرداخته اند.آنها بیان می کنند که در تمام شیوه های حمل و نقلی حرکت خالی وسیله نقلیه به دلیل عدم توازن بین نقطه ی مبدأ و مقصد وجود دارد.از آنجایی که این حرکت خالی بر مدیریت ناوگان و سراسر لجستیک اثر گذار است اخیرا توجه زیادی به این مساله شده است.این مقاله مساله ی طراحی مسیر کانتینرها را با در نظر گرفتن دو زیر مساله دنبال می کند.مبحث اول مربوط به کانتینرهای پر و بارگیری شده است و در قسمت دوم به وجود کانتینرهای خالی در کشتی پرداخته می شود به عبارتی  برای طراحی شبکه و مسیریابی کشتی های کانتینری به جای جدا کردن کانتینرهای پر و خالی  به در نظر گرفتن همزمان وجود کانتینر پر و خالی در کشتی پرداخته شده است و با استفاده از الگوریتم ژنتیک تعدادی بنادر را به عنوان بندر مقصد معرفی کرده و در عمل به کارگرفتن این روش منجر به کاهش هزینه ها و افزایش درآمد شرکت های کشتیرانی شده است.

لام و همکاران در سال 2007، از برنامه ریزی پویا برای مکان یابی مجدد کانتینرهای خالی استفاده می کنند. یک مدل برای دو سفر و دو بندر ارایه شده است  و این مدل به چند سفر و چند بندر قابل بسط می باشد.

ولف و همکارانسال 2012، مساله ی کانتینرهای خالی را در منطقه ی بالتیک بررسی کرده اند.آنها بیان می کنند که در حالی که در سالهای 2005-2010 میزان سهم جابه جایی کشورهای جهان از کانتینرهای خالی (مانند امارات )20درصد بوده است در منطقه بالتیک 21 تا  26درصد کانتینر خالی جا به جا شده است و راهکارهای زیر را برای حل این مساله ضروری می دانند:

کاهش هزینه های مکان یابی مجدد برای کانتینر خالی شده،استانداردسازی جریان اطلاعات،ردیابی و قابلیت دانستن محل کانتینر،کنترل فرایند عملیات در ترمینال،قیمت گذاری،ادغام های عمودی و افقی،هماهنگی زیر ساخت ها و رو ساخت ها و بررسی موقعیت بازار.

جان و همکاران نیز در سال 2014 یکی از جدیدترین تحقیقات در زمینه ی کانتینرهای خالی را ارایه داده اند. آن ها حرکات و جا به جایی کانتینرهای خالی 9 کریر بزرگ که 46 درصد سهم بازار را برعهده داشته اند برای هر ماه ثبت کرده اند و بر اساس آمار ثبت شده به این نتیجه رسیده اند که به طور میانگین 5 تا10 درصد جا به جایی کانتینرهای خالی به وسیله ی همکاری بین خطوط مختلف قابل پوشش است.

1-5- اهداف تحقیق: 

 

این مطلب را هم بخوانید :

از انجام این پژوهش اهدف زیر دنبال می شود:

1. هدف اصلی:شناساییو اولویت بندی استراتژی های ممکن در مدیریت کانتینر های خالی در راستای بازگرداندن آنها به چرخه ی اقتصاد و درآمدزایی و کاهش هزینه های شرکت های کشتیرانی در بندر خرمشهر

اهدف فرعی:

1.شناسایی عوامل مؤثر بر میزان کانتینر های خالی یک بندر

2.بررسی میزان و نحو ه ی اثرگذاری عوامل مؤثر شناسایی شده بر تعداد کانتینرهای خالی بندر خرمشهر

3.شناسایی چالش ها و مشکلات موجود در مدیریت کانتینرهای خالی موجود در بندر خرمشهر

 

1-6- فرضیه ها/ پیش فرض ها و سوالات تحقیق:

• پرسش های پژوهش………………………………………………………………………………………………………….4
• فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………………………….4
• قلمرو پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….5
• روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………5
• روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………….5
• ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………………………….6
• روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………..6
• محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………….6
• تعریف واژگان و اصطلاحات تخصصی……………………………………………………………………………….7

 

فصل دوم : مبانی نظری پژوهش

• • مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….10
  • تعریف خدمت……………………………………………………………………………………………………………….11
  • خدمت در بازار کالا و خدمات…………………………………………………………………………………………12
  • سازمان های خدماتی………………………………………………………………………………………………………12
  • استراتژی عملیاتی به کار رفته در سازمان های خدماتی……………………………………………………….13
  • هزینه کیفیت در سازمان های خدماتی……………………………………………………………………………….14
  • هزینه…………………………………………………………………………………………………………………………….15
  • ساختار هزینه………………………………………………………………………………………………………………….15
  • انواع هزینه ها…………………………………………………………………………………………………………………16
  • فصول هزینه…………………………………………………………………………………………………………………..16
  • بهینه سازی…………………………………………………………………………………………………………………….21
  • کنترل هزینه……………………………………………………………………………………………………………………22
  • عدم کارایی قطع هزینه ها در سازمان…………………………………………………………………………………23
  • قابلیت های کلیدی در شرکت………………………………………………………………………………………….23
  • کاهش هزینه ها……………………………………………………………………………………………………………..23
  • ابعاد نگرش به کاهش هزینه…………………………………………………………………………………………….24
  • روش های کاهش هزینه………………………………………………………………………………………………….25
  • دشواری کاهش هزینه ها بعد از طراحی…………………………………………………………………………….27
  • هزینه های قابل کاهش…………………………………………………………………………………………………….28
  • روش فازی……………………………………………………………………………………………………………………30
  • رگرسیون………………………………………………………………………………………………………………………34
  • تاریخچه کشتیرانی………………………………………………………………………………………………………….34
  • تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………………………………………….39

 

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

• • مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….44
  • فرضیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..45
  • روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………45

3.1-3   تحلیل رگرسیونی داده ها……………………………………………………………………………………………….46

3.2-3   روش فازی…………………………………………………………………………………………………………………..47

3.2.1-3  روش AHP در رتبه بندی……………………………………………………………………………………………..47

• معرفی شاخص ها و گزینه ها…………………………………………………………………………………………..51
• متدولوژی پژوهش………………………………………………………………………………………………………….52
• روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………………………53
• روایی و اعتبار پرسشنامه………………………………………………………………………………………………….53
• 

• دوره زمانی و مکانی………………………………………………………………………………………………………..55
• شیوه تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………….55
• الگوریتم پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….56

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

• • مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..57
  • هدف اصلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………58
  • آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………58
  • آمار استباطی…………………………………………………………………………………………………………………62
  • فازی……………………………………………………………………………………………………………………………73

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

• • مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..79
  • نتایج پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..80
  • پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………….82
  • پیشنهادات در پژوهش های آتی………………………………………………………………………………………82
  • محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………83

 

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………………………..84

 

 

• مقدمه

امروزه واحدهای تجاری فعالیت های تولیدی و خدماتی و بازرگانی خود را در شرایطی انجام می دهند که تغییرات در جوامع تجاری سریع بوده و رقابت در سطح بالایی صورت می گیرد.  بنابراین مدیران شرکتها برای برنامه ریزی و کنترل واحد تجاری باید با جنبه ها و ابعاد مختلف فعالیت شرکت آشنایی کامل داشته باشند. برنامه ریزی که یکی از وظایف مدیران می باشد، یعنی بهترین راه حل از بین چندین راه حل موجود انتخاب شود و قبل از عملیات انجام می شود. (نظری، 1384) مدیریت از طریق برنامه ریزی صحیح می تواند به اهداف تعیین شده در یک واحد تجاری دست یابد. هدف عمده واحدهای تجاری اجرای تعهدات اجتماعی می باشد که در کنار اجرای این تعهدات عامل سود آوری جهت جلوگیری از ورشکستگی واحد تجاری نیز مورد توجه قرار گیرد.

سخن گفتن از رشد و توسعه اقتصادی بدون برنامه ریزی و بسترسازی مناسب برای گسترش شبکه حمل و نقل، عملاً فاقد ارزش اجرایی می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هزینه ها که در واقع یکی از اقلام اساسی تعیین کننده سود واحد تجاری می باشند، جهت بودجه نمودن هزینه های از پیش تعیین شده مربوط به مواد، حقوق و دستمزد، سایر هزینه های توزیع و فروش و عمومی و اداری در مرحله برنامه ریزی مورد نیاز مدیران می باشد. این اطلاعات جهت بررسی سودی که در نتیجه وجود چنین هزینه ها و مخارجی بدست می آید، مورد استفاده قرار می گیرد. مدیران هزینه های از پیش تعیین شده یا هزینه های آتی را بایستی مشخص و تعیین نمایند تا بتوانند در جهت تأمین، کمینه کردن و یا حذف آنها از سبد هزینه های سازمان اقدام نمایند.

مدیران بیان می دارند باید از مجموعه امکانات کشتیرانی ارزیابی دقیقی صورت گیرد تا گلوگاه ها دقیق تر شناسایی و برای رفع آنها اقدام شود. (سعادتی، 1382)

پژوهش حاضر در پی آن بوده که نگرش کلیه مدیران عالی، میانی و سرپرستی و کارشناسان ارشد کلیه واحدهای شرکت کشتیرانی را نسبت به کاهش هزینه ها در شرکت بررسی نماید. زیرا این نگرش ها هستند که از مبانی اساسی تحقق نظام های تغییر رفتار سازمانی و عملکرد بهینه سازمان می باشند.

 

 

• تشریح و بیان مسئله
• این مطلب را هم بخوانید :
• تحقیق رایگان درمورد فناوری اطلاعات و ارتباطات، مبارزه با مواد مخدر

فشار رقابتی دنیای امروز موجب توسعه مدل هایی شده است که این مدل ها به کاهش هزینه و افزایش سطح خدمت به مشتریان می پردازد. (نوری، 1390) به طوریکه کم کردن هزینه هدف مهم اکثر شرکت ها و سازمان ها شده است، هزینه کل برای هر سازمان عبارت است از هزینه مستقیم و غیر مستقیم.

 هزینه های مستقیم شامل هزینه های نیروی کار، مواد، تجهیزات و … می باشد.

هزینه های غیر مستقیم شامل هزینه های سربار مانند نظارت، مدیریت، مشاوران و منابع می باشد. (هیومین و پنگ، 2013)

بهینه سازی فرآیندی است که برای بهترکردن چیزی دنبال می شود. فکر، ایده و یا طرحی که به وسیله یک دانشمند یا یک مهندس مطرح می شود، طی روال بهینه سازی بهتر می شود. (سید اسفهلان، 1387) منظور از بهینه سازی یک سامانه، کمینه یا بیشینه کردن تابعی است که این تابع معیاری از عملکرد سامانه می باشد. (حسینی نژاد، 1383) بهینه سازی در سازمان ها و شرکت ها بسته به نوع فعالیت به روش های مختلفی صورت می گیرد.

لازمه بقای بنگاه ها و نهادهای خدماتی مجهز شدن به نظام ها و ساز و کارهای مدیریت استراتژیک هزینه است. شرکت یا سازمان در برنامه ریزی های خود بایستی متحمل کمترین هزینه توزیع یا تحویل و یا ارائه خدمت باشد و این موضوع یکی از مهمترین مزایای رقابتی سازمان هاست. (وینستون، 2013)

 

• اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه حیات بسیاری از سازمان ها وابسته به توانایی آنان در افزایش دقت کاهش هزینه ها می باشد، علی الخصوص تمرکز شدیدی بر کاهش هزینه های غیر ضروری در تمام بخش های سازمان شده است. شرایط متحول جهان و ضرورت حضور ایران در بازارهای رقابتی داخل و خارج از کشور و مطرح بودن عضویت ایران در WTO (سازمان تجارت جهانی) و همچنین فراهم شدن مقدمات مورد نیاز برای تحقق سیاست های خصوصی سازی در سطح کشور از دلایل عمده پرداخت به مقوله کمینه کردن هزینه ها می باشد.

با توجه به رقابت موجود در تجارت جهانی خصوصاً صنعت حمل و نقل، انطباق دادن سیستم های اطلاعاتی به ویژه سیستم اطلاعات مالی در جهت هر چه بهتر نیازهای اطلاعاتی مدیریت در زمینه کنترل و راهبری هزینه ها امری حیاتی است. از آنجاییکه مدیریت در عصر حاضر، آگاهی بر ناشناخته هاست. با آگاهی نسبت به موارد فوق می توان تصمیم های تأثیرگذاری برای برخورد منطقی در جهت بهینه سازی مصارف منابع مالی را انجام داد. هزینه هایی که مدیران در بهینه سازی بایستی به آنها توجه کنند، شامل هزینه های مواد، هزینه های خرید، هزینه های ارزیابی، هزینه های عملیاتی، هزینه های عمومی و اداری و هزینه نیروی کار می باشد، هزینه های فوق در دسته بندی کوچکتر شامل: هزینه تعمیر و نگهداری، هزینه های انرژی، هزینه استهلاک، هزینه ضایعات، هزینه فعالیت های موازی و دوباره کاری ها، هزینه های مالی و مالیاتی، هزینه های اداری، هزینه های عمومی،  هزینه های آموزش و توسعه فرهنگ سازمانی، هزینه ازدیاد نیروی انسانی در بخش ستادی و هزینه R&D  می باشند. (امین زاده، 1391)

سازمانها برای ادامه فعالیت های خود نیازمند سود آوری هستند و این سود آوری به کمک کمینه کردن هزینه های سازمان فوق حاصل می گردد و برای کمینه کردن هزینه های سازمان بایستی مدیر تدابیری را بیندیشد.

پر واضح است که برای رسیدن به یک وضعیت مطلوب، داشتن یک هدف منسجم و برنامه ریزی مدون در جهت رسیدن به هدف مطلوب، لازم و ضروری است. تجربه ثابت کرده عاملی که می تواند شرکتها را از بازار پر رقابت امروز نجات دهد، استفاده از تکنیک ها و روش های علمی برای بهینه نمودن امور می باشد. (موحدی، 1388) از جنبه کاربردی نیز می توان به نتایج حاصل از تحقیق در بهینه سازی هزینه به منظور حذف و یا کاهش هزینه های اضافی استفاده کرد و در نهایت به مطابقت مدل با نظر مدیران ارشد سازمان پرداخت و این هماهنگی موجب به چالش کشیدن مدیران در اهمیت به مسئله هزینه و راه های کاهش آن می گردد. (دریانکو، 1993)

 

• اهداف پژوهش

مهم ترین هدف آرمانی این تحقیق را می توان ارائه یک مدل بهینه برای کاهش هزینه های سازمان های خدماتی دانست. در این راستا اهداف فرعی نیز مورد نظر قرار می گیرند:

• مطالعه جامع ادبیات پژوهش بر روی مفهوم بهینه سازی هزینه و شناسایی متغیرهای تأثیرگذار بر روی این سازه
• مطالعه متغیرهای مؤثر در شکل گیری هزینه های سازمان
• رتبه بندی هزینه ها و تعیین اثرگذارترین هزینه در سازمان خدماتی
• انتخاب گزینه های ارجح تر به منظور کاهش هزینه

 

• پرسش های پژوهش

• آیا در سازمان های خدماتی امکان بهینه کردن هزینه وجود دارد؟
• متغیرهای مداخله گر در شکل گیری هزینه های سازمان کدامند؟

 

• فرضیه های پژوهش

در جهت بررسی روابط مورد نظر و پاسخ به سؤال اصلی پژوهش، فرضیه های زیر تدوین شده است:

• بهینه سازی هزینه در سازمان خدماتی با توجه به عوامل مؤثر بر هزینه امکان پذیر می باشد.
• مؤثرترین هزینه در سازمان خدماتی، هزینه حقوق و دستمزد پرسنل سازمان می باشد.
• مشتری مداری در کاهش هزینه های سازمان مؤثر است.
• عملیات بازرگانی کارا در کاهش هزینه های سازمان مؤثر است.
• پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت در کاهش هزینه های سازمان مؤثر است.
• افزایش فعالیت های سازمان در کاهش هزینه های سازمان مؤثر است.
• حذف ناکارآمدی های درون سازمان در کاهش هزینه های سازمان مؤثر است.

 

• قلمرو پژوهش

• قلمرو موضوعی

در پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر نگرش کلیه مدیران شرکت کشتیرانی نسبت به کاهش هزینه ها در سازمان پرداخته شده است.

 

• قلمرو زمانی

در پژوهش حاضر به بررسی اطلاعات بدست آمده از نقطه نظر مدیران که در سال 1393 مشغول فعالیت بوده اند، پرداخته شده است. همچنین اطلاعات هزینه این سازمان طی 5 سال گذشته از طریق نرم افزار تدبیر از سازمان بورس بدست آمده است.

• قلمرو مکانی

با توجه به اینکه این پژوهش به صورت مورد کاوی است. یکی از شرکت های کشتیرانی که عضو بورس اوراق بهادار نیز بوده است، انتخاب گردیده است.

 

• روش تحقیق

روش تحقیق به کار برده شده در این پژوهش از نظر گردآوری اطلاعات روش فازی و رگرسیون می باشد. نوع پژوهش بکار رفته از نظر هدف کاربردی است زیرا در تحقیق کاربردی به دنبال پاسخ برای مشکلاتی که مطرح است، می باشیم.

 

• روش نمونه گیری

روش جمع آوری نمونه در پژوهش فوق از طریق توزیع پرسشنامه در سازمان مورد نظر می باشد و برای جمع آوری داده های غیرمیدانی از اطلاعات کتابخانه ای و اطلاعات ثبت شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین اطلاعات مالی سازمان مورد نظر که این اطلاعات از واحد مالی سازمان فوق دریافت شده است، استفاده گردیده.

 

• ابزار گردآوری داده ها

ابزار گرد آوری داده ها از دو طریق توزیع پرسشنامه و مراجعه به اسناد و مدارک کتابخانه ای و همچنین مراجعه به سازمان بورس اوراق بهادار می باشد.