3-4. آزمون‌های پایایی…………………… 31

3-4-1. آزمون دیکی- فولرDF…………….. 31

3-4-2. آزمون دیکی و فولر تعمیم یافته…… 33

3-5. مدل ARCH………………………… 34

3-6. مدل GRCH………………………… 37

3-7. الگوی خودرگرسیونی با وقفه توزیعیARDL… 38

3-8. الگوی تصحیح خطا………………….. 42

3-9. آزمون‌های ثبات…………………….. 45

3-9-1. آزمون CUSUM…………………… 45

3-9-2. آزمون CUSUMQ…………………. 47

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات                                                         49-64

4-1. مقدمه……………………………. 50

4-2. متغیرها و فرضیه‌های تحقیق…………… 50

4-3. بررسی پایایی متغیرها………………. 51

4-4. تخمین مدل آریمای نرخ ارز……………………………. 52

4-5. بررسی وجود آرچ در داده‌ نرخ ارز……………….. 53

4-6. تخمین مدل گارچ……………………………………………….. 54

4-7. تخمین مدل ها و آزمون فرضیه ها………………….. 54

4-7-1. تخمین مدل واردات به روش ARDL…………….. 54

4-7-1-1. الگوی بلندمدت مدل واردات……………… 56

4-7-1-2. الگوی تصحیح خطای مدل واردات……….. 57

4-7-1-3. آزمون CUSUM و CUSUMQ مدل واردات 58

4-7-2. تخمین مدل صادرات به روشARDL …………….. 59

4-7-2-1. الگوی بلندمدت مدل صادرات……………… 60

4-7-2-2. الگوی تصحیح خطای مدل صادرات……….. 61

4-7-2-3. آزمون CUSUM و CUSUMQ مدل صادرات 62

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات                                                          65-70

5-1. مقدمه……………………………. 66

5-2. مروری برخطوط کلی پژوهش…………….. 66

5-3. نتایج کلی تحقیق…………………… 67

5-3-1. نتایج تخمین مدل واردات به روش ARDL. 67

5-3-2. نتایج تخمین مدل صادرات به روش ARDL. 68

5-4. نتیجه گیری……………………….. 69

5-5. پیشنهادات سیاستی………………….. 70

فهرست منابع………………………… 71-77

پیوست……………………………… 78-84

فهرست جداول

جدول 4-1. علائم اختصاری متغیرهای مورد استفاده در تحقیق    50

جدول 4-2. خلاصه نتایج آزمون ریشه واحد دیکی فولر 51

جدول 4-3. تخمین مدل ARIMA در مرتبه‌های مختلف 53

جدول 4-4. تخمین مدل ARIMA(2,0) برای متغیر نرخ ارز    53

جدول 4-5. نتایج تست آرچ برای متغیر نرخ ارز.. 53

جدول 4-6. نتایج تخمین گارچ برای متغیر نرخ ارز 54

جدول 4-7. ضرایب الگوی مدل تصریح شده……… 55

جدول 4-8. الگوی بلندمدت ARDL…………… 56

جدول4-9. ساختار پویای کوتاه‌مدت واردات……. 57

جدول 4-10. ضرایب الگوی مدل تصریح شده…….. 59

جدول 4-11. الگوی بلندمدت ARDL………….. 61

جدول4-12. ساختار پویای کوتاه مدت صادرات….. 62

فهرست نموارها

نمودار شماره 4-1.آزمون  CUSUMمدل واردات…. 58

نمودار شماره 4-2. آزمون CUSUMQ مدل واردات. 59

نمودار شماره 4-3. آزمون   CUSUMمدل صادرات.. 63

نمودار شماره 4-4.آزمون CUSUMQ  مدل صادرات.. 63

فصل اول:

کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در تاریخ اندیشه‌های اقتصادی بحث اثربخشی و اهمیت تجارت خارجی برای رسیدن به رشد اقتصادی و همچنین برای دسترسی به رقابت سالم اقتصادی از دوران مرکانتیلیسم‌ها و سوداگران اقتصادی آغاز می‌گردد. درواقع تجارت خارجی را می‌توان به عنوان یکی از محرکهای مهم رشد اقتصادی به حساب آورد. از سوی دیگر پدیده‌ی جهانی شدن اقتصاد و از بین رفتن مرزهای تجاری کشور به شدت در حال شکل‌گیری است و درآینده‌ای نه چندان دور، کشورها به سختی قادر خواهند بود که خود را از این جریان کنار کشیده و تنها در حاشیه، نظاره‌گر تحولات تجاری بین کشورها باشند. از اینرو می‌توان گفت که تجارت نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. اغلب کشورها برای افزایش رشد اقتصادی به دنبال توسعه‌ی تجارت با سایر کشورها هستند، لذا انتظار می‌رود ایران نیز به نحوی خود را با تحولات تجارت در دنیا همگام نموده و برای رقابت و ورود به صحنه‌ی تجارت بین‌المللی آماده شود. از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تجارت هرکشور و هر بخش اقتصادی برای آنچه در تئوری‌های اقتصادی مطرح شده است، نرخ ارز و درآمد ملی کشورهای طرف تجاری است. لذا شناخت این متغیرها و نحوه‌ی اثرگذاری آنها برصادرات و واردات که دو رکن اصلی تجارت هستند، حائز اهمیت است. در مطالعه‌ی حاضر، علاوه بر اینکه نحوه‌ی اثرگذاری هر یک از متغیرهای فوق‌الذکر بر توابع صادرات و واردات مورد بررسی واقع شده، تاثیر نوسانات نرخ ارز که یکی از مباحث بحث برانگیز در زمینه‌ی تجارت می‌باشد، نیز مورد  تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

1-2- بیان مسأله

نرخ ارز یکی از مهم‌ترین متغیرهای تجارت بین‌الملل است. پرداختن به تجارت بین کشورها بدون در نظرگرفتن رژیم ارزی نمی‌تواند به هدف نهایی تجارت برسد. کشورهای مختلف بعضا به صورت دوجانبه توافق‌هایی را امضا می‌‌‌‌‌‌کنند. این توافقات در طول زمان و به صورت گام به گام اجرایی می‌شوند. عوامل تاثیرگذار بر اجرایی شدن توافق‌نامه‌ها به دوبخش عوامل قابل‌کنترل و عوامل غیرقابل‌کنترل تقسیم می‌شود، یکی از متغیرهای بااهمیت و پرنوسان، نرخ ارز است. جهت و میزان اثرگذاری نرخ ارز بر تراز تجاری از موضوعات و مسائل بااهمیت است که در بسیاری از مطالعات کاربردی به آن پرداخته شده است.

ابزارهای مداخلات ارزی دولتها مختلف می‌باشند، ازجمله آنها می‌توان به کاهش ارزش خارجی پول ملی، افزایش ارزش خارجی پول ملی، سیستم‌های چندنرخی ارز و غیره اشاره کرد. دولتها برای ایجاد تعادل خارجی از این ابزارهای ارزی استفاده می‌کنند که به عنوان بخشی از مجموعه تدابیر اقتصادی دولت، جهت بهبود در وضعیت ترازپرداخت‌های کشور مطرح می‌باشند. تقلیل ارزش خارجی پول ملی، اغلب از اجزاء مهم بر‌نامه‌های تعدیل ساختاری، خصوصا از عوامل تدارک دیده شده توسط صندوق بین المللی پول و بانک جهانی است.

طرفداران کاهش ارزش پول معتقد بودند که کاهش ارزش پول ملی، موجب افزایش تولید و در نتیجه بالا رفتن سطح اشتغال، درآمد، صادرات و همچنین بهبود وضعیت تراز تجاری می‌شود و کسری ترازپرداخت‌ها را جبران می‌کند. اما در سال 1972 تراز تجاری ایالات متحده با تضعیف ارزش دلار نه تنها بهبود نیافت، بلکه بدتر نیز شد. از اینرو محققان برآن شدند تا اثرات کوتاه‌مدت

بلندمدت تضعیف ارزش پول ملی بر تراز تجاری را مشخص نمایند. در این راستا دو روش اصلی برای بررسی اثرات تغییرات نرخ ارز روی تراز تجاری پیشنهاد شده است: روش اول، رهیافت کشش مارشال- لرنر بوده که تاثیر کاهش ارزش پول ملی بر تراز تجاری را آنی دانسته و تحلیلی ایستا از آن ارائه می‌دهد، اما رهیافت دوم که موسوم به اثر منحنی j می‌باشد، برخلاف روش قبلی بیان می‌کند که عکس العمل تراز تجاری در قبال تغییرات نرخ ارز نه تنها آنی نبوده، بلکه جنبه پویا داشته و ممکن است در طی دوره‌ای از زمان به وقوع بپیوندد(کازرونی و مجیری،1389).

در ایران نیز همانند برخی کشورهای در حال ‌توسعه، کاهش ارزش خارجی پول ملی با اهداف اقتصادی مختلفی از جمله بهبود در ترازپرداختها طراحی شده است. برای بررسی اثر بخش سیاست ارزی کشور می‌توان آن را در قالب روابط دوجانبه مشاهده نمود. در دهه گذشته ونزوئلا یکی از شرکای تجاری ایران بوده که رابطه‌ تجاری‌اش با ایران رو به بهبود است وتوافقات دوجانبه‌ای بین این دو کشور در حوزه تجاری طی دهه اخیر منعقد شده است. در این پایان‌نامه ضمن بررسی اثر نرخ ارز و درآمد ملی دو کشور، اثر نوسانات نرخ ارز را برصادرات و واردات ایران  به(از) ونزوئلا بررسی می‌کنیم.

1–3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

همانطور که می‌دانید در سالهای اخیرکشور ما با مسئله تحریم از سوی بعضی از کشورها روبرو بوده است لذا تلاش برای بهبود تجارت با سایر کشورها از اهمیت خاصی برخوردار

این مطلب را هم بخوانید :

 

افزایش هوش با رژیم غذایی مناسب - ایده یابان پویا ” جدیدترین مقالات و آموزش های کاربردی “

 می‌شود. در این راستا ونزوئلا یکی از کشورهایی است که در سالهای اخیر رابطه تجاری اش با ایران رو به بهبود است و حفظ این رابطه و بهتر کردن آن نیاز به شناسایی عوامل موثر بر تجارت را دارد. از آنجا که طبق تئوریهای اقتصادی نرخ ارز و نوسانات آن از مهمترین عوامل موثر بر تجارت می باشند ما بر آنیم که تاثیر این عوامل را بر تجارت ایران با ونزوئلا بررسی کنیم.

1– 4 – اهداف تحقیق

هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت نوسانات نرخ ارز برتجارت دوجانبه ایران با ونزوئلا است.

1- 5 – سؤالات تحقیق

سوالات تحقیق حاضر به شرح ذیل است:

آیا نوسانات نرخ ارز در بلندمدت بر واردات ایران از ونزوئلا اثر دارد؟

آیا نوسانات نرخ ارز درکوتاه‌مدت بر واردات ایران از ونزوئلا اثر دارد؟

آیا نوسانات نرخ ارز در بلندمدت برصادرات ایران به ونزوئلا اثر دارد؟

آیا نوسانات نرخ ارز درکوتاه‌مدت برصادرات  ایران به ونزوئلا اثردارد؟

 

1– 6 –  فرضیه‏های تحقیق

فرضیه های تحقیق حاضر عبارتند از:

نوسانات نرخ ارز دربلندمدت اثرمنفی و معنادار برواردات ایران از ونزوئلا دارد.

نوسانات نرخ ارز درکوتاه‌مدت اثرمنفی و معنادار برواردات ایران از ونزوئلا دارد.

نوسانات نرخ ارز دربلند‌مدت اثرمنفی و معنادار برصادرات ایران به ونزوئلا دارد.

نوسانات نرخ ارز درکوتاه‌مدت اثرمنفی و معنادار برصادرات ایران به ونزوئلا دارد.

1– 7 – جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه

داده‌های مورد نیاز برای این پژوهش، سری‌های زمانی دو کشور ایران و ونزوئلا طی دوره‌ی  1362-1392 به صورت سالانه می‌باشد.

1– 8 – روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها

شاخص نااطمینانی نرخ ارز واقعی از طریق واریانس ناهمسانی شرطی اتورگرسیو تعمیم یافته(GARCH) محاسبه و به عنوان متغیر جایگزین نااطمینانی نرخ ارز واقعی در نظر گرفته شده و سپس با استفاده از یک الگوی خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی[1]ARDL، اثرات بلندمدت نوسانات نرخ ارز بر صادرات و واردات ایران به(از) ونزوئلا تخمین زده می‌شود و درنهایت پویایی‌های کوتاه‌مدت مدل با استفاده از روش الگوی تصحیح خطا[2]ECM بررسی می‌شود. برای تجزیه‌ و تحلیل این داده‌ها از نرم افزار Microfit5  وEviews7 استفاده شده است.

1– 9 – متغیرهای تحقیق

متغیرهای پژوهش حاضرعبارتند از: صادرات ایران به ونزوئلا، واردات ایران از ونزوئلا، GDP ایران، GDP ونزوئلا، نرخ  ارز واقعی دوجانبه و نااطمینانی نرخ ارز

1-10-  تعریف واژه ‏ها

تولید ناخالص داخلی (GDP) : تولید ناخالص داخلی به عنوان مهم‌ترین شاخص عملکرد اقتصادی در تجزیه و تحلیل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این شاخص نشان دهنده اندازه اقتصادی یک کشور است و معادل ارزش کل کالاها و خدمات نهایی است که در طول یک سال در داخل مرزهای جغرافیایی تولید می‌شود. در حساب‌های ملی ایران، روش تولید(ارزش افزوده( به عنوان روش اصلی محاسبه تولید ناخالص داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای به دست آوردن GDP باید خالص درآمد عوامل تولید را ازGNP کسر کرد. خالص درآمد عوامل تولید(برای ایران) برابر است با معادل تولید و درآمدی که اشخاص ایرانی و سرمایه‌های ایرانی و خارجی ایجاد می‌کنند منهای معادل تولید و درآمدی که اشخاص خارجی و سرمایه‌های خارجی در ایران ایجاد می‌کنند(رحمانی،1378).

نرخ ارز اسمی(NRE)[3]: تعداد واحدهای پول خارجی که معادل با یک واحد پول داخلی است را اندازه‌گیری می‌کنند که در این پژوهش این نرخ به صورت زیر محاسبه شده است.

(1-2)                                                                               ارزش بولیوار به ریال=

نرخ ارز واقعی(RER)[4]: این نرخ به طور مستقیم قابل محاسبه نمی‌باشد، لذا آن را به طور غیرمستقیم با استفاده از ترکیب شاخص‌های دیگر محاسبه می‌کنند. برای محاسبه نرخ واقعی ارز با

توجه به نرخ ارز اسمی وشاخص قیمت مصرف‌کننده از رابطه‌ی زیر استفاده ‌ می‌شود.

RERcpi = NRE * CPIv/ CPIi(1-3)

که CPIv شاخص قیمت مصرف کننده ونزوئلا و  CPIiشاخص قیمت مصرف کننده ایران می‌باشد(برانسون،1383).

داده‌های سری زمانی: داده­هایی است که در قالب یک (چند) متغیر خاص، در طول زمان رخ می­دهد.

1-11- ساختار تحقیق

در این پژوهش ابتدا در فصل اول کلیات تحقیق اعم از اهداف و سوالات تحقیق و..آورده شد، سپس در فصل دوم به مبانی نظری این موضوع و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه  می‌پردازیم. در فصل سوم مدلهای مرتبط با موضوع و آزمون‌های مربوطه توضیح داده  می‌شود و سپس در فصل چهارم به تخمین مدل‌ها و آزمون فرضیه‌ها می‌پردازیم و در نهایت در فصل پنجم نتایج و پیشنهادات بیان  می‌گردد.

Autoregressive Distributed Lag.[1]

Error Correction Model.[2]