1-5  تعریف اصطلاحات و تعاریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………..6

1-6 ساختار پایان نامه…………………………………………………………………………………………..7

فصل دوم: مفاهیم و دیدگاههای نظری مرتبط

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………9

2-2 تعاریف و مفاهیم گردشگری…………………………………………………………………………………………10

2-2-1 اقسام گردشگری…………………………………………………………………………………………………….11

2-2-2 گونه های گردشگری……………………………………………………………………………………………….12

2-3 بررسی نظریه ها و متون مربوط به موضوع گردشگری……………………………………………………….13

2-3-1 گردشگری در طبیعت(طبیعت گردی)…………………………………………………………………………13

2-3-2 گردشگری و محیط…………………………………………………………………………………………………13

2-3-3 توانهای محیط طبیعی………………………………………………………………………………………………….14

2-3-4 منابع و جاذبه های گردشگری……………………………………………………………………………………….16

2-3-4-1 جاذبه……………………………………………………………………………………………………………………17

2-3-4-2 طبقه بندی جاذبه ها از نظر گارتنر……………………………………………………………………………..18

2-3-4-3 جاذبه های طبیعی……………………………………………………………………………………………………19

2-3-4-4 نفوذ(حیطه عملکرد جاذبه)……………………………………………………………………………………….19

2-3-5 نظریه های گردشگری………………………………………………………………………………………………….20

2-3-5-1 بعد اقتصادی صنعت گردشگری…………………………………………………………………………………21

2-3-5-2 بعد محیطی صنعت گردشگری…………………………………………………………………………………..25

2-3-5-3 بعد فرهنگی- اجتماعی گردشگری……………………………………………………………………………..27

2-3-5-4 بعد سیاسی گردشگری(نقش دولت در گردشگری)………………………………………………………..31

2-3-5-5  دیدگاهها در مورد ورود گردشگران به کشور………………………………………………………………33

2-4 بررسی پیشینه ی پژوهش………………………………………………………………………………………………..34

2-4-1 سابقه ی تشکیلات گردشگری در ایران…………………………………………………………………………..34

2-4-2 آمایش سرزمین…………………………………………………………………………………………………………..36

2-4-3 طرح جامع توسعه گردشگری ایران 1352………………………………………………………………………37

2-4-4 برنامه ملی گردشگری ایران…………………………………………………………………………………………..37

2-4-5 بررسی پژوهشهای انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش……………………………………………….38

1-5  تعریف اصطلاحات و تعاریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………..6

1-6 ساختار پایان نامه…………………………………………………………………………………………..7

فصل دوم: مفاهیم و دیدگاههای نظری مرتبط

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………9

2-2 تعاریف و مفاهیم گردشگری…………………………………………………………………………………………10

2-2-1 اقسام گردشگری…………………………………………………………………………………………………….11

2-2-2 گونه های گردشگری……………………………………………………………………………………………….12

2-3 بررسی نظریه ها و متون مربوط به موضوع گردشگری……………………………………………………….13

2-3-1 گردشگری در طبیعت(طبیعت گردی)…………………………………………………………………………13

2-3-2 گردشگری و محیط…………………………………………………………………………………………………13

2-3-3 توانهای محیط طبیعی………………………………………………………………………………………………….14

2-3-4 منابع و جاذبه های گردشگری……………………………………………………………………………………….16

2-3-4-1 جاذبه……………………………………………………………………………………………………………………17

2-3-4-2 طبقه بندی جاذبه ها از نظر گارتنر……………………………………………………………………………..18

2-3-4-3 جاذبه های طبیعی……………………………………………………………………………………………………19

2-3-4-4 نفوذ(حیطه عملکرد جاذبه)……………………………………………………………………………………….19

2-3-5 نظریه های گردشگری………………………………………………………………………………………………….20

2-3-5-1 بعد اقتصادی صنعت گردشگری…………………………………………………………………………………21

2-3-5-2 بعد محیطی صنعت گردشگری…………………………………………………………………………………..25

2-3-5-3 بعد فرهنگی- اجتماعی گردشگری……………………………………………………………………………..27

2-3-5-4 بعد سیاسی گردشگری(نقش دولت در گردشگری)………………………………………………………..31

2-3-5-5  دیدگاهها در مورد ورود گردشگران به کشور………………………………………………………………33

2-4 بررسی پیشینه ی پژوهش………………………………………………………………………………………………..34

2-4-1 سابقه ی تشکیلات گردشگری در ایران…………………………………………………………………………..34

2-4-2 آمایش سرزمین…………………………………………………………………………………………………………..36

2-4-3 طرح جامع توسعه گردشگری ایران 1352………………………………………………………………………37

2-4-4 برنامه ملی گردشگری ایران…………………………………………………………………………………………..37

2-4-5 بررسی پژوهشهای انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش……………………………………………….38

2-4-6  بررسی پژوهشهای مشابه موضوع مورد پژوهش………………………………………………………………40

2-4-7 نقد و بررسی پژوهشهای انجام شده (استنتاج كلی در ارتباط با مساله پژوهش)……………………..41

2-5 اهمیت شناسایی محورهای جاذب در توسعه ی گردشگری…………………………………………………….44

2-6 مدلهای مورد استفاده در شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب…………………………………..45

2-6-1 نظریه وابستگی……………………………………………………………………………………………………………46

2-6-2 نظریه قطب رشد…………………………………………………………………………………………………………47

2-6-3 نظریه مرکز پیرامون……………………………………………………………………………………………………..47

2-6-4 نظریه مراکز رشد………………………………………………………………………………………………………..48

2-6-5 نظریه کارکردهای شهری در توسعه روستایی…………………………………………………………………..49

2-6-6 نظریه اگروپلیتن…………………………………………………………………………………………………………50

2-6-7 راهبرد توسعه یكپارچه‌ای منطقه‌ای…………………………………………………………………………………52

2-6-8 راهبرد شبكه منطقه‌ای…………………………………………………………………………………………………..52

2-7 نظریه ها و مدلهای متداول در محیط GIS و تحلیل شبکه……………………………………………………..54

2-7-1 مدل سطح جاذبه………………………………………………………………………………………………..54

2-7-2 مدل دایره ای یا شعاعی……………………………………………………………………………………..55

2-7-3 تکنیک های آنالوگ…………………………………………………………………………………………55

2-7-4 تکنیک های رگرسیون……………………………………………………………………………..56

2-7-5 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction)…………………………………………………………….56

2-7-6 محدوده های سطوح بازاری و یا خدماتی………………………………………………………………………..57

2-7-7 تجزیه وتحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از تابع نزدیکی و یا با فرینگ…………..58

2-7-8 تجزیه و تحلیل منطقه تجاری و خدماتی با استفاده از چند ضلعی های تیسن…………………59

2-7-9 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی…………………….60

2-7-10 عملیات همپوش لایه ها……………………………………………………………………………………..60

2-7-11 نقشه فشار………………………………………………………………………………………………………..60

2-7-12 قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………………………..61

2-7-13  مدلهای تخصیص – مکان یابی…………………………………………………………………………..61

2-7-14 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………65

2-8 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..65

فصل سوم : چارچوب روش تحقیق

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….71

3-2 تشریح مدلهای مفهومی مورد استفاده و نحوه عملیاتی نمودن آنها در پژوهش……………………….72

3-2-1 مدل سطح جاذبه…………………………………………………………………………………………………72

3-2-2 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی…………………….75

3-2-3 قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………………………….77

3-2-4 مدل اثر متقابل فضایی :(Spatial Interaction)………………………………………………….82

3-2-5 عملیات همپوشی لایه ها………………………………………………………………………………………85

3-2-6 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………..86

3-3 چارچوب پژوهش…………………………………………………………………………………………………..89

3-3-1 فضا چیست؟………………………………………………………………………………………………………90

3-3-2 شبکه چیست؟…………………………………………………………………………………………………….91

3-3-3  توپولوژی و ساختار آن در محیط شبکه………………………………………………………………….91

3-3-4  مدل شبکه…………………………………………………………………………………………………………92

3-3-5 عناصر شبکه……………………………………………………………………………………………………….93

3-3-6  مراکز و مشخصات آنها……………………………………………………………………………………….95

3-3-7 جریان شبکه……………………………………………………………………………………………………….95

3-3-8 منابع و نقاط جذب …………………………………………………………………………………………….96

3-3-9 جریان نامشخص…………………………………………………………………………………………………96

3-3-10 جریان منقطع…………………………………………………………………………………………………….97

3-4 رویکرد،نوع و روش پژوهش…………………………………………………………………………………….98

3-5 تعریف جامعه و نمونه ی آماری………………………………………………………………………………..99

3-6 ابزارهای اندازه گیری (روشهای گردآوری داده ها)……………………………………………………..100

3-7 تعیین روش های برداشت داده ـ نقشه………………………………………………………………………101

3-8 طرح پژوهش ـ روش (های) تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………103

3-9 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………..107

فصل چهار : یافته های پژوهش شناخت و تحلیل (نمونه موردی)

4-1  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….107

4-2 تعیین شاخص های گردشگری شهرستان کاشان……………………………………………………………..109

4-3 توصیف وضعیت(با استفاده از جدول ها، نمودارها، نقشه ها و ارائه مشخصه های آماری)…………111

4-3-1 موقعیت جغرافیایی شهرستان کاشان……………………………………………………………………………..111

4-3-2 تاسیسات زیرساختی(آب، برق و راه)……………………………………………………………………………114

4 -3-3 خدمات رفاهی………………………………………………………………………………………………………..115

4-3-4 خدمات اقامتی…………………………………………………………………………………………………………116

4-3-5 تقسیمات سیاسی شهرستان کاشان………………………………………………………………………………..116

4-3-6  معرفی ویژگی های اقلیمی چهار بخش شهرستان کاشان…………………………………………………..118

4-3-7 موقعیت تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان……………………………………………………………………..119

4-3-8 موقعیت ارتباطی شهرستان کاشان…………………………………………………………………………………121

4-3-9 شبکه ی ارتباطات سلسله مراتبی شهرستان کاشان…………………………………………………………..123

4-4  تحلیل داده ها (انجام آزمونهای آماری یا تحلیلهای نقشه ای در رابطه با هر پرسش، هدف یا فرضیه) براساس مدل مفهومی ـ عملیاتی ارائه شد در فصل متدولوژی……………………………………………………..130

4-4-1 تعیین مکان های گردشگری و تاسیسات اقامتی شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تفریحی تاریخی-فرهنگی، طبیعی، مذهبی…………………………………………………………………………………………….130

4-4-2 تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)…………………………………………………………………………………………………………….133

4-4-3 تحلیل های مکانی براساس مدل سطح جاذبه………………………………………………………………… 141

4-4-4 تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی………………………………………………………………………… 144

4-4-5 مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………145

4-4-6 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction) و عملیات همپوشی لایه ها……………………………….146

4-4-7 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………………147

4-5  سایر یافته های پژوهش (نتایج فرعی پژوهش)………………………………………………………………….14

فصل پنج : نتایج پژوهش و ارائه پیشنهادهای كاربردی

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..151

5-2  بیان مسئله (براساس چارچوب فصل اول)………………………………………………………………………..152

5-3  توصیف روشهای بكار گرفته شده و بیان نتایج حاصل………………………………………………………..153

5-3-1  نتایج نهایی حاصل از تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)……153

5-3-2  نتایج حاصل ازتحلیل با استفاده از عملیات همسایگی…………………………………………………….154

5-3-3 نتایج حاصل ازتحلیل قابلیت دسترسی………………………………………………………………………….161

5-3-4 نتایج حاصل از مدل سطح جاذبه…………………………………………………………………………………171

5-3-5 نتایج حاصل از مدل اثر متقابل فضایی………………………………………………………………………….172

5-3-6 نتایج حاصل از مدلسازی هندسی شبکه…………………………………………………………………………182

5-4 استفاده از یافته های پیشین و تركیب آن با نتایج پژوهش……………………………………………………..187

5-5  پیشنهادها و كاربرد نتایج پژوهش (ارائه طرح پیشنهادی در صورت لزوم)……………………………..187

5-6 نتیجه گیری( خلاصه ای از مساله، روشها و یافته های پژوهش به عنوان جمع بندی)…………………191

پیوست ها و ضمائم

پیوست الف: پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………….193

الف-1 پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….193

الف-2 پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….198

ب پیوست الگوریتم های محاسبه ی مرکز جاذبه هر بخش از شهرستان کاشان……………………………….200

ج پیوست محاسبات لازم به منظور اجرای تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی ، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار………………………………………………………………………………………………………………..203

ج-1 محاسبات لازم به منظور ترسیم دوایرهمسایگی با شعاع و مختصات دقیق، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار…………………………………………………………………………………………………………………………….203

ج-2 الگوریتم مراحل کلی روش تحلیل عملیات همسایگی…………………………………………………………205

ج-3 الگوریتم مراحل کلی تعیین فواصل دسترسی از مرکز هر بخش به هر کدام از گردشگاهها………..206

د پیوست الگوریتم ترسیم مراحل کلی روش تحلیل قابلیت دسترسی…………………………………………….207

ه پیوست مراحل کلی مدلسازی هندسی شبکه…………………………………………………………………………..208

و پیوست مراحل کلی عملیات Georeferencing………………………………………………………………….212

ز پیوست جداول محاسبات مرکز جاذبه…………………………………………………………………………………..216

ح پیوست جداول محاسبات قابلیت دسترسی……………………………………………………………………………221

ط پیوست طبقه بندی و توزیع جغرافیایی گردشگاه ها………………………………………………………………..227

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………..230

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….233

چکیده:

امروزه بسیاری از پژوهشگران، توجه خود را بر روی نقش گردشگری در توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و محیطی شهرها و مناطق  متمرکز نموده اند.

شهرستان کاشان علاوه بر, دارا بودن بافتهای قدیمی وبا ارزش تاریخی و سنتی ، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده، از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینه بسیار حائز اهمیت است،نه تنها قابلیت های ذاتی این شهرستان برای جذب گردشگران ، بلکه شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب شهرستان کاشان می باشد.

جهت تحقق اهداف فوق ،در مرحله نخست ،تعیین گردشگاه ها وتاسیسات اقامتی چهار بخش شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تاریخی فرهنگی، طبیعی و مذهبی با استفاده ازنرم افزار GIS ، صورت گرفت.

در مرحله ی دوم با استفاده از توابع تحلیلی GIS و تحلیل شبکه از جمله مدل سطح جاذبه، عملیات همسایگی، مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی، مدل اثر متقابل فضایی و عملیات همپوشی لایه ها و مدلسازی هندسی شبکه، وضعیت گردشگاهها شناسایی و تحلیل گردید.

نتایج تحلیل های حاصل از پژوهش نشان می دهد که بخش مرکزی کاشان از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی وبخش نیاسر از نظر جاذبه های طبیعی و مذهبی نسبت به سایر بخش ها شاخص می باشند.

در مرحله ی سوم، نتایج حاصل از این تحلیل ها و اطلاعات شبکه های ارتباطی راهها،با هم ترکیب شدند

و محورهای گردشگری جاذب تاریخی فرهنگی،طبیعی و مذهبی به همراه محورهای مشترک ارتباط دهنده بین بخش ها به صورت جداگانه، بر حسب اولویت هر دسته از جاذبه ها با ضخامت  هاو درجه ی متفاوتی از رنگ ها ،تعیین شدند.

در نهایت با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، پیشنهاداتی در جهت استفاده ی همزمان از نقاط گردشگری شهرستان کاشان،  به منظور تقویت پیوندهای مناسب، ارائه گردید.

با توجه به نتایج امیدوارکننده ی این پژوهش، استفاده از قابلیت های GIS و تحلیل شبکه و مدلهای مبتنی بر آن به منظور شناسایی و تحلیل وضعیت موجود و آتی گردشگاهها و سایر مراکز خدماتی ، توصیه می شود.

مقدمه

گردشگری یکی از نیروهای عمده ی شکل دهنده به جهان امروز و از مهمترین و پویاترین فعالیت های جهان است که ریشه در توسعه فناوری و گسترش همه جانبه ی سرمایه داری دارد.

بنابر گزارش انجمن گردشگری و مسافرت جهانی،گردشگری به تنهایی 6 درصد از کل تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. (Holden, 2008:13)

همین امر، دولت ها و کشورهای در حال توسعه را بر آن داشته تا، سیاست های توسعه ی گردشگری را به عنوان ابزار توسعه و تحرک اقتصادی و یکی از شیوه های مبارزه با بیکاری و ایجاد درآمد ارزی مورد توجه قرار می دهند .

در طول دو دهه ی گذشته توجه روز افزونی در سراسر جهان به پژوهش در مورد گردشگری از اروپا   تا آمریکای شمالی و از آفریقا  تا آسیا شده است. این توجه روزافزون تا حدود زیادی منعکس کننده ی رشد گردشگری در شهرها و مناطق است.

شهرستان کاشان به عنوان یکی از شهرستانهای گردشگرپذیر کشور در استان اصفهان قرار داشته، که علاوه بر دارا بودن بافتهای قدیمی و با ارزش سنتی و تاریخی، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینه حائز اهمیت است، تنها قابلیت های ذاتی شهرستان کاشان برای جذب گردشگران نیست، بلکه  مهمتر از آن، شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب این شهرستان می باشد.

یکی از راه حل های اساسی  برای این تحلیل، استفاده از تکنولوژی سیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS[1])، می باشد، که علاوه بر دسترسی سریع به اطلاعات مورد نیاز،توان تجزیه و تحلیل داده های مکانی و غیر مکانی را نیز دارا می باشد.

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 بیان مساله پژوهش

عصرحاضر، عصر گسترش فناوری و افزایش دامنه زندگی ماشینی و رفاه اجتماعی است. این رفاه به همراه افزایش درآمدهای عمومی در نهایت سبب احساس نیاز بیشتر به پرکردن اوقات فراغت و شکل گیری فرهنگ سیر وسفر جهانگردی شده است.با اینکه بیش از 150 سال از تشکیل نخستین آژانس مسافرتی جهان توسط توماس کوک(Thomas Cook) وشکل گیری جهانگردی به صورت سازمان یافته نمی گذرد(رضوانی، 1374، 20)این فعالیت توانسته است امروزه به یکی از بزرگترین فعالیت های اقتصادی، از جمله عوامل شکل گیری تعاملات فرهنگی و اجتماعی دنیا تبدیل گردد، به طوریکه سفر وجهانگردی ، بیش از 8/10درصد درتولید ناخالص داخلی جهان نقش داشته و7/8 درصد از شغل های جهان را به خود اختصاص داده است . این در حالی است که کشور ایران به لحاظ برخورداری از جذابیت های گردشگری بنابه گفته ی WTO، یکی از 10 کشور اول دنیا است ودراین میان شهرستان کاشان، از اهمیت بسزایی در جذب توریسم برخوردار است .

 

1-2اهمیت مسئله پژوهش

در زمینه ی اهمیت توسعه ی گردشگری، علاوه بر رشد و افزایش درآمد ملی می توان به مواردزیر اشاره کرد(برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای ،1389، 52):

• ایجاد فرصت های شغلی در بخش خدمات و سایر بخش های وابسته و عامل مهمی در رفع معضل بیکاری

2-4-6  بررسی پژوهشهای مشابه موضوع مورد پژوهش………………………………………………………………40

2-4-7 نقد و بررسی پژوهشهای انجام شده (استنتاج كلی در ارتباط با مساله پژوهش)……………………..41

2-5 اهمیت شناسایی محورهای جاذب در توسعه ی گردشگری…………………………………………………….44

2-6 مدلهای مورد استفاده در شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب…………………………………..45

2-6-1 نظریه وابستگی……………………………………………………………………………………………………………46

2-6-2 نظریه قطب رشد…………………………………………………………………………………………………………47

2-6-3 نظریه مرکز پیرامون……………………………………………………………………………………………………..47

2-6-4 نظریه مراکز رشد………………………………………………………………………………………………………..48

2-6-5 نظریه کارکردهای شهری در توسعه روستایی…………………………………………………………………..49

2-6-6 نظریه اگروپلیتن…………………………………………………………………………………………………………50

2-6-7 راهبرد توسعه یكپارچه‌ای منطقه‌ای…………………………………………………………………………………52

2-6-8 راهبرد شبكه منطقه‌ای…………………………………………………………………………………………………..52

2-7 نظریه ها و مدلهای متداول در محیط GIS و تحلیل شبکه……………………………………………………..54

2-7-1 مدل سطح جاذبه………………………………………………………………………………………………..54

2-7-2 مدل دایره ای یا شعاعی……………………………………………………………………………………..55

2-7-3 تکنیک های آنالوگ…………………………………………………………………………………………55

2-7-4 تکنیک های رگرسیون……………………………………………………………………………..56

2-7-5 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction)…………………………………………………………….56

2-7-6 محدوده های سطوح بازاری و یا خدماتی………………………………………………………………………..57

2-7-7 تجزیه وتحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از تابع نزدیکی و یا با فرینگ…………..58

2-7-8 تجزیه و تحلیل منطقه تجاری و خدماتی با استفاده از چند ضلعی های تیسن…………………59

2-7-9 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی…………………….60

2-7-10 عملیات همپوش لایه ها……………………………………………………………………………………..60

2-7-11 نقشه فشار………………………………………………………………………………………………………..60

2-7-12 قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………………………..61

2-7-13  مدلهای تخصیص – مکان یابی…………………………………………………………………………..61

2-7-14 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………65

2-8 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..65

این مطلب را هم بخوانید :

فصل سوم : چارچوب روش تحقیق

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….71

3-2 تشریح مدلهای مفهومی مورد استفاده و نحوه عملیاتی نمودن آنها در پژوهش……………………….72

3-2-1 مدل سطح جاذبه…………………………………………………………………………………………………72

3-2-2 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی…………………….75

3-2-3 قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………………………….77

3-2-4 مدل اثر متقابل فضایی :(Spatial Interaction)………………………………………………….82

3-2-5 عملیات همپوشی لایه ها………………………………………………………………………………………85

3-2-6 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………..86

3-3 چارچوب پژوهش…………………………………………………………………………………………………..89

3-3-1 فضا چیست؟………………………………………………………………………………………………………90

3-3-2 شبکه چیست؟…………………………………………………………………………………………………….91

3-3-3  توپولوژی و ساختار آن در محیط شبکه………………………………………………………………….91

3-3-4  مدل شبکه…………………………………………………………………………………………………………92

3-3-5 عناصر شبکه……………………………………………………………………………………………………….93

3-3-6  مراکز و مشخصات آنها……………………………………………………………………………………….95

3-3-7 جریان شبکه……………………………………………………………………………………………………….95

3-3-8 منابع و نقاط جذب …………………………………………………………………………………………….96

3-3-9 جریان نامشخص…………………………………………………………………………………………………96

3-3-10 جریان منقطع…………………………………………………………………………………………………….97

3-4 رویکرد،نوع و روش پژوهش…………………………………………………………………………………….98

3-5 تعریف جامعه و نمونه ی آماری………………………………………………………………………………..99

3-6 ابزارهای اندازه گیری (روشهای گردآوری داده ها)……………………………………………………..100

3-7 تعیین روش های برداشت داده ـ نقشه………………………………………………………………………101

3-8 طرح پژوهش ـ روش (های) تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………103

3-9 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………..107

فصل چهار : یافته های پژوهش شناخت و تحلیل (نمونه موردی)

4-1  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….107

4-2 تعیین شاخص های گردشگری شهرستان کاشان……………………………………………………………..109

4-3 توصیف وضعیت(با استفاده از جدول ها، نمودارها، نقشه ها و ارائه مشخصه های آماری)…………111

4-3-1 موقعیت جغرافیایی شهرستان کاشان……………………………………………………………………………..111

4-3-2 تاسیسات زیرساختی(آب، برق و راه)……………………………………………………………………………114

4 -3-3 خدمات رفاهی………………………………………………………………………………………………………..115

4-3-4 خدمات اقامتی…………………………………………………………………………………………………………116

4-3-5 تقسیمات سیاسی شهرستان کاشان………………………………………………………………………………..116

4-3-6  معرفی ویژگی های اقلیمی چهار بخش شهرستان کاشان…………………………………………………..118

4-3-7 موقعیت تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان……………………………………………………………………..119

4-3-8 موقعیت ارتباطی شهرستان کاشان…………………………………………………………………………………121

4-3-9 شبکه ی ارتباطات سلسله مراتبی شهرستان کاشان…………………………………………………………..123

4-4  تحلیل داده ها (انجام آزمونهای آماری یا تحلیلهای نقشه ای در رابطه با هر پرسش، هدف یا فرضیه) براساس مدل مفهومی ـ عملیاتی ارائه شد در فصل متدولوژی……………………………………………………..130

4-4-1 تعیین مکان های گردشگری و تاسیسات اقامتی شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تفریحی تاریخی-فرهنگی، طبیعی، مذهبی…………………………………………………………………………………………….130

4-4-2 تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)…………………………………………………………………………………………………………….133

4-4-3 تحلیل های مکانی براساس مدل سطح جاذبه………………………………………………………………… 141

4-4-4 تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی………………………………………………………………………… 144

4-4-5 مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی………………………………………………………………………………145

4-4-6 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction) و عملیات همپوشی لایه ها……………………………….146

4-4-7 مدلسازی هندسی شبکه………………………………………………………………………………………………147

4-5  سایر یافته های پژوهش (نتایج فرعی پژوهش)………………………………………………………………….14

فصل پنج : نتایج پژوهش و ارائه پیشنهادهای كاربردی

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..151

5-2  بیان مسئله (براساس چارچوب فصل اول)………………………………………………………………………..152

5-3  توصیف روشهای بكار گرفته شده و بیان نتایج حاصل………………………………………………………..153

5-3-1  نتایج نهایی حاصل از تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)……153

5-3-2  نتایج حاصل ازتحلیل با استفاده از عملیات همسایگی…………………………………………………….154

5-3-3 نتایج حاصل ازتحلیل قابلیت دسترسی………………………………………………………………………….161

5-3-4 نتایج حاصل از مدل سطح جاذبه…………………………………………………………………………………171

5-3-5 نتایج حاصل از مدل اثر متقابل فضایی………………………………………………………………………….172

5-3-6 نتایج حاصل از مدلسازی هندسی شبکه…………………………………………………………………………182

5-4 استفاده از یافته های پیشین و تركیب آن با نتایج پژوهش……………………………………………………..187

5-5  پیشنهادها و كاربرد نتایج پژوهش (ارائه طرح پیشنهادی در صورت لزوم)……………………………..187

5-6 نتیجه گیری( خلاصه ای از مساله، روشها و یافته های پژوهش به عنوان جمع بندی)…………………191

پیوست ها و ضمائم

پیوست الف: پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………….193

الف-1 پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….193

الف-2 پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….198

ب پیوست الگوریتم های محاسبه ی مرکز جاذبه هر بخش از شهرستان کاشان……………………………….200

ج پیوست محاسبات لازم به منظور اجرای تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی ، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار………………………………………………………………………………………………………………..203

ج-1 محاسبات لازم به منظور ترسیم دوایرهمسایگی با شعاع و مختصات دقیق، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار…………………………………………………………………………………………………………………………….203

ج-2 الگوریتم مراحل کلی روش تحلیل عملیات همسایگی…………………………………………………………205

ج-3 الگوریتم مراحل کلی تعیین فواصل دسترسی از مرکز هر بخش به هر کدام از گردشگاهها………..206

د پیوست الگوریتم ترسیم مراحل کلی روش تحلیل قابلیت دسترسی…………………………………………….207

ه پیوست مراحل کلی مدلسازی هندسی شبکه…………………………………………………………………………..208

و پیوست مراحل کلی عملیات Georeferencing………………………………………………………………….212

ز پیوست جداول محاسبات مرکز جاذبه…………………………………………………………………………………..216

ح پیوست جداول محاسبات قابلیت دسترسی……………………………………………………………………………221

ط پیوست طبقه بندی و توزیع جغرافیایی گردشگاه ها………………………………………………………………..227

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………..230

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….233

چکیده:

امروزه بسیاری از پژوهشگران، توجه خود را بر روی نقش گردشگری در توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و محیطی شهرها و مناطق  متمرکز نموده اند.

شهرستان کاشان علاوه بر, دارا بودن بافتهای قدیمی وبا ارزش تاریخی و سنتی ، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده، از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینه بسیار حائز اهمیت است،نه تنها قابلیت های ذاتی این شهرستان برای جذب گردشگران ، بلکه شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب شهرستان کاشان می باشد.

جهت تحقق اهداف فوق ،در مرحله نخست ،تعیین گردشگاه ها وتاسیسات اقامتی چهار بخش شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تاریخی فرهنگی، طبیعی و مذهبی با استفاده ازنرم افزار GIS ، صورت گرفت.

در مرحله ی دوم با استفاده از توابع تحلیلی GIS و تحلیل شبکه از جمله مدل سطح جاذبه، عملیات همسایگی، مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی، مدل اثر متقابل فضایی و عملیات همپوشی لایه ها و مدلسازی هندسی شبکه، وضعیت گردشگاهها شناسایی و تحلیل گردید.

نتایج تحلیل های حاصل از پژوهش نشان می دهد که بخش مرکزی کاشان از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی وبخش نیاسر از نظر جاذبه های طبیعی و مذهبی نسبت به سایر بخش ها شاخص می باشند.

در مرحله ی سوم، نتایج حاصل از این تحلیل ها و اطلاعات شبکه های ارتباطی راهها،با هم ترکیب شدند

و محورهای گردشگری جاذب تاریخی فرهنگی،طبیعی و مذهبی به همراه محورهای مشترک ارتباط دهنده بین بخش ها به صورت جداگانه، بر حسب اولویت هر دسته از جاذبه ها با ضخامت  هاو درجه ی متفاوتی از رنگ ها ،تعیین شدند.

در نهایت با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، پیشنهاداتی در جهت استفاده ی همزمان از نقاط گردشگری شهرستان کاشان،  به منظور تقویت پیوندهای مناسب، ارائه گردید.

با توجه به نتایج امیدوارکننده ی این پژوهش، استفاده از قابلیت های GIS و تحلیل شبکه و مدلهای مبتنی بر آن به منظور شناسایی و تحلیل وضعیت موجود و آتی گردشگاهها و سایر مراکز خدماتی ، توصیه می شود.

مقدمه

گردشگری یکی از نیروهای عمده ی شکل دهنده به جهان امروز و از مهمترین و پویاترین فعالیت های جهان است که ریشه در توسعه فناوری و گسترش همه جانبه ی سرمایه داری دارد.

بنابر گزارش انجمن گردشگری و مسافرت جهانی،گردشگری به تنهایی 6 درصد از کل تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. (Holden, 2008:13)

همین امر، دولت ها و کشورهای در حال توسعه را بر آن داشته تا، سیاست های توسعه ی گردشگری را به عنوان ابزار توسعه و تحرک اقتصادی و یکی از شیوه های مبارزه با بیکاری و ایجاد درآمد ارزی مورد توجه قرار می دهند .

در طول دو دهه ی گذشته توجه روز افزونی در سراسر جهان به پژوهش در مورد گردشگری از اروپا   تا آمریکای شمالی و از آفریقا  تا آسیا شده است. این توجه روزافزون تا حدود زیادی منعکس کننده ی رشد گردشگری در شهرها و مناطق است.

شهرستان کاشان به عنوان یکی از شهرستانهای گردشگرپذیر کشور در استان اصفهان قرار داشته، که علاوه بر دارا بودن بافتهای قدیمی و با ارزش سنتی و تاریخی، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینه حائز اهمیت است، تنها قابلیت های ذاتی شهرستان کاشان برای جذب گردشگران نیست، بلکه  مهمتر از آن، شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب این شهرستان می باشد.

یکی از راه حل های اساسی  برای این تحلیل، استفاده از تکنولوژی سیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS[1])، می باشد، که علاوه بر دسترسی سریع به اطلاعات مورد نیاز،توان تجزیه و تحلیل داده های مکانی و غیر مکانی را نیز دارا می باشد.

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 بیان مساله پژوهش

عصرحاضر، عصر گسترش فناوری و افزایش دامنه زندگی ماشینی و رفاه اجتماعی است. این رفاه به همراه افزایش درآمدهای عمومی در نهایت سبب احساس نیاز بیشتر به پرکردن اوقات فراغت و شکل گیری فرهنگ سیر وسفر جهانگردی شده است.با اینکه بیش از 150 سال از تشکیل نخستین آژانس مسافرتی جهان توسط توماس کوک(Thomas Cook) وشکل گیری جهانگردی به صورت سازمان یافته نمی گذرد(رضوانی، 1374، 20)این فعالیت توانسته است امروزه به یکی از بزرگترین فعالیت های اقتصادی، از جمله عوامل شکل گیری تعاملات فرهنگی و اجتماعی دنیا تبدیل گردد، به طوریکه سفر وجهانگردی ، بیش از 8/10درصد درتولید ناخالص داخلی جهان نقش داشته و7/8 درصد از شغل های جهان را به خود اختصاص داده است . این در حالی است که کشور ایران به لحاظ برخورداری از جذابیت های گردشگری بنابه گفته ی WTO، یکی از 10 کشور اول دنیا است ودراین میان شهرستان کاشان، از اهمیت بسزایی در جذب توریسم برخوردار است .

 

1-2اهمیت مسئله پژوهش

در زمینه ی اهمیت توسعه ی گردشگری، علاوه بر رشد و افزایش درآمد ملی می توان به مواردزیر اشاره کرد(برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای ،1389، 52):

• ایجاد فرصت های شغلی در بخش خدمات و سایر بخش های وابسته و عامل مهمی در رفع معضل بیکاری