روش تحقیق: 11

ساختار یا سازماندهی: 12

فصل نخست: شناخت جرم، ماهیت و انواع جرم 13

مبحث نخست:تعریف جرم در لغت و اصطلاح 14 

گفتار نخست: رابطه جرم با امنیت و نظم اجتماعی 19

گفتار دوم: انواع جرایم 20

گفتار سوم: عناصر تشكیل دهندۀ جرم 22

گفتار چهارم:  مبانی نظری جرم 24

مبحث دوم: ویژگی های جرم 25

الف- نسبی بودن جرم نسبت به جامعه 25

ج- نسبی بودن جرم از نظر زمان 26

د-نسبی بودن جرم از نظر پیامدها و نتایج 26

ح- نسبی بودن جرم از نظر فرد 26

مبحث سوم: تبیین دیدگاه های کژرفتاری اجتماعی 17

گفتار نخست: تبیین زیست شناختی 27

گفتار دوم: تبیین روان شناختی 27

گفتار سوم:  تبیین جامعه شناختی 28

الف) نظریه فشار ساختاری 29

ب) نظریه انتقال فرهنگی: 31

ج) نظریه کنترل اجتماعی: 31

د) نظریه برچسب زدن: 32

مبحث چهارم:  جرم و سرمایه اجتماعی 33

مبحث پنجم:  عوامل اجتماعی موثر  بر وقوع جرم 34

گفتار نخست:  فرهنگ و تمدن 36

گفتار دوم: آموزش و پرورش 36

گفتار سوم:  اعتقادات مذهبی 37

گفتار چهارم: نقش خانواده 38

گفتار پنجم:  شرایط اقتصادی 38

 

گفتار ششم:  سایر عوامل 40

مبحث ششم: خصیصه های سیاست گذاری مقابله با جرم 40

مبحث هفتم: انواع سیاست گذاری‌های مقابله و پیشگیری از جرم 41

گفتار نخست: سیاست دولتی (رسمی) 41

گفتار دوم: سیاست تقنینی 42

گفتار سوم: سیاست قضایی 43

گفتار چهارم : سیاست اجرایی 43

گفتار پنجم:  سیاست غیردولتی (سیاست مشارکتی) 44

فصل دوم: پیشگیری و انواع آن 46

مبحث نخست: واژه‌شناسی پیشگیری 47 

گفتار نخست: تعاریف پیشگیری از جرم 47 

مبحث دوم:  انواع پیشگیری از جرم 50

مبحث سوم: پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی 64

گفتار نخست:  ارکان پیشگیری طراحی محیطی 66 

مبحث چهارم:  جایگاه پیشگیری در سیاست های مقابله با جرم  69

مبحث پنجم : مراحل پیشگیری 70 

گفتارنخست: مرحله اول پیشگیری: 70

گفتاردوم : مرحله دوم پیشگیری: 71

گفتارسوم :مرحله سوم پیشگیری: 71

مبحث ششم :  نهادها و سازمان های تأثیرگذار بر مقوله پیشگیری و مقابله با جرم   

مبحث هفتم : لایحه پیشگیری از وقوع جرم: 75

مبحث هشتم : عوامل موثر تر در پیشگیری از وقوع جرم: 76

فصل سوم :تعریف پلیس و نقش آن در پیشگیری: 79

مبحث نخست: واژه شناسی پلیس: 80

گفتارنخست: پلیس در ایران: 80

گفتاردوم: وظایف پلیس نیروی انتظامی: 82

مبحث دوم: رویکرد های پلیس قبل و بعد از انقلاب اسلامی: 84

گفتار نخست: پلیس پیش از انقلاب: 84

این مطلب را هم بخوانید :

گفتار دوم: پلیس پس از انقلاب: 85

گفتار سوم: مبانی پیشگیری انتظامی: 86

مبحث سوم: تحقق اهداف پیشگیری کیفری و غیرکیفری: 87

گفتار نخست: تحقق اهداف پیشگیری کیفری: 87

گفتار دوم: تحقق اهداف پیشگیری غیر کیفری: 88

گفتار سوم: اقدامات پلیس در جامعه در جهت پیشگیری و کاهش جرایم: 89

مبحث چهارم: پیشگیری وضعی و اقدامات پلیسی: 91

مبحث پنجم: پیشگیری اجتماعی و اقدامات پلیسی: 94

گفتار نخست: اقدامات اجتماعی پلیس در راستای پیشگیری اجتماعی از جرم: 97

مبحث ششم: نقش پلیس در پیشگیری از وقوع جرم: 98

مبحث هفتم: نقش پلیس در برقراری امنیت اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی: 103

مبحث هشتم: پیشگیری پلیسی  

گفتار نخست: اقدامات پیشگیری کلاسیک  

گفتار دوم: اقدامات نوین پیشگیری پلیسی

فصل چهارم : جرایم رانندگی و پیشگیری از آنها توسط پلیس: 113

مبحث نخست: جرایم ناشی از تخلفات رانندگی: 114

گفتار نخست: جنایات ناشی از تخلفات رانندگی: 115

گفتار دوم:  سایر جرایم ناشی از تخلفات رانندگی: 118

مبحث دوم: عوامل موثر بر تخلفات رانندگی: 120

گفتار نخست:عوامل محیطی: 120

گفتار دوم : عوامل قانونی و اجرایی: 122

گفتار سوم: عوامل درونی انسان: 123

مبحث سوم: تاثیر افزایش جریمه ها بر كاهش جرائم راهنمایی و رانندگی: 125

مبحث چهارم آموزش و آگاه سازی: 131

مبحث پنجم: نقش پلیس راهور در کاهش جرم: 132

نتیجه گیری:: 133

ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ: 134

منابع و مآخذ:: 135

چکیده انگلیسی: 139

چکیده:

جامعه امروزی برای حل مؤثر مشكل جرایم و برقراری امنیت اجتماعی كه حق مسلم هر انسانی است، چشم امید به سوی پلیس دوخته است. تفكرات و راهبردهای پلیس نیز در حل معضل جرم و پیشگیری از وقوع آن با گذشت زمان سیر تكاملی به خود گرفته است. در گذشته، جامعه همواره از پلیس این نارضایتی را داشته كه هدف اصلی آنان فقط دستگیری مجرمان از طریق گشت های سنتیِ پلیس، تحقیقات جنایی و تماس های مردم با مراكز فوریت های پلیس بوده است. امروزه همچنین با پیدایش مسائل نو از جمله جرایم رانندگی، پلیس به محدودیت ها و عدم كفایت این ابزارها پی برده است، به استفاده از ابزارهای نوین درپیشگیری از وقوع جرایم علاقه مند شده است. از جمله این ابزارهای مدرن و جایگزین می توان به شناسایی نقاط جرم خیز از طریق فناوری های نوین رایانه‌ای، گماشتن گشت های هدایت شده در نقاط جرم خیز، گروه بندی نیروها،GPS  و GIS استفاده از گشت‌های پیاده و جامعه محور اشاره كرد. تفاوت اقدامات جدید با گذشته در آن است كه پلیس به جای واكنش در برابر جرایمی كه به وقوع پیوسته، سعی بر پیش بینی و پیشگیری از وقوع آنها دارد.

واژگان کلیدی: پلیس، جرایم، پیشگیری، نظم، راهنمایی و رانندگی، نقش موثر.

مقدمه:

نیروی پلیس در هر جامعه‌ای دارای ساختار خاصی است که با وظایف و کارکردهای آن مطابق و هماهنگ است و برای تحقق آن کارکردها از آموزش‌های تخصصی جهت تربیت منابع انسانی متخصص استفاده می‌نماید. رویکرد پیشگیری انتظامی به لحاظ ویژگیها و خصوصیات خود از قبیل کنشی، نظم‌مدار و شهروندمدار بودن از طریق به کارگیری ساختارها، کارکردها و آموزش‌های سنتی پلیس قابل تحقق نیست، بلکه دستیابی به آن مستلزم استفاده از ساختارهای جدید جهت پیش‌بینی کارکردهای جدید و با آموزش‌های تخصصی جدید است.

این تحقیق به  بررسی نقش پلیس در پیشگیری از جرایم پرداخته است تا در نهایت بتواند ضمن بررسی این موضوع که تا چه اندازه پلیس در پیشگیری از جرایم (تخلفات و جرایم راهنمایی و رانندگی) نقش داشته است، نسبت به ارائه راهکارهای مناسب جهت پیشگیری از این­گونه جرایم اقدام نماید.

بیان مسأله :

با توجه به پیشینه تاریخی، کلمه «پلیس» به لحاظ لغوی از ریشه یونانی «پولی تیا (Politia)» به معنای «شهر و اداره امور شهر» مشتق شده و در قرن چهاردهم میلادی به «پلیسی» و سپس در قرن پانزدهم به «پلیس» تغییر نام یافت که مفهوم آن «قاعده و قانون اداره شهر و مقررات لازم برای استقرار نظم در شهرها» است. یکی از تعاریفی که از پلیس ارائه شده، تعریف فارلیک (Farliak) است. به اعتقاد وی، پلیس عبارت است از: «یک سازمان دولتی که مأموریتش حمایت از قانون اساسی، جلوگیری از تخطی، تأمین نظم عمومی و حفظ مال و جان اشخاص می باشد» (رجبی پور، 1387: 115).

اما در معنای عام، پلیس به مجموع مقرراتی که برای حسن جریان امور اجتماعی از سوی قدرت عمومی وضع شده، گفته می شود (گودرزی بروجردی، 1384: 49). در قرون هجدهم و نوزدهم میلادی، مفهوم و کاربرد واژه پلیس شکل محدودتری داشت؛ اما این اصطلاح امروزه بیشتر برای توصیف نیروی اجتماعی شهری، که حفظ نظم عمومی و اجرای قانون را برای پیشگیری از جرایم، مجازات بزهکاران و کشف جرایم بر عهده دارد مورد استفاده قرار می گیرد (وایت، و هینس، 1382: 325). با شکل گیری قانون به منظور کنترل اجتماعی که با پیچیده شدن جوامع به وقوع پیوست، وجود نظام پلیسی برای اجرای قانون ضروری شد. پدیده هایی نظیر: توسعه شهرنشینی، مهاجرت به شهرهای بزرگ، حاشیه نشینی و رشد و تراکم جمعیت در کلان شهرها باعث بالا رفتن نرخ جرایم شد و در نتیجه این باور عمومی به وجود آمد که متمرکز کردن قدرت اجرای قانون در دست عده ای به عنوان پلیس می تواند موجب حذف یا کاهش جرم شود. به علاوه این اعتقاد نیز شکل گرفت که افراد داوطلب این شغل باید دارای ویژگی های منحصر به فرد و خصیوصات کیفی برای احراز این موقعیت باشند. لازم به ذکر است که پلیس و نظام پلیسی یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در جامعه شناسی انحرافات و جرم شناسی است؛ زیرا جدلی ترین موقعیت ها را در جامعه معاصر به عهده دارد. اولین واکنش دولت ها نسبت به جرم و جنایت، مربوط می شود به کنترل جرایم و تعقیب و دستگیری مجرمان و بزهکاران که پلیس مسئول دستیابی به این هدف می باشد (احمدی، 1384: 239-235). کیفیت و کمیت گشت های پلیسی، برنامه های پلیسی نظارت بر مجرمان دارای پیشینه کیفری و فرهنگ حاکم بر سازمان پلیس از جمله عوامل عمده تأثیرگذار بر احتمال شناسایی و دستگیری مجرمان هستند (فرجیها، 1387: 21).

نیروی پلیس در کشورهای مختلف حسب اقتضاء وابسته به سازمان ها و وزارت خانه هایی مانند: شهرداری، دادگستری، کشور و جاهای دیگر است. اما در ایران تحت عنوان «نیروی انتظامی» شناخته شده و سازمانی است تحت تبعیت فرماندهی کل قوا و از طرفی وابسته به وزارت کشور که طبق قانون استخدامی مربوط، در زمره نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود (خزاری، 1385: 117). از دیدگاه اداری – حقوقی، پلیس را به دو بخش: پلیس اداری و پلیس قضایی و تقسیم بندی کرده اند که پلیس اداری به طور معمول عهده دار پیشگیری از وقوع بزه و اغتشاش و بی نظمی در سطح شهرهاست و پلیس قضایی و مداخله ای به مرحله بعد از وقوع بزه اختصاص دارد (گودرزی بروجردی، 1384: 49). نیروی پلیس دارای کارکردهای مختلفی است. از منظر جامعه، پلیس سازمانی برای حل مشکلات بشری، حراست و نگهبانی از امنیت، برقراری نظم و مجازات متخلفان است. دستگیری متخلفان و قانون شکنان، ارایه خدمات اجتماعی و امنیتی مثل: برقراری نظم در رفت و آمد شهری و حضور به موقع در مواقع بروز خطر در سطح شهر نیز اجزای تعریف جرم شناسان از پلیس را تشکیل می دهد. همچنین از نگاه دولت گرایان، پلیس جلوه اقتدار یک نظام سیاسی و مرجعیت و استقلال آن در عرصه جامعه می باشد (شاکری، 1381: 24-22). از یک چشم انداز دیگر، پلیس دستگاهی است که شرایط را برای همکاری میان دولت و حوزه عمومی فراهم می کند. بنابراین پلیس، نقشی مضاعف دارد؛ زیرا از یک سو نیروی دولتی اجبار آمیز است که قدرت مشروع اجبار فیزیکی را به صورت قانونی در اختیار دارد و از سوی دیگر یک نیروی مدنی است که هیچ فاصله ای میان او و مردم از این حیث وجود ندارد. کارکرد و عمل پلیس چون زمانمند و تکرار شونده است، یک فعالیت نهادی محسب می شود (همان، 31 و 30). پلیس باید دارای صفات: کارآمدی، تکامل گرایی، سریع و به هنگام بودن، داشتن روحیه پاسداری، مقتدر بودن، قاطعیت داشتن، هوشمند و پیچیده بودن، برقرار کننده امنیت اخلاقی در جامعه، شناسایی متخلفان و دشمنان و برخورد با آنها، مبارزه با ناامنی و فساد مقابله با نفوذ فرهنگی و اخلاقی دشمن باشد (پازوکیان، 1384: 47). اگرچه پلیس یک سازمان دولتی است که وظیفه اش برقراری و حفظ امنیت عمومی، اجرای مقررات و نظارت اجتماعی، پیشگیری از وقوع جرم، تعقیب و کشف جرم، مبارزه با بزهکار، حمایت از بزه دیده و به طور کلی حفاظت از جان و مال و ناموس و شرافت مردم بر طبق قانون می باشد (خرازی، 1385: 117).

به طور کلی مفهوم لغوی و اصطلاحی پلیس را از دید جامعه شناسان و عموم مردم بیان کرده  همانطور که قبلا بیان کرده پلیس به اداری و قضایی تقسیم می شود در این میان قصد داریم همان پلیس اداری را در بحث نقش وی در کاهش و پیشگیری جرایم شرح داده که با تحلیل و بررسی می توان گفت پلیس چگونه می تواند در کاهش جرایم باالاخص جرایم خاص راهنمایی و رانندگی نقش مثبت داشته باشد.

 

اهمیت و ضرورت موضوع:

گزاف نیست اگر بگوییم که گسترش سریع شهرها و افزایش روزافزون استفاده از وسایل نقلیه، بویژه اتومبیل، به نوعی موجبات وحشت همگانی مردم را برانگیخته است، چرا که یافته‏های جرم شناختی، نیز بزهکاری را تابعی از توسعه شهرها معرفی می‏نماید و در کنار افزایش میزان بزهکاری، جرایم غیرعمدی، و در میان جرایم اخیر، تصادفهای ناشی از تخلفهای رانندگی منجر به فوت، صدمه جسمانی و در کل، ورود خسارت، سهم قابل توجهی را در آمار جنایی به خود اختصاص داده است. و این در حالی است که می‏دانیم آمار، منعکس کننده تمام واقعیت مربوط به بزهکاری نیست. چه بسا که میزان واقعی تصادفهای ناشی از تخلفات رانندگی در جامعه بیش از میزان انعکاس یافته در آمار باشد واین امر می‌طلبد تا همه ما با نگرشی به این اوضاع و احوال راهی برای نجات انسانها نماییم در این پژوهش قرار است نقش پلیس را درکاهش جرایم راهنمایی رانندگی مورد بررسی قرار داده تا در صورت امکان از روند رو به رشد آمار جرایم راهنمایی و رانندگی جلوگیری بعمل آید لذا با توجه به شغل این حقیر که در راهنمایی و رانندگی فعالیت داشته می‌توان این موضوع را به صورت علمی مورد بررسی قرار دهیم.

 

مرور ادبیات و سوابق مربوطه:

در خصوص موضوع و عنوان مورد نظر تاکنون در داخل و خارج از کشور تحقیقی صورت نگرفته ولی در خصوص موضوعات مشابه آن تحقیقاتی چند صورت گرفته که به برخی از انها اشاره خواهیم کرد:

1-کاوه، محمد، آسیب شناسی بیماری های اجتماعی (جلد اول)، تهران: نشر جامعه شناسان، چاپ اول 1391.

2- عطاءالله فتحعلی‏پور، مسؤولیت جزایی و مدنی ناشی از تصادفات رانندگی، انتشارات ورق، 1367، ص16.

3-مهرداد رایجیان اصلی، سیاست کیفری ایران در قبال جرایم رانندگی، پرتال جامع علوم انسانی، 1392.

 

اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و كاربردی):

در هر مقاله یا تحقیق نویسنده یکسری اهداف و آرمانهای کلی داشته که در این پژوهش اهداف ذیل مورد نظر می باشد:

1-بررسی علل و عوامل افزایش جرایم راهنمایی و رانندگی در ایران و سایر کشور ها؛

2-بررسی نقش پلیس در پیشگیری وکاهش جرایم به صورت کلی؛