گفتار یکم: صمیمیت………………………………………………. …………………… 18

الف- تعریف صمیمیت……………………………………………………..  ………… 18

ب- ابعاد صمیمیت……………………………………………………. ……………. 20

ج- نظریه ها و رویكردهای صمیمیت………………………………………… ……………. 22

1- مدل تركیبی وارینگ………………………………………………………………………. ………. 22

2- نظریه سه وجهی عشق استرنبرگ………………………………………… …………… 23

3-  دیدگاه عشق به مثابه قصه………………………………………………….. ……….. 24

4- دیدگاه رشدی فارمن………………………………………………. ………………… 24

5-  نظریه دلبستگی جانسون و ویفن………………………………….. …………………. 26

6- رویكرد تعاملی و تركیبی صمیمیت باگاروزی………………….. …………….. 29

7- دیدگاه تركیبی جُسلسُن…………………………………….. …………………….. 34

8- رویكرد تكاملی شارپ……………………………. ……………………….. 38

9- نظریه درك برابری والستر…………………………… …………………… 40

10- رویكرد پیشگیرانه گوردون و دورانا…………………………….. …………. 42

11- مدل تركیبی یانگ ولانگ………………………………………. ……………… 46

گفتار دوم: عشق ورزی……………………………………. …………………. 48

1- مبنای بیولوژیکی عشق………………………………………… …………….. 49

2- نظریه های عشق…………………………………………. …………………….. 52

2-1- تئوری مثل عشق………………………………………. ……………………… 54

نظریه عشق لی………………………………………………. ……………….. 56

سبک های عشق ورزی اولیه…………………………………… ………………… 57

سبک های عشق ورزی ثانویه………………………………………. …………….. 58

سلسله مراتب عشق…………………………………………………. ………………… 60

چرخه سلسله مراتبی عشق و دیگر هیجان ها………………. …………… 61

الگوی نخستین عشق……………………………………………….. ………………… 62

گفتار سوم: نظام عاطفی بوون درمانی…………………………………….. …………. 63

سیر تاریخی موثر بر دیدگاه نظام عاطفی…………………………………………. ……….. 63

مبانی دیدگاه نظام عاطفی بوون……………………………………………… …………………. 65

 

1-تعریف و مفهوم تفکیک خویشتن( خودتمایزی)……………………………… ………. 69

2- مثلث ها………………………………………………………………….. ………………….. 72

3- نظام عاطفی خانوادة هسته ای……………………………………. ………………….. 73

4- فرایند فرافكنی خانواده……………………………………………………… ………… 74

5- گسلش عاطفی (برش عاطفی)………………………………………………………. ………… 75

7- جایگاه همشیره ها………………………………………………………………… ………….. 76

8- واپسروی اجتماعی( واگردی اجتماعی)……………………………………………………… ………. 77

بخش دوم: پیشینه پژوهشی…………………………………………………………………. ………….. 78

گفتار اول: تحقیقات انجام گرفته در مورد صمیمیت………………………………………………………………………………. 78

گفتار دوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد سبکهای عشق ورزی………………………………………………………………. 87

گفتار سوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون……………………………….. 95

فصل سوم : روش پژوهش

1- نوع مطالعه و روش درمان……………………………………………………….. ………. 102

2- جامعه مورد مطالعه………………………………………………………………… ……….. 105

3ـ حجم، شیوه نمونه‌گیری و ویژگیهای دموگرافیک نمونه……………………………. ………. 105

4- روند اجراء پژوهش……………………………………………………………….. ………………. 106

5- اخلاق پژوهش…………………………………………………………………………. ……. 107

6- ابزار………………………………………………………………………… ………………………. 107

الف- پرسشنامه‌ی نگرش نسبت به عشق (LAS)………….. ………………………………………. 107

ب-پرسشنامه صمیمیت زوجین……………………………………………………….. ………… 108

7- نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات پژوهش……………………………………………… ………. 109

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………. …………….. 111

4-2- توصیف کمی داده­ها…………………………………………………………. …………… 111

4-2-1- اطلاعات مربوط به سبک های عشق ورزی………………………………… ………… 111

4-2-2- اطلاعات مربوط به صمیمیت………………………………………………….. ………. 112

4-3- آمار استنباطی………………………………………………………………… ………….. 113

4-3-1- بررسی همگنی واریانس، نرمال بودن و شیب رگرسیون متغیرها……………… ….. 113

این مطلب را هم بخوانید :

الف: بررسی همگنی واریانس متغیرها……………………………………………………. ………… 114

ب: بررسی نرمال بودن متغیرها………………………………………………………………… ………… 115

ج:  بررسی همگنی شیب رگرسیون متغییرها………………………………………………………………. ……….. 116

4-3-2- بررسی فرضیه­ های پژوهش………………………………………………… …………. 117

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری

مقدمه……………………………………………………………………. ……………………. 141

بحث وتفسیر نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل فرضیه ها……………………………… ……… 141

اعتبار پژوهش………………………………………………………………………. ………………… 149

محدویت های تحقیق………………………………………………………………….. …………. 150

پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………….. ………….. 151

پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………… ……. 153

فهرست منابع…………………………………………………………………………… ……… 157

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………….. …………. 157

فهرست منابع لاتین…………………………………………………………………. …………… 163

پیوست ها                172

چکیده

هدف تحقیق: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج صورت گرفت.

روش تحقیق: پژوهش از نوع آزمایشی طرح آن به شیوة پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه تحقیق زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج بوده است. از این جامعه 30 آزمودنی به شیوة تصادفی ساده انتخاب شدند، با ابزارهای سبکهای عشق ورزی و صمیمیت میزان متغیرهای وابستة سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره اندازه‎گیری شد(پیش آزمون) و سپس به شیوة جایگزینی تصادفی، افراد در دو گروه 15 نفری(گروه آزمایش و گواه )گماشته شدند.

نتایج: نتایج تحلیل كواریانس چند متغیری نشان داد كه بین زنان گروه های آزمایش  و کنترل در متغیر های وابسته (سبکهای عشق ورزی و صمیمیت) تفاوت معنا داری وجود دارد(0001/0>p ). بدین ترتیب فرضیه های مبنی بر خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مؤثر هستند، تائید شدند. همچنین نتایج پیگیری نشان داد كه روش درمانی در اثر بخشی بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت و مولفه های آن، بعد از  2ماه ماندگار است.

کلید واژه ها: خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون- سبکهای عشق ورزی – صمیمیت – زنان

مقدمه

خانواده به عنوان یكی از اصلی‌ترین نهادهای اجتماعی می‌تواند نقش تعیین‌كننده‌ای در ایجاد كاركردهای مثبت در نظام اجتماعی داشته باشد. همچنین بررسی نحوة عملكرد خانواده‌ها می‌تواند در شناخت و حل مسائل فردی و اجتماعی كمك بزرگی كند. در میان عوامل اثرگذار بر سلامت روانی انسانها، خانواده نقشی بسیار مهم دارد. بسیاری از نابهنجاریهای روانی و رفتاری انسانها در خانواده ریشه دارد. خانواده می‌تواند محل آرامبخش برای همة اعضا باشد و در مقابل می‌تواند كانون پرتنش برای آنان باشد. لذا برای بهبود وضع روانی افراد، تلاش برای ایجاد ازدواج سالم و بهبود وضع روابط خانواده و افراد آن مهم‌ترین مسأله است.

یکی از معضلات مهم در زمینه زندگی زناشویی پدیده ای به نام «طلاق»[1] و اختلال زناشویی است که شیوع روز افزون آن پژوهشگران و نظریه پردازان حوزه خانواده و ازدواج را بر آن داشته که در مورد علل و عوامل تأثیرگذار بر آن به بررسی و تحقیق  بپردازند(گاتمن[2]، 1993). طلاق و اختلال زناشویی پدیده پیچیده ای است که عوامل مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی بر آن تأثیر گذار هستند. از میان علل و عوامل تأثیرگذار بر طلاق و اختلال زناشویی، عوامل فردی طلاق بیشتر مورد توجه مشاوران خانواده و ازدواج قرار گرفته است. عوامل فردی شامل عوامل ارثی و فیزیولوژیکی، ویژگی های شخصیتی و روانی، آموخته ها و ویژگی های جمعیت شناختی است. به نظر گاتمن (1993)،کارنی و برادبوری[3] (1997) بعضی ویژگی های روان شناختی مانند روان رنجوری و سبکهای روابط(عشق و صمیمیت) معیوب، ابعاد شناختی(طرح واره ها)، آسیب های پایداری را در روابط زناشویی به وجود می آورند و احتمال بروز طلاق و اختلال زناشویی را افزایش می دهند( فاتحی زاده، بهجتی اردكانی و نصراصفهانی، 1384).

انسان موجودی است که همواره ناگزیر بوده است كه در خانواده و همراه با سایر اعضاء و خویشاوندان خود، به صورت جمعی ادامه حیات دهد. این روابط خانوادگی و زندگی افراد در كنار خانواده، در عین حال كه عامل رشد، پیشرفت و مکان امن و آرامبخش بوده است،‌ در عین حال مکان تعارض، درگیری و جدال هم بوده است. همین امر به ایجاد دعوا و اختلاف بین اعضاء خانواده و زن و شوهر منجر گردیده است. بدینسان از دیرباز، دعوا و اختلاف در خانواده وجود داشته است و برای حل این نزاعها نیز روشها و راه‌حل‌هایی وجود داشته است كه در هر عصر و زمانی، تغییر و تكامل یافته است. در زمان ما اختلافات و طلاق گستردگی،‌ تنوع و پیچیدگی بیشتری یافته است. با افزایش اختلافات خانوادگی چاره برای حل و فصل آنها و پیدا کردن روشهای نوین مشاوره ای و خانواده درمانی متناسب با وضعیت جدید را می طلبد. یکی از جوانب بسیار مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند (تانی گوچی[4] و همکاران، 2006؛ به نقل از ترکان، کلانتری و مولوی، 1385)، ولیکن آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی است (کارنی و برادبوری (1997)، نشانگر آن است که رضایت زناشویی به آسانی قابل دستیابی نیست (رزن گراندن[5]، 2004؛ به نقل از ترکان، کلانتری، مولوی، 1385). تحقیق حاضر با توجه به روند رو به افزایش طلاق و اختلال زناشویی در دهة اخیر درجهان)یانگ و لانگ[6]، 1998) و ایران (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) شکل گرفت. طبق آمار رسمی در ایران از هر 5 مورد ازدواج 1 مورد به طلاق منجر می شود (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) و احتمالاً میل به طلاق بسیار بیشتر از آمار باشد. طلاق و جدایی اثرات منفی زیادی چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ جسمانی بر زوجین بر جا می گذارد. این اثرات منفی شامل افزایش خطر بیماری های روانی، افزایش بیماری های جسمانی، خودکشی، تصادفات منجر به مرگ، خشونت و آدم کشی است. همچنین طلاق اثرات منفی زیادی بر فرزندان بر جای می گذارد که می توان به افسردگی، گوشه گیری، ضعف کفایت اجتماعی، مشکلات بهداشتی و تحصیلی اشاره کرد (گاتمن، 1993).

وجود روابط صمیمانه در بین زوجین از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین روابط صمیمانه بر بهزیستی فیزیکی، روانشناختی و بر توانایی زن و شوهر در جهت عملکرد موثر در زمینه‌های مختلف فردی، خانوادگی و شغلی موثر است. ایجاد و ابقاء رابطه صمیمانه به وسیله پیوندهای هیجانی خاصی تقویت می‌شود. همچنانکه روابط سالم در زندگی منافع و پیامدهای مثبتی را در بر دارد، روابط ناراضی

مهارت دارد . یکی از آن راهها مشاوره است که تقویت انگیزه پیشرفت تحصیلی وارتقاء سطح خودپنداره را که ایجاد می کند.

یکی از مشکلات نوجوانان وجوانان در سالهای اخیر فقدان انگیزه می باشد. دانش آموزانی هستند که از لحاظ توانائی واستعداد یادگیری شبیه بهم اند، ولی در پیشرفت تحصیلی تفاوت هایی با هم دارند . این تفاوتها در فقدان انگیزه باعث ناکامی در تحصیل می شود و همچنین باعث افزایش هزینه های تحصیلات می گردد که سالانه بخشی از بودجه های کشور به دلیل افت تحصیلی وکارکرد پایین آموزشی بهدر می رود (کهنوایی ،1380).

مسأله پیشرفت تحصیلی یکی از مسائل امروز، در آموزش وپرورش دنیاست. اگر  بخواهیم دانش آموزان موفق تری پرورش دهیم ، ضروری است عوامل موثر در

 موفقیت تحصیلی را شناسایی وبرنامه ریزی دقیقی داشته باشیم. این شناسایی علتها در بازنگری هدفهای آموزش و پرورش برمبنای علاقه ها، استعدادها، ظرفیت ها و با توجه به نیازهای جامعه، به برنامه ریزی درسی نیاز دارد (حسینی طباطبایی و قدیمی مقدم، 1388) .

از جمله مهارتها که مورد تأکید زیاد مربیان بوده است، مشاوره وراهنمایی می باشد. کمک میکند تا تصمیمات خود را با آگاهی انتخاب نمایند (خانزاد،1383). اهمیت این موضوع باید در نظر والدین، مربیان و مسئولان تعلیم وتربیت باشد .

نظریهء نظام های انگیزشی (MST) فورد ،از جمله نظریاتی است که در آن رابطه بین مهارتها وپیشرفت تحصیلی بیان شده است. این نظریه ابعاد مختلفی دارد ویک مدل جامع برای انگیزه ی  همه رفتارهای انسان است. (دیوید برنز، 1999) در این نظریه رابطهء بین دادن مهارتها وپیشرفت تحصیلی را به شکلی تحولی ارائه داده

این مطلب را هم بخوانید :

 است. این رابطه، اهداف مشاوره را با اهداف تحصیلی ، پیشرفت می دهد. یعنی

 2001، لانگ[10] و استین[11]، 2001). شیوع اضطراب در سالمندان از 4% تا 6% در نوسان است(فونتس[12] و کاکس[13]، 1997). از سویی زمانی که افراد خصوصاً سالمندان در معرض سطوح بالایی از استرس قرار می­گیرند، بروز بیماری­های مختلفی از جمله تنفسی و قلبی افزایش می­یابد، عملکردهای ایمنی سرکوب می­شود(سارا[14]، رزمیر[15]، مارتین[16] و روحزنو[17] ، 2008). زندگی با استرس زیاد می­تواند روی خلق و خوی اشخاص اثر بگذارد و آن­ها را به سمت اضطراب، افسردگی و غمگینی نزدیک کند، اما خلق و خوی شاد به طرز قابل ملاحظه­ای سطح امید را در افراد بالا ببرد(ویلیامز[18]، 2000).

از آن­جایی که افسردگی و اضطراب در سالمندان می­تواند تأثیرات زیادی بر سبک زندگی آن­ها داشته باشد، لذا کاهش افسردگی و اضطراب می­تواند در میزان سلامت و ارتباط سالمندان با اطرافیان تأثیرات مثبتی داشته باشد. امروزه عموماً شیوه­ای که برای درمان افسردگی سالمندان بکار برده می­شود، عمدتاً دارودرمانی است، هر

این مطلب را هم بخوانید :

چند که پژوهشگران می­پذیرند که این درمان می­تواند نشانه­های خاص افسردگی را کاهش دهد، اما متخصصان برای بسنده نبودن آن دلائلی ارائه می­کنند. داروهای ضد افسردگی واکنش­های نامناسب قلبی-عروقی، عصبی و هاضمه­ای ایجاد می­کنند. علاوه بر این کسانی که منحصراً تحت درمان دارویی قرار گرفته­اند مهارت­های سازشی را که در مداخلات روان­درمانی برای محافظت فرد در مقابل عود و وقوع دوباره افسردگی ارائه می­شوند را یاد نمی­گیرند(وات[19] و کیپلیز[20]، 2000)، بنابراین ضروری 

1-6-1 تعاریف نظری.. 12

1-6-2 تعاریف عملیاتی.. 13

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1 پیش درآمد. 15

2-2 اضطراب.. 15

2-2-1 ماهیت اختلال های اضطرابی.. 16

2-2-2 اختلال وحشتزدگی.. 17

2-2-3 آگورافوبی.. 17

2-2-3-1 فوبی خاص… 18

2-2-3-2 فوبی اجتماعی.. 18

2-2-4 اختلال اضطراب فراگیر. 18

2-2-5 اختلال وسواس فکری-عملی.. 19

2-2-6 اختلال استرس حاد و استرس پس از آسیب.. 20

2-2-7 نظریه های روانشناختی در مورد اضطراب.. 21

2-2-7-1 نظریه های روان پویایی.. 21

2-2-7-2 نظریه رفتاری.. 22

2-2-7-3 نظریه فیزیولوژیک… 22

2-2-7-4 نظریه پدیدار شناختی و وجودی.. 23

2-3 افسردگی.. 23

2-3-1 افسردگی چیست.. 26

2-3-2 حالات افسردگی.. 27

2-3-3 تاریخچه افسردگی.. 28

2-3-4 طبقه بندی افسردگی.. 28

2-3-4-1 اختلال های خلقی یک قطبی.. 28

2-3-4-2 اختلال افسردگی اساسی.. 29

2-3-4-3 اختلال افسرده خویی(دیس تایمی) 29

2-3-4-4 اختلال خلق ادواری.. 29

2-3-4-5 اختلال دوقطبی.. 30

 

2-3-5 شیوع افسردگی.. 32

2-3-6 افسردگی درون زاد در مقابل افسردگی واکنشی.. 33

2-3-7 افسردگی فصلی.. 33

2-3-8 تشخیص افتراقی برای افسردگی.. 34

2-3-9 منظور از افسردگی حاد یا گذرا چیست.. 35

2-3-10 حملات افسردگی.. 36

2-3-11 ملاک های تشخیص برای انواع افسردگی.. 37

2-3-12 دیدگاههای موجود در مورد افسردگی.. 41

2-3-12-1 دیدگاه زیست شناختی.. 41

2-3-12-2 دیدگاه روان پویشی.. 41

2-3-12-3 دیدگاه رفتاری.. 42

2-3-12-4 دیدگاه شناختی.. 43

2-4 تعارضات زناشویی.. 45

2-4-1 ابعاد تعارض… 49

2-4-2 تعارضات خانوادگی چرا؟. 50

2-4-3 مفهوم تعارض… 51

2-4-4 تعاریف تخصصی متعددی از تعارض… 52

2-4-5 تعارض زناشویی از نظر وایل. 52

2-4-6 دیدگاههای تعارض… 52

2-4-6-1 دیدگاه سنتی.. 53

2-4-6-2 دیدگاه روابط انسانی.. 53

2-4-6-3 دیدگاه تعاملی.. 53

2-4-7 عقاید مثبت ومنفی نسبت به تعارض ازنظر ویلموت وهاکر. 53

2-4-8 هشت کارکرد مثبت تعارض از نظر ترنر. 54

2-4-9 عوامل تعارض… 54

2-4-10 زمینه های تعارضات زناشویی.. 55

2-4-11 مراحل تشدید تعارض زناشویی.. 56

2-5 الگوهای ارتباطی.. 57

این مطلب را هم بخوانید :

2-6تجزیه وتحلیل تعارض… 58

2-7 روش های حل تعارض 58

2-8 سبک ها و استراتژی های حل تعارض… 59

2-9 چهار سوال اساسی در حل تعارضات.. 60

2-10تأثیر اضطراب بر روابط و تعارضات زناشویی.. 62

2-11 پیشینه تحقیق. 65

2-11-1 پژوهش های داخلی.. 65

2-11-2 پژوهش های خارجی.. 71

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 پیش درآمد. 76

3-2 روش پژوهش… 76

3-3 معرفی متغیرها 76

3-4 جامعه آماری.. 76

3-5 جامعه نمونه و روش نمونه گیری.. 76

3- 6 ابزار پژوهش… 77

3-7 شیوه اجرا 79

3-8 روش تجزیه وتحلیل داده ها 79

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1 پیش درآمد. 81

4-2 آمار توصیفی.. 81

4-3 جداول ونمودارها 82

4-3-1 جداول ونمودارهای فراوانی جمعیت شناختی پاسخ دهندگان به پرسشنامه. 82

4-4 آماراستنباطی.. 86

4-5 روش آزمون سؤالات پژوهش … 86

4-6 تجزیه وتحلیل سؤالات پژوهش… 87

4-7 خلاصه تجزیه وتحلیل ها و آزمون، به تفکیک هر سؤال. 87

4-7-1 آزمون سؤال اول. 87

4-7-2 آزمون سؤال دوم. 89

4-7-3 آزمون سؤال سوم. 91

فصل پنجم:  بحث و نتیجه گیری

5-1 پیش درآمد. 93

5-2 بررسی سؤال ها 93

5-3 مقایسه نتایج سؤالات باپژوهش های قبلی.. 95

5-4 نتیجه گیری از نظر نگارنده 96

5-5 محدودیت‌های پژوهش… 96

5-6 پیشنهادهای پژوهشی.. 97

5-6 پیشنهادهای كاربردی.. 97

منابع و ماخذ . 98

پیوست‌ها 104

چکیده

خانواده ، کانون مهر ، محبت و تربیت ومبنای شکل گیری زندگی اجتماعی است. وبنیادی ترین و اصلی ترین شکل و جزء اجتماعی است. جامعه سالم در گرو سلامت خانواده و تحقق سلامت آن مشروط به برخورداری اعضای آن از سلامت روانی است و هر جامعه ای برای تداوم و بقای خود نیاز به حفظ و بسط ارزش های خود در قالب خانواده دارد. هدف از انجام  پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اضطراب و افسردگی با تعارضات زناشویی در مراجعین به مراکز مشاوره و مددكاری ناجا در شهر کرمانشاه می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه افرادیست که در سال 1393 برای بررسی و رفع تعارضات زناشویی واختلافات خانوادگی خود به دوایر مشاوره ومددکاری نیروی انتظامی درسطح شهر کرمانشاه مراجعه کرده بودند. از میان آنها تعداد 100 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ودر دسترس انتخاب شده اند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه اضطراب کتل، مقیاس افسردگی بک و پرسشنامه تعارضات زناشویی(MCQ) استفاده گردیده است . طرح پژوهش از نوع همبستگی است و برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آماری ضریب همبستگی پیرسون ، تحلیل رگرسیون وآزمون T استفاده شده است. نتایج تجزیه وتحلیل یافته ها نشان داد که بین اضطراب وافسردگی با تعارضات زناشویی همبستگی مثبت معنا داری وجود دارد(P≤0/01). و افسردگی واضطراب ،تعارضات زناشویی را پیش بینی می کنند. ازنتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که تعارضات زناشویی عامل افزایش افسردگی واضطراب در بین زوجین است.

1-7 بیان مفاهیم و اصطلاحات… 7

فصل دوم:ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1 مبانی نظری و یافته‌های پژوهشی: 10

2-1-1 خود کارآمدی.. 10

2-1-1-1 تعریف خود کارآمدی.. 12

2-1-1-2 انواع  خودکار آمدی.. 14

2-1-1-3 تفاوت خود کار آمدی با سایر انواع باورهای خود. 15

2-1-1-4 ابعادخودکارآمدی ادراک شده 17

2-1-1-5 منابع باورهای خود کارآمدی.. 18

2-1-1-6 خودکارآمدی بالاوپایین.. 21

2-1-1-7 خودکارآمدی ،انگیزش واسناد. 22

2-1-1-8 جنسیت وخود کارآمدی.. 24

2-1-1-9 خودکارآمدی وپیشرفت تحصیلی.. 25

2-1-1-10 تأثیرزمینه های فرهنگی واجتماعی روی باورها ی خودکارآمدی.. 26

2-1-1-11 نقش باورهای خود کارآمدی در انگیزش رفتار و انتخاب اهداف آگاهانه. 27

2-1-1-12 تحلیل تحولی باورهای خودکارآمدی در گستره زندگی.. 28

2-1-1-13 رشدخودکارآمدی به واسطه تجارب مرحله گذر نوجوانی.. 31

2-1-1-14 خودکارآمدی مرتبط با بزرگسالی.. 31

2-1-1-15 ارزیابی مجدد خودکارآمدی با افزایش سن.. 31

2-1-1-16 راهبردهای بهبود خودکارآمدی.. 32

2-2- سلامت روان. 34

2-2-1 سلامت روانی.. 35

2-2-2 تعریف سلامت روانی.. 35

2-2-3 تعریف بهداشت روان در فرهنگهای مختلف 37

2-2-4 اصول بهداشت روانی.. 39

2-2-5 خصوصیات افراد دارای سلامت روانی.. 40

2-2-6 عوامل موثر در تامین سلامت روان. 42

2-2-7 نقش خانواده در تامین سلامت روان. 42

 

2-2-8 نظریات مرتبط با  سلامت روانی.. 43

2-2-9 نظریات نوین مبتنی بر شناخت درمانی.. 46

2-3 عقب ماندگی ذهنی.. 47

2-4 عقب مانده ذهنی آموزش پذیر ( EMR): 48

2-5 ویژگیهای کودک استثنایی.. 48

2-6 نیازهای والدین کودکان استثنایی.. 48

2-7 احساسات والدین کودکان استثنایی.. 49

2-8 پیشینه تحقیق.. 50

2-8-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 50

2-8-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور. 59

فصل سوم:روش شناسی پژوهش

3-1 مقدمه. 66

3-2 روش پژوهش… 66

3-3 جامعه آماری.. 66

3-4 نمونه و روش  نمونه گیری.. 66

3-5 ابزار پژوهش… 66

3-6 روش اجراء. 68

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده­ها 69

3-8 پایایی پرسشنامه ………..69

فصل چهارم:یافته های پژوهش

4-1  مقدمه. 72

4-2  آمار توصیفی.. 72

4-3  بررسی وضعیت پاسخ دهندگان از لحاظ تحصیلات… 73

4-4  بررسی آمار توصیفی متغیرهای مربوط به والدین کودکان عادی.. 73

4-5  آزمون نرمال بودن داده‌ها 74

4-6 تحلیل استنباطی داده ها 75

4-7  بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق.. 75

4-7-1  بررسی وضعیت مؤلفه سلامت روانی.. 76

این مطلب را هم بخوانید :

4-7-2 بررسی وضعیت مؤلفه خودکارآمدی والدین کودکان عادی.. 77

4-7-3- بررسی وضعیت مؤلفه خودکارآمدی والدین کودکان مرزی.. 78

4-8 بررسی فرضیه های تحقیق.. 79

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه. 83

5-2 بحث و نتیجه گیری در مورد فرضیه های پژوهش 83

5-3 نتیجه گیری.. 88

5- 4 محدودیت ها 88

5-5 پیشنهادات… 88

منابع و مأخذ. 89

منابع فارسی.. 89

منابع انگلیسی.. 93

پیوست

چکیده انگلیسی

چکیده

در این پژوهش، تعیین رابطه بین خودکارآمدی با سلامت روان در بین والدین دارای کودکان عادی و  مرزی 12-7 ساله شهرستان الشتر در سال 92 مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اهداف پژوهش، طرح کاربردی و از نوع همبستگی بوده که جامعه آماری این تحقیق را والدین کودکان عادی و والدین کودکان مرزی(آموزش پذیر) 12-7 ساله شهرستان الشتر تشکیل می­دهند. همچنین به منظور دستیابی به گروههایی از آزمودنیها که امکان تحلیل آماری مناسب را فراهم سازد، با توجه به جدول مورگان140 نفر برای این طرح انتخاب شدند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه خودکارآمدی بندورا و پرسشنامه سلامت روان (GHQ-28) بوده که ضریب آلفای كرنباخ پرسشنامه خودكارآمد پنداری بندورا 92/0
می­باشد. در این پژوهش از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی از جداول فراوانی، نمودارها، اندازهای گرایش مراکزی(نما- میانه- میانگین) و انحراف معیار و در آمار استنباطی از ضریب همبستگی، تحلیل واریانس و آزمون t گروههای مستقل استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش نتایج نشان می دهد که بین خودکارآمدی با سلامت روان والدین کودکان عادی با مرزی رابطه وجود دارد و همچنین نتایج آزمون t نشان داد که خودکارآمدی والدین کودکان عادی از وضعیت مطلوبتری برخوردار است.

کلید واژه: خودکارآمدی، سلامت روان، والدین، کودکان عادی و مرزی
1-1 مقدمه

تولد و حضور كودكی با كم توانی ذهنی در هر خانواده ای می تواند رویدادی نامطلوب و چالش زا تلقی شود كه احتمالا تنیدگی، سرخوردگی، احساس غم و نومیدی را به دنبال خواهد داشت. شواهد متعدد حاکی از آن است که والدین كودكان دارای مشكلات هوشی، به احتمال بیشتری با مشكلات اجتماعی، اقتصادی و هیجانی كه غالبا ماهیت محدود كننده، مخرب و فراگیر دارند، مواجه می شوند. در چنین موقعیتی گر چه همه اعضای خانواده و كاركرد آن، آسیب می بیند فرض بر این است كه مشكلات مربوط به مراقبت از فرزند مشكل دار، والدین، به ویژه مادر را در معرض خطر ابتلا به مشكلات مربوط به سلامت روانی قرار می دهد.

در سالهای اخیر در کشور ایران مانند سایر کشور های جهان علاقه بخصوص مهم از طرف مقامات دولتی و هم از جانب مردم به امر بهداشت روانی نشان داده شده است و اثرات آن در بهبود و اوضاع بیمارستانهای روانی و به کاربردن روشهای صحیح در پیشگیری مشاهده می گردد. عدم سازش وجود اختلالات رفتار در جوامع انسانی بسیار مشهور و فراوان است و در هرطبقه و صنفی و در هر گروه و جمعی اشخاص نامتعادل وجود دارند. هر شخص ممکن است گرفتار ناراحتی روانی شود خود به خود کافی نیست زیرا که بهداشت فقط منحصر به تشریح علل اختلالات رفتار نبوده  بلکه هدف اصلی آن پیشگیری ا ز وقوع ناراحتی ها  می باشد. پیشگیری عبارت است از به وجود آمده عاملی که مکمل زندگی سالم و نرمال باشد و نیز درمان اختلالات جزیی رفتار به منظور جلوگیری از وقوع بیماریهای شدید روانی است. یکی از شرایط اصولی بهداشت اصولی بهداشت روانی این است که شخص به خود احترام بگذارد و خود را دوست بدارد(شاملو، 1376).

کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر به گروهی از کم توانان-ذهنی اطلاق می شود که دارای بهره هوشی 50 تا75 هستند و از نظر سنی در محدوده 6-12 در قرار دارند. در پژوهش حاضر منظور از کم توان ذهنی آموزش پذیر کسی است که براساس تشخیص کارشناسان سنجش آموزش و پرورش در آموزشگاههای استثنایی مشغول به تحصیل هستند. همچنین والدین دارای کودکان کم توان ذهنی از جمله گروههای مورد بررسی در مطالعه حاضر هستند. در پژوهش حاضر کودک عادی به کودکی گفته می شود که مشکل کم توان ذهنی یا نابینایی و ناشنوایی ندارد و دچاراختلالات یادگیری نیست و از نظر روانی مشکل خاصی ندارد. کودک استثنایی و والدین نه تنها بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند بلکه سایر اعضای نظام خانواده یعنی دیگر فرزندان را تحت تاثیر قرار می دهند. وجود کودک استثنایی اغلب ضایعات جبران ناپذیری را بر پیکر خانواده وارد می کند. میزان آسیب پذیری خانواده در مقابل ضایعه گاه به حدی است که وضعیت سلامت روانی خانواده دچار آسیب شدیدی می شود. در تعریف سلامت روانی باید این نکته را در نظر داشت که هر انسانی که بتواند با مسائل عمیق خود کنار بیاید، باید با خود و دیگران  سازش یابد و در برابر تعارض های اجتناب ناپذیر درونی خود دچار استیصال نشود و خود را به وسیله جامعه طرد نسازد فردی است دارای سلامت روانی(نریمانی و همکاران،1386).

بیان حقایق و ارائه اطلاعات صحیح و صادقانه به پدر و مادر کودک استثنایی بر اساس آخرین دانش و دستاوردهای علمی و تجربی در مورد شرایط خاص ذهنی یا جسمی کودکشان در نهایت، موجب رضایت و آسایش خاطر آنان خواهد بود گهگاه مادر و پدری با کودک خود که به روشنی دارایی عقب ماندگی ذهنی است مراجعه می نمایند وقتی به آنها گفته می شود که چرا تاکنون بی جهت کودک را بحال انتظار در خانه نگه داشته اید واکنون کودک شما 12 سال سن دارد ولی بایست سالها قبل به شرایط خاص ذهنی[1] او پی برده باشید معمولاً در پاسخ می گویند ما خود نیز قبلاً حدس می زدیم زیرا که او مثل بچه های هم سن سال خود « به راه نیفتاد» حرف زدن را زمانی که انتظار می رفت شروع نکرد او را به دکتر بردیم دکتر گفت نگران مباشید چیزی نیست صبرکنید چند سال دیگر مثل بچه ها ی دیگر می شود و …( افروز،1384).

از ویژگیهای عمده انسان آگاهی او از رفتار خود و برخوداری وی از نیروی تفکر است، انسان می تواند از رفتار خود آگاه باشد و در برخورد با مسائل و امور مختلف از نیروی تفکر خود استفاده کند، اما انسان همیشه از آنچه که انجام می دهد آگاه نیست، به سخن دیگر گاهی انسان عملی را انجام می دهد که اما از انگیزه رفتار خود یا هدف آن رفتار آگاه نمی باشد. وقتی والدین برای اولین بار با این حقیقت روبرو می شوند که کودکشان استثنایی است واکنش  آنها پیامد هایی خواهد داشت، وجود کودک معلول ذهنی اثرات عمیقی بر روی نحوه ارتباط یک یک افراد خانواده با هم و هریک از آنها با کودک معلول وارد می سازد و همین اثرات ناخوشایند چنانچه به گونه ای منطقی و چاره جویانه قابلیت حل نیابند ضایعات جبران ناپذیری بر روان والدین، سایر نوباوگان خانواده خصوصاً کودک معمول باقی می گذارد. واکنشهای شایع والدین ممکن است به صورت احساس گناه1 ناکامی و محرومیت2 انکار واقعیت یا کتمان حقیقت3 اضطراب و نگرانی باشد میلانی فر(1347). نتایج پژوهش امینی و همکاران (1370) نشان داده است که بین هوش هیجانی، خودکارآمدی و سلامت روانی دانش آموزان ممتاز و عادی تفاوت معناداری وجود دارد. به این معنی که میانگین هوش هیجانی، خودکارآمدی و سلامت روانی  دانش آموزان ممتاز بالاتر از دانش آموزان عادی است.

این قبیل واکنشها تا زمانی که به کنترل در نیایند و تعدیل نشوند نه فقط سلامت روانی اعضای خانواده را به مخاطره می اندازند بلکه نوع تعامل و ارتباط اعضای خانواده و کودک معلول ذهنی یا جسمی را پیچیده می سازد و در نهایت موجب اضمحلال انرژی  روانی و دیگر توانمندیهای آنان می شوند.

1-2 بیان مسأله

حضور كودك عقب مانده در هر خانواده ساختار آن خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی خانواده بخصوص والدین را تحت الشعاع قرار می‌دهد، كودك بر اثر تعارض‌های شدید میان اعضای خانواده، كل خانواده را درگیر بحران می‌كند.

تحقیقات نشان می­دهد كه والدین كودكان عقب مانده ذهنی عموما در خطر مشكلات زندگی خانوادگی و دشواری‌های عاطفی قرار دارند(بكمن، 1991).

بطور كلی خانواده كودك معلول به لحاظ داشتن كودكی متفاوت با سایر كودكان با مشكلات فراوانی در زمینه نگهداری، آموزش و تربیت آنها روبروست. این مسایل همگی بر والدین فشارهایی وارد می‌كنند كه سبب بر هم خوردن آرامش و یكپارچگی خانواده می‌شوند و در نتیجه انطباق و سازگاری آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. عزت نفس یكی از مهمترین عوامل تحول و شكل‌گیری شخصیت است و نقش بنیادین در سلامت روانی دارد به گونه‌ای كه عزت نفس پایین و شكل‌گیری احساس خود كم بینی در والدین زمینه‌های آسیب روانی را فراهم می‌نماید( ولی زاده و همكاران و 1387).

سلامت روان یكی از مباحث مهمی است كه در رشد و بالندگی خانواده و جامعه موثر می‌باشد. سازمان بهداشت جهانی (2004) سلامت روانی را به عنوان حالتی از بهزیستی كه درآن فرد توانمندی خود را شناخته از آنها به نحو موثر و مولد استفاده كرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف می‌كند.