4-2)شناسایی شاخصهای نهائی …………………………………………………………………………………33

4-3) تعیین اولویت معیارها و گزینه ها با استفاده از تكنیك AHP………………………….33

4-3-1) تعیین اولویت معیارها و گزینه های اصلی بر اساس هدف …………………………..34

4-3-2) مقایسه و تعیین اولویت گزینه ها …………………………………………………………………37

4-3-2-1) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس دوره بازگشت سرمایه …………………………37

4-3-2-2) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس نرخ بازده سرمایه ………………………………..39

4-3-2-3) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس اشتغالزایی …………………………………………..40

4-3-2-4) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس افزایش  ظرفیت تولید ………………………..42

4-3-3) اولویت نهائی گزینه ­ها ………………………………………………………………………………….43

فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادها

5-1) خلاصه ……………………………………………………………………………………………………………….47

5-2) نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………47

5-3) پیشنهادها …………………………………………………………………………………………………………48

ضمائم و پیوستها                                                                            صفحه

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………..50

این مطلب را هم بخوانید :

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………52

چكیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………54

چکیده

هدف این مقاله بررسی وتعیین اولویت بندی اقتصادی سرمایه گذاری دربخش کشاورزی استان فارس میباشد. با وجود متغییرهای متعدد، دراین تحقیق  از 8 گزینه آبیاری تحت فشار، برقی کردن چاهها،احداث باغ وجنگل ومراتع، پرورش طیور، آبخیزداری، صنایع تبدیلی، شیلات و آبزیان و گلخانه با چهار معیار دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده سرمایه، اشتغالزایی و افزایش ظرفیت تولید برای انتخاب بهترین گزینه از بین 8 گزینه با استفاده از مدل­های تصمیم گیری چند معیاره و روش سلسله مراتبیAHP   استفاده شده است.

در این تحقیق بیشترین اولویت گزینه ها براساس دوره بازگشت سرمایه و نرخ بازده سرمایه به آبخیزداری، و بر اساس اشتغالزایی به صنایع تبدیلی، و براساس افزایش ظرفیت تولید به پرورش طیور تخصیص یافت .ودر نهایت صنایع تبدیلی باوزن 166/.بعنوان بهترین گزینه برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس شناخته شد .

کلمات کلیدی: اولویت بندی ،سرمایه گذاری ،AHP  ، کشاورزی ،معیارها ،گزینه ها

فصل اول

كلیات تحقیق

1-1- مقدمه

تولیدکنندگان محصولات کشاورزی برای  تامین سرمایه و اعتبار مورد نیاز خود در تولید محصول به روشهای گوناگونی عمل می کنند. استفاده از پس انداز شخصی، دریافت وام و تسهیلات از منابع اعتباری (نظیر بانکها، مؤسسات و صندوقهای اعتباری) از جمله مناسبترین راههای ممکن برای حل مشکل کمبود سرمایه توسط کشاورزان است. در مباحث توسعه کشاورزی یکی از راه حل های رفع مشکل مالی کشاورزان، تامین مالی به عنوان رکن اساس تولید است که نقش مهمی در تمرکز و جهت دهی به سرمایه های اندک روستاییان و ایجاد روحیه مشارکت و کارگروهی دارد (اسکیپ، 1994). استفاده از سرمایه، به عنوان یک روش مداخله مستقیم در توسعه، مورد توجه اغلب مکتب های فکری توسعه قرار گرفته است. این شیوه با گسترش بازارهای جدید و ارتقای فرهنگ مدیریتی، زمینه مناسبی برای حکمرانی کارآمد دولت در توسعه کشاورزی فراهم می سازد (روت، 1997).

 1-2- بیان مسئله

در اقتصاد ایران بخش کشاورزی یکی از ارکان مهم و حیاتی به شمار می رود که به سبب سهم آن در تولید ناخالص ملی به میزان 23 درصد، در صادرات غیر نفتی معادل 20 درصد و در تامین نیازهای غذایی به میزان  75 درصد باید در بخش اولویت سرمایه گذاری مورد توجه خاصی  قرار گیرد (وزارت جهاد کشاورزی، 1386).

در جهان در حال آزاد سازی و جهانی شدن، بی شك در صورتی رشد و توسعه اقتصادی می تواند تداوم داشته باشد كه كشورها بتوانند فعالیت های دارای ارزش افزوده بالاتر و جدیدتر را گسترش دهند و به تولید كالاها وخدماتی اقدام كنند كه موقعیت و جایگاه آنان را در بازارهای رقابتی حفظ كند. برای رسیدن به این هدف  سرمایه گذاری ابزاری موثر و ضروری است .

لازمه رشد و توسعه اقتصادی در كلیه جوامع انسانی اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه سرمایه گذاری برای افزایش كمی و كیفی تولید كالا و خدمات است. سرمایه گذاری باعث ایجاد فرصت های شغلی جدید و بهبود رفاه عمومی از جهات گوناگون می گردد.

جهت شكوفایی بخش کشاورزی خط مشی محض و قطعی وجود ندارد، اما همواره جهت برگزیدن استراتژی های موثر نیاز به بازنگری سرمایه گذاری انجام شده و سوق دادن آن به سوی خط مشی بهینه می باشد بدین منظور انجام مطالعات و پژوهش های هدفمند، ضروریست تا بتوان از نتایج انها راهكار های نوین و مؤثری فراروی صاحبان سرمایه و فعالان بخش کشاورزی گذارد.

معمولاًسرمایه گذاری در مناطقی جذابیت دارد كه موانع سرمایه گذاری تولید حداقل بوده و سرمایه گذار به انتظارات سرمایه گذاری خود پاسخی مناسب دریافت دارد و از طرف دیگرتسهیلات زیربنایی اعم از عوامل فیزیكی واجتماعی، موجود باشد. تولیدکنندگان محصولات کشاورزی برای تامین سرمایه و اعتبار مورد نیاز خود در تولید محصول به روش های گوناگونی عمل می کنند. استفاده از پس انداز شخصی، دریافت وام و تسهیلات از منابع اعتباری (نظیر بانکها، مؤسسات و صندوقهای اعتباری) از جمله مناسبترین راههای ممکن برای حل مشکل کمبود سرمایه توسط کشاورزان است (نجفی و دهقانیان، 1391).

اصول كلی جهت برگزیدن اولویت خاص جهت سرمایه گذاری، كه عموماً سرمایه گذاران با آن روبرو می باشند، شامل دو عامل اساسی بیرونی و درونی  است .
عامل بیرونی شامل  استراتژی های كلان دولت است كه چگونگی آن به طور موثر در جذب سرمایه در بخش های مختلف تأثیرگذار خواهد بود.
عامل درونی  عبارت از امكانات و توانمندیهای منطقه ای است و می تواند همانند اهرمی برای هدایت و استفاده بهینه از سرمایه با بررسی وشناسایی مزیت های هر منطقه مد نظر قرارگیرد.

بدیهی است چنانچه فعالیت کشاورزی متناسب با این دو عامل ایجاد گردد به نحو شایسته ای رشد نموده و روند پویای خودرا حفظ خواهد كرد.

استان فارس از دو عامل بیرونی ودرونی بهره مند است. به طوری كه هم از نظر موقعیت جغرافیایی وهم از نظر بنیان های تولیدی یكی از مناطق نسبتاً مناسب، حاصلخیز و تجهیز شده كشور محسوب می شود.

استان فارس با تكیه بر توان تولید و موقعیت جغرافیایی مناسب ، وجود نیروی کار جوان و خلاق و کارآفرینان فعال می تواند یكی از اولویت های سرمایه گذاری را که همان دسترسی به بازار بزرگ کشاورزی در کشور است را تامین و در جذب سرمایه گذاران ایفای نقش کند.

با توجه به اینکه متغیرهای متعددی در رتبه بندی سرمایه گذاری استان دخالت دارد، در این تحقیق سعی شده است تا این متغیرها در غالب عناوین کلی بیان گردد. همچنین با توجه به بررسی نظری موضوع هم در حوزه سرمایه گذاری و هم در زمینه سرمایه گذاری از یک سوال بعنوان سوال اصلی تحقیق و یک فرضیه در جهت تعریف سوال استفاده شده است.

1-2- 1-  تعریف سرمایه گذاری

سرمایه گذاری[1] به معنی گذاشتن پول در یک عملیات اقتصادی با انتظار سود از آن است. به طور دقیق تر سرمایه گذاری تعهد پول یا سرمایه برای خرید اموال، وسایل یا دارائی‌های دیگر، به منظور انتفاع از برگشتهای سودمند و مفید در قالب بهره، سود سهام یا قدردانی از ارزش وسایل (منافع سرمایه) می باشد که وابسته به پس انداز یا کاهش مصرف است. سرمایه گذاری در بسیاری ناحیه‌های اقتصادی مثل حوزه مدیریت کسب و کار یا دارائی و مالیه اعم از خانواده‌ها، بنگاهها یا دولتها مورد بحث قرار می‌گیرد. یک سرمایه گذاری شامل انتخاب توسط یک شخص یا یک سازمان مثل پانسیون سرمایه حقوق بازنشستگی،

فصل سوم……………………………………………………………………………………………………… 40

3-1-زمان انجام آزمایش…………………………………………………………………………………….. 41

3-2-محل انجام آزمایش و مشخصات آن………………………………………………………………… 41

3-3-قفس‌های آزمایش………………………………………………………………………………………. 41

3-4-آماده‌سازی سالن پرورش………………………………………………………………………………. 41

3-5-ماده آزمایشی…………………………………………………………………………………………….. 42

3-6-دما و رطوبت…………………………………………………………………………………………….. 42

3-7-تهویه………………………………………………………………………………………………………. 42

3-8-نوردهی……………………………………………………………………………………………………. 43

3-9-برنامه‌های بهداشتی و واکسیناسیون…………………………………………………………………… 43

3-10-ماده آزمایشی…………………………………………………………………………………………… 44

3-11- مدل آماری طرح……………………………………………………………………………………… 44

3-12-تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………… 45

3-13-نحوه پیاده‌ نمودن طرح……………………………………………………………………………….. 45

3-14-تنظیم و تهیه جیره‌های آزمایشی…………………………………………………………………….. 45

3-15-پارامترهای اندازه‌گیری شده بعد از کشتار…………………………………………………………. 47

3-16-صفات مورد بررسی در آزمایش……………………………………………………………………. 48

3-16-1-میانگین خوراک مصرفی…………………………………………………………………………. 48

3-16-2-میانگین افزایش وزن……………………………………………………………………………….. 49

3-16-3-ضریب تبدیل غذایی………………………………………………………………………………. 51

3-16-4-درصد تلفات……………………………………………………………………………………….. 51

3-16-5-پارامترهای اندازه‌گیری شده بعد از کشتار……………………………………………………… 52

3-16-6-وزن زنده…………………………………………………………………………………………….. 52

3-16-7-درصد وزن لاشه خالص (لاشه آماده طبخ)……………………………………………………. 52

3-16-8-درصد وزن سینه……………………………………………………………………………………. 52

3-16-9-درصد وزن ران…………………………………………………………………………………….. 52

3-16-10-وزن قلب…………………………………………………………………………………………… 53

3-16-11-وزن سنگدان………………………………………………………………………………………. 53

3-16-12-درصد وزن چربی محوطه بطنی……………………………………………………………….. 53

3-16-13-درصد وزن کبد…………………………………………………………………………………… 53

3-17-اندازه‌گیری پارامترهای خونی……………………………………………………………………….. 54

3-17-1-گلوکز خون…………………………………………………………………………………………. 54

3-17-1-1-اساس آزمایش………………………………………………………………………………….. 54

3-17-1-2-روش انجام آزمایش…………………………………………………………………………… 54

3-17-1-3-محاسبات………………………………………………………………………………………… 55

3-17-2-تری‌گلیسرید………………………………………………………………………………………… 55

3-17-2-1-اساس آزمایش………………………………………………………………………………….. 55

3-17-2-2-روش انجام آزمایش…………………………………………………………………………… 56

3-17-2-3-محاسبات………………………………………………………………………………………… 56

3-17-3-کلسترول…………………………………………………………………………………………….. 56

3-17-3-1-اساس آزمایش………………………………………………………………………………….. 56

3-17-3-2-روش انجام آزمایش…………………………………………………………………………… 57

3-17-3-3-محاسبات………………………………………………………………………………………… 57

فصل چهارم…………………………………………………………………………………………………… 59

4-1-اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین بر مصرف خوراک جوجه‌های گوشتی……………. 60

4-2- اثر افزودن سطوح مختلف ال-کارنیتین بر مصرف خوراک جوجه‌های گوشتی…………….. 61

4-3- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین و ال-کارنیتین بر مصرف خوراک جوجه‌های گوشتی 62

4-4- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین بر افزایش وزن جوجه‌های گوشتی…………………. 64

4-5- اثر افزودن سطوح مختلف ال-کارنیتین بر افزایش وزن جوجه‌های گوشتی………………….. 65

4-6- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین و ال-کارنیتین بر افزایش وزن جوجه‌های گوشتی. 66

4-7- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین بر ضریب تبدیل غذایی جوجه‌های گوشتی…………. 68

4-8- اثر افزودن سطوح مختلف ال-کارنیتین بر ضریب تبدیل غذایی جوجه‌های گوشتی………….. 70

4-9- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین و ال-کارنیتین بر ضریب تبدیل غذایی جوجه‌های گوشتی        71

4-10- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین بر صفات لاشه جوجه‌های گوشتی…………………. 73

4-11- اثر افزودن سطوح مختلف ال-کارنیتین بر صفات لاشه جوجه‌های گوشتی…………………… 77

4-12- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین و ال-کارنیتین بر صفات لاشه جوجه‌های گوشتی.. 81

4-13- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین بر فاکتورهای خونی جوجه‌های گوشتی…………… 84

4-14- اثر افزودن سطوح مختلف ال-کارنیتین بر فاکتورهای خونی جوجه‌های گوشتی……………. 86

4-15- اثر افزودن سطوح مختلف آتورواستاتین و ال-کارنیتین بر فاکتورهای خونی جوجه‌های گوشتی          88

فصل پنجم……………………………………………………………………………………………………….. 90

5-1-عملکرد تولید……………………………………………………………………………………………….. 91

5-1-1-خوراک مصرفی……………………………………………………………………………………….. 91

5-1-2- افزایش وزن…………………………………………………………………………………………….. 92

5-1-3-ضریب تبدیل غذایی…………………………………………………………………………………… 92

5-2-صفات لاشه………………………………………………………………………………………………… 94

5-2-1-لاشه………………………………………………………………………………………………………. 94

5-2-2-چربی محوطه بطنی…………………………………………………………………………………….. 94

5-2-3-وزن کبد…………………………………………………………………………………………………. 95

5-2-4-وزن ران و سینه…………………………………………………………………………………………. 96

5-2-5- وزن قلب و سنگدان…………………………………………………………………………………… 96

این مطلب را هم بخوانید :

5-3-فاکتورهای خونی………………………………………………………………………………………….. 97

5-3-1-گلوکز……………………………………………………………………………………………………. 97

5-3-2-کلسترول…………………………………………………………………………………………………. 97

5-3-3-تری گلیسرید……………………………………………………………………………………………. 97

5-3-4-آلکالین فسفات…………………………………………………………………………………………. 98

5-3-5-LDL و HDL ……………………………………………………………………………………….. 98

6-3-5-اسید اوریک…………………………………………………………………………………………….. 98

نتیجه گیری نهایی ……………………………………………………………………………………………………………..99

منابع:………………………………………………………………………………………………………………… 100

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………117

 چکیده

گوشت طیور به عنوان یک منبع پروتئینی ایده‌آل در سراسر دنیا به حساب می‌آید از طرفی با توجه به مساله بازارپسندی و استفاده زیاد آن توسط مردم اهمیت دادن به میزان ذخیره چربی در گوشت طیور یک

جدول(4-5 ) مقایسه میانگین اثر پتاسیم و اثرمتقابل تاریخ کاشت وپتاسیم بر  درصدروغن…………………………………………..31

جدول (4-6)  مقایسه میانگین اثر پتاسیم واثر متقابل پتاسیم و تاریخ کاشت  بر  عملکردروغن…………………………………….41

جدول(4-7) مقایسه میانگین اثر پتاسیم و اثر متقابل پتاسیم و تاریخ کاشت بر  درصدسیلیمارین………………………………….34

جدول (4-8) مقایسه میانگین اثر پتاسیم و اثر متقابل تاریخ کاشت وپتاسیمبرعملکردسیلیمارین…………………………………34

چکیده

ماریتیغال ( Silybum marianum L.)از خانواده کاسنی (Asteraceae) گیاهی دارویی، علفی و یکساله است که در نقاط مختلف ایران به صورت وحشی یافت میشود. مواد مؤثره دانه های گیاه ماریتیغال از نوع فلاونولیگنان ها هستند که این مواد5/1تا3 درصدوزن دانه ماریتیغال راتشکیل می دهند. مهمترین فلاونوئیدهای موجود در دانه های این گیاه عبارتند از: سیلیبین، سیلی کریستین وسیلی دیانین که مجموعه آنها تحت عنوان ترکیبات سیلیمارین شناخته می شوند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف پتاسیم و تاریخ کاشت های مختلف بر روی صفات کمی و کیفی گیاه دارویی ماریتیغال Silybum marianum L.))دراستان فارس، شهرستان اقلید بود. آزمایش درقالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارها شامل 3 تاریخ کاشت (20اردیبهشت,30اردیبهشت و10خرداد) و 3 سطح کود پتاسیم (150,100,0 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای تاریخ کاشت و کود پتاسیم تاثیر معنی داری بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه ماریتیغال دارند، اما اثرات متقابل این دو تیمار معنی دار نبود. بیشترین کمیت صفات رشدی همچون ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعدادگل آذین و قطر گل آذین در تاریخ کاشت دوم یعنی 30 اردیبهشت بدست آمد. شواهد نشان می دهد که تیمار کود پتاسیم بیشترین تاثیر را بر روی صفات کیفی گیاه از جمله درصد روغن، درصد سیلیمارین، عملکرد روغن و عملکرد سیلیمارین  داشت. همچنین، بالاترین مقدار روغن در تیمار 150 کیلوگرم  در هکتار پتاسیم بدست آمد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که تیمار تاریخ کاشت 30 اردیبهشت به همراه  تیمار 150 کیلوگرم در هکتار کود پتاسیم برای داشتن حداکثر رشد و نمو و بالاترین عملکرد گیاه مناسب می باشد و می توان برای مناطق جغرافیایی با شرایط زیست بوم مشابه توصیه نمود.

کلمات کلیدی: ماریتیغال، صفات مورفولوژیکی، روغن دانه، سیلیمارین

فصل اول

مقدمه

1-1 مقدمه:

جوامع بشری از ابتدای شكل‌گیری در ارتباط نزدیك با محیط اطراف خود بوده و از اجزاء تشكیل دهنده محیط، برای بدست آوردن غذا و دارو استفاده كرده است، شناخت وکاربرد  گیاهان برای تهیه  غذا و دارو به طور مسلم از طریق آزمون و خطا بوده و به تدریج انسان توانست احتیاجات خود را از محیط اطراف خود تأمین نماید. با شكل‌گیری تمدن‌ها و فراهم آمدن امكانات بیشتر، شناخت انسان به تدریج كامل‌تر گشت.(جم زاده،1388 ). گیاهان دارویی یكی از منابع مهم برای درمان بیماری‌ها بوده‌اند و در تمدن‌های پیشین جمع‌آوری و كشت آن‌ها در مكان‌های مقدس نظیر دیرها و صومعه‌ها متداول بوده است (جم زاده،1388 ). استفاده از گیاهان در طب سنتی در ایران و سایر كشورهای جهان متداول بوده و بر اساس شواهد تاریخی، كشور ایران در این زمینه پیشتاز و از كشورهای مطرح جهان بوده است (جم‌زاد، 1388).

استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر انسان است چون بیماری­ها با پیدایش بشر متولد شده­اند و اسناد چند هزار ساله موجود در تاریخ طب و دارو­سازی حاوی تجربیات و اطلاعات ارزشمند گیاهان درمانی می­باشد،که تا چند دهه گذشته آنچه به  عنوان دارو مورد استفاده قرار می­گرفت از منابع طبیعی و به طور عمده از گیاهان به­دست می­آمد. با پیشرفت سریع علوم از یک سوء، و مسائل اقتصادی از سوی دیگر از مصرف گیاهان دارویی به صورت گذشته کاسته شد و داروهای شیمیایی در بسیاری موارد جایگزین آنها شدند(امیدبیگی،1376 ) اما تجربه چند دهه اخیر نشان می­دهد که داروهای شیمیایی با تمام کارایی که دارند، اثرات نا­مطلوب و ناگوار, بسیاری به همراه دارند،که  امروزه ثابت شده است  کمتر ماده خالصی وجود دارد که دارای اثرات سوء نباشد به همین دلیل در دو دهه اخیر بازگشت به استفاده از گیاهان دارویی مورد توجه بسیار قرار گرفته است و دانشگاه­ها، مراکز تحقیقاتی، کارخانه­ها و سازمان بهداشت جهانی  [1]برنامه­های وسیعی جهت استفاده گیاهان دارویی تدارک دیده، و نقش گیاهان دارویی را در قرن بیست و یکم سرنوشت ساز تلقی نموده­اند، با توجه به اینکه در حال حاضر مواد اولیه دارویی در ایران کمتر ساخته می­شود و در صنعت داروسازی به طور اساسی نیازمند به این مواد می­باشیم، استفاده از منابع گیاهان دارویی داخلی یکی از راه­های کاهش این نیاز است که از دیر زمان در ایران به طور سنتی رواج داشته است، اما استفاده­های صحیح از گیاهان دارویی مشروط به وجود اطلاعات دقیق و علمی است که متأسفانه بر اثر مرور زمان و به علت دخالت افراد نا­ آگاه و سود­جو منحرف گشته و افسانه­ها و مطالب غیر واقع به آن­ها اضافه شده است که باید آن­ها را از هم جدا نمود و این جدا­سازی احتیاج به افراد متخصص و صاحب نظر دارد تا نتایج حاصله قابل کاربرد باشد(امیدبیگی،1376 ). در اوایل قرن حاضر پیشرفت علم شیمی و کشف سیستم­های پیچیده­ی سنتز ارگانیک منجر به توسعه­ی صنعت دارو­سازی و جایگزینی شیمی درمانی شد، بدین طریق پزشکی مدرن توانست بسیاری از بیماری­ها غیر قابل علاج و غالباً مرگ آور را درمان کند. با وجود این گیاهان دارویی و داروهایی که از آن­ها تهیه می­­شدند هرگز به طور کامل کنار گذاشته نشدند(امیدبیگی،1376 ). طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی امروزه بیش از 80 درصد مردم جهان (نزدیک به 5 میلیارد نفر)، برای درمان بیماری­ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می­کنند، تقریباً یک چهارم دارو­های تهیه شده­ی دنیا داروی منشأ گیاهی هستند که یا مستقیماً از گیاهان عصاره گیری شده­اند و یا بر اساس ترکیب گیاهی، سنتز شده­اند(امیدبیگی،1376 ). واژه گیاهان دارویی تنها به تسکین دهنده آلام مردم اطلاق نمی­شود بلکه این گیاهان در زیر گروه غذا به عنوان طعم دهنده­ها، نوشنیدنی­ها، شیرین­کننده­ها، رنگ طبیعی و حشره­کش وهمچنین به عنوان ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار میگیرند(امیدبیگی، 1376).با نظری اجمالی به فرهنگ مصرف داروهای گیاهی در ایران متوجه میراث با ارزش این گیاهان در طب غنی سنتی ایران می­شویم. از طرفی فلات وسیع ایران از اقلیم­ها و محیط­های گوناگون برخوردار است به همین دلیل بیش از 7500 گونه گیاهی مختص به ایران است، از این رو به حق فلور ایران یکی از منابع دارو خیز جهان محسوب می­شود (زارع زاده، 1383)

1-2 تاریخچه گیاهان دارویی:

ایرانیان از دیرباز و حتی پیش از دیگران در زمینه گیاهان دارویی و کاربرد درمانی آن­ها از دانش پیشرفته­ای برخوردار بوده­اند(دوازده امامی،1382 ). نمونه بارز آن کتاب اوستاست، در یکی از پنج کتاب تشکیل دهنده اوستا، بخش­های پرشماری به گیاه درمانی، معرفی گیاهان دارویی و کاربرد آن­ها اختصاص یافته است(دوازده امامی،1382 ). اما متاسفانه در لشکر کشی اسکندر مقدونی، کتابخانه مشهور اسکندریه در آتش سوزی عمدتاً نابود شدو بدین ترتیب، سوابق گیاه شناسی شرق کهن در دو تمدن ایران و مصر بر اثر این آتش سوزی­ها، فاقد هر گونه مدرک دیرینه شناخت گیاهان دارویی و خواص آن­ها گردید، متأسفانه بعد­ها نیز بر اثر تخریب فرقه اسماعیلیه و آتش زدن کتابخانه­های آن به­وسیله هلاکوخان مغول، بقیه آثار مکتوب گیاهان دارویی، که توسط این فرقه جمع­آوری شده بود، از میان رفت، تا اینکه در قرن هشتم و نهم میلادی، اطباء ایرانی رونق خاصی به طبابت ایران و جهان بخشیدند، به ­طوری­ که با پیدا شدن دانشمندان و نوابغی نظیر ابوعلی سینا و زکریای رازی با انتشار کتاب­های معروف خود (قانون و الحاوی) پیشرفت­های زیادی نصیب ملت ایران و جهانیان گردیدند (دوازده امامی، 1382).

1-3 رویکرد جهانی در استفاده از گیاهان داروئی:

رویكرد جهانی به استفاده از گیاهان دارویی و تركیب‌های طبیعی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی و نیاز مبرم به تحقیقات پایه‌ای و كاربردی وسیعی را در این زمینه نمایان می‌سازد(علیرضاکشفی بناب،1380 ). گیاهان دارویی یكی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی هستند كه در صورت شناخت علمی، كشت، توسعه و بهره‌برداری صحیح می‌توانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغال‌زایی و صادرات غیر نفتی هر کشوری داشته باشند، تنوع آب و هوا و شرایط اكولوژیك مختلف، باعث تنوع و غنای گیاهان دارویی در سراسر ایران شده است، لزوم تحقیقات همه جانبه و بهره‌برداری صحیح از این گیاهان، به ویژه در زمانی كه استفاده جهان از گیاهان دارویی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی شتاب بسیار بالایی گرفته است، لازم و ضروری است(علیرضاکشفی بناب،1380 ).

برنامه‌ریزی جامع برای گیاهان دارویی می‌تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در این بخش بالاخص در ابعاد كلان توسعه اقتصادی، زیست محیطی، بهداشتی (خودكفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایر ژنتیكی در عرصه ملی و جهانی به عنوان یك منبع درآمد ارزی برای كشور محسوب و ایفای نقش نماید. وجود برنامه‌ای جامع و هماهنگ بین مراكز تحقیقاتی، آموزشی و اجرایی و همچنین وجود اعتبار لازم در این امر می‌تواند راه‌گشای توسعه در گیاهان دارویی باشد(علیرضاکشفی بناب،1380 ). در این ارتباط یك نظام مدیریتی و جامع‌نگر نیازهای تحقیقاتی و اجرایی كشور را تعیین نموده و در نهایت با كنار هم قرار دادن نتایج بدست آمده، راه‌حل‌های مناسبی را به منظور توسعه در امر تولید و فرآوری گیاهان دارویی و در نهایت داروهای گیاهی ارائه خواهد نمود(علیرضاکشفی بناب،1380 ).

1-4 کشت و کار و تولید گیاهان دارویی:

امروزه نیاز بیش از حد بشر به منابع داریی,غذایی وآرایشی وتقاضا برای گیاهان دارویی به شدت افزایش یافته است ودر حال حاظر كشورهایی نظیر آمریكا، كانادا، چین، مجارستان و

این مطلب را هم بخوانید :

هیجان‌انگیزترین نقاط دنیا برای گردشگران ماجراجو

 هند بیش‌ترین تحقیقات و کار را در این زمینه انجام می‌دهند (رجحان، 1360).فراورده‌های گیاهی برای حفظ سلامت و تغذیه انسان‌ها و درمان بیماری‌ها به شکل داروها، آنتی‌اکسیدان‌ها، چاشنی‌ها، خوش‌ بو‌کننده‌ها، رنگ‌ها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌شوند(امین،1380 ).در سال‌های اخیر، به علت اثر سوء داروهای سنتتیک، استفاده از داروهای گیاهی دوباره رونق یافته و تقاضای جهانی برای این مواد گیاهی افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است و برخی از این داروها مانند داروهای گروه تروپان آلكالوئیدی، گروه اوپیوئیدی و داروهای ضد سرطانی بعضا جایگذین مناسب شیمیایی هم ندارند (امین، 1380).

از آنجایی که اكثر گیاهان دارویی در مرحله گلدهی برداشت می‌شوند و به تولید بذر جهت زادآوری نمی‌رسند به تدریج باعث از بین رفتن یك یا چند گونه می‌شوند، بنابراین در كشورهای مختلف اقدام به تولید بذر و كشت انبوهی این گیاهان نموده‌اند به طوری‌كه كشور پرو یك چهارم كل زمین‌های زراعی خود را به كشت این گیاهان اختصاص داده و یا كشور چین كه انیستیتو و مراكز تحقیقاتی فراوانی جهت تولید بذر و كشت گیاهان دارویی دارد (توکلی صابری و صداقت، 1379). کشور ما نیز دارای یکی از غنی‌ترین منابع گیاهان دارویی بوده که در نقاط مختلف ایران پراکنده شده‌اند، رجعت دوباره به استفاده از گیاهان دارویی و برداشت‌های بی‌رویه و مستقیم از طبیعت در دهه‌های اخیر از یک طرف و وقوع تنش‌های محیطی طبیعی از طرف دیگر موجب فرسایش شدید ژنتیکی در گونه‌های گیاهی پر ارزش گردیده است (امیدبیگی، 1376 ). این وضعیت تا جایی پیش رفته که برخی از گیاهان دارویی بومی یا از بین رفته و یا در معرض انقراض قرار گرفته‌اند (هویزه و همکاران ،1380)

1-5 اهمیت اقتصادی گیاهان دارویی:

در حال حاضر بهره‌برداری از گیاهان دارویی و برداشت از طبیعت در نقاط مختلف كشور صورت می‌گیرد(امیدبیگی،1376 ). در حالی‌كه آمار دقیقی از میزان تولید و مصرف گیاهان دارویی و مكمل‌های طبیعی در ایران در دست نیست(امیدبیگی،1376 ). نگاهی به برخی از آمارهای واردات و صادرات برخی از كشورها و ارزش فروش داروها و مكمل‌های گیاهی بیان كننده اهمیت اقتصادی گیاهان دارویی است. در سال 1977 میلادی در كشور آلمان تولیدات داروهای گیاهی به ارزش 6 میلیارد یورو بوده است (متین، 1382). در سال‌های 1980 تا 1985 طبابت گیاهی در شهرهای صنعتی اروپا 8 درصد افزایش یافت.طبق گزارش شركت آمریكایی فراست و سالیوان، در سال 1986 اروپائی‌ها مبلغ 560 میلیارد دلار صرف فراورده‌های طبیعی و مكمل‌های غذایی نمودند (مومنی، 1380). در سال 1989 واردات گیاهان دارویی مختلف توسط كشورهای اروپایی به میزان 550 میلیون دلار بوده و در همان سال،76 میلیارد دلار دارو ساخته شده است.بر اساس گزارش فائو[2]در سال 1995، ارزش صادرات گیاهان دارویی در جهان بالغ بر 880 میلیون دلار بوده است. در همین سال كشور چین با صادرات 337 میلیون دلار از گیاهان دارویی مقام اول صادرات را به خود اختصاص داد. نكته جالب توجه این كه در كشور چین بیش از 350 هزار هكتار زمین به كشت حدود 200 گونه دارویی اختصاص داشته و حدود 100 میلیون نفر در بخش گیاهان دارویی اشتغال دارند (محمدی‌ گلرنگ، 1380). در سال 1998 میلادی سطح زیر كشت در آلمان بیش از 14700 هكتار بوده و دریافتی از فروش داروهای گیاهی و شیمیایی در داروخانه‌های این كشور بالغ بر 22 میلیارد یورو بوده است (متین، 1382). در سال 1999 كشور ژاپن نزدیك به 101227000 دلار صرف واردات مواد موثره با منشاء گیاهی برای ساخت دارو نموده است (قنبری و همكاران، 1380). در سال 2000 تجارت گیاهان دارویی نزدیك به70 میلیارد دلار بوده است (رسام، 1380). در سال 2001 میلادی، آلمانی‌ها بیش از 5/1 میلیارد یورو خرج داروهای گیاهی نموده‌اند (متین، 1382).

1-6 وضعیت گیاهان دارویی در ایران:

ایران با برخورداری از سابقه تاریخی درخشان در طب، استعدادهای بالقوه جغرافیایی و اقلیمی (11اقلیم از 13 اقلیم جهانی)، دامنه تغییرات درجه حرارت روزانه (50 درجه سانتی‌گراد)، 300 روز آفتابی در سال، و تنوع بالای گونه گیاهی (7500 الی8000 گونه) که 10 تا 15 درصد آن دارویی است، توانایی بالقوه‌ای در زمینه توسعه و تولید گیاهان دارویی دارد (آزادبخت، 1378؛ امیدبیگی،1379).در حال حاضر حدود 66 هزار هكتار از ارضی كشاورزی در استان‌های مختلف كشور، به كشت گیاهان دارویی اختصاص دارد و از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود 65 هزار تن محصول تولید می‌شود (عصاره و سید اخلاقی، 1388). میزان صادرات كشور در سال 1386 به میزان 63 میلیون دلار ثبت شده است كه عمده‌ترین اقلام زیره، گشنیز و عصاره شیرین بیان بوده است(غلامشاهی،1388 ). این در حالی است كه ارزش كل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال 1386 به میزان 85 میلیون دلار بوده و بیش‌ترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی و فرآورده‌های مرتبط، معادل 59 میلیون دلار مربوط به اسانس‌ها می‌باشد (غلامشاهی، 1388). در حال حاضر 35 شركت داروسازی گیاهی در كشور مجوز فعالیت دارند و حدود 300 قلم داروی گیاهی در كشور تولید می‌گردد، كه حدود 4 درصد داروهای مورد استفاده جامعه را تشكیل می‌دهند و تعداد گیاهان مورد استفاده برای تهیه این داروها (طبق گزارش وزارت بهداشت) حداکثر 90 گونه گیاهی است.