8- ساختار و بدنه اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………. 18

تعاریف………………………………………………………………………………………………………………………. 18

1- مبانی تفسیر قرآن………………………………………………………………………………………………… 18

2- مفهوم استنباط…………………………………………………………………………………………………….. 19

3- تمثیل………………………………………………………………………………………………………………… 20

4- سنت‏ها‌‏ی الهی……………………………………………………………………………………………………. 21

5- قصه………………………………………………………………………………………………………………….. 22

فصل اول: مبانی عمومی در استنباط از قرآن و مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن

1-1- مبانی عام یا پیش فرضهای استنباط از قرآن………………………………………………………… 25

1-1-1- نص و قرائت واحد قرآن………………………………………………………………………….. 25

1-1-2- قابل فهم بودن قرآن و جواز تفسیر آن……………………………………………………….. 28

1-1-3- حجیت ظواهر قرآن…………………………………………………………………………………. 30

1-1-3-1- تعریف حجت و معنای حجیت در علم اصول…………………………………….. 31

1-1-3-2- ظاهر و نص……………………………………………………………………………………. 31

1-1-3-3- دلیل حجیّت ظواهر…………………………………………………………………………. 32

1-1-4- ساختار چند معنایی قرآن كریم…………………………………………………………………. 33

1-1-5- انسجام و پیوستگی آیات قرآن كریم………………………………………………………….. 34

1-1-5-1- ادله قرآنی………………………………………………………………………………………. 35

1-1-5-1-1- آیه نفی اختلاف در قرآن………………………………………………………….. 35

1-1-5-1-2- آیه «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ..»……………………….. 36

1-1-5-1-3- طبقه بندی آیات محکم و آیات متشابه……………………………………….. 37

1-1-5-2- ادله روایی………………………………………………………………………………………. 37

1-1-6- جاودانگی قرآن کریم……………………………………………………………………………….. 38

1-1-6-1- ادله قرآنی………………………………………………………………………………………. 39

1-1-6-1-1- آیات جهان‏شمولی قرآن……………………………………………………………. 39

1-1-6-1-2- انطباق بر فطرت………………………………………………………………………. 40

1-1-6-2- ادله روایی………………………………………………………………………………………. 40

1-2- مبانی خاص یا پیش فرضهای استنباط کلامی از قصص قرآن………………………………… 41

 

1-2-1- حقانیت قصص قرآن……………………………………………………………………………….. 41

1-2-1-1- پیشینه غیرحقیقی دانستن قصص قرآن……………………………………………….. 43

1-2-1-2- نقد و بررسى‏ غیر حقیقی دانستن قصص قرآن…………………………………….. 46

1-2-1-3- آیات بیانگر حقانیت قصص قرآن………………………………………………………. 48

1-2-1-3-1- تصریح به حق بودن قصص قرآن………………………………………………. 48

1-2-1-3-2- تعبیر به نبأ………………………………………………………………………………. 49

1-2-1-3-3- تصریح به جزئیاتی چون موقعیت، زمان و مكان قصه…………………… 50

1-2-1-3-4- تأیید و یا عدم انکار تحقق برخی از قصص از ناحیه افراد مطلع…….. 52

1-2-1-3-5- تصریح قرآن به تمثیل در موارد خاص……………………………………….. 55

1-2-1-4- شبهه اقتباس قصص قرآن از مصادر یهودی و نصرانی………………………….. 58

1-2-2- هدفمند بودن قصص قرآن……………………………………………………………………….. 61

1-2-2-1- اغراض قصه گویی در قرآن……………………………………………………………… 62

1-2-2-2- تبیین آموزه‌های امامت…………………………………………………………………….. 64

1-2-3- ارتباط امامت با نبوت در عرصه وصایت، خلافت و وراثت …………………………. 66

1-2-3-1- ارتباط «خلافت» با «نبوت» و «امامت»………………………………………………… 66

1-2-3-1-1- معنى ‏‏‏‏‏‏‏لغوی…………………………………………………………………………     66

1-2-3-1-2- معنى‏‏‏‏‏‏‏اصطلاحی……………………………………………………………………….. 68

1-2-1-3-3- کاربرد قرآنی…………………………………………………………………………… 69

1-2-3-2- جدا انگاری یا تفاوت مقام «امامت» از «نبوت»…………………………………….. 73

1-2-3-3- ائمه وارثان انبیاء، اوصیاء و حجج الهی(ع)………………………………………….. 76

1-2-3-3-1- معنی وارث بودن امام………………………………………………………………. 76

1-2-3-3-2- اهمیت به ارث بردن میراث انبیاء و اوصیاء الهی………………………….. 77

1-2-3-3-2-1- ادله قرآنی……………………………………………………………………….. 77

1-2-3-3-2-2- ادله روایی………………………………………………………………………. 79

1-2-4- قصص قرآن نمایانگر سنت‌های الهی…………………………………………………………. 82

1-2-4-1- ویژگی‏ها‌‏ی سنت‏ها‌‏ی الهی……………………………………………………………….. 83

1-2-4-2- تجلی سنت‌های الهی در قصص قرآن………………………………………………… 84

1-2-4-2-1- عدم لیاقت ظالمان در تصدی امامت…………………………………………… 85

 

این مطلب را هم بخوانید :

1-2-4-2-2- پذیرش اعمال متقین………………………………………………………………… 86

1-2-4-2-3- عطای اجر نیکوکاران……………………………………………………………….. 86

1-2-4-2-4- سرانجام منکران………………………………………………………………………. 86

1-2-4-3- گونه‌های بیان سنت‌های الهی در قصص قرآن……………………………………… 87

1-2-4-3-1- تصریح…………………………………………………………………………………… 87

1-2-4-3-2- اشارات داستانی………………………………………………………………………. 88

1-2-4-4- هماهنگی محتوایی میان آیات قصص و آیات دیگر در بیان سنت‌های الهی 90

1-2-5- جریان یا ایستایی قصص قرآن تا روز قیامت………………………………………………. 92

1-2-5-1- جستاری در قاعده جری و تطبیق………………………………………………………. 93

1-2-5-2- جرى و تطبیق، رمز جاودانگى قرآن…………………………………………………… 96

1-2-5-3- جستاری در روایات «حذو النعل بالنعل»…………………………………………….. 98

1-2-5-3-1- مصادر اهل سنت…………………………………………………………………….. 98

1-2-5-3-2- مصادر امامیه…………………………………………………………………………… 99

1-2-5-4- نمونه‌هایی از جاری بودن آیات قصص……………………………………………. 101

فصل دوم: کارآمدی استنباط کلامی از قصص قرآن در باب امامت

2-1- ادله کارآمدی استدلال به قصص قرآن در موضوع امامت……………………………………. 106

2-1-1- استناد کلامی به قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)…………………… 106

2-1-1-1- استناد کلامی به قصص قرآن در احادیث پیامبر اکرم(ص)…………………… 106

2-1-1-2- استناد کلامی به قصص قرآن در روایات ائمه اطهار(ع)……………………….. 108

2-1-2- استنباط کلامی از قصص قرآن توسط اصحاب ائمه(ع) و تأیید ائمه(ع)………… 111

2-1-3- بکارگیری این شیوه توسط دانشمندان امامیه و اهل سنت……………………………. 113

2-1-4- بیان غیر مستقیم و مستقیم مباحث امامت در آیات قصص و غیر قصص………. 115

2-1-5- جدایی ناپذیری قصص قرآن و سنتهای الهی…………………………………………….. 117

2-1-6- ایستایی یا پایایی اصول اعتقادی ادیان الهی……………………………………………….. 117

2-2- گونه‌های ارتباط قصص قرآن با مباحث کلامی امامت………………………………………… 119

2-2-1- ارتباط تصریحی……………………………………………………………………………………. 119

2-2-2- ارتباط اشاری……………………………………………………………………………………….. 121

2-2-3- ارتباط تأویلی……………………………………………………………………………………….. 122

2-2-3-1- آیه «بَقِیَّتُ اللَّهِ..»…………………………………………………………………………….. 123

2-2-3-2- آیه «إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ..»………………………………….. 125

2-2-3-3- آیه «فَبَدَّلَ الَّذینَ ظَلَمُوا..»………………………………………………………………… 126

2-2-3-4- آیه «..وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشیدٍ»………………………………………………………. 127

2-3- گونه‏های استدلال به قصص قرآن در مباحث کلامی امامت………………………………… 128

2-3-1- جواب نقضی……………………………………………………………………………………….. 128

2-3-2- جواب حلی…………………………………………………………………………………………. 129

2-3-3- مفهوم اولویت………………………………………………………………………………………. 130

فصل سوم: جایگاه امامت در قصص قرآن و چگونگی استدلال علماء امامیه بر آن

3-1- شرایط امامت………………………………………………………………………………………… 133

3-1-1- اختصاص حق تعیین امام به خداوند………………………………………………………… 133

3-1-1-1- آیات جعل «خلیفة»………………………………………………………………………… 136

3-1-1-2- آیات جعل «امام»…………………………………………………………………………… 137

3-1-1-3- آیات منصب «وزارت»……………………………………………………………………. 138

3-1-1-4- آیات «اختیار»……………………………………………………………………………….. 138

3-1-1-5- آیات «اصطفاء» و «اجتباء»………………………………………………………………. 140

3-1-1-6- آیات اعطاء مقام «نبوت» و «رسالت»………………………………………………… 142

3-1-1-7- آیات «مکنت دادن» و «اعطاء ملک»………………………………………………….. 143

3-1-2- وجوب نص بر امام……………………………………………………………………………….. 144

3-1-2-1- نص در مورد خلافت هارون…………………………………………………………… 144

3-1-2-2- نص بر فرمانروایی طالوت………………………………………………………………. 145

3-1-2-3- عنصر وصیت در سیره انبیاء الهی…………………………………………………….. 147

3-1-3- علم و شجاعت از شرایط خلافت و امامت……………………………………………….. 152

3-1-3-1- قصه حضرت آدم(ع) و تعلیم أسماء…………………………………………………. 152

3-1-3-2- قصه طالوت………………………………………………………………………………….. 154

3-1-4- عصمت امام…………………………………………………………………………………………. 156

3-1-4-1- آیات قصص بیانگر عصمت امام……………………………………………………… 156

3-1-4-1-1- آیات استخلاف آدم(ع)…………………………………………………………… 157

3-1-4-1-2- آیه ابتلاء ابراهیم(ع)……………………………………………………………….. 158

3-1-4-1-3- آیه «وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا..»…………………………………………. 162

3-1-4-1-4- آیه «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‏ آدَمَ وَ نُوحاً..»…………………………………………….. 165

3-1-4-1-5- آیه اقتداء به هدایت انبیاء………………………………………………………… 166

3-1-4-2- خاستگاه و سرچشمه عصمت…………………………………………………………. 167

3-1-4-2-1- آیه سبب موهبت امامت…………………………………………………………. 167

3-1-4-2-2- آیه برهان رب……………………………………………………………………….. 168

3-1-4-2-3- آیات استخلاف آدم(ع) و تعلیم أسماء………………………………………. 170

3-1-5- صدور معجزه از امام……………………………………………………………………………… 171

3-1-5-1- اصطلاح معجزه و تفاوت آن با کرامت……………………………………………… 171

3-1-5-2- جایگاه معجزة در منظومه فکری امامیة……………………………………………… 175

3-1-5-3- کارکرد معجزة در منظومه فکری امامیة……………………………………………… 176

3-1-5-4- عدم انحصار معجزه به انبیاء……………………………………………………………. 177

3-1-5-5- استناد به صدور خرق عادت از طالوت…………………………………………….. 182

3-1-6- محدَّث بودن امام…………………………………………………………………………………… 184

3-2- وراثت و مصلحت الهی در تعیین امام………………………………………………………………. 192

3-3- ضرورت مستمر وجود خلیفه و امام در زمین تا قیامت………………………………………. 200

3-3-1- آیات استخلاف آدم و تعلیم اسماء…………………………………………………………… 200

3-3-2- آیات نجات انبیاء و پیروان آنان………………………………………………………………. 202

3-4- وجود صفات مستخلف در خلیفه و امام………………………………………………………….. 204

3-5- برتری انبیاء و حجج الهی بر فرشتگان…………………………………………………………….. 205

3-6- تقدم وجود خلیفه بر دیگران………………………………………………………………………….. 206

3-7- امامت و هدایت به امر…………………………………………………………………………………… 207

3-8- سبب موهبت امامت………………………………………………………………………………………. 209

3-9- امکان تصدی مقام امامت در کودکی………………………………………………………………… 210

3-10- رجعت………………………………………………………………………………………………………. 215

-10-1- امکان رجعت بر پایه قصص قرآن……………………………………………………………. 215

3-10-2- رجعت بر پایه آیات استخلاف……………………………………………………………… 217

3-10-3- آیه «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ..»…………………………….. 218

3-11- توسل و استغاثه………………………………………………………………………………………….. 222

3-11-1- توسل حضرت آدم(ع)…………………………………………………………………………. 222

3-11-2- حضرت یوسف(ع) و درخواست از ساقی پادشاه در زندان……………………….. 223

3-11-3- استغاثه فرزندان یعقوب(ع) به یوسف(ع)……………………………………………….. 224

3-11-4- توسل فرزندان حضرت یعقوب(ع) به پدر………………………………………………. 226

3-11-5- توسل و استغاثة فرعونیان و بنی اسرائیل به حضرت موسی(ع)………………….. 226

3-11-5-1- درخواست برداشتن رجز………………………………………………………………. 226

3-11-5-2- درخواست آب……………………………………………………………………………. 227

3-11-5-3- درخواست طعام………………………………………………………………………….. 228

3-12- تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان………………………………………………………………… 229

3-12-1- تبرک به مقام ابراهیم(ع)……………………………………………………………………….. 229

3-12-2- پیراهن یوسف(ع) و بازگشت بینایى یعقوب(ع)……………………………………….‏ 230

3-12-3- تبرک جستن به تابوت در بنی إسرائیل…………………………………………………… 231

3-12-4- تبرک جستن به جایگاه اصحاب کهف…………………………………………………… 233

3-12-5- مبارک بودن حضرت عیسی(ع)…………………………………………………………….. 234

3-13- زیارت معصومان(ع)…………………………………………………………………………………… 235

3-13-1- دعاء حضرت ابراهیم(ع)……………………………………………………………………… 235

3-13-2- دعوت مردم به حج توسط حضرت ابراهیم(ع)……………………………………….. 238

3-13-3- مزار اصحاب کهف……………………………………………………………………………… 240

3-14- شفاعت………………………………………………………………………………………………. 241

3-14-1- شفاعت حضرت نوح(ع) برای پسرش…………………………………………………… 242

3-14-2- شفاعت حضرت ابراهیم(ع) برای قوم حضرت لوط(ع)……………………………. 242

3-14-3- درخواست آمرزش حضرت ابراهیم(ع) برای آزر…………………………………….. 244

3-14-4- درخواست آمرزش حضرت نوح(ع) برای پدر و مادر و مؤمنان…………………. 245

3-14-5- درخواست آمرزش حضرت ابراهیم(ع) برای پدر و مادر…………………………… 246

3-14-6- آمرزش طلبی حضرت موسی(ع) برای خود و برادرش…………………………….. 246

فصل چهارم: مباحث مهدویت در قصص قرآن

4-1- امکان پنهانی بودن ولادت امام عصر(ع)…………………………………………………………… 248

4-1-1- ولادت پنهانی حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع)……………………………… 248

4-1-2- انکار امام عصر(ع) توسط عموی حضرت………………………………………………… 249

4-2- امکان تصدی مقام امامت در کودکی………………………………………………………………… 249

4-3- غیبت حضرت مهدی(ع)……………………………………………………………………………….. 252

4-3-1- شبهه ناروایی غیبت برای امام………………………………………………………………….. 252

4-3-2- آیا غیبت خلاف عادت است………………………………………………………………….. 255

4-3-3- حکمت غیبت………………………………………………………………………………………. 258

4-3-4- رؤیت امام عصر(ع) بى‏آنکه شناخته شود………………………………………………….. 265

4-4- طول عمر امام عصر(ع)………………………………………………………………………………….. 267

4-5- پایایی دوران جوانی امام عصر(ع)…………………………………………………………………… 269

4-5-1- قصه اصحاب کهف……………………………………………………………………………….. 271

4-5-2- ماجرای عزیر(ع)…………………………………………………………………………………… 271

4-6- صدور معجزه در وقت ظهور………………………………………………………………………….. 274

4-7- حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)…………………………………………………………………. 277

4-8- آداب انتظار………………………………………………………………………………………………….. 279

4-8-1- صبر جمیل داشتن…………………………………………………………………………………. 280

4-8-2- امیدواری به امر فرج……………………………………………………………………………… 280

4-8-3- غیبت را ناشی از علم و حكمت خداوند دانستن……………………………………….. 280

4-8-4- تأثر و اندوه در فراق و اشتیاق…………………………………………………………………. 281

4-8-5- به یاد امام عصر(ع) بودن………………………………………………………………………… 282

4-8-6- شكوه از غیبت به نزد خدا، مناجات و دعا………………………………………………… 284

4-8-7- اقدام عملی همراه با امیدواری به وصال……………………………………………………. 286

نتایج و یافته‏ها‌‏………………………………………………………………………………………. 287

فهرست منابع………………………………………………………………………………………… 289

چکیده:

قصص قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. در این میان بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است که حجم بسیار آیات قصص، هدفمندی قرآن در بیان قصص و جدایی ناپذیری سنت های الهی از قصص قرآن، تناسب معنایی آیات قصص و غیر قصص به ویژه در موضوع امامت و استنباط کلامی مباحث امامت از قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)، اصحاب ایشان، و آراء تفسیری دانشمندان امامیه و اهل سنت ضرورت پژوهش در این زمینه را نمایان می سازد.

لذا این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانه‏ا‏ی در منابع روایی، تفسیری، کلامی و علوم قرآنی فریقین سامان یافته، در تبیین و تنقیح قلمرو استنباط کلامی در نظر دارد که بر اساس ظهور و سیاق آیات قصص و روایات کلامی پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) در باب قصص قرآن، و با بررسی آراء کلامی متکلمان، مفسران و محدثان إمامی از قصص قرآن در موضوع امامت، میزان و درجه کارآمدی تمسک به کتاب الهی در استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه امامت و در نهایت جایگاه ویژه استناد به قصص قرآن در اثبات مباحث کلامی امامت را به عنوان یکی از شیوه های کارآمد کلامی نشان دهد.

ضرورت وجود خلیفه و امام در زمین تا روز قیامت، شروط امامت(اعم از اختصاص تعیین امام به خداوند، وجوب نص بر امام، علم و شجاعت از شروط خلافت و امامت، عصمت، صدور معجزه، محدَّث بودن)، وجود صفات خداوند در امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، هدایت به امر از شؤون امامت، امکان تصدی مقام امامت در کودکی، رجعت، توسل، تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان، زیارت معصومان(ع) و شفاعت مهمترین مباحث کلامی امامت در استنباط از قصص قرآن مى‏باشد. افزون بر اینکه پنهانی بودن ماجرای ولادت امام عصر(ع)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، بقاء بر شباب، صدور معجزه، حکومت عدل جهانی و آداب انتظار از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن بشمار مى‏رود. بررسی مبانی عمومی در استنباط از قرآن و نیز مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن از دیگر مباحث این نوشتار بشمار می رود.

مقدمه:

موضوع امامت یکی از مهترین مباحث کلامی است که از جایگاه ویژه ای در میان مسلمانان برخوردار است لذا پژوهش های بسیاری پیرامون آن سامان یافته است که در میان این آثار به ظرفیت قصص قرآن در استنباط کلامی مسائل امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته که در این نوشتار به این موضوع خواهیم پرداخت.

اما ارائه مبانی تخصصی استنباط کلامی از آیات قصص و نیز تبیین گونه های ارتباط قصص با مسائل کلامی امامت و نیز گونه های استدلال به قصص قرآن و نیز ارائه دیدگاه تفسیری-کلامی در آیاتی که کمتر مورد توجه مفسران قرار گرفته و نیز مطالعات میدانی از مهمترین سختی های فراروی این نوشتار بوده است که الطاف الهی و استمداد از معصومان(ع) این سختی ها را هموار نمود و در نهایت این اثر سامان یافت.

کلیات

1- تعریف مسأله و تبیین موضوع

قصص قرآن از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی در این موضوع سامان یافته است برخی از این آثار روایی و برخی ناظر به ابعاد تاریخی و جغرافیایی قصص قرآن است و برخی دیگر مربوط به ابعاد زیبایی شناسی قصص قرآن و ابعاد هنری و اعجاز بیانی آن است.

از سوی دیگر هر یک مفسران باتوجه به رویکرد تفسیری خویش در ذیل آیات قصص به تفسیر آن پرداخته‏ا‏ند. در برخی از تفاسیر اهل سنت غالباً به جزئیات قصص پرداخته‏ا‏ند مانند «جامع البیان» طبری(د 310ق)، «لطائف الاشارات»‏ قشیری(د 465ق)، «الجامع لأحکام القرآن» قرطبی(د 671ق)، «الدر المنثور» سیوطی(د 911ق) که در ذیل قصص روایات متعددی دیده مى‏شود، که جزئیات گوناگونی از قصص قرآن در آن بیان شده که برخی از آنها از قبیل إسرائیلیات و روایات غیر معتبر به شمار مى‏رود و چه بسا خالی از ابعاد هدایتی و تربیتی باشد.[1]                         

در این میان یکی از موضوعات اساسی در تفسیر قرآن، ابعاد کلامی و جنبه‏های استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه مباحث «امامت» است. لذا موارد گوناگونی مى‏توان یافت که مفسران امامی در تفسیر برخی آیات قصص نکات قابل توجهی از مباحث «امامت پژوهی» در استنباط از آن قصص بیان کرده‏ا‏ند، در آثار کلامی امامیه در مباحث «امامت» نیز اهتمام بسیاری نسبت به تفاسیر امامیه، در استنباط کلامی به آیات دیده مى‏شود. از سوی دیگر تأمل در روایات تفسیری اهل بیت(ع) در باب قصص قرآن نشان مى‏دهد که یکی از مهمترین شیوه‏های اهل بیت(ع) در تبلیغ امامت و تبیین ابعاد گوناگون آن و نیز در پاسخگویی به شبهات شیعیان و در احتجاج با مخالفان این است که به قصص قرآن در مسائل کلامی «امامت» استناد بسیاری داشته‏ا‏ند. نمونه‏های متعددی از روایات رسول خدا(ص) در آثار روایی امامیه و اهل سنت و نیز روایات بسیاری از اهل بیت(ع) در آثار روایی و تفسیری امامیه شاهد این مدعاست حتی برخی از اصحاب معصومان(ع) در مناظرات و احتجاجات خویش با مخالفان از این شیوه بهره جسته‏ا‏ند. در آثار کلامی متقدم و متأخر امامیه نیز این شیوه از جایگاه ویژه‏ا‏ی برخوردار است.

از سوی دیگر دانشمندان اهل سنت در تفاسیر و کتب علوم قرآنی و تک نگاری‏های خویش در باب قصص قرآن، تنها به ابعاد زیبایی شناسی قصص قرآن و ابعاد هنری و اعجاز بیانی آن پرداخته‏ا‏ند و غالباً به ارتباط آن با مباحث امامت اشاره‏ا‏ی نکرده‏ا‏ند. ایشان در مباحث پیرامون «اهداف، اغراض و رسالت قصص قرآن» نیز مباحثی از قبیل تسلی دادن به رسول خدا(ص) و مؤمنان، عبرت از امت‏های پیشین، تثبیت روح ایمان در مسلمانان و مطالبی این چنین بیان کرده‏ا‏ند و غالباً اشاره‏ا‏ی به ابعاد استنباطی مباحث امامت از قصص قرآن نداشته‏ا‏ند، این امر عجیبی نیست چراکه در خصوص امامت تفاوتی اساسی در مبانی کلامی با امامیه دارند اما تعجب اینجاست که برخی آثار علوم قرآنی و تک نگاری‏های امامیه در باب قصص قرآن، نیز کمتر اشاره‏ا‏ی به «مباحث امامت» دیده مى‏شود و غالباً متأثر از همان دیدگاه‏های علوم قرآنی دانشمندان اهل سنت هستند. از سوی دیگر آثاری با موضوع «امامت در قرآن» که در دوران معاصر نگاشته شده غالباً به آیات معروفی چون آیه ولایت، آیه إطاعت از اولی الأمر، آیه تطهیر، آیه إکمال، و آیاتی از این قبیل إشاره کرده‏ا‏ند و به بهره‏های کلامی از قصص قرآن در مسائل امامت کمتر توجه کرده‏ا‏ند. لذا امامت پژوهی در قصص قرآن و به تعبیر دیگر تبیین جایگاه قصص قرآن در استنباط کلامی در موضوع امامت یکی از خلاهای اساسی در حوزه مطالعات میان رشته‏ای رشته‏های علوم قرآنی، تفسیر قرآن و علم کلام است. البته قرار نیست که در این رساله در هر موضوعی همه استدلالها را ذکر کنیم به عنوان مثال در بحث عصمت، ادله قرآنی، روایی، عقلی و موارد دیگر را مطرح کنیم یا در مسأله طول عمر ادله عقلی، علمی، قرآنی و روایی را مورد بررسی قرار دهیم زیرا این خروج از موضوع محسوب مى‏شود. رسالت اصلی این رساله مشخص کردن بخشی از ظرفیت‏ها‌‏ی قصص قرآن در زمینه استدلالهای قرآنی مربوط به مسائل اساسی امامت و مهدویت است تا اگر از امامت سخن مى‏گوییم از این ظرفیت عالی غافل نمانیم.

2- ضرورت تحقیق و هدف

توجه به نکات زیر بر لزوم و ضرورت پژوهش در این موضوع مى‏افزاید.

أ- توجه به حجم قابل توجه قصص قرآن و ضرورت نگاه نو به قصص قرآن در استنباط مباحث امامت و مهدویت

ب- با استناد به قصص قرآن کریم در تبیین مباحث امامت و مهدویت و پاسخگویی به مهمترین شبهاتی که از دیرباز تاکنون وجود داشته است، مى‏توان پاسخ داد به ویژه در مقام احتجاج با اهل سنت و با آنان که روایات امامیه را نمى‏پذیرند.

ج- إرائه یکی از شیوه‏های اهل بیت(ع) در تبلیغ و احتجاج با مخالفان

د- تاکنون پژوهش مستقل و قابل توجهی در این جنبه از ابعاد قصص قرآن سامان نیافته است.

ه- بهره گیری کلامی از قصص قرآن در تبیین مباحث امامت و مهدویت مى‏تواند در کنار اغراض دیگر قصه گویی در قرآن، به عنوان یکی دیگر از اهداف و مقاصد اساسی قصص قرآن کریم بشمار آید.

1) رویکردهای انسان شناسی……………………………………………………….. 49
2) تاثیر شناخت انسان………………………………………………………………… 51
3) ویژگی های انسان شناسی دینی……………………………………………….. 57
گفتار دوم:  بررسی قوای انسانی و رابطه بین آن ها……………………………….. 59
1) قوای چهارگانه نفس………………………………………………………………….59
2) ماهیت فضایل و رذایل در قوای چهارگانه و اقسام آنها…………………………… 60
3) عدالت به عنوان ام الفضایل………………………………………………………… 62
4) تناسب صور اخروی با ملكات نفس……………………………………………….. 64
5) ارتباط قوا با نفس و بالعکس……………………………………………………….. 66
فصل دوم: نقش آموزه های شریعت قدسیه اسلام در سوق دادن جامعه انسانی به سمت حیات طیبه و جامعه آرمانی..70
گفتار نخست: رابطه انسان با خدا …………………………………………………….71
فطرت…………………………………………………………………………………….. 72
گفتار دوم: رابطه انسان با خود………………………………………………………..87
1) معرفت شناسی ابعاد وجودی انسان (ارگانیسم انسانیت)…………………… 88
2) معرفت شناسی حیات طیبه ایمانی (ارگانیسم الهیت)……………………….. 97
بخش سوم: بنیاد های نظری ولایت در اندیشه تشیع و ارتباط آن با مقوله مهدویت…111
فصل نخست: شیعه و گفتمان ولایت………………………………………………. 112
گفتار نخست: طرح بحث و كلیات………………………………………………….. 112
1) تعریف لغوی و مفهوم اصطلاحی ولایت………………………………………… 112
2) مفهوم ولایت در مکتب تشیع…………………………………………………….114
گفتار دوم: حقیقت ولایت در مکتب تشیع………………………………………… 120
1) مسئله ولایت «الله» عز اسمه و جل جلاله……………………………………. 120
2) مسئله «ولایت انسان» و مقام خلیفه اللهی او در زمین…………………….. 125
فصل دوم: شیعه و گفتمان مهدویت……………………………………………….. 135
گفتار نخست: فلسفه امامت در تشیع…………………………………………… 135
1) برهان لطف……………………………………………………………………….. 135
2) قاعده وجوب اصلح………………………………………………………………. 143
3) برهان امکان اشرف……………………………………………………………… 143
4) برهان عنایت……………………………………………………………………… 147
گفتار دوم: فلسفه غیبت…………………………………………………………… 156
1) غیبت و مهدویت…………………………………………………………………. 157
2) فلسفه غیبت از زبان دانایان غیب…………………………………………….. 158
3) رحلت امام صادق و تاویل مهدی……………………………………………….. 160
4) ضرورت تبیین عقلی غیبت……………………………………………………… 161
5) الطاف خداوند در وجود امام غائب………………………………………………. 161
6) شیخ صدوق و فلسفه غیبت…………………………………………………… 166
7) فلسفه غیبت از نظر کلام مفید………………………………………………… 169
8) فلسفه غیبت در نگاه شریف مرتضی………………………………………….. 172
9) غیبت براساس دیدگاه شهید صدر دوم………………………………………… 173
10) فلسفه غیبت از نظر شیخ طوسی………………………………………….. 176
گفتار سوم: رمزگشایی از فلسفه غیبت و آرمان مهدویت……………………… 178
1) علل غیبت در روایات…………………………………………………………….. 178
2) تحلیل و بررسی دلایل غیبت…………………………………………………… 179
3) ارگانیسم اصلاح و تمهید شرایط……………………………………………….. 181
4) شواهد روایی دلالت کننده بر وجود اقتضائات برای ظهور……………………  182
بخش چهارم: اقتضائات رهیافت سیاسی در راهبرد مهدویت………………….. 191
فصل نخست: بررسی تحلیلی مفاهیم اصلی در علوم سیاسی……………… 192
گفتار نخست: حکومت و حاکمیت…………………………………………………. 192
1) حوزه معنایی حکومت…………………………………………………………… 192
2) حوزه معنایی حاکمیت………………………………………………………….. 193

3) حكومت دینى در اندیشه ملاصدرا…………………………………………….. 194

 

4) معناى مشروعیت……………………………………………………………….. 195
5) معنای مقبولیت…………………………………………………………………. 196
6) رابطه مشروعیت با مقبولیت………………………………………………….. 196
گفتار دوم: مردم و حاکمیت…………………………………………………………197
1) نقش مردم در حكومت اسلامى……………………………………………… 197
2) مردم به مثابه مبنای اقتدار در نظام اسلامی……………………………….. 205
گفتار سوم: قدرت و اقتدار…………………………………………………………209
فصل دوم: فرهنگ ایده آل عامل پایدارنده ثبات در سیاست داخلی و سیاست خارجی…214
گفتار نخست: رمزگشایی از مفهوم «فرهنگ ایده آل»………………………… 215
1) فرهنگ ایده آل عامل پایدارنده ثبات سیاسی در داخل……………………. 216
2) اقتدار حاصل آمده از نهادینه شدن فرهنگ ایده آل به مثابه رکن سیاست خارجی…223
گفتار دوم: نهادینه کردن فرهنگ ایده آل در جامعه، اصلی ترین هدف حکومت اسلامی…225
1) تقویت بنیادهای فرهنگ ایده آل نیاز اساسی برای توسعه سیاسی……225
2) ابتنای فرهنگ سیاسی اسلام بر بصیرت آحاد……………………………. 227
3) شاخص های اصلی برای خطاناپذیر شدن شناخت حق از باطل (تحصیل بصیرت)…230
4) رمز گشایی از نسبت میان حقیقت تقوا و حقیقت فرهنگ ایده آل……..233
5) در بیان اتمام و اکمال مکارم اخلاق………………………………………… 234
فصل سوم: کارویژه های حکومت اسلامی در عصر غیبت………………….. 239
گفتار نخست: هدایت محور بودن معرفت سیاسی در اسلام……………….239
1) وظایف حکومت اسلامی از نظر ملا صدرا………………………………….. 240
2) سعادتمندی حقیقی مردم هدف اصلی حکومت اسلامی در عصر غیبت…241
3) علل محرومیت جوامع از سعادت دنیوی و اخروی…………………………. 242
گفتار دوم: تعالی به مثابه روح اصلی و مشخصه حکومت اسلامی…………243
1) اقتضائات توسعه دینی و سعادتمندی انسان…………………………….. 245
2) وظایف و اختیارات حکومت اسلامی………………………………………… 248
بخش پنجم: بررسی نهاد های موثر در راهبرد نهادینه كردن فرهنگ اسلامی در جامعه….256
فصل نخست: آسیب شناسی اجمالی از وضعیت کنونی فرهنگ در جامعه…257
گفتار نخست: جامعه، فرهنگ اسلامی و تهاجم فرهنگی……………….. 259
1) خطر فراگیر شدن فرهنگ دین زدایی و دین زدایی فرهنگی………….. 261
2) آسیب رسانی فرهنگی در سایه نظریه فرهنگ جهانی………………. 263
3) تغییر در جهان بینی نتیجه قطعی استیلای دین زدایی فرهنگی……..265
4) آسیب نظام گسیختگی نتیجه ای برای جریان تغییر فرهنگی…………265
گفتار دوم: آسیب شناسی فرهنگی انقلاب اسلامی…………………… 270
فصل دوم: شناسایی نهادهای موثر و کارآمد و بررسی جایگاه آن ها در ساختار فرهنگی جدید….277
گفتار نخست: شناسایی نهادهای موثر و كار آمد……………………….. 277
1) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی…………………………………………. 278
2) سازمان تبلیغات اسلامی………………………………………………….280
3) صدا و سیما ………………………………………………………………..285
4) حوزه های علمیه و مساجد……………………………………………… 291
5) آموزش و پرورش……………………………………………………………. 295
گفتار دوم: بررسی جایگاه نهادهای فرهنگی در نهادینه كردن فرهنگ اسلامی در جامعه…302
گفتار سوم: طراحی ساختار فرهنگی جدید و کیفیت اجرای آن در سطح کشور…305
1) ترسیم اهداف…………………………………………………………….. 305
2) شناخت امکانات و بسیج هدفمند آن ها ………………………………307
3) صورت بندی نظام نوین تعلیمی ـ تربیتی (ارائه بهترین شیوه اجرا)…311
نتیجه گیری………………………………………………………………….. 316
منابع…………………………………………………………………………. 320
چکیده:

در میان فرق و مذاهب مختلف ادیان توحیدی و نگرش آن ها به پدیده آخر الزمان، آنچه شیعه را از سایرین متمایز می سازد باور اصیل این مذهب به «آرمان مهدویت» است. آنچه در این میان باید مورد توجه باشد، نسبتی است که «شیعه» با ولی مطلق الهی حضرت اباصالح المهدی ارواحنا فداه برقرار می کند. نسبتی که مناسبات آن از یک سو نباید از دایره ولایت الهی و مطالبات ربوبی عدول کند و از سوی دیگر مر احکام شریعت حقه اسلام باید حلقه پیوند و اتصال میان امت با امام شود. در نهایت از این مجرا است که میان این دو رکن جامعه آرمانی شیعه ـ یعنی امام و امت ـ سنخیتی بنیادین رقم خواهد خورد که فرموده اند: «السنخیه دلیل الانضمام». سیر همراه با مداقه 

این مطلب را هم بخوانید :

در تاریخ تشیع این حقیقت را به اثبات می رساند که تمام نقصان ها در تحقق اهداف آرمانی و الهی امامان شیعه ریشه در نبود این همگونی بنیادین داشته است. بر این مبنا نقطه کانونی پیمایش این مسیر را باید در سیر انفسی آحاد، آن هم با رویکرد تهذیب اخلاق و تزکیه نفس و پالایش درون از منهیات شارع مقدس جستجو کرد؛ چرا که آن ذوات مقدسه از هرگونه رجس و عصیان مبرا هستند و به هر خیر و احسان مصفا، و همراه شدن با ایشان مستلزم همسان شدن با ایشان است آن هم بر مدار ولایت «الله» عز اسمه. در این راستا اگر فرهنگ هر جامعه را شکل گرفته از صادرات فعلی پایدار و با ثبات آن جامعه بدانیم؛ فرهنگ جامعه شیعی ایران آن زمان مبدل به فرهنگ آرمانی اسلام می شود که اعمال آحاد از هر نوع تخطی از اصول اعتقادی و اخلاقی منزه شود. بدیهی است در این صورت زمینه برای پذیرش کلام حضرت حق جل جلاله و تحقق ولایت کلیه الهیه در گستره جامعه تشیع و همگونی بنیادین امت با امام علیه السلام رقم خواهد خورد. بر این اساس ما معتقدیم که تحقق امر ظهور ولی الهی اقتضائات و قواعدی دارد که دستیابی به این قواعد و اعمال آن ها توسط حاکمیت اسلامی عصر غیبت امری ضروری و حیاتی است. پس می توان مدعی شد که فلسفه وجود حکومت الهی شیعی در عصر غیبت و غایت الغایات آن، دستیابی به این اقتضائات و اعمال آنها با هدف تمهید شرایط ظهور است. چون ما معتقدیم به محض امحاء موانع، اقتضای ظهور حکومت موعود مهدوی فراهم و ظهور حجت الهی واجب خواهد شد.

فصل نخست: مقدمه و تبیین نمایه کلی پژوهش
مقدمه:
بسم الله الرحمن الرحمن الرحیم. اذا جاء نصر الله و الفتح. و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا. فسبح بحمد ربک و استغفره انه کان توابا.
اللهم لا حول لنا الا بقوتک ولا قوه لنا الا بعونک فایدنا بتوفیقک و سددنا بتسدیدک و اعم ابصار قلوبنا عما خالف محبتک و لا تجعل لشیء من جوارحنا نفوذا فی معصیتک فصل علی محمد و آله.
رساله پیش رو با عنوان «راهبرد فرهنگی ـ سیاسی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر گفتمان مهدویت»، به منظور بررسی نسبت میان «شریعت مقدس اسلام»، «فرهنگ جامعه اسلامی» و «اقتضائات جامعه مهدوی» در دستور کار قرار گرفت و در جریان این پژوهش، ضرورت نهادینه کردن فرهنگ آرمانی اسلام در جامعه و تاثیر این مهم در استحکام پایه های حاکمیت سیاسی اسلام در عصر غیبت و نیز نقش آن در تمهید شرایط ظهور منجی عالم بشریت ارواحنا فداه به موضع فحص و بررسی نهاده شد.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یگانه پرچمدار حاکمیت تشیع در عصر حاضر که بی شباهت به عصر آخر الزمان نیست، نقش و اهمیت ویژه ای در تحقق اهداف آرمانی شیعه دارد. بدیهی است این اهداف آرمانی که ریشه در معارف حقه اسلام و آموزه های اصیل اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دارد، تحت ولایت، زعامت و درایت «فقیه جامع الشرایط» و نیز رهنمودهای علمای ربانی و عرفای الهی کیان اسلامی پیگیری می شود. در این راستا باید متذکر شد که اهداف آرمانی و آموزه های ربانی در اعماق خود با حقیقت و واقعیت پیوندی ژرف و ظریف دارد که نیل به ژرفای این حقایق جز از راه سیر انفسی و آفاقی بسی سخت و دشوار خواهد بود و لازمه آن نیز حرکت زیر لوای پیران طریق و حکیمان رشید است تا از رهگذر آن حقایق الهیه درونی افراد شود و فهمی عمیق نسبت به معارف دین برای آحاد حاصل آید و در پرتو آن، ایمان عمیق و خلق کریم در قلب آحاد مستقر شود و زمینه برای تجلی فرهنگ آرمانی اسلام مهیا گردد.
در این رساله اصل بر آن است که فرهنگ اسلام در شکل آرمانی خود زمانی بر جامعه مستولی می شود که اعمال آحاد مسلمین از حدود الهی تجاوز نکند و مکارم اخلاق در سطح گسترده به صورت نهادی شده در جامعه عینیت یابد و به تبع آن مطالبات حضرت حق ـ عز اسمه ـ به مطالبات مردمی مبدل شود. بدیهی است در شرایطی که زمامداران صالح مسلمان، زمام امور حاکمیتی را به دست دارند و به دنبال عینیت بخشیدن به مطالبات الهی هستند، تبدیل شدن مطالبات ذات اقدس الهی به مطالبات مردمی (این امر نتیجه پروسه نهادینه کردن شکل صحیح فرهنگ اسلامی در جامعه خواهد بود)، پیکره امت و امامت را به پیکره ای واحد و منسجم مبدل کرده و میان دو روی سکه سیاست که «مردم» اند و «حاکمیت» پیوندی ناگسستنی برقرار می کند. پس دور از حقیقت نیست که نهادینه شدن شکل صحیح «فرهنگ اسلام» در جامعه را به مثابه عنصری اساسی تلقی کنیم که تحقق آن در جامعه به اصلاح مناسبات «مردم ـ مردم»، «مردم ـ حاکمیت» و «حاکمیت ـ مردم» منجر شود و انسجام ملی و ثبات سیاسی را نتیجه دهد.
از سوی دیگر باید تاکید کرد که یکی از کارویژه های اساسی حکومت اسلامی در نظام ولایی شیعی، تنظیم رابطه معنوی ولایت محور میان حاکمیت و آحاد ملت است. (ضرورت ایجاد سنخیت و همگونی بنیادی میان امام و ماموم در عقیده و رفتار) بر این اساس می توان مدعی شد، این مهم نیز جز از طریق نهادینه کردن فرهنگ اسلامی (اسلام ناب محمدی) در جامعه و تربیت نفوس متقی، مهذب و متکامل میسر نمی باشد. بدیهی است تحصیل توفیق در این زمینه نیازمند اراده دستگاه حاکمیت و نظام سیاسی است که با نگاهی فعال و پویا به پدیده فرهنگ، آن را به گونه ای سامان بخشد که از طرفی موجب تعالی و تکامل فرهنگ دین بنیاد شود و از طرف دیگر فرهنگ تکامل یافته موجب استحکام پایه های اقتدار ملی و برقراری پیوند حداکثری میان حاکمیت و مردم گردد. از این حیث تحقق هدف مذکور مستلزم اتخاذ راهبرد فرهنگی ـ سیاسی از سوی دستگاه حاکمیت است تا از رهگذر آن زمینه های لازم برای اصلاح و بهسازی حداکثری در دو حوزه: 1) مناسبات میان حاکمیت و مردم (جامعه با حاکمیت) و 2) مناسبات فردی – اجتماعی در جامعه (مناسبات جامعه با خود) فراهم آید. ضمنا متذکر می شود در رساله پیش رو جامعه مهدوی (آرمان شهر اسلامی) به مثابه هدف غایی مورد توجه بوده و حاکمیت اسلامی در عصر غیبت به مثابه نهاد هماهنگ کننده وضع موجود (جامعه فعلی) با وضع مطلوب (جامعه مهدوی) معرفی خواهد شد و افق مهدویت در این حوزه مورد تاکید است.
مطالبات آرمانی مذکور در شرایطی بیان می شود که ما به این مسئله اذعان داریم که با وجود اینکه انقلاب اسلامی ایران پدیده ای ذاتا فرهنگی ـ سیاسی بوده، به نظر می رسد پس از تشکیل جمهوری اسلامی ایران تداوم بعد فرهنگی آن برای تحقق جامعه آرمانی شیعی تا حد زیادی مغفول واقع شده و یا در مسیر صحیح و کارشناسی شده هدایت نشده است. این در حالی است که طی این سال ها بر بعد سیاسی انقلاب بیشتر پای فشرده شده است. در همین راستا باید متذکر شد بازتاب عملکرد دستگاه های فرهنگی در طول 30 سال گذشته بیانگر آن است که وضعیت مناسبات فردی ـ اجتماعی جامعه کنونی ما فاصله ای چشمگیر با جامعه مطلوب و ایده آل شیعی دارد و از سوی دیگر هجمه های نرم فرهنگی و رویارویی نامتناسب و نامتقارن نهادهای فرهنگی داخلی با این هجمه ها همواره بر این فاصله چشمگیر می افزاید و این رویارویی خطیر این اصل را بر ما مسلم می کند که بهینه سازی اوضاع کنونی نیازمند تبیین ساختارهای فرهنگی کار آمد است که این ساختار باید با افق مهدویت و آرمان شهر اسلامی قابل انطباق باشد.
با این وصف نگارنده معتقد است تحصیل توفیق در بعد سیاسی ارتباطی تنگاتنگ با کسب موفقیت های روز افزون در حوزه فرهنگ و نهادینه سازی بنیادهای فرهنگ دینی در بستر جامعه دارد. چه، یکی از کارویژه های اساسی و مهم حکومت اسلامی بسط فرهنگ و اندیشه اسلامی در جامعه است. به همین منظور وجود نگاه راهبردی به این دو حوزه از سوی حاکمیت اسلامی عصر غیبت ضرورتی انکارناپذیر است و در حاکمیت سیاسی شیعی تمام جهت گیری ها باید با توجه به آرمان مهدویت صورت پذیرد. بنابر این پیشینه تحقیق حاضر، ناظر بر تمام پژوهش های حوزه مهدویت است که در این میان غیر از شیعیان بسیاری از بزرگان و علمای اهل سنت نیز در این باب آثاری بر جای گذاشته اند و طی سال های اخیر این پژوهش ها وجه پویاتری به خود گرفته است. برگزاری همایش های بین المللی مهدویت طی سالیان اخیر شاهد بر این مدعا است که طی آن پژوهش هایی در باب «زمینه سازی ظهور»، «وظایف دولت زمینه ساز»، «مهدویت و رسانه» و … مورد بررسی قرار گرفته اند و در سال های آتی نیز این محورها پیگیری خواهند شد. بر این اساس، فضای گفتمانی برای طرح موضوع این رساله تا حدود زیادی فراهم بوده و بلکه پرداختن به آن را می توان امری ضروری تلقی کرد چراکه به نظر می رسد نوع نگاه حاکمیت شیعی به حوزه فرهنگ و سیاست باید ملهم از آرمان مهدویت باشد و این مسئله را می توان یکی از نیازهای تئوریک کشور دانست.
بر این مبنا رساله حاضر کوشش می کند این کارویژه را در چارچوب سیاست های جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد؛ امید که بتواند برای متولیان سیاستگذاری در این عرصه مفید واقع شود.
در این مجال با توجه به توضیحات ارائه شده در بالا و همچنین برای روشن تر شدن فضای گفتمانی پژوهش حاضر، در زیر به طرح سوال اصلی و سوالات پیرامونی و بیان فرضیه اصلی و فرضیات پیرامونی می پردازیم.
این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال اصلی است که رویکرد سیاسی مطلوب به حاکمیت، جامعه و فرهنگ در جهت گذار از وضع موجود (جامعه و حکومت فعلی) به وضع مطلوب (جامعه و حکومت مهدوی) چه اقتضائاتی در طراحی راهبرد فرهنگی سیاسی مطلوب دارد؟
و به تبع آن سوالاتی از قبیل:
1) فرهنگ اسلامی در تدوین راهبرد فرهنگی ـ سیاسی جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی دارد؟
2) حاکمیت اسلامی در عصر غیبت از چه جایگاهی برخوردار است؟
3) اهداف و کارویژه های حکومت اسلامی در عصرغیبت چیست؟
4) حاکمیت سیاسی جهت نهادینه کردن فرهنگ اسلامی در جامعه از چه ابزارهایی می تواند استفاده کند؟
در طرح اولیه تحقیق برای سوالات مذکور پاسخ های ابتدایی در قالب فرضیه های تحقیق بیان شد به این ترتیب که در پاسخ به سوال اصلی، این فرضیه اصلی ایراد شد که ایجاد جامعه مهدوی (آرمان شهر اسلامی) مستلزم تحقق نظام سیاسی ـ اجتماعی متکامل شیعی است که در  شکل ایده آل این نظام، میان امام معصوم علیه السلام به عنوان ولی علی الاطلاق و مامومین به مثابه امت اسلامی، سنخیت و همگونی

راه‌های شناخت…………………………………………………………………..26
الف) راه حسّ (معرفت حسّی)……………………………………………….. 26
محدودیت‌ها و ویژگی‌های چهارگانه شناخت حسّی………………………… 27
برخی آیات و روایات مربوط به ابزار شناخت حسّی…………………………. 28
آیات……………………………………………………………………………….. 28
روایات…………………………………………………………………………….. 28
ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلانی) ………………………………………….29
مشخصات شناخت عقلی……………………………………………………… 29
برخی از آیات و روایات مربوط به شناخت عقلی……………………………. 30
آیات………………………………………………………………………………. 30
روایات……………………………………………………………………………. 30
حقیقت عقل……………………………………………………………………. 32
ج) راه دل و قلب (معرفت شهودی و اشراقی)……………………………….. 32
زمینه شناخت اشراقی………………………………………………………… 36
مكانیزم شناخت عرفانی یا همان ادراك و معرفت از راه دل……………….. 37
د) راه وحی (معرفت و ادراك وحیانی)……………………………………….. 42
بخش دوّم: فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE…………………….
فصل اوّل: مفهوم‌شناسی فضایل و رذایل………………………………….. 46
الف) لغت………………………………………………………………………. 47
واژة فضائل…………………………………………………………………….. 47
واژة رذایل……………………………………………………………………… 47
ب) در اصطلاح………………………………………………………………… 47
ملاك و معیار تشخیص فضائل و رذایل اخلاقی……………………………… 48
«سودگرایی»………………………………………………………………….. 48
«قصد انجام وظیفه»………………………………………………………….. 49
«نوع دوستی»………………………………………………………………… 49
«تبیین دیدگاه اسلام دربارة معیار فضایل و رذایل»………………………… 50
فصل دوّم: بررسی مسئلة «فضیلت و رذیلت» در قرآن و روایات……………54
دورنمایی از «فضایل و رذایل اخلاقی» در قرآن و روایات……………………. 55
فضائل…………………………………………………………………………… 55
الف) فضائل اخلاقی عام……………………………………………………… 56
ب) فضایل اخلاقی ایمانی……………………………………………………..56
ج) فضایل اخلاقی اجتماعی……………………………………………………56
رذایل…………………………………………………………………………….. 57
«ارتباط بین عمل و حوادث عالم»……………………………………………. 58
روش قرآن در بیان فضایل و رذایل……………………………………………… 58
«هشدارهای قرآن»……………………………………………………………. 59
راه‌های تحصیل فضائل و دفع رذائل……………………………………………. 59
بخش سوّم: نقش فضائل و رذائل در ادراك………………………………….. 61
فصل اوّل: كلیات……………………………………………………………….. 62
«علّت حجاب دل» ………………………………………………………………64
شكوفایی عقول هدف اصلی انبیاء‌ از تهذیب نفوس بشر…………………. 65
تأكید قرآن و روایات بر بُعد شناختی انسان…………………………………. 66
كاركرد فضائل و رذایل بر قوة ادراك…………………………………………….. 67
الف) کارکرد رذایل……………………………………………………………… 67
ب) کاركرد فضائل………………………………………………………………… 67
«علوم اشراقی و شهودات عرفانی» …………………………………………68
حكمت، نوعی از شناخت و بصیرت قدسی…………………………………. 70
عدم اختصاص علوم اشراقی به انبیاء فقط…………………………………… 72
«اندكی سالكان طریق در عین امكان برای همه»…………………………… 74

فصل دوّم: رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند……………………………….. 78

 

عدم وصول به مقصد با مركب گناه و نافرمانی حقّ ………………………….79
قلب مریض………………………………………………………………………. 80
رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند (از دیدگاه قرآن و روایت)……………….. 81
1- كفر حجاب قلب……………………………………………………………… 81
2- تكبّر حجاب نفس…………………………………………………………….. 82
3- گناه «اعمال سیئه» زنگار دل………………………………………………. 84
تیره شدن روح به وسیله گناه ………………………………………………….85
گناه باعث محرومیّت آدمی از رزق…………………………………………….. 87
4- اثر اعراض از ذكر خدا ………………………………………………………….87
5- هواپرستی مانع حكمت ……………………………………………………..89
6- نادیده گرفتن حقّ اهل‌بیت7 باعث نقص علم……………………………… 91
7- طول امل و ذهاب عقل………………………………………………………. 91
8- حرص و آز و دنیازدگی مانع حضور ملائكه در قلب…………………………. 92
9- محبّت دنیا مانع بزرگ معرفت……………………………………………….. 93
10- شرك باعث پیدا نكردن راه راست…………………………………………. 94
11- نفاق سبب عدم فهم………………………………………………………. 94
12- تكذیب آیات الهی و جدل در آیات الهی مانع گشایش درهای آسمان…95
13- ظلم علّت محرومیّت از هدایت الهی…………………………………….. 95
13- دروغگویی…………………………………………………………………… 96
14- عشق و نفرت سدّ معرفت و ادراك …………………………………………97
15- پرخوری و حرام‌خواری مانع فطانت و زیركی در ادراك……………………. 98
16- اغواء شیطان مانع فهم صحیح و القاء شیطان باعث سهو و نسیان……99
17- میل به باطل………………………………………………………………… 100
18- لجاجت و تعصّب بی‌جا مانع تفكّر، استدلال و حقّ‌بینی………………. 101
19- بهانه‌جویی باعث قساوت قلب…………………………………………… 101
20- غفلت، گمراهی جان………………………………………………………. 102
21- شقاوت و محرومیّت از علم………………………………………………… 103
22- فسق موجب گمراهی ومانع شناخت حقایق………………………….. 103
23- ترك عمل موجب از دست دادن علم ………………………………………104
24- تن‌پروری و راحت‌‌طلبی موجب محرومیّت از معرفت ……………………..105
25- فضائل اخلاقی پائین حجاب از امّ‌الفضائل………………………………… 105
26- منع دیگران از علم، باعث سلب علم از خود عالم ……………………..105
27- حسّ‌گرایی افراطی مانع رسیدن به علوم غیبی………………………… 106
28- تقلید كوركورانه مانع تفكّر و اندیشه………………………………………..106
29- غضب موجب تباهی عقل…………………………………………………. 107
30- دون همّتی مانع پیگیری اهداف بلند……………………………………… 107
31- فرار از جنگ موجب مهر بر قلب و عدم فهم………………………………. 108
32- زیاده‌گویی و پرحرفی و پریشانی و آشفتگی قلوب مانع از دیدن حقایق..108
فصل سوم: فضائلی كه بر ادراك اثر مثبت می‌گذارند………………………… 110
فضایل……………………………………………………………………………… 111
«فضائلی كه بر ادراك تأثیر دارند.»………………………………………………. 111
مقصود از رزق در قرآن مجید……………………………………………………… 113
1- ایمان و تقوا شكوفاگر فطرت………………………………………………….. 114
2- عمل فضیلت‌مندانه كلید شناخت…………………………………………… 117
4- زهد و بی‌رغبتی به دنیا مایة حكمت……………………………………….. 119
5- اخلاص مایة جوشش حكمت………………………………………………… 121
6- ذكر مدام الهی باعث بینایی چشم دل……………………………………… 123
7- استغفار و توبه سبب بارش رزق الهی……………………………………… 124
مقصود از رزق در روایات معصومین……………………………………………….124
8- القای ملك باعث فزونی فهم …………………………………………………125
9- پند پذیری و عبرت گیری موجب بینایی…………………………………….. 125

10- استمداد از خداوند باعث بصیرت……………………………………………. 125

 

این مطلب را هم بخوانید :

11- نوافل سبب قرب الهی و دیدن و شنیدن از نوعی دیگر…………………… 126
12- طهارت قلب راه نیل به مراحل برتر قرآن……………………………………. 127
13- خوف الهی سبب نوعی علم………………………………………………. 128
14- خلوت كردن یا شاغل زدایی زمینة كسب فیض الهی……………………. 129
15- دعا كلید رحمت……………………………………………………………… 130
16- صبر زمینة نور و صفای باطن…………………………………………………130
17- حسن خلق سبب زیادی در رزق………………………………………….. 131
18- شكر نعمت باعث زیادت در علم و معرفت…………………………………. 131
19- حسن نیّت …………………………………………………………………….131
20- شرح صدر سبب هدایت…………………………………………………….. 132
21- پیروی از صاحب وحی شهود آور و موجب عقلانیّت………………………. 132
22- همّت بلند شرط رسیدن به كمالات بالا…………………………………… 132
23- مشورت و مشاوره باعث فزونی عقل………………………………………. 133
24- تواضع مزرعة حكمت ………………………………………………………….133
25- دعوت به حق راهی برای وصول به حقیقت علم و بصیرت ……………….134
26- حدیث اهل‌بیت صیقل قلوب، زمینه ساز معرفت برتر ………………………134
27- مجاهده در راه خدا، راه رسیدن به مسیر حق…………………………….. 135
28- اتباع حقّ، سبب كمال عقل………………………………………………….. 135
29- غلبه بر هوا و هوس، سبب ظهور نیروی عقل…………………………….. 135
30- خودشناسی و معرفت نفس باعث علم به دیگران……………………….. 136
31- لقمة حلال سبب نور قلب…………………………………………………….. 136
32- گرسنگی و كم‌خوری علّت تابش نور حكمت بر قلب……………………… 137
33- حفظ زبان كلید حكمت………………………………………………………… 137
34- عبودیت حق سبب رسیدن به مقام یقین…………………………………. 138
35- حركت بسوی خدا و توجه به دوستی خداوند باعث رفع حجوب……….. 138
36- تفكّر باعث نورانیت……………………………………………………………. 139
جمع­بندی……………………………………………………………………………. 140
فهرست منابع……………………………………………………………………… 157
چکیده:
از آنجایی كه دغدغة بشر در طول اعصار دستیابی به اصیل‌ترین و ناب‌ترین معارف بوده است تا بتواند تیشه بر ریشة همة جهالت­ها بزند و خود را از بند اسارت جهالت برهاند. این پایان­نامه بر آن است تا بتواند راهی را برای دستیابی بشر به ادراكاتی مصون از خطا معرفی نماید. از آنجایی كه در روایات معصومین: و آیات قرآن كریم در مورد تأثیر فضایل و رذایل اخلاقی بر شناخت و ادراك، اشاراتی به صورت مستقیم و  غیر مستقیم وارد شده است این تحقیق بر آن است كه این نقش و تأثیرگذاری را در این پژوهش بررسی نماید.
برخی قائلند كه گناه حجابی بر دیدگان انسان ایجاد می‌كند كه مانع از دید صحیح می‌شود و یا  اصلاً دیده را كور كرده و آدمی را از دیدن بسیاری از حقایق بازمی‌دارد. آیا این ادّعا صحیح می‌باشد؟
آیا گناه می‌تواند در نوع نگاه و نگرش انسان و بالطبع ادراك آدمی اثر بگذارد؟
آیا آدمی می‌تواند با رعایت تقوا به مدارجی دست یابد كه دیگران از آن محرومند؟
بر فرض جواب مثبت به این تأثیرگذاری، آیا می‌توان دیگران را هم نسبت به این تأثیرگذاری متقاعد نمود؟ یا دست كم به تأمّلی جدی در این مسئله وادار كرد؟
آیا در بررسی علل و عوامل اُفت تحصیلی دانشجویان و طلاب و محصّلین می‌توان عواملی همچون، گناه و یا رذایل اخلاقی را به عنوان یكی از فاكتوری‌های تأثیرگذار در این امر به حساب آورد؟
آنچه كه از آیات و روایات استفاده می‌شود این است كه نافرمانی از خداوند و گناه كه حركت در خلاف مسیر كلّ نظام هستی می‌باشد باعث دگرگونی در عقل و خرد و حسّ تشخیص آدمی می‌گردد. در حقیقت دگرگونی و ناموزونی حسّ تشخیص و ادراك آدمی، معلول بیماری خاصّی است كه همانند بیماری‌های جسمی بر مزاج و یا روح انسان مسلّط می‌گردد.
گرایش به گناه، نوعی بیماری روانی محسوب می‌شود كه در روح آدمی اثر منفی گذاشته و باعث دگرگونی در نحوة اندیشة او و اعوجاج در دستگاه ادراك می‌گردد. از منظر قرآن و روایات در اثر تكرار گناه آدمی به حالت خاصی می‌رسد كه دیگر زشتی‌ها را نمی‌بیند و آن را امری طبیعی قلمداد می‌كند و آرام و آرام فاعل گناه خود به شكل گناه درمی‌آید. و بر اثر آن بر قلب و گوش او مهر می‌خورد و پرده‌ای در برابر دیدگانش آویخته می‌گردد و از فهمیدن حقایق و شنیدن نصایح، محروم می‌ماند. ﴿خَتَمَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ عَلى سَمْعِهِمْ وَ عَلى أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ…﴾[1].
با انجام رذایل، زمینة سقوط آدمی فراهم گشته و در اندیشه او شبهه و زمینه كج‌فهمی و اعوجاج در بینش ایجاد می‌شود. و بر عكس؛ با فضیلت‌مندی زمینة ارتقاء فهم و ایجاد بصیرت فراهم گشته و وسعت دید او زیاد می‌گردد.
کلیات:
در یك تقسیم‌بندی كلّی می‌توان عوامل مهم تأثیرگذار بر ادراك را به دو عامل درونی و بیرونی تقسیم كرد:
عوامل بیرونی می‌تواند مصادیقی همچون شیطان، دوستان گمراه یا خوب، اجتماعات صالح یا ناصالح، دسترسی یا عدم دسترسی به امكانات آموزشی و معلم داشته باشد.
امّا عوامل درونی نیز مثل ملكات و فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی، در نوع شناخت تأثیرگذارند.
البته تأثیرگذاری عمل بر شناخت و ادراك و همچنین اثرگذاری ادراك و شناخت بر عمل یك تأثیرگذاری دوسویه و متقابل است، امّا ما در این تحقیق فقط یك سوی این تأثیرگذاری كه همان نقش عمل[1] بر شناخت است را در قالب تأثیرگذاری اعمال خوب یا بد بر شناخت و معرفت مورد مطالعه و دقت نظر بیشتر قرار می‌دهیم.
این تأثیرگذاری‌ها را می‌توان از منظر فلسفی، دینی، روان‌شناختی و یا علوم اجتماعی مورد بحث و پژوهش قرار داد امّا از آنجایی كه ما در اینجا از منظر قرآن و روایات معصومین: آن را مطرح می‌نمائیم امكان ورود به همة این رویكردها را به طور مفصّل نداریم و غالب بحث جنبة دینی و از نگاه و منظر قرآن و روایات می‌باشد.
(مفاهیم) و متغیّرها
معرفت و ادراك عنوان متغیّری است كه در پرتو رفع و دفع رذایل اخلاقی توسعه پیدا می‌كند و همچنین كسب فضائل اخلاقی باعث تسهیل كسب معارف می‌شود.
پیش‌فرض‌های پژوهش
در این بحث ما پیش‌فرض‌های زیر را مفروض می‌دانیم:
1- انسان موجودی اخلاقی است.
2- انسان تربیت‌پذیر می‌باشد.
3- ظواهر كتاب و سنّت حجّت می‌باشد.
4- شیوه اكتساب از منابعِ دینی شیوة اجتهادی است.
اهداف پژوهش:
تأثیرات علمی این پژوهش در علم اخلاق نظری، بسیار وسیع و گسترده می‌باشد و همچنین در حیطة اخلاق عملی و كاربردی تأثیرات زیادی را به دنبال خواهد داشت.
از دستاوردهای این پژوهش می‌توان به كاربرد این بحث و نتایج آن در محیط‌های – علمی حوزه و دانشگاه – اشاره نمود. و این گونه نتیجه‌گیری نمود كه: تزكیه مقدّم بر تعلیم بوده و عدم التزام به اخلاق دینی یكی از آفات و دلایل اُفت تحصیلی در محیط‌های علمی می‌باشد. و با تهذیب اخلاقی می‌توان سطح علمی مراكز علمی را بالا برد.
سؤالات پژوهش:
سؤالاتی كه در این پژوهش به آن پاسخ خواهیم داد به دو گروه سؤالات اصلی و فرعی تقسیم می‌گردند:
الف) سؤالات اصلی:
آیا فضایل و رذایل در ادراك آدمی نقش دارند؟
نظر قرآن و روایات معصومین: در این باره چیست؟
ب) سؤالات فرعی:
آیا برای فهم بهتر و بیشتر مسائل و ارتباط دقیق‌تر با عالم هستی، «تقوا» كارساز است؟
آیا می‌توان گناه را به عنوان یكی از دلایل اُفت تحصیلی در مراكز علمی قلمداد نمود؟
و آیا می‌شود چنین ادعایی را طرح نمود كه هر كس كه در راه شناخت و معرفت گام برمی‌دارد گریز و گزیری از پاك‌سازی درونِ خویش به عنوان ظرف معلومات ندارد و برای بهتر دیدن باید فضای ذهن و جان را از آلودگی‌ها و غبارهای غفلت و گناه زدود؟
ضرورت تحقیق:
از آنجایی كه همة جهان‌بینی‌ها، از نوعِ شناختِ انسان‌ها از جهان هستی نشأت می‌گیرند و شناخت‌های صحیح و سقیم هستند كه جهان‌بینی‌ها را شكل می‌دهند و از طرفی هم متون دینی همه ادیان الهی و سخنان بزرگان هر دینی بر كسب شناخت و ادراكی بی‌پیرایه تأكید فراوان دارند لذا برای رسیدن به ایدئولوژی صحیح، باید، نوع شناخت و ادراك خود را از كجی و اعوجاج مصون بداریم.
از دیرباز بشر به دنبال دستیابی به معرفتی ناب و ادراكی دقیق بوده است تا خود و دیگران را از تاریكی‌های جهل و گمراهی برهاند. و به نور ادراك و معرفت دست یابد و در شأن و منزلت به قلة رفیع جایگاه عالمان و عارفان حقیقی برسد. چرا كه قرآن مجید شأن عالمان را رفیع دانسته و آنان را از جاهلان ممتاز نموده است: ﴿هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[2].
و در رفعت مقام عالمان می‌فرماید: ﴿یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ﴾[3].

2-3-3-4. مسمومیت ناشی ازداروهای بی­حسی موضعی………………………………..21
2-3-3-5. درمان مسمومیت با دارو­های بی­حسی موضعی………………………………….22
2-4. روش­های ایجاد شلی عضلانی………………………………………………………….23
2-5. روش­های بی­دردی و بی­حسی ناحیه­ای و موضعی در سگ……………………………..24
2-5-1. بی­حسی و بی­دردی در اندام حرکتی……………………………………………………24
2-5-1-1. بی­حسی اپیدورال خاجی – کمری………………………………………………….25
2-5-1-2. بی­حسی شبکه اعصاب بازویی………………………………………………………25
2-5-1-3. بی­حسی ناحیه­ای وریدی………………………………………………………………26
2-6. روش تزریق داخل استخوانی……………………………………………………………..26
2-6-1. فیزیولوژی تجویز داخل استخوانی………………………………………………………28
2-6-2. مکان­های تزریق داخل استخوانی………………………………………………………28
2-6-3. ابزار­های مورد استفاده برای تزریق داخل استخوانی……………………………….29
2-6-4. عوارض جانبی تزریق داخل استخوانی………………………………………………..30
2-7. روش بی­حسی ناحیه­ای داخل استخوانی………………………………………………..31
2-8. درد و ارزیابی آن………………………………………………………………………………32
2-9. رادیوگرافی استخوان……………………………………………………………………….33
2-9-1. تخریب استخوان یا استئولیز………………………………………………………….33
2-9-2. تشکیل استخوان…………………………………………………………………………34
2-9-3. استئومیلیت………………………………………………………………………………35
2-9-3-1. استئومیلیت حاد……………………………………………………………………….36
2-9-3-2. استئومیلیت مزمن…………………………………………………………………37
2-9-4. عوامل ایجادکننده استئومیلیت………………………………………………………….37
2-10. دارو­های آرامبخش و ضد­انعقاد……………………………………………………………….38
2-10-1. آسپرومازین …………………………………………………………………………………38
2-10-2. میدازولام…………………………………………………………………………………….39
2-10-3. هپارین سدیم……………………………………………………………………………..40
فصل سوم: روش تحقیق و پژوهش……………………………………………………………….41
3-1. مواد و لوازم مورد استفاده…………………………………………………………………….42
3-2. داروهای مورد استفاده………………………………………………………………………..42
3-3. روش كار…………………………………………………………………………………………42
فصل چهارم: نتایج…………………………………………………………………………………..49
فصل پنجم: بحث و پیشنهادات………………………………………………………………….60

5-1. بحث………………………………………………………………………………………………61

 

5-2. پیشنهادات……………………………………………………………………………………..63
منابع…………………………………………………………………………………………………64
چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………….67
چکیده:
مقدمه: بی­حسی ناحیه­ای داخل استخوانی دارای سه خصوصیت بیهوشی عمومی شامل بی­دردی، شلی عضلانی و بی­حرکتی بوده، خطرات بیهوشی عمومی را نداشته و در مواقع اورژانس و عدم دسترسی به عروق نیز استفاده می­شود.
هدف: بررسی بی­دردی حاصل از این روش، ارزیابی درصد موفقیت اجرایی روش و ارزیابی عوارض جانبی موضعی و سیستمیک این روش بود.
روش­کار: بیست قلاده سگ نر سالم از نژاد مخلوط با محدوده سنی 6 ماهه تا 3 ساله به شکل تصادفی انتخاب شدند. به صورت تصادفی ده قلاده از آنها در گروه تیمار و 10 قلاده نیز در گروه شاهد قرار گرفته و کاری روی گروه شاهد انجام نشد. ابتدا گروه تیمار تحت القاء آرامبخشی توسط داروهای آسپرومازین مالئات و میدازولام هیدروکلراید قرار گرفتند. بی­حسی موضعی در پوست و ضریع استخوان صورت گرفته و با استفاده از مته سوراخی جهت تزریق در یک کورتکس متافیز استخوان­های زند­زبرین و یا درشت­نی ایجاد شده و 4 میلی­لیتر لیدوکائین هیدروکلراید 1% در مغز استخوان تزریق شد. تورنیکت در بالای مفصل بالایی استخوان بسته شده و لیدوکائین 25/0% یا 5/0% با دوز 5 میلی­گرم بر کیلوگرم وزن بدن داخل مغز استخوان تزریق شد. آزمایش بی­دردی با ایجاد سوراخی به عرض 5 میلی­متر در دیافیز استخوان صورت گرفت. ارزیابی بی­دردی توسط نظارت چشمی رفتار حیوان به روش Numerical rating scale صورت گرفته و همزمان تعداد ضربان قلب اندازه­گیری شد. ارزیابی مسمومیت با لیدوکائین تا 30 دقیقه پس از باز کردن تورنیکت صورت گرفته و ارزیابی وقوع استئومیلیت توسط رادیوگرافی 14 روز بعد انجام شد.
نتیجه: در مقایسه ضربان قلب گروه شاهد با گروه تیمار در مراحل اجرای آزمایش اختلاف معنی داری مشاهده شد که به شکل افزایش در گروه تیمار به دلیل اثر داروی آرامبخش بود (P<0.05). مقایسه ضربان قلب گروه تیمار در زمان آرامبخشی با مراحل مختلف اجرای روش در همین گروه، تنها بیانگر افزایش معنی دار در زمان ایجاد سوراخ تزریق است (P<0.05). درصد درد گزارش شده توسط ناظر در هنگام ایجاد سوراخ تزریق، تزریق بی­حسی اولیه، تزریق بی­حسی اصلی و تست بی­دردی با مته در حیواناتی که نمره درد بیشتر از صفر داشتند به ترتیب 80، 40، 30 و صفر درصد بوده و باز کردن تورنیکت تا 30 دقیقه بعد آن در هیچ یک از موارد، مسمومیتی را نشان نداد. درصد موفقیت اجرای روش 90% و درصد وقوع استئومیلیت تا 2 هفته بعد از اجرای روش 6% بود. این روش راحت، سریع و با عوارض جانبی کمی بوده، بی­دردی 100% در اندام حرکتی ایجاد کرده و با وجود اینکه مته پنجره­ای به قطر 5 میلی­متر در کورتکس استخوان ایجاد می­کند، حیوان دردی احساس نمی­کند.
فصل اول: طرح مسئله
1-1- بیان مسئله

پدیده­ای که توسط وندل هولمز درسال 1846 به نام واژه ی بیهوشی[1] بیان شد، ایجاد برگشت پذیر بی­دردی را در بیمار توصیف می­کند. بیهوشی پدیده­ای تجربی است و بر اساس پیشرفت علم و تکنولوژی گسترش پیدا کرده است و علاوه بر این خصوصیات یک هنر را داراست (Clarke and Trim 2013). امروزه دستیابی به روش­های جدید بیهوشی برای تأمین نیاز­های مختلف و جدید بیماران و متخصصان و همچنین رفع مشکلاتی که در انجام بیهوشی وجود داشته، چالشی دائمی برای محققان محسوب می­شود

این مطلب را هم بخوانید :

. در حال حاضر به علت خطر­های بیهوشی عمومی و مسائلی که قبل و بعد از آن (مثل پرهیز غذایی) باید رعایت شود، استفاده از روش­های جایگزین به جای بیهوشی عمومی امری بدیهی است (Clarke and Trim 2013). بیهوشی عمومی به دو دسته تزریقی و استنشاقی تقسیم شده که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارا می­باشند. بیهوشی تزریقی دارای مزایای تجویز آسان و القاء سریع بوده و دارای معایب تجمع در بدن و عدم کنترل عمق بیهوشی پس از تجویز دارو می­باشد. بیهوشی استنشاقی دارای مزایای کنترل عمق بیهوشی و باز بودن مسیر هوایی ودارای معایب وسایل و داروهای پیچیده و گران قیمت است (Tranquilli, Thurmon et al. 2013). جراحی بر روی اندام حرکتی حیوانات کوچک جزء

کنترل بیولوژیک دارای برخی مزایا نسبت به دیگر روشهای کنترل آفات به ویژه آفت کش های شیمیائی است. این روش برای کاربر و محیط ایمن است، پس ماند ندارد و به مراتب مقرون به صرفه تر است. معمولا پایدار است، نیاز به اقدام مجدد و مداوم مثل چیزی که در مورد استفاده از آفت کش ها لازم است ندارد و در بسیاری موارد به راحتی اجرا می شود. مزیت دیگر این که عوامل بیولوژیکی اغلب این مطلب را هم بخوانید :