1-1. مقدمه 3

1-2.بیان مسأله 4

1-3.ضرورت و اهمیت تحقیق 7

1-4.اهداف تحقیق 7

1-4-1.هدف اصلی 7

1-4-2.هدف فرعی 7

1-5. فرضیه‏های تحقیق 7

1-6. تعریف مفهومی و عملیاتی پژوهش 8

1-6-1. تعاریف مفهومی 8

1-6-2-1 .رضایت شغلی 8

1-6-1-2. شخصیت و تیپ های شخصیتی 8

1-6-2-1. سلامت عمومی 9

1-6-2. تعاریف عملیاتی 9

1-6-2-1. رضایت شغلی 9

1-6-2-3. سلامت عمومی 9

فصل دوم:  پیشینه پژوهش

2-1. رضایت شغلی 11

2-1-1. تعریف رضایت شغلی 12

2-1-2. عوامل تأثیرگذار بر رضایت شغلی 14

2-1-3. نظریه‌های زیربنایی رضایت شغلی 18

2-1-3-1. نظریه‌های ریزمدل 18

2-1-3-2. نظریه سلسله نیازهای مزلو 19

2-1-3-3. نظریه آلدرفر 19

2-1-3-4. نظریه نیازهای آموخته شده مک کللند 19

2-1-3-5. نظریه برابری و انتظار 20

2-1-3-6. نظریه‌های درشت مدل 21

2-1-3-7. تئوری حفظ منابع 21

2-1-3-8 . مدل فرایندی اطلاعات اجتماعی 21

 

2-1-2-9. نظریه دو عاملی هرزبرگ 22

2-2. شخصیت 22

2-2-1. تعاریف شخصیت 23

2-3 . الگوها و تیپ‌های شخصیتی A و B 24

2-3-1. مفهوم الگوی رفتاری A و B و توسعه آن 25

2-4. سلامت عمومی 29

2-4-1. مفهوم سلامت عمومی 29

2-4-2. الگوهای سلامت 30

2-4-2-1. الگوی پزشکی 30

2-4-2-2. الگوی محیطی 31

2-4-2-3. الگوی کلی‌نگری 31

2-4-3. ابعاد سلامت 33

2-4-3-1. سلامت جسمانی 34

2-4-3-2. سلامت روان‌شناختی 35

2-4-4. ویژگی‌های برخورداری از سلامت روان از دیدگاه‌های مختلف 39

2-4-5. دیدگاه‌های مختلف روان‌شناسی پیرامون ویژگی‌های افراد دارای سلامت روان 40

2-4-5-1. دیدگاه روانپزشکی 41

2-4-5-2. دیدگاه رفتارگرایی 41

2-4-5-3. دیدگاه انسان‌گرایی 41

2-4-5-4. دیدگاه هستی‌گرایانه 41

2-4-5-5. دیدگاه شناختی 42

2-5 . مروری بر پژوهش‌های پیشین 43

2-5-1. پژوهش‌های داخلی 43

2-5-2. پژوهش‌های خارجی 45

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش

3-1.مقدمه 47

3-2 . متغیرهای تحقیق 48

3-3. جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه گیری 48

این مطلب را هم بخوانید :

3-4. ابزار اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات 48

3-4-1. ابزار پژوهش و اعتبار و روایی آن 48

3-4-1-1. پرسشنامه رضایت شغلی دانت 48

3-4-1-2. ابزار سنجش سلامت عمومی 49

3-4-2-3 . آزمون 25 سؤالی تیپ‌های شخصیتی A و B اسپنسر 51

3-5- روش اجرای پژوهش 52

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 52

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1.مقدمه 55

4-2. توصیف یافته های تحقیق 55

4-4 . تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش 59

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. مقدمه 61

5-2. بحث در یافته های پژوهش 61

5-3- مشکلات و محدودیت های پژوهش 65

5-4- پیشنهادات 65

5-4-1- پیشنهاد پژوهشی 65

5-4-2- پیشنهاد کاربردی……………………………………………………………………………………………………66

فهرست منابع فارسی 67

فهرست منابع انگلیسی 70

چکیده انگلیسی I

 

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                   شماره صفحه

جدول4-1- فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ جنس 55

جدول4-2- فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ وضعیت تأهل 56

جدول4-3- فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ سن 56

جدول4-4- فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ مدرک تحصیلی 56

جدول4-5- فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ سابقه خدمت 58

جدول 4-6- نتیجه آزمون کالموگروف –  اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع متغیرهای پژوهش 58

جدول4-7- بررسی رابطه تیپ شخصیتی کارکنان دادگستری شهر کرمانشاه(نوع A) با رضایت شغلی آنان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون 59

جدول 4-8- بررسی رابطه تیپ شخصیتی کارکنان دادگستری شهر کرمانشاه(نوع B) با رضایت شغلی آنان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون 60

جدول 4-9- بررسی رابطه تیپ شخصیتی کارکنان دادگستری شهر کرمانشاه(نوع A) با سلامت عمومی آنان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون 60

جدول 4-10- بررسی رابطه تیپ شخصیتی کارکنان دادگستری شهر کرمانشاه(نوع B) با سلامت عمومی آنان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون 60

جدول 4-11- بررسی رابطه رضایت شغلی و سلامت عمومی کارکنان دادگستری شهر کرمانشاه با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون 61

 

 

چکیده

سلامت عمومی و نوع تیپ شخصیتی افراد  از عوامل مؤثر در رضایت شغلی آنان به ویژه در دستگاه قضایی که با مؤلفه‌های مهم زندگی افراد جامعه یعنی مال، جان و… سروکار دارد، است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه‌ی تیپ­های شخصیت با رضایت شغلی  و سلامت عمومی کارکنان می‌باشد.

پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و از نوع همبستگی بود. از بین جامعه آماری کارکنان دادگستری شهرستان کرمانشاه(743 نفر) تعداد 100 نفر( 63  نفر مرد و 37 نفر زن ) بر اساس روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه تیپ شخصیتی A و B اسپنسر(2007)، رضایت شغلی دانت(1969) و سلامت عمومی GHQ-28 (1972) مورد بررسی قرار گرفتند. داده های به دست آمده  با استفاده از نرم افزار آماریspss در دو سطح توصیفی و استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین تیپ شخصیتی(نوع A) کارکنان و رضایت شغلی آنان رابطه منفی و معنادار وجود دارد؛ اما بین تیپ شخصیتی(نوع B) کارکنان و رضایت شغلی آنان رابطه معناداری وجود ندارد؛ بین تیپ شخصیتی(نوع A) و (نوع B) کارکنان و سلامت عمومی آنان رابطه معناداری وجود ندارد؛ بین رضایت شغلی و سلامت عمومی کارکنان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد؛

با توجه به رابطه بین تیپ شخصیتی(نوع A) و رضایت شغلی و همچنین بین رضایت شغلی و سلامت عمومی می‌توان با آموزش مهارت های لازم جهت شناخت ویژگی های شخصیتی و همچنین فراهم آوردن امکانات شغلی سلامت عمومی افراد را افزایش داد.

واژه‌های كلیدی: تیپ های شخصیت A وB، رضایت شغلی، سلامت عمومی، کارکنان دادگستری کرمانشاه

 

 

فصل یکم

مقدمه

 

 

1-1. مقدمه

یکی از پرارزش‌ترین منابع سازمان، منابع انسانی می‌باشد. چنانچه به این منبع توجه شود، جنبه‌های رضایت شغلی افزایش می‌یابد و در نتیجه بهره‌وری در سازمان افزایش می‌یابد. نیروی انسانی یا به عبارتی افراد، مهمترین جزء اساسی هر سازمانی محسوب می‌شوند. آنان هنگام پیوستن به سازمان نیازها، انتظارات و توقعات خویش را با خود به سازمان می‌آورند و انتظار دارند که به نیازها ازجانب سازمان پاسخ داده شود.افراد براساس ارضاء نیازهای خودبرانگیخته می‌شوند وانگیزش درآنها موجبی افزایش کارایی در سازمان می‌شود(مایور[1]، 2008).

رضایت شغلی به مفهوم لذت روحی ناشی از ارضاء نیازها، تمایلات و امیدهاست که فرد از کار خود به‌دست می‌آورد. همچنین رضایت شغلی طرز نگرش فرد نسبت به کارش تعریف شده است(رابینز[2]، 2007).

مطالعات مختلف در زمینه رضایت شغلی نشان می‌دهد که عوامل تأثیرگذار زیادی بر رضایت شغلی وجود دارد که این عوامل در چهار گروه قابل طبقه‌بندی است که به‌ترتیب عبارتند از: 1- عوامل سازمانی. 2- عوامل محیطی. 3- ماهیت کار. 4- عوامل فردی.

نظریه های مختلفی نیز در زمینه رضایت شغلی مطرح شده است که هر کدام آن را به نوعی بیان کرده اند.

وقتی از شخصیت حرف زده می‌شود مقصود در نظر داشتن بسیاری از ویژگی‌های فرد است. کلیت یا مجموعه‌ای از صفات مختلف که از ویژگی‌های جسمانی سطحی فراتر می‌رود و تعداد زیادی از ویژگی‌های ذهنی، اجتماعی و هیجانی را دربرمی‌گیرد.

 

بر اساس یک نوع تقسیم‌بندی نیز افراد را براساس الگوهای رفتاریشان به دو گروه تقسیم کرده اند افراد دارای تیپ شخصیتی A و B . این الگوهای رفتاری برای اولین‌بار توسط 2 نفر متخصص قلب به نام‌های «ری روزنمن»[3] و «مای فریدمن»[4] در سال 1959 مطرح شد و این متخصصین در جریان طبیعی درمان بیماران قلبی خود متوجه برخی رفتارها و ویژگی‌های شخصیتی بیماران شدند و براساس این طبقه‌بندی، افراد به لحاظ داشتن این ویژگی‌های رفتاری خاص در الگوی رفتاری A، رقابت‌جو، شتابگر، طالب کسب موفقیت، پرکار و بلندپروازند و در مقابل افراد دارای الگوی رفتاری B، آرام و صبور بوده و اهل رقابت نیستند. همچنین آنها حساسیت به گذشت زمان و موفقیت در کارشان نشان نمی‌دهند(ترجمه‌ی کدیور، جوادی، 1381).

سلامت، کیفیتی از زندگی است که تعریف آن مشکل و اندازه‌گیری واقعی آن تقریباً غیرممکن است. متخصصان تعاریف متعددی از این مفهوم ارائه داده‌اند اما تقریباً همه تعاریف موضوع مشترکی دارند و آن مسئولیت درقبال خود انتخاب سبک زندگی سالم است.

سازمان جهانی بهداشت[5] (1974) سلامت را چنین تعریف می‌کند: سلامت عبارت است از حالت بهزیستی کامل جسمانی، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی.

حال با توجه به اهمیت هریک از سه متغیر بیان شده و ارتباط احتمالی بین آنها ما در این پژوهش قصد داریم رابطه بین این متغیرها را با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد .

1-2.بیان مسأله

شخصیت به عنوان اساسی ترین موضوع علم روانشناسی است، زیرا محور اساسی بحث در زمینه‌های یادگیری، انگیزه، تفکر، عواطف و احساسات، هوش و …می باشد. در روانشناسی ، شخصیت به معنی سبک (style) یک فرد است بدون آنکه درباره ی آن کوچکترین قضاوتی بکنیم.( حمزه گنجی، 1374)

یکی از متداولترین طبقه بندیهایی که روانشناسان برای شخصیت به کار می برند تیپ شخصیتی A  وتیپ شخصیتیB  می باشد. تیپ شخصیتی B  در مقایسه با تیپ شخصیتی A خوددارترند و از بروز احساسات خود بیشتر جلوگیری می کنند. همین طور شواهد نشان می دهد که تیپ شخصیتی B در یادگیری بیشتر تحت تاثیر تنبیه قرار می‌گیرند در حالی که تیپ شخصیتی A بیشتر از پاداش تاثیر می پذیرند(پروین،1374).

تیپ شخصیتی B در واکنش های زیستی خود نسبت به سروصدا نیز از تیپ شخصیتی A متفاوتند(تیپ شخصیتی B به سروصدا واکنش بیشتر نشان می دهند)وهر کدام، درصورتی که سروصدا به قدر دلخواهشان باشد، بهترین عملکرد را خواهند داشت. افراد دارای تیپ شخصیتیB، به این علت که سریعترو بیش از حد شرطی می شوند، افرادی هستند همرنگ باجماعت و پایبند به قوانین و مقررات درحالی که تیپ شخصیتی A به استقبال خطر می روند و به پیامدهای آن بی اعتنا هستند چنین فردی از نظر اجتماعی آن قدرها شرطی نشده است پایبند مقررات در حد افراد تیپ شخصیتی B   نمی باشد(حسینیان و یزدی،1376).

رضایت شغلی یکی از نیازهای اساسی انسانها در محیط کار است، که به مجموعه تمایلات مثبت  یا احساسات مثبت که افراد نسبت به شغل خود دارند اطلاق می شود(محقق مطلق،1379). هرسی نیز رضایت

جامعه مورد مطالعه در این تحقیق شامل 150 بیمار مبتلاء به بیماری‌های پوستی (46 نفر با تشخیص آکنه ،34 نفر کهیر ،29 نفر آلوپسی آرئاتا و 40 نفر پسوریازیس) مراجعه کننده به مرکز درمانی و آموزشی سینا  شهر تبریز در نیمه دوم سال 1389بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.  ابزار اندازه‌گیری مورد استفاده ،در این پژوهش عبارت بودند از ؛ نسخه فارسی پرسش‌نامه سنجش کیفیت زندگی بیماران پوستی (DLQI) جهت ارزیابی کیفیت زندگی. پرسشنامه سلامت عمومی( 28(CHQ- جهت ارزیابی سلامت روانی و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت جهت ارزیابی عزت نفس.جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره همزمان استفاده گردید . نتایج نشان داد که بین عزت نفس و کیفیت زندگی رابطه  معنا‌دار آماری(01/0=P) وجود دارد بنابراین فرضیه اول تحقیق تایید شد. همچنین نتایج حاکی از وجود رابطه بین سلامت روانی و کیفیت‌زندگی (001/0=P) و تایید فرضیه دوم تحقیق را دارد.

بر این اساس یافته‌‌های تحقیق  بیانگر این مطلب می‌باشند که اگر چه بین سلامت روانی و عزت نفس با ارزیابی کیفیت زندگی بیماران پوستی رابطه وجود دارد . اما متغیر سلامت روانی و ابعاد آن در مقایسه با متغیر عزت نفس سهم بیشتری را در پیش‌بینی کنندگی متغیر کیفیت زندگی بیماران پوستی دارا  می‌باشند.

 

کلید واژه: کیفیت زندگی ،سلامت روانی ،عزت نفس

فهرست مطالب

عنوان…………………………………. صفحه

چکیده……………………………………..     1  

 

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 مقدمه……………………………… …     3

1-2 بیان مساله…………………………. …     5

1-3 ضرورت انجام تحقیق…………………… …     11

1-4 اهداف تحقیق………………………… …     13

1-4-1 هدف اصلی…………………….. …     13

1-4-2 اهداف اختصاصی………………… …     13

1-5 فرضیه ها…………………………… …     13

1-6 سوالات تحقیق………………………… …     13

1-7 متغیرها………………………………..     14

1-8 تعاریف نظری و عملیاتی……………………     14

 

فصل دوم : ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه……………………………… …     17

2-2 مروری بر تئوریها و اندیشه‌های صاحبنظران… …     17

2-2-1 بیماری‌های سایکوسوماتیک پوست……. …     17

2-2-2انواع بیماری‌های پوستی و کیفیت زندگی …     19

 

2-2-3 تعریف کیفیت زندگی……………………..     29

2-2-3-1 خاستگاه مفهوم کیفیت زندگی…………     36

2-2-3-2 کیفیت زندگی فراگیر زندگی برگر-اشمیت و نول     ……………………………….. 37

2-2-4 شاخص‌های کاربردی کیفیت زندگی…………….     38

2-2-5 نظریه کیفیت زندگی……………………..     39

2-2-6 عوامل موثر بر کیفیت زندگی از دیدگاه فرانس            40

2-2-7 اصول اساسی در ارتباط با کیفیت زندگی……..     41

2-2-8 ارتباط کیفیت زندگی با سلامتی…………….     42

2-2-9 فواید شادمانی و رضایت از زندگی………….     43

2-2-10 آسیب شناسی روانی بیماری‌های پوستی ………     43

2-2-11 رابطه ابعاد خودپنداره با سلامت عمومی و مولفه‌های آن   …………………………………………. 46

2-2-12 کلیاتی درباره عزت نفس…………………     47

2-2-13 طبقه بندی عزت نفس…………………….     51

2-14 مروری بر تحقیقات انجام شده…………..      52      ………………………………………              ……………………………………………..     ……………………………………………..     ………………………………………

مدل تحلیلی تحقیق………………………..      54

 

فصل سوم: روش تحقیق

3-1 مقدمه………………………………….     56

3-2 جامعه آماری…………………………….     56

3-3 حجم نمونه………………………………     56

3-4 روش نمونه‌گیری…………………………..     56

3-4-1 نوع روش تحقیق……………………..     57

3-4-2 معرفی ابزار اندازه‌گیری……………..     57

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………     60

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1 مقدمه………………………………….     62

4-2 آماره‌های توصیفی…………………………     62

این مطلب را هم بخوانید :

4-2-1 توزیع فراوانی جنسیت………………..     62

4-2-2 توزیع فراوانی میزان تحصیلات………….     63

4-2-3 توزیع فراوانی تشخیص بیماری………….     64

4-2-4 توزیع فراوانی تاثیر بیماری بر کیفیت زندگی       …………………………………. 65

4-2-5 توزیع پراکندگی سن………………….     66

4-2-6 توزیع پراکندگی عزت نفس……………..     67

4-2-7 توزیع پراکندگی سلامت روانی…………..     68

4-2-8 توزیع پراکندگی جسمانی کردن………….     69

4-2-9 توزیع پراکندگی اضطراب و اختلال خواب…..     70

4-2-10 توزیع پراکندگی نارسایی عملکرد اجتماعی          71

4-2-11 توزیع پراکندگی افسردگی…………….     72

4-2-12 توزیع پراکندگی کیفیت زندگی…………     73

4-3 آماره‌های استنباطی……………………….     75

4-3-1 همبستگی عزت نفس و کیفیت زندگی……….     75

4-3-2 همبستگی بین ابعاد سلامت روانی و کیفیت زندگی      …………………………………. 76

4-3-3 رگرسیون چندگانه برای تبیین کیفیت زندگی بر اساس مولفه عزت نفس………………………………..     77

4-3-4 رگرسیون چندگانه برای تبیین کیفیت زندگی بر اساس مولفه سلامت روانی………………………… 78

4-4 یافته‌های تلویحی…………………………     80

4-4-1 مقایسه عزت نفس بر اساس جنسیت………..     80

4-4-2 مقایسه سلامت روانی بر اساس جنسیت……..     81

4-4-3 مقایسه کیفیت زندگی بر اساس جنسیت…….     81

4-4-4 همبستگی بین احساسات و نشانه‌ها با عزت نفس        …………………………………. 82

4-4-5 همبستگی بین فعالیت‌های روزانه با عزت نفس         82

4-4-6 همبستگی بین امور شغلی و تحصیلی با عزت نفس       …………………………………. 83

4-4-7 همبستگی بین روابط بین فردی و عزت نفس            83

4-4-8 همبستگی بین تفریحات و عزت نفس……….     84

4-4-9 همبستگی بین احساسات و نشانه‌ها با سلامت روانی     …………………………………. 84

4-4-10 همبستگی بین فعالیتهای روزانه با سلامت روانی     …………………………………. 85

4-4-11 همبستگی بین امور شغلی و تحصیلی با سلامت روانی   ……………………………………… 85

4-4-12 همبستگی بین روابط بین فردی با سلامت روانی       …………………………………. 86

4-4-13 همبستگی بین تفریحات با سلامت روانی…..     86

4-4-14 مقایسه کیفیت زندگی بر اساس نوع بیماری‌ها        …………………………………. 87

4-4-15 مقایسه سلامت روانی بر اساس نوع بیماری‌ها         87

4-4-16 مقایسه عزت نفس بر اساس نوع بیماری‌ها            88

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه………………………………     91

5-2 یافته‌ها ……………………………     92

5-3 یافته‌های اصلی…………………..      93

5-4 بحث و نتیجه‌گیری…………………      96

5-5 محدودیت‌های پژوهش ……………………     99

6-5پیشنهادات پژوهش………………………     100

منابع فارسی……………………….. …     101

منابع انگلیسی………………………     104

ضمائم………………………………….     110

چکیده انگلیسی………………………     117

 

فهرست جداول

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

جدول4-1 توزیع فراوانی جنسیت……………… 62

جدول4-2 توزیع فراوانی میزان تحصیلات……….. 63

جدول 4-3 توزیع فراوانی تشخیص بیماری….. 64

جدول4-4 توزیع فراوانی تاثیر بیماری بر کیفیت زندگی     65

جدول4-5 توزیع پراکندگی سن……………….. 66

جدول 4-6 توزیع پراکندگی عزت نفس………….. 67

جدول4-7 توزیع پراکندگی سلامت روانی………… 68

جدول 4-8 توزیع پراکندگی جسمانی کردن………. 69

جدول 4-9 توزیع پراکندگی اضطراب و اختلالات خواب      70

جدول 4-10 توزیع پراکندگی نا رسایی و عملکرد اجتماعی    …………………………………. 71

جدول 4-11 توزیع پراکندگی افسردگی…………. 72

جدول 4-12 توزیع پراکندگی کیفیت زندگی…. 73

جدول 4-13 همبستگی بین عزت نفس و کیفیت زندگی       75

جدول 4-14 همبستگی بین ابعاد سلامت روانی وکیفیت زندگی   …………………………………. 76

جدول 4-15 تبیین نمره مولفه کیفیت زندگی بر اساس مولفه عزت نفس………………………………. 77

جدول 4-16 تبیین نمره مولفه کیفیت زندگی بر اساس مولفه سلامت روانی…………………………………. 78

جدول 4-17مقایسه عزت نفس بر اساس جنسیت…….. 80

جدول4 -18 مقایسه سلامت روانی بر اساس جنسیت…. 81

جدول 4-19 مقایسه کیفیت زندگی بر اساس جنسیت    81

جدول 4-20 همبستگی بین احساسات و نشانه‌ها با عزت نفس    …………………………………. 82

جدول 4-21 همبستگی بین فعالیت‌های روزانه با عزت نفس     82

جدول4 -22 همبستگی بین امور شغلی و تحصیلی با عزت نفس   …………………………………. 83

جدول 4-23 همبستگی بین روابط بین فردی با عزت نفس       83

جدول 4-24 همبستگی بین تفریحات با عزت نفس….. 84

جدول 4-25 همبستگی بین احساسات و نشانه‌ها باسلامت روانی  …………………………………. 84

جدول 4-26 همبستگی بین فعالیت‌های روزانه باسلامت روانی   …………………………………. 85

جدول 4-27 همبستگی بین امور شغلی و تحصیلی باسلامت روانی …………………………………. 85

جدول 4-28 همبستگی بین روابط بین فردی با سلامت روانی    …………………………………. 86

جدول 4-29 همبستگی بین تفریحات با سلامت روانی       86

جدول 4-30 مقایسه کیفیت زندگی بر اساس نوع بیماری‌ها     87

جدول 4-31 مقایسه سلامت روانی بر اساس نوع بیماری‌ها      88

جدول 4-32 مقایسه عزت نفس بر اساس نوع بیماری‌ها     89

فهرست نمودارها

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

نمودار4-1 توزیع فراوانی جنسیت……………. 63

نمودار4-2 توزیع فراوانی میزان تحصیلات……… 64

نمودار 4-3 توزیع فراوانی تشخیص بیماری…….. 65

نمودار4-4 توزیع فراوانی تاثیر بیماری بر کیفیت زندگی   …………………………………. 66

نمودار4-5 توزیع پراکندگی سن……………… 67

نمودار 4-6 توزیع پراکندگی عزت نفس………… 68

نمودار4-7 توزیع پراکندگی سلامت روانی………. 69

نمودار 4-8 توزیع پراکندگی جسمانی کردن… 70

نمودار 4-9 توزیع پراکندگی اضطراب و اختلالات خواب    71

نمودار 4-10 توزیع پراکندگی نا رسایی و عملکرد اجتماعی  …………………………………. 72

نمودار 4-11 توزیع پراکندگی افسردگی……….. 73

نمودار 4-12 توزیع پراکندگی کیفیت زندگی……. 74

                                  

                                  

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

1-1 مقدمه

امروزه‌ بعلت ‌توسعه شهر‌نشینی و ‌صنعتی‌شدن‌ جوامع ‌و ‌تغییرات روز ‌افزون ‌در ‌محیط، افراد‌‌ با ‌چالش‌های ‌عدیده‌ای ‌در ‌زندگی ‌روزمره ‌مواجه‌ شده ‌به‌طوریکه‌ جهت ‌سازگاری ‌با‌ تغییرات‌ و شرایط ‌‌موجود، متحمل ‌استرس و فشار روانی روز افزون می‌گردند.تغییرات و رخدادهای مهم زندگی، مطلوب و یا نامطلوب با آشفتگی و استرس در زندگی افراد همراه می‌باشند. تقریبا همه ما شنیده و یا افرادی را دیده‌ایم‌ که پس از تجربه یک رویداد استرس‌زا بیمار گشته‌اند، برای مثال؛ فردی‌که چند ماه پس از مرگ همسر به ‌سرطان مبتلاء شده و پزشک عوامل استرس‌زا را عاملی دخیل در بروز و شدت بیماری ‌قلمداد می‌نماید.

این‌ عقیده ‌که ‌حالتهای ‌روانی ‌می‌توانند بر ‌کنشهای بدن ‌انسان ‌تاثیر‌گذارد حرف ‌تازه‌ای ‌نمی‌باشد. قرنها پیش‌ متفکرانی ‌به ‌تاثیر ‌ذهن ‌بر بدن اشاره ‌نموده‌اند. به‌ عقیده ‌بقراط  اختلالات‌ روان- ‌تنی ‌واکنشهای غیر‌طبیعی‌ بدن ‌به هیجانات ‌فشارآور‌،‌ تصادفات ‌و ‌موقعیت‌ها ‌می‌باشند‌. ‌وی‌ همچنین‌ متوجه شد ‌که‌ تجربه‌‌های ‌شدید هیجانی، ‌بویژه‌ ترس و عصبانیت، ‌موجب ‌آشفتگی‌هایی‌ در واکنشهای بدنی می‌گردد‌‌ (ولمن، 1375).

واژه ‌سایکو‌سوماتیک‌ توسط‌ هین‌روث[1]در ‌سال (‌1818) ‌بکار ‌برده ‌شد. واژه‌ای ‌که ‌نه ‌تنها ‌نسبتا ‌دقیق‌ بود‌ بلکه، ‌ارائه ‌آن‌ منجر ‌به ‌درک ‌روشنی از ‌این ‌بیماری‌ شد. ‌بعدها ‌ژاکوبی[2] این ‌واژ‌ه را ‌به ‌سوماتوسایکیک[3] واژه‌ای‌ که ‌به ‌تاثیر ‌متقابل ذهن‌ (روان) و جسم تاکید می‌ورزد، ‌تغییر ‌داد ‌‌(پانکنزی‌[4]، 2005). سازمان سلامت ملی[5] (1992) تاکید می‌نماید فشار روانی، نقش مهمی در بسیاری از  بیماری‌های‌ روانی، خود ایمنی،بیماری‌های قلبی، بیماری‌های دستگاه گوارش، دردهای مزمن و بسیاری از بیماری‌های دیگر دارد (معانی، 1376).

هولمز و راهه[6] 43 مورد از رویدادهای مهم زندگی را که منجر به فشار روانی در افراد می‌گردد را تدوین نمودند. بر این اساس چنانچه افراد به میزان بیشتری در معرض عوامل استرس‌زا و تغییرات مهم زندگی قرار گیرند در آینده به  بیماری‌های روان تنی مبتلاء خواهند گشت (سادوک و سادوک، 1388 )

علاوه بر فشار روانی، عوامل دیگری همچون تیپهای شخصیتی، تعارضات و توان سازگاری افراد در بروز  بیماری‌های روان تنی دخالت دارند. بعنوان مثال؛ فریدمن و رزنمن[7] تیپهای شخصیتی A را برای توصیف شخصیت افراد مبتلا به بیماری عروق کرونری قلب بیان نمودند. در خصوص توان سازگاری افراد با فشار روانی و استرس‌های زندگی محققان بر این عقیده می‌باشند؛ چنانچه فرد با استرس‌های کلی خوش بینانه برخورد نماید کمتر در معرض بیماری‌های روان- تنی قرار می‌گیرد (به نقل از همان منبع).

وجود شبکه‌های پشتیبانی (خانواده، دوستان) از عواملی می‌باشند که اثر فشار روانی بر سلامت را خنثی می‌سازند.افرادی‌که از موهبت داشتن شبکه‌های پشتیبانی برخوردار می‌باشند همواره دارای سلامت بیشتری خواهند بود. میزان انواع سرطان و  بیماری‌های قلبی ـ عروقی در آنها کمتر دیده می‌شود و اگر هم بیمار گردند سریع تر بهبود می‌یابند (معانی،1376).

البی[8]معتقد است کاستن از استرس و افزایش سه عامل مهارت سازگاری، عزت نفس و گروههای حمایت کننده منجر به کاهش شیوع اختلالات روانی می‌گردد (به نقل از شاملو، 1385).

بر این اساس، ‌پزشکان ‌همواره‌ شاهد ‌مراجعه ‌بیمارانی می‌با‌شند ‌که ‌علیرغم‌ داشتن شکایات ‌‌جسمانی‌ و ‌همراه ‌بودن علائم ‌و ‌نشانه‌های ‌بیماری ‌هیچ‌ علت‌ مشخصی‌ را‌ در بروز ‌بیماری ‌آنان نمی‌یابند.

1-2 بیان مسئله

مقوله سلامتی از بدو پیدایش بشر و در قرون و اعصار متمادی مطرح بوده اما متاسفانه عموماً بُعد جسمانی آن در نظر گرفته شده و به بُعد روانی آن کمتر توجه شده است. سلامتی عاملی مهم برای ایفای نقش‌های اجتماعی و موضوع مشترک بسیاری از فرهنگها می‌باشد.حالتی است که نه تنها به شرایط فیزیولوژیک فرد، بلکه به بسیاری از جنبه‌های کارکرد روانی او نیز وابسته است. بر این اساس سازمان جهانی بهداشت[9] (1990) ضمن توجه دادن مسئولین کشورها در تامین سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی بر این نکته تاکید می‌ورزد که هیچکدام از این ابعاد بر دیگری ارجحیت ندارد (نور‌بالا و همکاران ،1380).

سلامت صرفاً عدم بیماری نمی‌باشد، شخص ممکن است از نظر آسیب شناسی هیچ‌گونه مشکل عینی نداشته باشد، ولی با وجود این سالم هم نباشد مطمئنا هر گونه انحرافی که در حالت کنشی فرد رخ دهد و خود آنرا غیر طبیعی بداند حاکی از عدم سلامت فرد می‌باشد ( رابین دیماتئو، 1388).

سلامتی واژه‌ای است که بیشتر مردم با آنکه مطمئن می‌باشند معنای آنرا می‌دانند لیکن تعریف آنرا دشوار می‌یابند.از این رو تعاریف بسیاری از سلامتی ارائه شده است. مفهوم سلامت روان ابعاد خاصی از انسان همانند، هوش، ذهن، حالت و فکر می‌باشد از سوی دیگر سلامت روان بر سلامت فیزیکی افراد مؤثر می‌باشد. فرهنگ بزرگ روان شناسی لاروس بهداشت روانی را این‌گونه تعریف می‌نماید: استعداد روان برای هماهنگ، خوشایند و مؤثر کار کردن، در موقعیتهای دشوار انعطاف پذیر بودن و برای باز‌یابی تعادل خود توانایی داشتن (به نقل ازگنجی،1380).

کپلن[10](1964) بهداشت روانی را در سه سطح مورد بررسی قرار داد که عبارت بودند از؛ پیشگیری اولیه، پیشگیری ثانویه و پیشگیری ثالثه. از نظر وی پیشگیری اولیه به معنای کاهش در مقدار بروز موارد اختلال روانی در یک جامعه، از طریق مقابله با شرایط آسیب زا قبل از وقوع آن، پیشگیری ثانویه عبارت از مداخله زود هنگام در شناخت و درمان سریع نشانه‌های بیماری با هدف کاستن از شیوع و گسترش آن و پیشگیری ثالثه عبارت از کاستن از گسترش عوارض جانبی بیماری یا اختلال می‌باشد (به نقل ازشاملو، 1385).

تعریفی که بیش از همه پذیرفته شده است مربوط به سازمان جهانی بهداشت (1948) می‌باشد. بر اساس این تعریف سلامتی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی، و نه تنها بیمار یا معلول نبودن. این تعریف از سلامتی مفهوم بهزیستی [11]را بوجود می‌آورد که خود دارای اجزای عینی و ذهنی می‌باشد. اجزای عینی آن با آنچه بطور معمول بعنوان استاندارد زندگی یا سطح زندگی نامیده می‌شود ارتباط دارد و به اجزای ذهنی آن کیفیت زندگی[12] اطلاق می‌گردد (اورلی و همکاران[13]، 1998).

در سالهای اخیر، انجمن کانادایی بهداشت روانی، بهداشت روانی را در سه بخش تعریف نموده است:

نگرشهای مربوط به خود (تسلط بر هیجانهای خود، آگاهی از ضعفهای خود و رضایت از خوشیهای ساده).

نگرشهای مربوط به دیگران (علاقه به دوستی‌های طولانی و صمیمی، احساس تعلق به گروه، احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی و مادی).

نگرشهای مربوط به زندگی (پذیرش مسئولیتها، انگیزه، توسعه امکانات و علائق خود، توانایی اخذ تصمیمهای شخصی و انگیزه خوب کار‌کردن (به نقل از ایروانی و نجات، 1378).

مزلو[14] در تعریف بهداشت روانی ، بر رشد افراد در جهت خودشکوفایی تاکید می‌نماید.از نظر وی هر عاملی که این نیرو را به حرکت درآورد، فرد را در جهت بهداشت روانی و خلق نیازهای بالاتر هدایت خواهد کرد.همچنین فردی که تمامی تلاشش به ارضاء نیازهای زیستی محدود گردد، رشد نخواهد یافت و به بهداشت روانی کامل نخواهد رسید (گنجی،1380).

مفهوم کیفیت زندگی بعد از جنگ جهانی دوم با پژوهش بر روی بیماران مبتلاء به دیابت و ایدز آغاز گردید (جیواگ‌ نولی و همکاران[15]،2006)‌. در واقع کیفیت زندگی به عنوان قضاوت شناختی آگاهانه راجع به رضایت فرد از زندگی تعریف می گردد، بر همین اساس هنگامی که فرد دچار بیماری مزمن می‌شود علائم فیزیکی، پیش آگهی درمان، رژیم درمانی و موضوعات مربوطه می‌توانند اثرات شدیدی بر درک کلی رضایت از زندگی بگذارند (رجسک و می‌هولکو[16]،2001 ).

علیرغم مفاهیم متعدد از کیفیت زندگی، ‌سازمان ‌جهانی‌ بهداشت (1991)‌ تعریف ‌نسبتا ‌جامعی ‌از ‌‌کیفیت ‌زندگی ‌ارائه ‌نموده ‌است.‌ کیفیت ‌زندگی ‌عبارت‌ است، از‌ ادراک‌ افراد ‌از ‌شرایط‌ کنونی ‌خود ‌با ‌توجه ‌به ‌‌فرهنگ ‌و نظام ‌ارزشی‌ ارتباط آنها ‌با‌ اهداف، انتظارات، استانداردها، ‌نگرانی‌ها و تاثیر آنها ‌در سلامت ‌جسمانی، ‌شرایط ‌روانی‌، ‌استقلال روابط ‌اجتماعی ‌‌می‌باشد (هاس[17]،1994).

گیل ‌و ‌فن‌اشتاین[18] (1994) ‌بیان‌ نمودند؛ کیفیت ‌زندگی ‌شیوه ‌درک ‌و‌ عکس‌العمل ‌بیمار ‌نسبت ‌به ‌شرایط جسمانی‌ خود و دیگران ‌و همچنین ‌جنبه‌های‌ دیگر زندگی ‌همچون، ‌عقلانی، ‌شغلی، جسمانی،‌ خانوادگی و ‌دوستان را ‌شامل ‌می‌گردد. کینگ[19](1994) معتقد است ابعاد مختلفی بر روی کیفیت زندگی اثر می گذارند و این ابعاد شامل وضعیت اقتصادی- اجتماعی، روحی- روانی و شغلی می‌باشد.

ایوانز و کوپ[20](1989) ابعاد کیفیت زندگی را بُعد جسمانی، روانی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی، تفریحی و معنوی می‌دانند. آنها بُعد جسمانی را دریافت فرد از توانایی‌هایش در انجام فعالیتها، وظائف روزانه که نیاز به صرف انرژی دارد تعریف نموده و بُعد روانی را جنبه‌های روحی و احساسی سلامت مانند افسردگی، ترس، عصبانیت، خوشحالی و آرامش دانسته‌اند، از نظر آنها بُعد خانوادگی شامل تعاملات خانوادگی، میزان حمایتهای خانوادگی تاثیراتی که شغل بر ایفای نقش اعضاء دارد و نقش افراد خانواده در برداشت کلی از کیفیت زندگی می‌باشد و بُعد تفریحی تنها بر وقت آزاد تکیه نکرده بلکه مشتمل بر کلیه فعالیتهای جسمانی و تجارب اوقات فراغت می‌باشد. بُعد معنوی نیز، بخش قابل توجهی از زندگی بسیاری از انسانها را به خود اختصاص داده که به کمک آن انسانها می‌توانند از عهده مشکلات و شادمانی زندگی بر آیند.

گاگنموس، و همکاران[21](1995) در تعریف بُعد اجتماعی ذکر می نمایند که این بعد به توانایی فرد در برقرار کردن ارتباط با اعضاء خانواده، همسایگان، همکاران و سایر گروه‌های اجتماعی وضعیت شغل مربوط می گردد.

اسپیلکر و رویسکی[22]‌، 1999؛ جاشکه و همکاران[23] (1989) کیفیت زندگی را به دو دسته؛ کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و کیفیت زندگی فاقد ارتباط با سلامت تقسیم می‌نمایند. ‌حوزه‌های کیفیت زندگی مربوط به سلامت شامل؛ موقعیت‌های عملکردی (توانایی بیمار در انجام کارهای منزل، استفاده از تلفن، و یا پوشیدن لباس) سلامت روانی یا سلامت هیجانی (افسردگی‌، اضطراب‌، عاطفه مثبت و اعتماد به نفس) تعهدات اجتماعی (روابط ‌با‌ سایر افراد، شرکت نمودن ‌در فعالیتها) علائم و نشانه‌ها (درد، خستگی و تنگی نفس) می‌باشد.

در خصوص تعریف کیفیت زندگی مربوط به سلامت می‌توان گفت که کیفیت زندگی مربوط به سلامت بستگی به میزان تاثیر پذیری سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی فرد از یک بیماری یا درمان آن دارد (سلا[24]، 1995). کیفیت زندگی مربوط به سلامت نوعی برداشت ذهنی از بیماری یا درمان آن است. به همین دلیل، بیماران با وضعیت سلامت مشابه، به علت تفاوت‌های فردی مربوط به توقعات و راهبردهای مقابله‌ای ممکن است کیفیت زندگی همسان نداشته باشند (تستا و سیمونسون[25]، 1996).

تحقیقات نشان می‌دهند،در آنچه که کیفیت زندگی را تشکیل می‌دهد نه تنها تفاوتهای فردی وجود دارد ،بلکه تفاوتهای بین فرهنگی نیز موثرند و این امر موجب می‌گردد که اندازه‌گیری کیفیت زندگی چالش انگیز شود(به ‌نقل از کرتیس، 1388).

در دهه‌های اخیر ارزیابی کیفیت زندگی در  بیماری‌های مختلف بیش ‌از پیش توجه محققان پزشکی را به خود معطوف نموده است (اشمید-ات[26]،2010). در درماتولوژی، کیفیت زندگی جهت اهداف بالینی، تحقیق، سیاسی و مالی، ارزیابی می‌گردد و از آنجا که بیماری‌های پوستی می‌توانند آثار مخربی بر کیفیت زندگی مبتلایان بر جای گذارند ارزیابی آنها اجتناب ناپذیر خواهد بود (درجانی و همکاران، 1387).

در ارزیابی‌ کیفیت ‌‌زندگی مبتلایان به بیماری‌های‌ پوستی، سلامت‌ روانی‌ عاملی تعیین‌کننده و بالقوه می‌باشد. (کو[27]، 1995؛ وو، و همکاران،[28] 1988) بر وجود کاهش‌ خود‌باوری، اعتماد ‌به ‌نفس‌،‌ تصویر ‌بدنی ‌منفی ‌و ‌احساس‌خود کم‌ بینی‌ در‌ مبتلایان به ‌بیماری‌های‌ پوستی و تاثیر آن بر کیفیت زندگی تاکید می‌نمایند. (پاپاداپولوس و همکاران[29]، 2000‌؛ سامپوگنا و همکاران[30]، 2004؛ تابوردا و همکاران[31]، 2010)‌‌ بر وجود رابطه ‌بین ‌درماندگی‌های ‌روانی از قبیل خشم‌، اضطراب‌، ‌احساس ‌شرمندگی ‌و‌‌ افسردگی وکاهش کیفیت زندگی در بیماران پوستی‌ اشاره می‌نمایند.

فالکس‌ و  وارناک[32]، (2008)؛ پوتوکا، و همکاران[33]، (2009) بر مسائل و واکنش‌های هیجانی ‌در افراد مبتلا به انواع  بیماری‌های پوستی تاکید می ‌نمایند. آنان اظهار می‌نمایند شخص ‌مبتلا‌ به بیماری ‌پوستی،در ‌وهله ‌نخست ‌می‌ بایستی با ‌واکنش‌‌های هیجانی ‌خود ‌و ‌در ‌مرحله ‌بعد، ‌با ‌واکنش‌های ‌اطرافیان ‌در ‌محیط ‌خانواده ‌و ‌محل ‌کار ‌مقابله ‌نماید. زیرا که عوارض ‌جسمانی ‌ناخوشایند ‌مانع از انجام فعالیت‌های روزمره افراد شده و منجر به کاهش کیفیت زندگی آنان می‌گردد.

‌‌عزت ‌نفس[34]، عنصر بنیادین ‌ساختار ‌شخصیت‌ می‌باشد، ‌که ‌در ‌‌زندگی‌ روانی ‌انسانها و نگرش ‌آنها ‌‌نسبت‌ به ‌محیط‌ خارجی‌ بسیار ‌مؤثر ‌بوده ‌و‌ اعمال ‌و ‌رفتارهای ‌فرد را ‌در ‌ارتباط ‌با ‌محیط‌ پیرامون ‌خصوصاً‌ در ‌شرایط‌ دشوار کنترل می‌نماید.در پژوهشی که کوپر اسمیت[35] (1967) در زمینه عزت نفس انجام داده آن را یک ارزیابی فردی معرفی نموده که با توجه به خویشتن حفظ می‌گردد، بر این اساس عزت نفس عبارت است از قضاوتی فردی از شایستگی خود.

بر اساس نظریه مزلو، عزت نفس یا احترام به خود شامل کسب توفیق و تایید، احساس شایستگی، کفایت و مهارت، یعنی نیاز فرد به ایجاد تصور مثبت در دیگران نسبت به خودش است (کریمی، 1375). مزلو برای تحقق عزت نفس و خود شکوفایی به وجود معیارهای بالینی اشاره می‌نماید؛ ادراک خوب از واقعیت،پیشرفت در قبول خود، دیگران و طبیعت، پیشرفت در داشتن اراده، پیشرفتهای نسبی در مسائل اصلی، آزاد بودن و شوق زندگی داشتن، خود مختاری فزاینده و مقاومت در تشکیل گروهها، ابتکار داشتن در قضاوت و غنی بودن در انگیزش، فراوانی تجربه‌های بسیار بالا ،همانند سازی خوب با انسانیت، بهبود روابط با دیگران، راحتی در قبول دیگران، رشد خلاقیت و تحرک در نظام ارزشها (گنجی، 1380). (ماکسول و بروس،[36]1992) معتقدند عزت نفس پایین منجر به آسیبهای روانی عدیده‌ای در افراد می‌گردد، آنان نشان دادند که روابط معنا‌داری بین افسردگی و پرخاشگری با عزت نفس پایین وجود دارد .

در ‌خصوص ‌رابطه ‌عزت‌ نفس ‌با ‌کیفیت‌ زندگی ‌نیز ‌پژوهشهای ‌فراوانی‌ صورت‌ گرفته ‌است، (پوتوکا و همکاران، 2009؛ کو و لبول[37]، 2001) عزت‌ نفس‌ را عامل‌‌ پیش‌بینی‌کننده ‌‌رضایت‌‌ مندی ‌زندگی ‌و ‌‌‌مؤثر ‌در ‌تعیین ‌و ‌ارزیابی‌کیفیت‌ زندگی ‌می‌دانند و بر وجود رابطه‌ای مثبت بین آنها تاکید می‌نمایند. آنان‌ همچنین‌ عزت نفس را ‌عاملی ‌مؤثر ‌بر سلامت روانی افراد دانسته‌ و بیان نمودند؛ اگر ‌فردی‌ به ‌‌این‌ احساس‌ دست‌ یابد‌ که‌ بعلت ‌بیماری ‌‌از ‌دیگران‌ ضعیف‌تر ‌‌و ‌بی‌ارزش‌تر است، عزت ‌نفس ‌منفی‌ را ‌در ‌درون ‌خود ‌پرورش‌ می‌دهد، منجر ‌به ‌احساس ‌حقارت‌، ‌افزایش‌ اضطراب،‌ ترس‌خشم و افسردگی در افراد می‌گردد.

حال که شواهد گویای رابطه مثبت میان عزت نفس و کیفیت زندگی و همچنین سلامت روانی و کیفیت زندگی می‌باشد، پژوهش حاضر به دنبال بررسی این مساله است که سهم هرکدام از متغیرهای عزت نفس و سلامت روانی در پیش‌بینی متغیر کیفیت زندگی در بیماران مبتلاء به  بیماری‌های پوستی چگونه است؟

[1] .Heinroth

[2] .Jacobi

[3] .somatopsychic

[4] .Panconesi

[5] . national institute of  health

[6].Holmz &Rayhe

[7] .Fredman &Rosenman

[8] .Albee

[9] . ‌world‌ health‌ organization

[10] .kaplan

[11] .well-being

[12] .‌Quality ‌of life

[13].Orley & et al.

[14] .Maslow

[15] .Giovagnoli & et al.

[16] .Rejeske &Mihalko

[17] .Hass

[18] .Gill &Feinstein.

[19] .King

[20] .Evans& Cope

1-3) بیان اهداف تحقیق :.. 7

1-4- چهار چوب نظری تحقیق.. 7

1-5- مدل تحلیلی تحقیق.. 9

1-6- فرضیات تحقیق.. 9

1-7- جامعه آماری مورد مطالعه.. 10

1-8- بر آورد حجم نمونه و روش نمونه گیری ( در صورت نمونه گیری).. 10

1-9- قلمرو تحقیق.. 10

1-10- روش تحقیق ( اعم از میدانی ، پیمایش ، کتابخانه ای و …).. 10

1-11-ابزار گرد آوری داده ها ( پرسشنامه ، مشاهده ، مصاحبه و…)   11

1-12- تعاریف عملیاتی واژه ها.. 11

تعاریف مؤلفه های رفتارشهروندی سازمانی:.. 12

1 . نوع دوستی و فداکاری.. 12

2 . روحیه جوانمردی.. 12

3 . احترام و تکریم.. 13

4 . اطاعت و وجدان کاری.. 13

5 . مشارکت.. 13

فصل دوم.. 14

ادبیات تحقیق.. 14

بخش اول مبانی نظری تحقیق: سبک های رهبری.. 15

مقدمه.. 15

2-1-1- پیشینه رهبری و اهمیت آن:.. 16

2-1-2- تعاریف رهبری :.. 17

2-1-3- ابعاد رهبری :.. 18

2-1-3-1- بعد عقلایی یا شناختی رهبری.. 18

2-1-3-2- بعد عاطفی رهبری:.. 19

2 -1-3-3- بعد روحانی رهبری:.. 19

2-1-3-4- بعد رفتاری رهبری :.. 20

2-1-4- وظایف رهبری :.. 20

 

2-1-5- عوامل مؤثر در موقعیت رهبری :.. 20

2-1-6- تفاوت رهبری و مدیریت :.. 21

2-1-7- نظریه های رهبری :.. 23

2-1-7-1. نظریه های خصوصیات شخصی رهبری :.. 23

2-1-7-2. نظریه های رفتاری رهبری :.. 24

2-1-7-2-1. مطالعات دانشگاه میشیگان :.. 25

2-1-7-2-2. مطالعات رهبری ایالت اوهایو :.. 25

2-1-7-2-3. شبکه مدیریت :.. 26

2-1-7-2-4. نظریه سبک های رهبری لیکرت :.. 28

2-1-7-3. نظریه های اقتضایی :.. 30

2-1-7-3-1. نظریه اقتضایی فیدلر :.. 30

2-1-7-3-2. تئوری مسیر-هدف :.. 32

2-1-7-3-3. تئوری رهبری وضعیتی:.. 33

2-1-7-3-4- تئوری سه بعدی اثربخشی رهبری :.. 34

2-1-7-4. نظریه های نوین رهبری :.. 35

2-1-7-4-1- نظریه رهبری تحول آفرین :.. 36

2-1-7-4-2- نظریه رهبری فرهمند.. 37

2-1-7-4-3-نظریه اسنادی رهبری.. 38

بخش دوم مبانی نظری: رفتار شهروندی سازمانی.. 39

مقدمه.. 39

2-2-1- تاریخچه و تعاریف.. 39

2-2-2- انواع رفتار شهروندی سازمانی:.. 46

2-2-2-1- اطاعت سازمانی:.. 46

2-2-2-2-وفاداری سازمانی:.. 47

2-2-2-3-مشارکت سازمانی:.. 47

2-2-3-ویژگی های رفتار شهروندی سازمانی:.. 48

2-2-4-ابعاد رفتار شهروندی سازمانی :.. 49

2-2-5- عوامل تأثیر گذار بر بروز رفتار شهروندی سازمانی :.. 54

این مطلب را هم بخوانید :

2-2-5-1-ویژگی های فردی کارکنان:.. 54

2-2-5-2-عوامل سازمانی:.. 55

2-2-5-3- عوامل شغلی:.. 56

2-2-5-4-رفتارهای رهبری:.. 57

2-2-6-اشکال رفتارهای کارکنان :.. 58

2-2-6-1- رفتارهای درون نقش:.. 58

2-2-6-2- رفتارهای برون نقش:.. 59

2-2-6-2-1-رفتارهای ضد شهروندی:.. 59

2-2-6-2-2- رفتار شهروندی و انصاف در زمینه های خدمات مشتری:.. 59

2-2-7- سیاست های تشویق رفتار شهروندی سازمـانی :.. 61

2-2-7-1- گزینش واستخدام :.. 61

2-2-7-2-آموزش و توسعه :.. 61

2-2-7-3-ارزیابی عملکرد و جبران خدمات :.. 62

2-2-7-4- سیستم های غیر رسمی :.. 62

2-3-بخش سوم: پیشینه تحقیق.. 64

1-تحقیقات داخلی :.. 64

2-تحقیقات خارجی :.. 65

2-4-بخش چهارم : معرفی سازمان (سازمان امور مالیاتی شهرستان خوی)   68

2-4-1- تاریخچه مالیات و دارایی در ایران :.. 68

2-4-2- نقش مالیات در جامعه :.. 70

2-4-3- تاریخچه سازمان امور مالیاتی کشور :.. 70

2-4-4- مدیریت امور مالیاتی شهرستان خوی :.. 79

مقدمه.. 83

3-1- روش تحقیق.. 83

3-2- ابزار گرد آوری اطلاعات.. 84

3-3-اعتبار و پایایی  ابزار سنجش.. 85

3-3-1- روایی تحقیق (اعتبار) :.. 85

3-3-2- پایایی ابزار سنجش.. 86

3-4-  تجزیه  و تحلیل روشهای آماری.. 87

3-5- قلمرو تحقیق.. 88

3-6- متغیرهای تحقیق :.. 89

3-7- جامعه آماری.. 89

3 -8- روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه.. 89

تجزیه و تحلیل داده ها.. 90

4-1)آمار توصیفی.. 91

4-2- آمار استنباطی.. 97

74.. 99

مقدمه.. 110

5-1- نتایج.. 110

1- نتیجه گیری بر مبنای  آزمون فرض فرعی اول.. 110

2- نتیجه گیری بر مبنای آزمون فرض فرعی دوم.. 111

3- نتیجه گیری بر مبنای آزمون فرض فرعی سوم.. 111

4- نتیجه گیری بر مبنای آزمون فرض فرعی چهارم.. 111

تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق.. 111

5-2-پیشنهادات.. 112

5-2-1- پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق.. 112

5-2-2- سایر پیشنهادهای پژوهش.. 115

5-2-3- پیشنهادهایی برای تحقیقات بعدی.. 115

محدودیت های تحقیق.. 116

ضمائم تحقیق.. 117

منابع و مأخذ فارسی :.. 144

منابع و مأخذ انگلیسی :.. 146

 

فهرست جداول

جدول2-1- مقایسه مدیریت و رهبری ،کاتر،1990.. 22

جدول2-2-مشخصه های فردی رهبری،افجه،1386.. 24

جدول2-3- اشکال رفتارهای کارکنان،فیلیپ و مک کینزی،1997، 147.. 60

جدول2-4- پیشینه تحقیقات گذشته.. 67

جدول 3-1- ابعاد پرسشنامه سبک رهبری.. 85

جدول3-3- مقادیر آلفای کرونباخ پرسشنامه های تحقیق.. 86

4-1-1- جدول بررسی افراد گروه نمونه بر اساس جنس :.. 92

4-1-2جدول بررسی افراد گروه نمونه بر اساس تحصیلات :.. 93

4-1-3- جدول بررسی افراد گروه نمونه بر اساس رسته شغلی :.. 94

4-1-4- جدول بررسی افراد گروه نمونه بر اساس پست ثابت سازمانی :.. 95

4-1-5- جدول بررسی افراد گروه نمونه بر اساس پست سابقه خدمت :.. 96

جدول 4– 2-1 : جدول مقایسه ای سبک استبدادی-استثماری و رفتار شهروندی سازمانی.. 98

جدول4-2-2- جدول مقایسه ای بین سبک رهبری خیرخواهانه و رفتار شهروندی سازمانی.. 99

جدول 4–2-3 : جدول مقایسه ای بین  سبک مشاوره ای و رفتار شهروندی سازمانی   100

جدول 4–2-4 : جدول مقایسه ای بین  سبک مشارکتی و رفتار شهروندی سازمانی   101

4-2-5: جدول مقایسه ای بین سبک رهبری مدیران و رفتار شهروندی کارکنان   102

4-2-7-جدول ضریب همبستگی پیرسون برای فرضیه اصلی.. 103

جدول4-2-12- آزمون فریدمن.. 108

4-2-8- ضریب رگرسیون و مجذور رگرسیون.. 105

4-2-9- تجزیه تحلیل واریانس.. 105

4-2-10- ضرایب استاندارد و غیر استاندارد مقدار بتا.. 106

4-2-11- مولفه هایی كه وارد معادله نشدند… 107

فهرست نمودار ها

4-1-1:نمودار دایره ای افراد گروه نمونه بر اساس جنس:.. 92

4-1-2- نمودار دایره ای افراد گروه نمونه بر اساس تحصیلات:.. 93

4-1-3-  نمودار دایره ای افراد گروه نمونه بر اساس رسته شغلی:.. 94

4-1-4- نمودار دایره ای افراد گروه نمونه بر اساس پست ثابت سازمانی:   95

4-1-5- نمودار دایره ای افراد گروه نمونه بر اساس پست سابقه خدمت   97

4-2-6- آمار توصیفی برای فرضیه اصلی.. 102

4-2-1- نمودار پراکنش سبک های رهبری و رفتار شهروندی سازمانی.. 104

فهرست اشکال

شکل 1-1- مدل اجرایی تحقیق.. 8

شکل 1-2- مدل تحلیلی تحقیق.. 9

شکل2-1- مطالعات اوهایو، گوردن،1987، 397.. 26

شکل 2-2. شبکه مدیریت بلیک و موتون ( منبع : بلیک و موتون ، 1964 ، 136)   27

شکل 2-3. دستاوردهای الگوی فیدلر (منبع:رابینز،1380، 228).. 31

شکل 2-4. اجزای  متشکله تئوری مسیر-هدف در رهبری (منبع: رابرت هاوس،1971، 321).. 33

شکل 2-5-شیوه های چهار گانه مدل رهبری وضعیتی ؛بلانچارد و زیگارمی،1985   34

شکل 2-6-الگوی سه بعدی رهبری، ردین ،1967، 17.. 35

شکل2-7 – ابعاد رفتار شهروندی سازمانی،  ارگان، 1988.. 53

شکل 2-8- عوامل ایجاد کننده رفتار شهروندی ،اسلامی،1387.. 58

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

مقدمه

در عصر حاضر تنها به مدد فعالیت اثربخش و کارآی مدیریت است که  مـأموریت و اهداف  سازمانی  تحقق می یابد . امروزه مدیریت باید در همه بخش ها در جستجوی تدابیر و راه حلهایی باشد که تحقق اهداف را به بهترین وجه ممکن سازد .یکی از راهکارهایی که این مهم را عملی می سازد تغییر سبک و نگرش مدیر و شاخص های رفتاری آن است که به کمک آن می توان با بهره جویی از نظرات کارکنان و با اتخاذ یک روش غیر دستوری و انگیزاننده، بازدهی را فزونی بخشید،به رضایت آنان افزود و سازمانی اثربخش و کار آمد به وجود آورد.

از آنجایی که مدیر به عنوان نماینده رسمی سازمان برای ایجاد هماهنگی و افزایش بهره وری در رأس سازمان قرار دارد می تواند با اعمال سبکهای رهبری مناسب  باعث بوجود آمدن روحیه و انگیزش قوی در کارکنان شود پس موفقیت سازمانها در تحقق اهداف در گرو چگونگی اعمال مدیریت و سبک های مؤثر رهبری مدیر است و ارائه خدمات اثربخش به جامعه تا حد زیادی به کار گروهی و رفتار کارکنان در سازمان و سبک رهبری مدیران این سازمان ها بستگی دارد.

موضوع رهبری مورد توجه بسیاری از پژوهشگران واقع شده است. نتایج این پژوهشها منجر به ارائه و توسعه تئوری های مختلفی در زمینه سبکهای رهبری مدیران شده است. بررسی این تئوریها طیف وسیعی از سبکهای رهبری از سبکهای آمرانه و استبدادی تا سبکهای مشارکتی و تحولگرا را نشان می دهد. از این رو یک مدیر می تواند در موقعیت های گوناگون سبک های متفاوت را برای رهبری کارکنان خود با توجه به فرهنگ حاکم بر سازمان و بلوغ سازمانی کارکنان برگزیند.

در حدود   20 سال پیش یعنی در سالهای    1992-1993روانشناسان صنعتی اراده گرایی و مشارکت داوطلبانه را در سازمانها مورد پژوهش و تفحص قرار دادند، و روانشناسان، زمینه را با محیط حیات سازمانی ، رفتار شهروندی سازمانی نامگذاری کردند.این گونه رفتار ها کاملاَ داوطلبانه و فردی هستند و این بدین معنی است که افراد برای اجرای این نوع رفتارها به طور رسمی پاداش دریافت نمی کنند،و نیز به علت عدم اجرای آنها مجازات و تنبیه نمی شوند.در واقع رفتار شهروندی افعال و اقدامات ایثارگرانه و تمایلات به از خود گذشتگی کارکنان را به منظورتأمین آسایش و رفاه دیگران تبیین می کند.بعلاوه محیطهای رقابتی کسب کار امروزی کارکنانی را می طلبد که شهروندان خوبی باشند،به شکلی که کارکنان تمایل به گسترش همیاری وکمک به همکاران،کارفرمایان و ارباب رجوع از  خود بروز دهند.(کیم و اسلات، 1990،1 )

امروزه علاوه بر  عوامل سنتی تولید، زمین و سرمایه ، ایجاد دانش جمعی به عنوان یک منبع کلیدی و یک وظیفه راهبردی برای موفقیت سازمانها تلقی می شود.تولید دانش منبعی است که در ذهن انسان نهفته است و خلق و نشر آن فعالیتی نا محسوس می باشد و با اجبار محقق نمی شود بلکه مستلزم همکاری داوطلبانه افراد و پذیرش مسئولیت های سازمانی ،تعهد و اعتماد متقابل و خرد جمعی افراد سازمانی می باشد و بدون آنها سازمان نمی تواند مدت زمان زیادی بقای مؤثر داشته باشد.

در این راستا ،سازمانها به منظور رقابت در صحنه پر چالش جهانی،ارضای نیازها و انتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت در حال تغییر شغل در تلاشند تا کارکنانی را بکار گیرند که فراتر از  وظایف و نقش رسمی و تعریف شده در شرح شغلشان عمل کنند. زیرا اعتقاد بر این است که این رفتارها می توانند عواملی مؤثر بر یادگیری شغلی ، تعهد سازمانی و عزت نفس باشند و مشارکت کارکنان را در برنامه ها تحت تأثیر قرار دهند.

1-1)بیان مسأله

1-2- اختلال استرس پس از ضربه……………………………………………………………………….8

1-1-2- همه گیر شناسی……………………………………………………………………………..10

1-2-2- سبب شناسی اختلال استرس پس از ضربه………………………………………….11

1-1-2-2-  عامل استرس زا ………………………………………………………………………..11

2-1-2-2- عوامل روان پویشی …………………………………………………………………….12

1-3-2-2- عوامل زیست شناختی………………………………………………………………….12

1-3-2- ملاک های تشخیصی برای اختلال استرس پس از ضربه براساس DSM-IV-TR……………………..13

1-4-2- ویژگی های بالینی……………………………………………………………………………..15

2-2- نقش خشم و احساس گناه در PTSD……………………………………………………..16

3-2- اختلال افسردگی اساسی………………………………………………………………………….18

4-2- انواع……………………………………………………………………………………………………19

5-2- افسردگی فصلی ………………………………………………………………………………….20

6-2-  تعریف اختلال افسردگی اساسی………………………………………………………………21

8-2- همه گیر شناسی…………………………………………………………………………………..26

9-2- شیوع افسردگی شدید……………………………………………………………………………26

10-2- آسیب شناسی ……………………………………………………………………………………..28

11-2- نقش خشم و احساس گناه در افسردگی……………………………………………………29

12- 2- مروری بر تحقیقات گذشته……………………………………………………………………31

13-2- خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………..33

فصل سوم: روش پژوهش………………………………………………………………………………..35

1-3- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………36

2-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………..36

3-3- نمونه تحقیق…………………………………………………………………………………………36

4-3- ابزار اندازه گیری اطلاعات…………………………………………………………………………38

3-4-3- پرسشنامه احساس گناه (3TOSCA- )………………………………………………………………..41

5-3- شیوه جمع‌آوری اطلاعات………………………………………………………………………..43

6-3- روشهای تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………..44

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش………………………………………………………………………..45

1-4- مقدمه……………………………………………………………………………………………………46

2-4- یافته های توصیفی پژوهش………………………………………………………………………47

3-4- بررسی فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………..51

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………107

3-5- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………….108

3-1-5- بحث درباره نتایج مربوط به فرضیه اول ……………………………………………….108

2-3-5- بحث درباره نتایج مربوطه به فرضیه دوم ………………………………………………109

3-3-5- بحث درباره نتایج مربوطه به فرضیه سوم……………………………………………..109

منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………..111

منابع لاتین………………………………………………………………………………………………….113

چکیده :

هدف این پژوهش مقایسه نشانه های بالینی، خشم و احساس گناه در مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی (MDD) و اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) با افراد عادی می باشد . جامعه آماری این پژوهش عبارتند از تمام مراجعانی که به چهار مرکز ارائه خدمات روانشناختی در سطح شهرستان کرمانشاه طی ماه های خرداد لغایت شهریور 1387مراجعه و تشخیص PTSD و MDD را توسط روانپزشک و یک کارشناس ارشد روان شناسی بالینی دریافت کرده بودند. حجم نمونه با توجه به پیشینه تحقیقات صورت گرفته در زمینه PTSD و MDD ، 30 نفر در هر گروه (جمعا 90 نفر) بود. در این پژوهش از پرسشنامه SCL90-R ، پرسشنامه حالت –  صفت بیان خشم (STAXI-2) و پرسشنامه احساس گناه (TOSCA3) استفاده شد. اطلاعات پرسشنامه ها به وسیله آزمون تحلیل واریانس یک راهه مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد : بین میزان خشم در افراد مبتلا به PTSD و افراد مبتلا به MDD با افراد عادی تفاوت وجود دارد و تفاوت در هر سه گروه معنادار می باشد که بیشترین میزان خشم در مبتلایان به PTSD و کمترین میزان در افراد عادی وجود دارد و بین میزان احساس گناه در افراد مبتلا به PTSD و افراد مبتلا به MDD با افراد عادی تفاوت وجود دارد که این تفاوت در بین افراد PTSD با افراد MDD به صورت معنادار نمی باشد ولی در بین افراد PTSD با افراد عادی و همچنین بین افراد MDD با افراد عادی تفاوت معنادار وجود دارد که بیشترین میزان احساس گناه در مبتلایان به MDD و کمترین میزان در افراد عادی وجود

این مطلب را هم بخوانید :

 دارد و بین میزان نشانه های بالینی در اندازه گیری بوسیله SCL90-R در افراد مبتلا به PTSD و افراد مبتلا به MDD با افراد عادی تفاوت وجود دارد که این تفاوت میانگین در متغییر وسواس، اضطراب ، خصومت ، هراس ، پارانوئید و روان پریش خویی در هر سه گروه به صورت معنادار می باشد در صورتی که در متغیرهای جسمانی کردن ، حساسیت بین فردی و افسردگی در بین افراد PTSD با افراد MDD تفاوت معنادار وجود ندارد ولی در بین افراد PTSD با افراد عادی و همچنین بین افراد MDD با افراد عادی تفاوت معنادار وجود دارد و در متغیرهای جسمانی کردن و افسردگی بیشترین میزان میانگین در میان گروه MDD و کمترین میزان میانگین در میان گروه افراد عادی وجود دارد و در متغیرهای وسواس ، پارانوئید ، حساسیت بین فردی ، خصومت ، روان پریش خوبی و هراس بیشترین میزان میانگین در میان گروه PTSD وجود دارد و کمترین میزان میانگین در میان گروه افراد عادی وجود دارد.

کلید واژه :

اختلال افسردگی اساسی ، اختلال استرس پس از ضربه ، خشم ، نشانه های بالینی و احساس گناه .

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………..14

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………15

قصه گویی چیست……………………………………………………………………………………………………………………….15

تعاریف قصه گویی………………………………………………………………………………………………………………………15

فرآیند قصه‌گویی………………………………………………………………………………………………………………………….16

فواید قصه گویی………………………………………………………………………………………………………………………….17

ابزارهای قصه گویی  …………………………………………………………………………………………………………………..18

شیوه‌ی قصه‌گویی  ……………………………………………………………………………………………………………………..20

انواع قصه گویی………………………………………………………………………………………………………………………….21

اقدامات قبل از تعریف کردن یا خواندن قصه…………………………………………………………………………………22

زمان، مکان و فضای قصه گویی…………………………………………………………………………………………………….24                                                                                  

روش های مختلف برای شروع داستان ………………………………………………………………………………………….25                                                                        

چهره و حركات قصه گو………………………………………………………………………………………………………………26

قصه و فعالیت ادبی………………………………………………………………………………………………………………………27

چگونه قصه بگوییم……………………………………………………………………………………………………………………..27

مهمترین وظایف گفتار در قصه…………………………………………………………………………………………………….28

راههای کسب مهارت بیشتر در قصه گویی……………………………………………………………………………………..29

تفاوت قصه امروز با دیروز……………………………………………………………………………………………………………30

علل پیدایش و دلایل نیاز به قصه گویی …………………………………………………………………………………………31

چند کارکرد قصه گویی ……………………………………………………………………………………………………………….32

مخاطبان برنامه قصه گویی  ………………………………………………………………………………………………………….33

قصه گویی در کلاس درس  …………………………………………………………………………………………………………34

نکته هایی برای قصه گویی در کلاس درس    ………………………………………………………………………………..35

قصه گویی همراه با بازیگران: ………………………………………………………………………………………………………36                                                                                 

قصه گویی و برنامۀ آموزشی .. ……………………………………………………………………………………………………..36

زمینه های دیگر برنامۀ آموزشی …………………………………………………………………………………………………….38

 

تعاریف هوش……… …………………………………………………………………………………………………………………..39

معیارهای مختلف در تعریف هوش  ……………………………………………………………………………………………..41

نظریه های هوش…………………………………………………………………………………………………………………………43

تفاوتهای فردی و گروهی تواناییهای ذهنی………………………………………………………………………………………46                                                               

محیط اطلاعاتی غنی‌تر توان كلامی بیشتر  ……………………………………………………………………………………..50

رشد واژگان در کودکان پیش دبستانی ……………………………………………………………………………………………52                                                                     

کمک کردن به رشد زبان در اوایل کودکی……………………………………………………………………………………….53                                                              

معنی شناسی ………………………………………………………………………………………………………………………………54

مهارت های اصلی مورد نیاز در زبان آموزی……………………………………………………………………………………56                                                          

پیشینه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………58

جمع بندی  ……………………………………………………………………………………………………………………………….61                                                                                                           

فصل سوم: روش شناسی تحقیق  ………………………………………………………………………………………………….62        

مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………………63                                                                                                             

روش تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………………63                                                                                                   

طرح تحقیق .. ……………………………………………………………………………………………………………………………64                                                                                                     

جامعه و  نمونه آماری و روش نمونه گیری تحقیق…………………………………………………………………………..66

ابزارگرد آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………….66                                                                                                                                                                                                                

روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………….67                                                                       

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………………….68

مقدمه فصل چهار……………………………………………………………………………………………………………………….9 6

آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………70

آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………..83

فصل پنجم: بحث و تقسیر یافته ها…………………………………………………………………………………………………91

مقدمه فصل پنجم………………………………………………………………………………………………………………………..92

این مطلب را هم بخوانید :

خلاصه ی نتایج پژوهش………………………………………………………………………………………………………………92

بحث و تفسیر نتایج……………………………………………………………………………………………………………………..93

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………. 96

محدودیت ها………………………………………………………………………………………………………………………………97

پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………98

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………… 99

چکیده:

هدف از اجرای این پژوهش بررسی رابطه آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان هوش کلامی و گنجینه لغات کودکان پیش دبستانی است. روش مورد استفاده در این نوع پژوهش از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و دو گروه آزمایش و کنترل است. جامعه ای که هدف این مطالعه می باشد کودکان پیش دبستانی شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 93-92 می باشد و نمونه های انتخاب شده به تعداد 30 نفر(15نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل) و به صورت نمونه در دسترس انتخاب گردیده اند. مدت زمان اجرای این پژوهش طی هشت هفته جلسه آموزشی است. ابزار پژوهش شامل مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان پیش دبستانی مورد استفاده قرار گرفت. پایایی آزمون برای هوش کلامی 086/0گزارش شده است تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده در پژوهش با استفاده از نرم افزارspss  و از روش های آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از روش تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد که چون Sig بدست آمده از طریق نرم افزار spss (001%) و کمتر از 5% می باشد بنابراین به احتمال 95% بین آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان هوش کلامی و گنجینه لغات کودکان پیش دبستانی ارتباط معنادار آماری وجود دارد یعنی فرضیه H0 پذیرفته می شود.

کلید واژها: قصه گویی،هوش، هوش کلامی، گنجینه لغات

 

 

فصل یکم

کلیات پژوهش

 

 

• مقدمه:

در قصه‌گویی با شیوه ‌هایی که از گذشته ‌های دور در بین مردم رایج بوده است اهداف بسیاری نهفته است.    در قصه گویی با شیوه های معمول به رشد و پرورش نیروی تخیل، رشد شناخت، تکامل ذوق هنری، شکوفایی شوق مطالعه و حتی توانایی بهبود سوادآموزی و تحصیل توجه بسیاری می‌شود. قصه‌گویی با شیوه ‌های  قدیمی تر به دلیل ارتباط مستقیم و چهره به چهره‌ی قصه‌گو با مخاطب به کودک این توانایی را می‌دهد تا با میراث‌ های قومی و ملی خویش آشنا شود و هویت خود را شکل دهد. کودکان در قصه‌گویی با شیوه ‌های کهن با شرکت در نشست ‌های قصه‌گویی و گوش دادن به قصه‌ها، تعبیرها، عبارت‌ها، واژه‌ها و اصطلاحات نویی را می‌شنوند و با زبان و ادبیات مردم خود آشنا می‌شوند. در این شیوه‌ی قصه‌گویی کودکان با احساس‌ها، اندیشه‌ها و ارزش ‌های گوناگون روبرو می‌شوند که برای آن ‌ها تازه و سرگرم‌کننده است. قصه‌ها تخیل کودکان را به جولان درمی‌آورند و آن‌ها را وارد حوزه‌ای از ماجراها می‌کنند که در هیچ حال دیگری فرصت رویایی با آن‌ها را ندارند(پولادی،1387).

یک قصه گو خوب، برکلمه ها تسلط کامل دارد و از ارزش آنها و اینکه چگونه می تواند روی شنونده اثر بگذارد با خبر است. او به ارز ش درست قرارگرفتن صفت ها و قیدها توجه دارد و از نیروی ابهام، به هنگام گزینش کلمه های خود، آگاه است او می داند که به هنگام گفتن داستان می تواند با کلمه ها حس لمس کردن، چشیدن و بوئیدن را منتقل کند. او همچنین می داند که می تواند با کلمه ها رنگ، جنس و حتی دما را چنان توصیف کند که شنوندگانش را به دنیای خیال بکشاند. قصه گو تصویرگری است که به جای رنگ از کلمه ها استفاده می کند و تصویرهای او با به کار گرفتن هنرمندانۀ کلمه ها همان رنگ آمیزی را دارد که همکار نقاش او به وسیلۀ رنگ به وجود می آورد. کار قصه گو تنها آگاه بودن از نیروی کلمه ها و آنچه آن

ها در صورت استفادۀ درست و درجای خود نشستن می تواند با خیال انسان انجام دهد نیست. بلکه قصه گو نگران چگونگی رسیدن این کلمه ها به گوش شنونده به وسیلۀ این هنر شفاهی نیز هست(چمبرز،1388  ،ص37). قصه گویی نیز مانند بسیاری از كارهایی كه كودك انجام می‌دهد، مانند بازی و نقاشی و … می‌تواند اثرهای مثبتی در پرورش و آموزش او داشته باشد. از نظر افشاری قصه درهای تازه‌ی بیان و مقصود را بر روی كودكان می‌گشاید و وسایل و ابزار متفاوتی برای بازگو نمودن تجربه‌ها، مشاهده‌ها و احساسات را در اختیارشان می‌گذارد، بیان قصه آموزش غیر مستقیم بچه‌ ها در زمینه‌ی كتاب و كتابخوانی است. قصه‌گویی از راهی غیر مستقیم مزایای رفتار منطبق با اخلاق را به كودكان می‌آموزد. قصه‌گویی باعث تلطیف عواطف و احساسات، سرگرمی، بالا بردن سطح كتاب‌خوانی، گسترش گنجینه‌ی واژگانی، تقویت قدرت بیان و حافظه، پرورش ذوق هنری، برآورده شدن نیازهای روانی شنوندگان و … می شود( حنیف،1383).

. قصه کودکان را در کشف جهان پیرامون ، شناخت و آشنایی با نام کنش ها و اشیا ، دست یابی به گفتاری پربار تر و لذت بردن از شگفتیهای زبان یاری می رساند. نخستین تجربه های بسیاری از کودکان از