1-6- فرضیه‌های تحقیق.. 5

1-7- ناحیه آبیاری فومنات… 6

1-8- روش و ابزار گردآوری اطلاعات… 6

1-9- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 7

1-10- کلید واژه ها 7

1-11- سازماندهی پژوهش… 8

فصل دوم. 9

مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 9

2-1- مقدمه. 10

2-2- نقش آب در کشاورزی.. 10

2-3- راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی.. 11

2-4- بازار آب… 12

2-4-1- ویژگی های بازار آب… 13

2-4-2- تقاضای نهادهی آب در کشاورزی.. 14

2-5- اهمیت مدیریت تقاضای آب… 16

2-5-1- مدیریت تقاضا و نقش ارزش گذاری اقتصادی در مدیریت تقاضای آب… 16

2-5-2- ابزارهای مدیریت تقاضای آب… 19

2-6- قیمت گذاری آب و تاثیرات آن. 20

2-7- روش های قیمت گذاری آب… 22

2-7-1- روشهای تعیین قیمت آب از دیدگاه کشاورزان. 22

2-7-1-1- روش های غیر پارامتری.. 22

الف- روش نرخ گذاری حاشیه ای.. 23

ب- روش بودجه بندی.. 23

ج- روش برنامه ریزی خطی.. 24

2-7-1-2- روش های پارامتری (اقتصاد سنجی) 25

2-7-1-2-1- برآورد ارزش اقتصادی آب با استفاده از تابع تولید. 26

2-7-1-2-2- برآورد ارزش اقتصادی آب با استفاده از تابع سود مقید. 30

2-7-1-2-3- برآورد ارزش اقتصادی آب با استفاده از تابع هزینه مقید. 31

 

2-7-2- روش های مستقیم و غیر مستقیم. 32

2-7-2-1- روش قیمت گذاری هدانیک… 32

2-7-2-2- روش مستقیم. 33

2-7-3- روش های تجربی قیمت گذاری آب در ایران. 33

2-7-3-1- روش های حجمی.. 34

2-7-3-1-1- روش حجمی تک نرخی.. 34

2-7-3-1-2- روش حجمی دو نرخی (چند نرخی) 35

2-7-3-2- روش های دریافت غیر حجمی.. 35

2-7-3-2-1- اخذ آب بها بر اساس مقدار تولید. 35

2-7-3-2-2- اخذ آب بها بر اساس سطح زیر کشت… 37

2-7-3-2-3- قیمت گذاری بر اساس حق مرغوبیت… 38

2-8- مبانی نظری تقاضا برای نهاده آب… 39

2-9- مروری بر مطالعات انجام شده 42

2-9-1- مطالعات داخلی.. 42

2-9-2- مطالعات خارجی.. 45

2-10- جمع بندی.. 47

فصل سوم. 49

مواد و روشها 49

3-1- مقدمه. 50

3-2- تابع تولید. 50

3-3- توابع تولید مهم در کشاورزی.. 50

3-3-1- تابع تولید کاب- داگلاس… 51

3-3-2- تابع تولید ترانسندنتال. 52

3-3-3- تابع تولید ترانسلوگ… 53

3-3-4- تابع تولید درجه دوم تعمیم یافته. 53

3-4- استخراج تابع تقاضا نهاده آب آبیاری در حالت کلی.. 54

3-4-1- استخراج تابع تقاضای آب در این پژوهش… 55

3-4-2- محاسبه ارزش اقتصادی آب آبیاری.. 57

این مطلب را هم بخوانید :

3-5- جامعه، نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 57

3-6- جمع بندی.. 58

فصل چهارم. 59

نتایج و بحث… 59

4-1- مقدمه. 60

آمار توصیفی.. 60

4-1-1 – وضعیت سن.. 60

4-1-2- وضعیت آموزش… 61

4-1-3- میزان سابقه زارعین.. 63

4-1-4- میزان مصرف نهاده ها 64

4-1-4-1- فراوانی آب مصرفی.. 64

4-1-4-2- کود شیمیایی.. 65

4-1-4-3- سم ساقه خوار. 66

4-1-4-4-سم علف کش… 67

4-1-4-5- بذر. 68

4-1-4-6- نیروی کار. 69

4-1-4-7- هزینه ماشین آلات… 70

4-1-5- هزینه‌های متغیر زراعت برنج.. 70

4-1-5-1- هزینه های متغیر کل.. 71

4-1-5-2- در آمد. 72

نتایج برازش فرم تابعی کاب- داگلاس… 73

نتایج برازش فرم تابعی ترانسندنتال. 79

نتایج برازش فرم تابعی ترانسلوگ… 85

نتایج برازش فرم تابعی درجه دوم تعمیمیافته. 90

فرم تابعی برتر و تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری.. 95

تابع تقاضای آب آبیاری در ناحیه فومنات… 96

جمع بندی فصل چهارم. 96

فصل پنجم. 97

خلاصه، 97

نتیجه گیری، بحث و پیشنهادها 97

5-1- مرور کلی بر تحقیق.. 98

5-1-1- مقدمه. 98

5-1-2- اهداف و سوالات… 99

5-1-3- محدوده تحقیق.. 99

5-1-4- محدودیت تحقیق.. 99

5-1-5- روش و نوع تحقیق.. 99

5-1-6- متغیرهای تحقیق.. 100

5-1-6-1- متغیرهای مستقل.. 100

5-1-6-2- متغیر وابسته. 100

5-1-7- فرضیه های تحقیق.. 100

5-2- نتیجه گیری.. 100

5-2-1- یافته های توصیفی.. 100

–  گروههای سنی.. 100

–  سطح تحصیلات… 101

– میزان سابقه زارعین.. 101

– میزان مصرف نهاده ها 101

– فراوانی آب مصرفی.. 101

– کود شیمیایی.. 101

– سم ساقه خوار. 101

– سم علف کش… 101

– بذر. 102

– نیروی کار. 102

– هزینه ماشین آلات… 102

– هزینه‌های متغیر زراعت برنج.. 102

– هزینه های متغیر کل.. 102

– در آمد. 102

5-1-2- یافته های استنباطی.. 103

– نتایج برازش فرم تابعی کاب- داگلاس… 103

– نتایج برازش فرم تابعی ترانسندنتال. 103

– نتایج برازش فرم تابعی ترانسلوگ… 104

– نتایج برازش فرم تابعی درجه دوم تعمیم یافته. 105

– فرم تابعی برتر و تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری.. 106

– ارزش اقتصادی هر متر مکعب آب آبیاری.. 106

5-3- بحث… 106

5-4- پیشنهادها 106

5-4-1- پیشنهادهای پژوهش حاضر. 106

5-4-2- پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده 107

منابع. 108

فهرست جداول

جدول 1-1- سهم منابع مختلف در تأمین آب آبیاری ناحیه فومنات……………………………………… 6

جدول 1-1- سهم منابع مختلف در تأمین آب آبیاری ناحیه فومنات……………………………………. 21

جدول 2-2- آثار کمتر شناخته شده سیاست افزایش قیمت آب………………………………………… 22

جدول 4-1- وضعیت سنی شالیکاران مورد مطالعه……………………………………………………… 60

جدول 4-2- وضعیت سطح آموزش شالیکاران مورد مطالعه……………………………………………. 62

جدول 4-3- وضعیت میزان سابقه شالیکاران…………………………………………………………… 63

جدول 4-4- وضعیت آب مصرفی بر حسب متر مکعب……………………………………………….. 64

جدول 4-5- وضعیت میزان مصرف کود شیمیایی بر حسب کیلوگرم………………………………….. 65

جدول 4-6- وضعیت میزان مصرف سم ساقه خوار بر حسب لیتر……………………………………… 66

جدول 4-7- مصرف سم علف کش بر حسب لیتر……………………………………………………… 67

جدول 4-8- وضعیت میزان مصرف بذر برحسب کیلوگرم…………………………………………….. 68

جدول 4-9- وضعیت تعداد نیروی انسانی……………………………………………………………… 69

جدول 4-10- هزینه ماشین آلات……………………………………………………………………….. 70

جدول 4-11- هزینه های متغیر کل……………………………………………………………………… 71

جدول 4-12- توصیف موارد مربوط به هزینه های متغیر کل…………………………………………… 72

جدول 4-13- وضعیت درآمد زارعین…………………………………………………………………… 72

جدول 4-14- آمار توصیفی مربوط به درآمد……………………………………………………………. 73

جدول 4-15- نتایج حاصل از آزمون هم­خطی تجزیه واریانس…………………………………………. 74

جدول 4-16- نتایج حاصل از برازش تابع تولید کاب­داگلاس………………………………………….. 74

جدول 4-17- نتایج حاصل از آزمون­های ناهمسانی واریانس اجزاء اخلال در برآورد اولیه تابع کاب­داگلاس………………………………………………………………………………………………….. 75

جدول 4-18- نتایج حاصل از برازش تابع تولید کاب- داگلاس بر مبنای وزن­HCCM  ……………… 76

جدول 4-19- ماتریس واریانس- کواریانس ضرایب رگرسیون فرم تابعی کاب- داگلاس ……………. 77

جدول 4-20- ماتریس همبستگی ضرایب رگرسیون فرم تابعی کاب- داگلاس ……………………….. 77

جدول 4-21- نتایج حاصل از برازش تابع تولید ترانسندنتال ………………………………………….. 79

جدول 4-22- نتایج حاصل از آزمون­های ناهمسانی واریانس اجزاء اخلال در برآورد اولیه تابع ترانسندنتال …………………………………………………………………………………………………………… 80

جدول 4-23- نتایج حاصل از برازش تابع تولید ترانسندنتال بر مبنای وزن­دهی HCCM…………………. 80

جدول 4-24- کشش جزئی عوامل تولید در فرم تابعی ترانسندنتال ……………………………………. 81

جدول 4-25- ماتریس واریانس- کواریانس ضرایب رگرسیون فرم تابعی ترانسندنتال ………………… 83

جدول 4-26- ماتریس همبستگی ضرایب رگرسیون فرم تابعی ترانسندنتال …………………………… 84

جدول 4-27- نتایج حاصل از برازش تابع تولید ترانسلوگ ……………………………………………. 85

جدول 4-29- نتایج حاصل از آزمون­های ناهمسانی واریانس اجزاء اخلال در برآورد اولیه تابع ترانسلوگ …………………………………………………………………………………………………………… 86

جدول 4-30- نتایج حاصل از برازش تابع تولید ترانسلوگ بر مبنای وزن­دهی HCCM  ……………… 87

جدول 4-32- کشش جزئی عوامل تولید در فرم تابعی ترانسلوگ …………………………………….. 89

جدول 4-33- نتایج حاصل از برازش تابع تولید درجه دوم تعمیم­یافته ………………………………… 90

جدول 4-35- نتایج حاصل از آزمون­های ناهمسانی واریانس اجزاء اخلال در برآورد اولیه تابع درجه دوم تعمیم­یافته ……………………………………………………………………………………………….. 91

جدول 4-36- نتایج حاصل از برازش تابع تولید درجه دوم تعمیم­یافته بر مبنای وزن­دهیHCCM  …… 92

جدول 4-38- کشش جزئی عوامل تولید در فرم تابعی درجه دوم تعمیم­یافته …………………………. 94

جدول 4-39- معیارهای انتخاب فرم تابعی تولید برتر …………………………………………………. 95

 

فهرست شکل­ها

شکل 2-1- تاثیر تغییر در قید مقدار نهاده شبه ثابت بر کاهش هزینه ………………………………….. 31

شکل 2-2- منحنی ارزش تولید نهایی آب (تابع تقاضای آب) …………………………………………. 40

شکل 4-1-  پراکنش سنی شالیکاران مورد مطالعه ……………………………………………………… 61

شکل 4-2- پراکنش سطح آموزش شالیکاران مورد مطالعه …………………………………………….. 62

شکل 4-3- پراکنش سابقه شالیکاران …………………………………………………………………… 63

شکل 4-4- پراکنش میزان آب مصرفی …………………………………………………………………. 64

شکل 4-5- پراکنش میزان کود مصرفی ………………………………………………………………… 65

شکل 4-6- میزان مصرف سم ساقه خوار ………………………………………………………………. 66

شکل 4-7- میزان مصرف سم علف کش ………………………………………………………………. 67

شکل 4-8- میزان مصرف بذر ………………………………………………………………………….. 68

شکل 4-9- وضعیت نیروی کار ………………………………………………………………………… 69

شکل 4-10- پراکنش هزینه ماشین آلات ………………………………………………………………. 70

شکل 4-11- پراکنش هزینه کل ………………………………………………………………………… 71

شکل 4-13- پراکنش درآمد زارعین ……………………………………………………………………. 73

شکل 5-1- ساز و کار اجرایی در پژوهش حاضر ……………………………………………………… 9

چکیده

در ایران بخش کشاورزی بزرگترین متقاضی آب است. پایین بودن قیمت نسبی نهاده­ی آب آبیاری مورد استفاده در بخش یادشده سبب عدم سرمایه­گذاری مناسب در فناوری­های آب اندوز و اتلاف آن تا بیش از 80 درصد می­شود.یکی از مسائل مهم بخش آب، پایین بودن غیر موجه قیمت یا تعرفه آب کشاورزی می­باشد.پژوهش حاضر برای نخستین بار با اندازه­گیری دقیق میزان آب آبیاری مصرفی در اراضی شالیکاری ناحیه آبیاری فومنات در استان گیلان، برازش فرم­های مختلف تابع تولید وانتخاب فرم برتربه منظور برآورد قیمت اقتصادی آب آبیاری را مدنظر قرار داد. داده های مورد استفاده از 110 مزرعه شالیکاری ناحیه فومنات در سال زراعی 92-1391 به دست آمده است.با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، فرم تابعی ترانسندنتال به عنوان بهترین فرم تابع تولید تشخیص داده شد و قیمت سایه ای آب آبیاری بر اساس آن معادل با 9272 ریال تعیین گردید.

1-1- مقدمه
در سال های اخیر، رشد جمعیت، تغییر اقلیم و پدیده صنعتی شدن، محدودیت منابع آب را به همراه داشته است. بخش کشاورزی بزرگترین مصرف­کننده آب بوده و کمترین راندمان مصرف آب را به خود اختصاص داده است. از این رو، طی سال­های اخیر تلاش­های گسترده­ای به منظور برآورد ارزش اقتصادی مصرف آب در بخش کشاورزی به منظور بهبود برنامه­ریزی­های توسعه­ای صورت گرفته است. در این