1-3-اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………….            5

1-3-1-اهداف کلی    …………………………………………………………………………..                   5

1-3-2-اهداف جزیی    ……………………………………………………………………….                       6

1-4-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق    ………………………………………………………………                                 7

1-5-سئوالات یا فرضیه های تحقیق    …………………………………………………………………                              9

1-5-1-سئوال کلی تحقیق    …………………………………………………………………                              9

1-5-2-سئوالات جزئی تحقیق    ……………………………………………………………                                   10

1-6-تعریف مفاهیم مطرح شده در تحقیق    ……………………………………………………….    12

1-6-1-تعاریف نظری    ………………………………………………………………………                       12

1-6-2-تعاریف عملیاتی    …………………………………………………………………..                           14

فصل دوم : بررسی ادبیات و بیشینه تحقیق    ………………………………………………………    16

2-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………. 17

2-2- مبانی نظری پژوهش ……………………………………………………………………………..                   17

2-2-1-مفهوم و ماهیت نیاز   ………………………………………………………………….                            17

2-2-1-1-اهمیت نیازها در زندگی انسان   ………………………………………… 19

2-2-1-2- نیازها از دیدگاه روان شناسان   ………………………………………. 19

2-2-1-3– نیازها از منظر اندیشمندان دینی   …………………………………      23

2-2-1-4- جمع بندی دیدگاه ها درباره نیازها   ……………………………………   23

2-2-2-آموزش متوسطه   ……………………………………………………………………..                        24

2-2-2-1-اهمیت آموزش متوسطه   ………………………………………………..  25

2-2-2-2-اهداف آرمانی دوره آموزش متوسطه   ……………………………… 25

2-2-3-کتاب درسی   …………………………………………………………………………                    26

2-2-3-1-تعریف و مفهوم کتاب درسی   ………………………………………..  26

2-2-3-2-نقش و کارکرد کتاب درسی   ………………………………………… 28

2-2-3-3-محتوا و ساختار کتاب درسی   …………………………………………. 28

2-2-3-4-ویژگی های کتاب درسی   …………………………………………….. 29

2-2-3-5-معیارهای کتاب درسی   ………………………………………………… 30

2-2-4-برنامه درسی   …………………………………………………………………………..                  31

 

2-2-4-1-نگرش های اساسی به برنامه درسی   ………………………………….     31

2-2-4-2-عناصر برنامه درسی   ………………………………………………………   32

2-2-5-محتوا   …………………………………………………………………………………..         35

2-2-5-1-مفهوم محتوا   ……………………………………………………………….                               35

2-2-5-2-ماهیت محتوا   ……………………………………………………………….                               35

2-2-5-3-چگونگی فرایند انتخاب محتوا   ……………………………………… 36

2-2-5-4-معیارهای انتخاب محتوا   ………………………………………………… 37

2-2-5-5-تناسب محتوا با نیازهای اجتماع   ……………………………………… 38

2-2-5-6-تناسب محتوا با نیاز فراگیر   …………………………………………….. 39

2-2-5-7-تناسب محتوا با ساختار دانش   …………………………………………. 40

2-3-مبانی تجربی پژوهش   ………………………………………………………………                                41

2-3-1-تحقیقات داخلی   …………………………………………………………..  41

2-3-2-تحقیقات خارجی   ………………………………………………………… 50

2-4-چهار چوب نظری پژوهش    ………………………………………………………   62

2-5-خلاصه و جمع بندی   ……………………………………………………………….                               63

فصل سوم : روش پژوهش   …………………………………………………………………………….                65

3-1-مقدمه   ……………………………………………………………………………………………….   66

3-2-روش پژوهش   …………………………………………………………………………………….       66

3-3-جامعه آماری   ……………………………………………………………………………………..      66

3-4-روش نمونه گیری   ………………………………………………………………………………..            66

3-5-ابزار گردآوری داده ها   ……………………………………………………………………….                      67

3-6-روایی   …………………………………………………………………………………………….            …   68

3-7-پایایی   ………………………………………………………………………………………………               68

3-8-شیوه جمع آوری داده ها   …………………………………………………………………….                         69

3-9-روش های آماری   …………………………………………………………………………………           69

فصل چهارم : تحلیل داده ها   ………………………………………………………………………….                   71

4-1-مقدمه                                    ………………………………………………………………………………………………..  72

4-2-توصیف شاخص های دموگرافیک پاسخگویان   …………………………………………. 72

این مطلب را هم بخوانید :

4-2-1-توزیع فراوانی و درصدی متغیر جنسیت در دانش آموزان   ………………..                 72

4-2-2-توزیع فراوانی و درصدی متغیر جنسیت در دبیران   …………………………       74

4-2-3-توزیع فراوانی و درصدی متغیر سن در دانش آموزان   ……………………             74

4-2-4-توزیع فراوانی و درصدی متغیر سن در دبیران   …………………………….   75

4-2-5-توزیع فراوانی و درصدی دانش آموزان به تفکیک ناحیه   ………………..                 76

4-2-6- توزیع فراوانی و درصدی متغیر معدل در دانش آموزان   ………………….               77

4-3- توصیف متغیرهای پژوهش   ………………………………………………………………….                            78

4-3-1-آماره های توصیفی نیازهای هشت گانه از دیدگاه دانش آموزان   ……..                             78

4-3-2-آماره های توصیفی نیازهای هشت گانه از دیدگاه دبیران   …………….                     80

4-4-بررسی سئوالات پژوهش   ……………………………………………………………………….                      81

4-4-1- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم     متوسطه تا چه اندازه با نیازهای مادی مطابقت دارد؟   ……………………………………………   81

4-4-2- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم   متوسطه تا چه اندازه با نیازهای معنوی  مطابقت دارد؟   …………………………………………………   82

4-4-3- از دیدگاه دبیران روان شناسی، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای مادی دانش آموزان مطابقت دارد؟ ………………………..     83

4-4-4- از دیدگاه دبیران روان شناسی، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای معنوی دانش آموزان مطابقت دارد؟  ……………………….      84

4-4-5- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای اخلاقی دینی مطابقت دارد؟   ………………………………………………   85

4-4-6- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای اجتماعی مطابقت دارد؟   ……………………………………………………  86

4-4-7- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای فرهنگی مطابقت دارد؟   …………………………………………………….. 87

4-4-8- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای روان شناختی مطابقت دارد؟   …………………………………………….  87

4-4-9- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای اقتصادی مطابقت دارد؟   ……………………………………………………. 88

4-4-10- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای مهارت مطابقت دارد؟   …………………………………………………….. 88

4-4-11- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای زیستی مطابقت دارد؟   ………………………………………………………  89

4-4-12- از دیدگاه دانش آموزان، محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه تا چه اندازه با نیازهای آموزشی- تربیتی مطابقت دارد؟   ……………………………………… 89

4-4-13- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اخلاقی – دینی، با یکدیگر متفاوت است؟                  …      90

4-4-14- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اجتماعی، با یکدیگر متفاوت است؟           ………….      91

4-4-15- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای فرهنگی، با یکدیگر متفاوت است؟         ……………      92

4-4-16- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای روان شناختی، با یکدیگر متفاوت است؟               ……      92

4-4-17- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اقتصادی، با یکدیگر متفاوت است؟          …………..      93

4-4-18- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مهارت، با یکدیگر متفاوت است؟         ……………      93

4-4-19- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای زیستی، با یکدیگر متفاوت است؟        …………….      94

4-4-20- آیا ارزیابی دانش آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای آموزشی – تربیتی، با یکدیگر متفاوت است؟           ..      95

4-4-21- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اخلاقی – دینی، با یکدیگر متفاوت است؟                  …      95

4-4-22- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اجتماعی، با یکدیگر متفاوت است؟           ………….      96

4-4-23- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای فرهنگی، با یکدیگر متفاوت است؟          …………..      97

4-4-24- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای روان شناختی، با یکدیگر متفاوت است؟               ……      98

4-4-25- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اقتصادی، با یکدیگر متفاوت است؟           ………….      98

4-4-26- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مهارت، با یکدیگر متفاوت است؟        …………….      99

4-4-27- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای زیستی، با یکدیگر متفاوت است؟       ……………..      99

4-4-28- آیا ارزیابی دبیران و دانش آموزان از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای آموزشی – تربیتی، با یکدیگر متفاوت است؟            .     100

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری   …………………………………………………………………                       101

5-1-یافته ها   ……………………………………………………………………………………………..    102

5-2- بحث و نتیجه گیری   …………………………………………………………………………..                 104

5-3-پیشنهادها   ………………………………………………………………………………………….. 107

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی   …………………………………………………………………                            107

5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی   ……………………………………………………………….                              108

5-4-محدودیت ها   ……………………………………………………………………………………..     108

منابع   ……………………………………………………………………………………………………….       110

پیوست ها

• مقدمه

در جریان رشد انسان، سال های حساسی وجود داردکه تاثیر خود را درتمام مراحل زندگی بر جای می گذارد. سال های نوجوانی از این دوران های مهم است. نوجوانی دوران گذار از مرحله کودکی به بزرگسالی است و مانند همه دوران های گذار، با مشکلات و تعارض ها و بحران هایی همراه است. به علاوه امروزه تغییرات زیستی، فن آوری، اقتصادی و اجتماعی در زندگی نوجوانان روی داده که منجر به ایجاد نیازهای متفاوت مخصوص این گروه سنی شده است. برآورده شدن مناسب این نیازها به نوبه خود سازگاری سریعتر و بهتر او را با آن ها میسر می سازد. در کنار بحران و تحولی که نوجوان در این دوره سنی تجربه می کند، عدم برآورده شدن این نیازها به شیوه مناسب مشکلات افزون تری را می تواندایجاد نماید. از این لحاظ توجه به شناخت این نیازها قدم اساسی در کمک به نوجوان در گذراندن این دوران است. خانواده و در سطح گسترده تر اجتماع بخصوص نظام آموزش و پرورش باید با شیوه ها و برنامه ریزی های مناسب، بهداشت دوران نوجوانی را برای آنان فراهم آورده و زندگی و شخصیت سالم تری را برای او رقم بزنند.

از طرفی برنامه و محتوای کتاب درسی، یکی از عناصر مهم نظام آموزش و پرورش است و در تحقق اهداف آموزش و پرورش نقش اساسی دارد. از آن جا که نظام آموزش و پرورش ایران متمرکز و برنامه، کتاب و معلم، محورهای اساسی آموزش و یادگیری اند و با توجه به آن که در بسیاری از موارد، کتاب درسی تنها رسانه آموزشی است که در اختیار معلم قرار دارد و فرایند تدریس و یادگیری تنها با اتکا به محتوای برنامه درسی، مفاهیم و ارزش های مطرح شده در آن صورت می پذیرد و از سوی دیگر، انواع ارزشیابی های تحصیلی، امتحانات و گزینش های متعدد بر مبنای محتوای کتاب های درسی صورت می گیرد، نقش کتاب به منزله ی برنامه ی آموزش بسیار مهم تلقی شده، جای تعمق، بررسی و تتبع فراوان دارد. بازنگری، تجدیدنظر و اصلاح برنامه و محتوای کتاب های درسی، زمینه رشد و پیشرفت تحصیلی را فراهم می آورد. محتوای مطلوب کتاب های درسی می تواند دانش آموزان را به چالش فکری وادارد و از جمود فکری و ذهنی رها سازد و پاسخگوی نیازمندی های عصر جدید انسان ها باشد. بنابراین کتاب های درسی باید از محتوای غنی و مناسبی برخوردار باشند تا بتوانند موجب تغییرات مطلوب در فراگیران گردند ( ملکی، 1389 ). لازم است این تغییرات به منظور تامین نیازهای آنان صورت گیرد؛ یعنی در جهت ایجاد نوعی از شناخت ها، عواطف، نگرش ها، ارزش ها، علایق و توانایی ها و عادات مطلوبی باشد که یادگیرنده را در پاسخگویی به نیازها و حل مشکلات فردی و اجتماعی خود یاری بخشد و در مجموع به رشد ابعاد مختلف شخصیت وی بینجامد ( میرزابیگی، 1389 ).

با توجه به آنچه بیان شده است هدف از این پژوهش بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روان شناسی سوم متوسطه با نیازهای مادی و معنوی دانش آموزان است.

 

• بیان مسئله

سرمایه گذاری مادی و معنوی برای رشد سالم و تربیت صحیح کودکان و نوجوانان و جوانان، در واقع اساسی ترین و مهم ترین سرمایه گذاری خانوادگی، اجتماعی و مالی می باشد. این سرمایه گذاری از جنبه های مختلف انسانی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی حائز اهمیت می باشد. توجه به نوجوانان مستلزم تامین نیازهای زیستی، روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان می باشد. کمک نهادهای اجتماعی شامل ایجاد تسهیلات لازم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در راستای اهداف فوق برای نوجوانان است ( احمدیان، 1388 ).

آموزش و پرورش در هر جامعه یکی از نهادهای تاثیر گذاری است که انتظار می رود به طور متوازن و متعادل به جنبه های مختلف وجودی انسان توجه داشته و زمینه ها و اسباب لازم را برای رشد همه جانبه ی دانش آموزان فراهم سازد. بنابراین در آموزش و پرورش امروزی نه تنها پیشرفت معلومات بلکه رشد شخصیت و سلامت روان دانش آموزان نیز ضروری به نظر می رسد ( رضایی، 1387 ).

از طرفی نوجوانی، یکی از چالش‌‌انگیزترین، تنش‌زاترین، جذاب‌ترین و در عین حال مشکل‌سازترین دوران زندگی هم برای نوجوانان و هم برای والدین، معلمان و متخصصان سلامت جامعه است.در عین حال، نوجوانی دوره‌ای با بهترین خوشی‌ها، تفریحات، تهییج‌ها، آرمان‌گرایی‌ها و خوش‌بینی‌هایی است که طی آن نوجوان لذت خودپیروی، استقلال، صمیمیت و برنامه‌ریزی برای آینده را می‏چشد و به اوج تحول جسمانی، عاطفی و ذهنی دست می‌یابد ( خدایاری فرد، 1388 ).

در این دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی به خصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویش، کسب مهارت های اجتماعی لازم در دوست یابی، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویش در مقابل عوامل فشارزای محیطی و شناخت زندگی سالم و موثر و چگونگی برخورد با آن ها، از مهم ترین نیازهای نوجوانان است. گروه سنی مشغول به تحصیل در این دوره بیشتر نوجوانان 19 – 14 سالگی می باشندکه توجه به نیازهای آنان مانند هر دوره دیگری دارای وظایف و تکالیف مشخصی است بدیهی است که اگر دانش آموزان از عهده این تکالیف و وظایف بر آیند به پختگی لازم در رشد و پیشرفت دست خواهند یافت و اگر دانش آموز از عهده تکالیف و وظایف خود در این دوره برنیامد رفتار ناپخته و رشد نکرده ای را از خود نشان می دهد. بنابراین کمک به آنان در رشد و گسترش مهارت های زندگی، افزایش اعتماد به نفس در برخورد با مشکلات، حل مشکلات خود و همچنین کمک به آنان در رشد و تکامل عواطف و مهارت های اجتماعی لازم ( ارتباط بین فردی، حل مسئله، کنترل خشم و ابراز وجود ) جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی موثر و سازنده در جامعه امری اساسی است ( اکبری، 1389 ).

تابا[1] نیاز را به صورت کلی فاصله بین وضع موجود و وضع مطلوب تعریف کرده است؛ از نظر وی نیاز در زمینه آموزش و یادگیری، بر حسب ویژگی ها، توانایی ها و یا نگرش هایی تعریف می شود که لازم است یادگیرنده و یا گروهی از یادگیرندگان از آن برخورداری باشد؛ ولی در حال حاضر فاقد آن هستند. براساس این تعریف، از اقدامات اصلی در تعیین نیازها، مشخص ساختن وضعیت فعلی یادگیرنده و یادگیرندگان مورد نظر است زیرا « برنامه های درسی » چنان طراحی می شوند که به یادگیری افراد می انجامد از آن جایی که سابقه یا پیشینه ی یادگیرندگان متفاوت است تشخیص خلا ها، نقایص و تفاوت ها در این زمینه حائز اهمیت است ( میرزابیگی، 1387 ).

یکی از ابزارهای مهمی که در اختیار آموزش و پرورش است کتاب های درسی است که می توان به وسیله آن روحیه پژوهش، نقادی و خلاقیت را در دانش آموزان ایجاد کرد. شواهد و تجربیات نشان می دهد که در کشور ایران، طراحی و تدوین برنامه های درسی از روش سنتی، موضوع مدار و کتاب تبعیت می کند و کمتر به فرایند یاددهی –  یادگیری توجه می کنند و بیشتر به محتوی تالیفی و انتقال معلومات توجه دارند. به بیان دیگر نگاه کارشناسان و مولفان کتاب های درسی به برنامه درسی پیش از آن که نگاهی فرایند مدار و رشد مدار و پویا باشد، نگاهی بدون تحرک، موضوع مدار و پایبند به انتقال معلومات است ( چایچی، 1382 ).

در فرایند برنامه ریزی درسی، عنصر هدف نقش بسیار اساسی و جهت دهنده به همه ی فعالیت های تربیتی و آموزشی دارد و پس از آن، عنصر محتوا به عنوان عنصر اساسی و هسته ی مرکزی برنامه های تعلیم و تربیتی همواره مورد توجه فلاسفه، عالمان و مربیان تعلیم و تربیت بوده است. این توجه ناشی از این حقیقت است که هر اندازه اهداف تعلیم و تریت جامع باشد و همه ی نیازهای فراگیران و جامعه را دربرگیرد، بدون داشتن محتوایی مناسب، امکان تحقق این اهداف وجود نخواهد داشت ( میرلوحی و همکاران، 1386 ).

بنابراین در انتخاب محتوا باید به معیارهای اهمیت، سودمندی، اعتبار، امکان پذیری، قابلیت یادگیری، نیاز به علایق دانش آموزان، انعطاف پذیری، توجه به ساختار دانش، خودکفایی و پایه بودن برای یادگیری مستمر و آموزش های بعدی توجه شود و نیز به ارتباط با زندگی و تجربیات روزمره و مسائل روز، ایجاد فرصت برای فعالیت و مهارت های چندگانه، تناسب با نیازها و موضوعات مهم جامعه، تناسب با پیشرفت های علمی و فن آوری و کمک به رشد همه جانبه فرد به عنوان معیارهای مهم در انتخاب محتوا دقت کافی مبذول داشت ( موریسون[2]، 1993 ).

با عنایت به موارد فوق و با توجه به این که در مورد نیازهای مادی و معنوی دانش آموزان و کتب درسی تحقیقی صورت نگرفته یا تحقیقات بسیار کمی در این زمینه صورت گرفته است. لذا، با توجه به علاقه پژوهشگر و اهمیت کتب درسی به ویژه در دوره متوسطه و اهمیت روز افزون آموزش روان شناسی و تاثیر انکار ناپذیر آن در رشد روانی، جسمی و عاطفی دانش آموزان دراین پژوهش به دنبال آن هستیم که بدانیم آیا محتوی کتاب روان شناسی توانسته است پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی دانش آموزان سال سوم متوسطه باشد. که در این راستا به برخی از نیازهای دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان شهرکرد از قبیل نیازهای دینی و اخلاقی، روان شناختی، زیستی،آموزشی و تربیتی، مهارتی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره خواهد شد.

 

• اهداف تحقیق

1-3-1- اهداف کلّی

1-3-1-1- بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مادی دانش آموزان شهرستان شهرکرد از دیدگاه دبیران در سال1391.

1-3-1-2- بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای معنوی دانش آموزان شهرستان شهرکرد از دیدگاه دبیران در سال1391.

1-3-1-3- بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مادی دانش آموزان شهرستان شهرکرد در سال 1391.

1-3-1-4- بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای معنوی دانش آموزان شهرستان شهرکرد در سال1391.

1-3-2- اهداف جزئی

• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اخلاقی و دینی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای فرهنگی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اجتماعی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای روان شناختی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مهارت دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای زیستی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اقتصادی دانش آموزان.
• بررسی میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای آموزشی و تربیتی دانش آموزان.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اخلاقی- دینی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اجتماعی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای فرهنگی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای روان شناختی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مهارت.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اقتصادی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای زیستی.
• بررسی تفاوتارزیابی دانش‌آموزان دختر و پسر از میزان انطباق محتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای آموزشی و تربیتی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اخلاقی – دینی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اجتماعی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای فرهنگی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای روان شناختی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای اقتصادی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای مهارت.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای زیستی.
• بررسی تفاوت ارزیابی دبیران و دانش‌آموزان از میزان انطباقمحتوای کتاب روانشناسی سال سوم متوسطه با نیازهای آموزشی- تربیتی.

 

 

• اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

می دانیم که دوره نوجوانی و جوانی یکی از مراحل کمال انسان است و امکانات وجودی برای کسب صفات الهی که در خلقت آدمی مقرر شده در این دوره آماده می شود و فراگیرندگان امروز، شهروندان فردای جامعه محسوب می شوند که باید در ابعاد متفاوت رشد یابند و مهارت های لازم را کسب کنند. انسان های تک بعدی حاصل تربیت های یک بعدی هستند و انسان های جامع از طریق محتوای جامع تربیت می شوند، بنابراین محتوایی با اهمیت است که به ابعاد اساسی یادگیرنده توجه کند و آموزش آن گرایش های فطری فرد را پرورش دهد. اگر محتوا جنبه عقلی را رشد دهد ولی از رشد بعد معنوی و عبادی غفلت شود یا بعد اجتماعی را پرورش دهد ولی از بعد عاطفی غفلت کند محتوای مناسبی نیست.

از طرفی می دانیم کتاب درسی به عنوان یکی از رایج ترین وسایل یادگیری است ( مشایخ، 1388 ). که مورد استفاده دانش آموزان و معلمین می باشد و نقش مهمی در آماده کردن دانش آموزان برای زندگی دارد، با توجه به اینکه نظام آموزش و پرورش کشور نظامی متمرکز است و تمام برنامه ها و محتوای کتاب های درسی، توجه کافی مبذول داشت ( نژاداحدی انزلی، 1384 ).

کارایی و مناسب بودن کتاب های درسی یکی از شاخص های مهم مطلوبیت نظام آموزشی و ناکارآمدی و شکل بودن آن مساوی با ضعف نظام آموزشی است. از این جهت توجه به کتاب های درسی و رعایت اصول علمی در تدوین آن ها و توجه به نیازهای آموزشی در تالیف کتاب های درسی از چنان حساسیتی برخوردار است که وقت بسیاری از کارشناسان، برنامه ریزان، مولفان کتاب درسی و معلمان یا دبیران را به خود مشغول داشته، به گونه ای که هر ساله هزینه های زیادی صرف تغییر و اصلاح کتاب های درسی می شود ( ملکی، 1386 ).

محتوای کتاب های درسی باید هماهنگ با پیشرفت ها و تحولات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی کشور توسعه یابد و اهداف، رسالت ها و برنامه ریزی خود را متناسب با نیازهای فراگیران، جامعه، تحولات جهانی ارتقا بخشد. برای این مهم ضرورت دارد از کم و کیف فعالیت ها شناخت حاصل نمود.

در بیان معیارهای انتخاب محتوا به معیارهایی چون تناسب محتوا با توانایی های ذهنی، تجربیات یا پیشینه، ویژگی های سنی، نیازها و توانایی های جسمی و هم چنین سازگاری با واقعیت های اجتماعی، ارتباط با مسائل روز و میراث فرهنگی و نهایتاً اعتبار واهمیت موضوع، ساختار رشته ی علمی، تعادلی از وسعت و عمق را می توان اشاره کرد ( میرزا بیگی،1387 ).

تناسب محتوا با نیازها و علائق دانش آموزان، از آن جهت دارای اهمیت است که یادگیری اساساً  فرایندی است که مستلزم کوشش و تلاش فراوان است و تدام چنین تلاشی تنها رهین علاقه و رغبت دانش آموز به محتوای درسی می باشد. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت بر آنند که تا با شناسایی رغبت ها، علایق و نیازهای دانش آموزان با شایستگی کفایت محتوا را تا حد زیادی فزونی بخشند ( فتحی واجارگاه، 1389 ).

با توجه به اهمیت نقش روان شناسی در ابعاد مختلف زندگی، اهمیت و ضرورت بررسی و تحقیق علمی در مورد محتوای کتاب روان شناسی از جهت انطباق با نیازهای‏ دانش آموزان قابل توجیه است. انجام یک تحقیق علمی در این زمینه دارای نتایجی است که در موارد مختلف ذیل‏ قابل استفاده و مورد بهره‏برداری خواهد بود.

• نتایج این تحقیق برنامه‏ریزان آموزش روان شناسی و کارشناسان و مدیران برنامه‏ریزی‏ درسی و تألیف روان شناسی را در جهت تصمیم‏گیری در مورد تجدیدنظر و یا تغییرات موردی‏ روی کتاب موجود یاری می‏کند؛
• زمینه‏های رفع اشکالات محتوایی و روشی حاصل از تحقیق را فراهم می‏آورد؛
• نیازهای دفاتر ارزشیابی و امتحانات و نیز معلمان کلاسی را به در دست داشتن‏ جداول دوبعدی هدف-محتوای کتاب روان شناسی سوم متوسطه برآورده می‏کند؛
• اطلاعات مربوط به فهرست مواد و تعداد تمرینها و فعالیت های کلاسی مربوط به‏ دانش‏آموز را در اختیار علاقه‏مندان قرار می‏دهد؛
• اطلاعات لازم پایه برای انجام بررسی ها و تحقیقات بعدی در مورد برنامه و محتوای‏ آموزش روان شناسی این دوره به ویژه در زمینه ی تطابق محتوا و روشها با توانایی های ذهنی‏ دانش‏آموزان را فراهم می‏کند.

 

سؤالهای پژوهش……………………………. 9

متغیرها ………………………………… 9

فصل دوم: پیشینه پژوهش

مقدمه…………………………………… 13

مفهوم برنامه درسی ……………………….. 13

سطوح برنامه درسی ………………………… 15

اهداف برنامه درسی ……………………….. 16

منابع تعیین هدفها ……………………….. 17

محتوا ………………………………….. 19

انتخاب محتوا ……………………………. 20

راهبردهای یاددهی یادگیری …………………. 20

طبقه بندی روشهای تدریس …………………… 21

ارزشیابی در برنامه ریزی درسی و آموزشی ……… 22

اصول ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ………………. 22

انواع ارزشیابی در برنامه درسی دوره پیش دبستان.. 23

آموزش و پرورش دوره پیش دبستان …………….. 24

ویژگی نوآموزان دوره پیش دبستان…………….. 25

هدفهای آموزشی در دوران اولیه کودکی…………. 32

اجتماعی شدن……………………………… 32

دستیابی به ارزشها………………………… 33

کسب صلاحیت فکری…………………………… 34

یادگیری نظامهای زبانی…………………….. 35

یادگیری راههای بیان خود…………………… 35

زیبایی شناسی…………………………….. 36

یادگیری مهارتهای جسمانی…………………… 36

کسب خودمختاری شخصی……………………….. 36

برنامه درسی مراکز پیش دبستانی……………… 37

جهت گیری هدفها در دوره پیش دبستانی…………. 39

 

اهداف آموزش و پرورش دوره پیش دبستانی……….. 40

محتوای برنامه درسی دوره پیش دبستانی ……….. 41

محتوای علوم طبیعی و اکتشاف در برنامه درسی…… 41

محتوای ریاضیات و حل مسأله…………………. 41

محتوای دینی و قرآنی………………………. 42

سوادآموزی و زبان آموزی با محوریت کاربرد…….. 42

هنر و خلاقیت با محوریت آفرینندگی……………. 42

اصل مهم در سازماندهی روش تدریس در دوره پیش دبستانی  42

اهمیت آموزش و پرورش دوره پیش دبستان………… 43

تعلیم و تربیت دوره پیش از دبستان از نظر دانشمندان بزرگ مغرب زمین 45

تفاوت کودکان در سنین پیش دبستان……………. 49

شخصیت…………………………………… 51

رشد اجتماعی کودک…………………………. 53

رشد عاطفی کودک…………………………… 55

رشد اخلاقی کودک ………………………….. 56

رشد معنوی کودک ………………………….. 57

رشد عقلانی کودک ………………………….. 58

نقش مهم بازی به عنوان محور اصلی برنامه درسی دوره پیش دبستانی 58

پیشینه خارجی…………………………….. 60

پیشینه داخلی…………………………….. 62

نتیجه‌گیری……………………………….. 67

 

فصل سوم: روش شناسی

مقدمه…………………………………… 69

جامعه آماری …………………………….. 69

حجم نمونه و روش نمونه گیری………………… 69

نوع پژوهش……………………………….. 69

ابزار پژوهش……………………………… 69

این مطلب را هم بخوانید :

روش تعیین پایایی و روایی ابزار پژوهش……….. 70

روش گردآوری اطلاعات……………………….. 70

روشهای آماری تحلیل داده ها ……………….. 70

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

مقدمه ………………………………….. 73

سؤال 1 پژوهش…………………………….. 89

سؤال 2 پژوهش…………………………….. 91

سؤال 3 پژوهش…………………………….. 92

سؤال 4 پژوهش…………………………….. 93

سؤال 5 پژوهش…………………………….. 94

رتبه بندی تأثیر برنامه درسی در انواع رشد …… 96

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه…………………………………… 98

سؤال اول پژوهش…………………………… 98

سؤال دوم پژوهش…………………………… 99

سؤال سوم پژوهش…………………………… 100

سؤال چهارم پژوهش…………………………. 101

سؤال پنجم پژوهش………………………….. 102

نتیجه گیری کلی…………………………… 103

محدودیتهای پژوهش…………………………. 104

پیشنهادهای کاربردی ………………………. 105

پیشنهادهای پژوهشی………………………… 106

منابع…………………………………… 107

پیوست…………………………………… 112

مقدمه

نظام آموزش و پرورش از مهمترین سازمانهای پیچیده و اجتماعی هر کشور است که نقش بسزایی در رشد و پیشرفت جوامع ایفا می کند ثمربخشی این نظام از یکسو تبدیل کردن انسان‌های مستعد به انسانهای سالم و بالنده متعادل و رشد یافته است و از سویی تأمین کننده نیروی انسانی مناسب برای بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. لازمه تحقق این اهداف در اجتماع ارائه تعلیم و تربیت صحیح و اصولی و برنامه ریزی دقیق برای آن است از این رو توجه به ضرورت آموزش و پرورش صحیح کودکان به عنوان آینده سازان جامعه امری بدیهی به نظر می رسد (صفوی، 1390).

آموزش و پرورش پیش دبستانی به عنوان اولین مرحله از آموزش و پرورش رسمی بستر مناسبی را برای رشد و شکوفایی شخصیت کودکان فراهم می‌آورند (ندیمی، 1387). از آنجایی که پایه های نخستین رشد شخصیت در سالهای اولیه زندگی کودک نهاده می شود شناخت ویژگی ها و نیازهای زیستی ذهنی، عاطفی، اجتماعی کودک توسط والدین و مربی و انتخاب بهترین روشها در جهت حُسن تأمین نیازها از مهمترین عوامل تکوین شخصیت کودک در این سنین به حساب آمده که توجه به آن امری مهم و ضروری می باشد.

رشد و تکامل کودکان در این دوره زمینه ساز موفقیت و پیشرفت آنان در مقاطع تحصیلی بالاتر زندگی می گردد و متعاقباً توسعه جامعه نیز نیازمند انسانهای رشد یافته و ماهر است در این میان توجه مسؤلان آموزش و پرورش به مراکز پیش دبستانی و رشد و شکوفایی شخصیت همه جانبه کودکان در این مقطع یک امر ضروری و مهم تلقی شده چرا که بی توجهی به مسائل و مشکلات دوره پیش دبستانی و عدم برنامه ریزی مفید و مؤثر با علایق و نیازهای کودکان در این سن اثرات مخربی را بر سلامت و شخصیت کودکان بر جای خواهد گذاشت.

 

بیان مسأله:

آموزش و پرورش رکن اساسی پیشرفت، توسعه و تعالی هر کشوری محسوب می شود. کودکان هر جامعه ای به عنوان آینده سازان، سرمایه های بالقوه ای هستند که در سایه تحصیل علم و دانش، پژوهش و شکوفایی استعدادها رشد صحیح و متعادل شخصیت هم خود و هم جامعه را در مسیر رشد و پیشرفت قرار خواهند داد و نظام آموزش و پرورش در تمامی مقاطع سنی و تحصیلی می تواند با برنامه ریزی صحیح و اصولی زمینه های تحقق چنین اهدافی را فراهم می‌آورد (ندیمی، 1378).

انسانها موجوداتی تک بعدی نبوده بلکه دارای ابعاد مختلف جسمانی، شناختی، عاطفی، اجتماعی می باشند و رشد و تکامل واقعی زمانی محقق خواهد شد که به تمامی ابعاد شخصیت انسان به طور هماهنگ توجه شود. درواقع پرورش که در حوزه آموزش و پرورش از جایگاه مهمتری برخوردار است، هدف آن هدایت رشد جسمانی و روانی یا به طور کلی هدایت رشد همه جانبه شخصیت پرورش یابندگان در جهت کسب و درک معارف بشری و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا کردن استعدادهای آنان است (سیف، 1385).

برنامه های درسی در جریان آموزش و پرورش با توجه به ابعاد گوناگون رشد شخصیت در راستای دستیابی به اهداف آموزش و پرورش طراحی می‌گردد. این در حالی است که تمامی صاحبنظران عرصه تعلیم و تربیت بر این مسأله توافق دارند که سال های نخستین کودکی بهترین زمان برای پایه ریزی شخصیت مستحکم و اصولی است. لذا اهداف تعلیم و تربیت در این دوره باید پرورش کامل ابعاد شخصیتی یعنی قوای بدنی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی بوده باشد. فقط در سایه بهره مندی از چنین رشد متعادلی است که بستر کامل و متعالی وجود فراهم می شود (افروز، 1378).

بنابراین محیط های یادگیری باید به گونه ای طراحی شود که موجب توقف یا سکون فرد در یک مرحله خاصی نگردد، طرفداران نظریه برنامه درسی رشد گرا به تلفیق و اینکه رشد شناختی، اخلاقی، شخصیتی رابطه‌ای متقابل با یکدیگر دارند و اینکه یک بعد (مثلاً بعد شناختی) نباید موجب حذف ابعاد دیگر شود، توجه ویژه ای دارند (میلر، 1386).

پرورش عادات مفید در کودک به منظور تندرستی، پرورش رفتار اجتماعی مطلوب و تشویق کودکان به شرکت در گروهها و دسته های بازی، پرورش عواطف کودک کمک به بروز استعدادهای فطری کودکان، ایجاد حس اعتماد به نفس و امنیت خاطر در کودکان، تشویق حس استقلال طلبی و خلاقیت کودکان، پرورش حس زیباشناسی در کودکان از اهداف مهم و ویژه این دوره می باشد (شکوهی، 1378).

بنابراین محتوای دروس ارائه شده برای این دوره باید در جهت رشد تمام ابعاد وجودی شخصیت و همچنین متناسب با اهداف ویژه تعلیم و تربیتی این دوره بوده باشد. بحث شخصیت ازجمله بحث های مهمی است که همگی به آن اذعان دارند و مخاطبین دوره پیش دبستانی نیز همچون سایر دورهای تحصیلی از افرادی با تفاوتهای فردی گوناگون و شخصیت های مختلف تشکیل شده اند که توجه منطقی و معقول به شخصیت و تفاوتهای شخصیتی کودکان جزئی از عدالت اجتماعی است که مورد تأکید بسیاری از متخصصان حوزه تعلیم و تربیت و سایرحوزه‌های علمی می باشد (شولتس، 1364).

درواقع کلیت مفهوم و به همین دلیل پیچیدگی واژه شخصیت موجب شده که هر مکتب روانشناسی تعریف خودش را ارائه دهد. نظریه‌های روان کاوی تا پدیدارشناسی یادگیری، پردازش اطلاعات و دیدگاه صفات از مهمترین مکاتبی می‌باشد که به مقوله شخصیت پرداخته اند. بعضی از این فرآیندها به جنبه‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی شخصیت، برخی به عکس‌العمل‌های رفتاری مشهود و برخی به فرآیندهای ناهشیار رفتار آدمی برخی به ارتباط های متقابل افراد با یکدیگر و نقش هایی که در جامعه بازی می کنند توجه نموده و شخصیت را بر این مبنا تعریف کرده اند. درواقع امتیاز مهم دیدگاه روان کاوی از بین دیدگاهها تأکید آن بر زندگینامه منحصر به فرد شخصیت فرد است که بررسی و آگاهی از آن را ارزشمند می سازد (برگ، 1385).

امروزه در نظام آموزش و پرورش کتابهایی در قالب انس با قرآن تدوین شده که فقط در راستای رشد شخصیت دینی و معنوی کودکان بوده و از توجه به سایر ابعاد رشد شخصیتی غفلت ورزیده است و همچنین بیشتر مفاهیم گنجانده شده در این کتابها به علت هماهنگ نبودن با توانایی های ذهنی و عقلانی کودکان اثرات نامطلوبی بر رشد شخصیت کودکان میگذارد (کاظمی، 1387)

پس ارائه محتوای مناسب درسی برای این دوره باید با تأکید بر رشد همه جانبه کودک در بعد جسمی، ذهنی، عاطفی، معنوی، اخلاقی و اجتماعی خصوصاً حول محور بازی که از ابعاد مهم فرآیند فعال کودکی در این زمینه می باشد تدوین گردد (کرتیس، 1386)

بنا بر کودکان دلیل اصلی وجود برنامه های پیش دبستانی هستند و یا به عبارت بهتر وجود آنهاست که برنامه ها را ایجاب می کند و برنامه ها برای آنهاست. بنابراین باید از کودک و قابلیت هایش نهایت استفاده را در جهت آموزش و پرورش او برد (ندیمی، 1387).

تحقیقات انجام شده در زمینه برنامه‌های درسی دوره پیش دبستان در سالهای اخیر نشان دهنده تأثیر برنامه های غنی و برنامه ریزی آموزشی و درسی مطلوب برای گروههای سنی مختلف کودکان در دوره قبل از دبستان است. مهمتر این که نتایج تحقیقات موید سرمایه گذاری بیشتر برای آموزش بهتر و برنامه‌های کیفی به علت کسب موفقیت‌های بیشتر کودکان در سال های تحصیلی بعد از گذرانیدن دوره پیش از دبستان است (کول، 1383).

چرا که آموزش و پرورش پیش دبستانی به عنوان درون دادی حساس هم از نظر رشد کلی یک فرد و هم از نظر تأثیر در پذیرش و نگهداری کودکان در سطوح ابتدایی، در سیاست ملی آموزش و پرورش اکثر کشورها، مورد تأکید فراوان قرار گرفته است (کول، 1383).

رشد پرورش مطلوب شخصیت کودکان بدون توجه به اصل مهم و اساسی که همان تعلیم و تربیت منطقی آنهاست میسر نخواهد بود. در این تحقیق محقق به دنبال این است که تا چه میزان برنامه‌های درسی دوره پیش دبستانی به رشد شخصیت اجتماعی، عاطفی، عقلانی، معنوی و اخلاقی کودکان توجه دارد؟

اهمیت و ضرورت مسأله:

اهمیت آموزش و پرورش پیش دبستانی از ابتدا بر همه دست اندرکاران حوزه تعلیم و تربیت پوشیده نبوده است. تمام کسانی که به نحوی با مسائل آموزش و پرورش کشور ارتباط دارند به این نکته اساسی و بدیهی آگاهی دارند که حل مشکلات و معضلات آموزش و پرورش کشور به طور مستقیم به مسائل دوره پیش دبستانی بستگی دارد. در صورتی که با مسایل این دوره تحصیلی به طور جدی و همه جانبه برخورد نشود نباید امید چندانی به حل مشکلات دوره های بعدی تحصیلی داشت (ندیمی، 1387).

چرا که امروزه در بسیاری از نظامهای پیشرفته جهان مسأله آموزش و پرورش پیش دبستانی به عنوان یکی از پایه های اساسی تعلیم و تربیت پذیرفته شده و تقریباً در عمده تقسیم بندی های رشد، سن آموزش قبل از دبستان به عنوان یکی از مراحل تکوین شخصیت مورد تأکید قرار گرفته است که گسترش تعلیم و تربیت خردسالان در سنین پیش دبستان باید از جمله هدف های اساسی جهت گیری آموزشی این دهه باشد که بدون تردید این نوع آموزشی یکی از نیازهای مبرم ساخت شخصیت در کودکان است و به عنوان یک عامل قوی در ارتباط کودک با اجتماع تأثیر می گذارد. تا آنجا که ترس و نگرانی کودک را نسبت مدرسه از بین برده و انگیزه لازم جهت یادگیری را در او فراهم می آورد. برنامه های درسی این دوره باید از متن فلسفه و ارزش های حاکم بر تعلیم و تربیت سرچشمه گیرد و به عنوان عنصری از کل نظام تلقی شود. فراگیری و شمول عام داشته و انگیزه و آگاهی های لازم جهت شروع دوره بعدی تحصیلی را در کودکان فراهم آورد. پس ضروری است که برنامه آموزش و پرورش کودکان پیش دبستانی با توجه به نیازها و استعدادهای آنان طراحی شود (ندیمی، 1387).

رشد ارتباطات اجتماعی، آموزشی، مقدمات خواندن، نوشتن، حساب کردن پرورش ذوق کودکان، ایجاد فرصتهای تجربه برای یادگیری مسائل مربوط به تغذیه مناسب و اهمیت آن در رشد عمومی،‌ رشد جسمی، تربیت بدنی آشنایی با مهارت های خودیاری شخصی، افزایش مهارت های مربوط به تصور صحیح از خود، نحوه ارتباط با دیگران و مهمتر این که افزایش مهارت های مربوط به رشد زبان و آشنایی با فرهنگ و سنن مذهبی از مسائلی است که جزء ویژگی های رشدی کودکان این دوره می باشد (افروز، 1378).

جامعه ما در مسیر رشد و توسعه گام بر می دارد نیازمند آن است که اندیشمندانی در تمامی عرصه های علمی داشته به همین منظور توجه به استعدادها و تفاوت های شخصی آنها باید در سرلوحه برنامه های درسی دوره پیش دبستانی قرار گیرد. لذا برنامه های درسی این دوره از لحاظ محتوایی باید با توجه به نیازمندیهای فردی و گروهی کودکان تدوین شود (صفوی، 1390).

از آنجایی که کودکان برای پی ریزی آینده خود و اتخاذ تصمیمات صحیح در مورد آینده و سایر چشم اندازهایی که در زندگی دارند از شانس بیشتری نسبت به بزرگتران برخوردارند. توجه به توانایی ها و ویژگی های شخصیت آنها امری است اساسی، بنابراین اهداف آموزش و پرورش که برای دوره پیش دبستانی در نظر گرفته می شود بایستی هماهنگ با توانایی های ذهنی و عقلی کودکان بوده باشد (کاظمی، 1377). اما گاهی برنامه هایی که برای این دوره تدوین می شود به علت هماهنگ نبودن با ویژگی ها و علایق و نیازمندی های کودکان، آنان را از مسیر واقعی یادگیری دور می سازد که در نتیجه اثرات مخربی را بر سلامت روانی و شخصیت متعادل کودکان بر جای می گذارد.

آموزش و پرورش از مهمترین نهادهای اجتماعی می باشد که کیفیت فعالیت سایر نهادهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی به چگونگی عملکرد آن بستگی دارد. درواقع سال های پنجم و ششم زندگی کودک را سال های کودکستانی و دوره آمادگی برای ورود به دوره دبستان یا دوره پیش دبستانی می‌نامیم. در این دوره است که کودکان برای ورود به دوره دبستان آماده می شوند و به بیان دیگر نقش نهاد خارج از محیط خانواده یعنی نقش کودکستان در رشد پرورش و یادگیری کودک اهمیت می یابد (قاضی، 1383).

لذا برنامه ریزی منسجم و هدفدار آموزش و پرورش ضرورت بیشتری پیدا می کند. درواقع ما امروزه می توانیم و نیازمندیم که بر مبنای اصالتهای فرهنگی خویش برنامه‌های نوین آموزش و پرورش پیش دبستانی را به کار گیریم و چون در یک کشور انقلابی و در حال توسعه بسر می بریم ضرورت دارد برای کودکانی که در محرومیت فرهنگی و اجتماعی روزگار می‌گذراند و اکثریت فرزندان این مرز و بوم را تشکیل می دهند برنامه هایی را ایجاد کنیم که بتواند مقدمات پر کردن شکاف وسیع محرومیت را فراهم کند نتایج این تحقیق اطلاعات ارزشمندی را می تواند در اختیار تصمیم گیرندگان تعلیم و تربیت، مربیان، مدیران و خصوصاً والدین قرار دهد.

اهداف پژوهش

هدف کلی

1-6-تعاریف مفاهیم 9

ب) تعاریف عملیاتی 10

فصل دوم(مبانی نظری و پیشینه پژوهش) 12

مقدمه 13

2-1-تاریخ و تربیت بدنی 13

2-1-1-تاریخ تربیت بدنی در ایران باستان…………………………………………………………………….14

2-1-2-برنامه های آموزش تربیت بدنی در ایران باستان…………………………………………………..14

2-2- اهمیت تربیت بدنی و ورزش در اسلام 15

2-3-1-اهداف برنامه درسی تربیت بدنی………………………………………………………………………18

2-3- تعریف تربیت بدنی و ورزش 17

2-4- طبقه بندی اهداف آموزشی 21

2-4-1-هدفهای آموزشی حوزه شناختی……………………………………………………………………….22

2-4-2-هدفهای آموزشی حوزه عاطفی………………………………………………………………………..22

2-4-3-هدفهای آموزشی حوزه روانی-حرکتی……………………………………………………………..23

2-5- مبانی برنامه درسی 24

2-5-1- مبانی فلسفی وتربیت بدنی 24

2-5-1-1-ایده آلیسم………………………………………………………………………………………………..24

2-5-1-2-رئالیسم …………………………………………………………………………………………………..25

2-5-1-3-ناتورالیسم………………………………………………………………………………………………..26

2-5-1-4-پراگماتیسم………………………………………………………………………………………………27

2-5-1-5-اگزیستانسیالیسم………………………………………………………………………………………..27

2-5-1-6-اسلام و تربیت بدنی……………………………………………………………………………………28

2-5-2- مبانی روانشناختی………………………………………………………………………………………….30

2-5-2-1-یادگیرنده…………………………………………………………………………………………………30

2-5-2-2-یادگیری………………………………………………………………………………………………….31

2-5-3- مبانی جامعه شناختی 32

2-5-3-1-نظریه کارکردگرایی…………………………………………………………………………………..32

2-5-3-2-نظریه تضاد……………………………………………………………………………………………….33

 

2-6- عناصر برنامه درسی 33

2-6-1-هدف های برنامه درسی………………………………………………………………………………….34

2-6-2-محتوای برنامه درسی……………………………………………………………………………………..35

2-6-3-اجرای برنامه درسی……………………………………………………………………………………….35

3-6-4-ارزشیابی برنامه درسی…………………………………………………………………………………….36

2-7- راهبردهای تدریس در برنامه درسی تربیت بدنی 37

2-8- پیشینه تجربی پژوهش 38

2-8-1-تحقیقات انجام شده در ایران……………………………………………………………………………38

2-8-2-تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………………..45

2-8-3-جمع بندی تحقیقات انجام شده………………………………………………………………………..50

فصل سوم(روش تحقیق) 53

مقدمه 54

3-1- روش تحقیق 54

3-2-  جامعه آماری 55

3-3- نمونه آماری و تعیین حجم نمونه 55

3-4- ابزار گردآوری داده ها و چگونگی تدوین و ساخت آن 55

3-5- روائی و پایایی ابزارها و عملیات مربوط به محاسبه آنها: 55

3-6- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 56

3-7- شیوه گردآوری داده ها 56

فصل چهارم(تجزیه و تحلیل داده ها) 57

تجزیه و تحلیل داده‌ها 57

مقدّمه 58

4-1-توصیف شاخص های دموگرافیک……………………………………………………………………….59

4-1-1-وضعیت جنسیت آزمودنی ها…………………………………………………………………………..59

4-1-2-وضعیت سابقه خدمت…………………………………………………………………………………….60

4-1-3-وضعیت میزان تحصیلات………………………………………………………………………………..61

4-1-4-وضعیت سابقه فعالیت ورزشی………………………………………………………………………….62

4-1-5-وضعیت سابقه قهرمانی……………………………………………………………………………………63

این مطلب را هم بخوانید :

4-1-6-وضعیت نوع استخدام……………………………………………………………………………………..64

4-1-7-وضعیت تاهل……………………………………………………………………………………………….65

4-2: وضعیت متغیرهای تحقیق 65

4-2-1-وضعیت هدف های برنامه درسی تربیت بدنی در وضعیت موجود……………………………66

4-2-2-وضعیت هدف های برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه دانش…………………………………67

4-2-3-وضعیت هدف های برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه نگرش……………………………….68

4-2-4-وضعیت هدف های برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه مهارتی………………………………69

4-2-5-نمره های متغیر هدف های برنامه درسی تربیت بدنی و مولفه های آن………………………70

4-2-6-بررسی توزیع متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………73

4-3: بررسی فرضیه های تحقیق 74

4-3-1: میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه چگونه است………….76

4-3-2: میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه دانشی چگونه است………………………………………………………………………………………………………………………77

4-3-3: میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه نگرشی چگونه است………………………………………………………………………………………………………………………79

4-3-4: میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه مهارتی چگونه است………………………………………………………………………………………………………………………80

4-3-5: بین وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه دانشی تفاوتی وجود دارد………………………………………………………………………………………………………………82

4 -3-6: بین وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه نگرشی چه تفاوتی وجود دارد…………………………………………………………………………………………………….87

4-3-7: بین وضعیت موجود و اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه مهارتی تفاوتی وجود دارد……………………………………………………………………………………………………………………….90

4-3-8: بین وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در حیطه (دانشی، نگرشی و مهارتی) تفاوتی وجود دارد………………………………………………………………………………………94

4-3-9: بین رتبه اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در سه حیطه (دانشی، نگرشی و مهارتی) چه تفاوتی وجود دارد…………………………………………………………………………………………………….96

4-3-10: بین اهداف برنامه درسی تربیت بدنی در سه حیطه (دانشی، نگرشی و مهارتی) در وضعیت موجود از نظر رتبه چه تفاوتی وجود دارد…………………………………………………………..97

4-3-11: بین اهداف برنامه‌درسی تربیت بدنی در سه حیطه (دانشی، نگرشی و مهارتی) در وضعیت مطلوب از نظر رتبه چه تفاوتی وجود دارد……………………………………………………………………..99

4-3-12: وضعیت اهداف برنامه‌درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی مرد و زن چگونه است…………………………………………………………………………………………………………..100

4-3-13: وضعیت اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در رده های مختلف میزان تحصیلات چگونه است…………………………………………………………………………101

4-3-14: وضعیت اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در رده های مختلف سابقه خدمت تفاوت چگونه است……………………………………………………………………103

4-3-15: اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران دارای سابقه فعالیت ورزشی چگونه است…………………………………………………………………………………………………………………….105

4-3-16: وضعیت اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در رده های مختلف سابقه قهرمانی چگونه است…………………………………………………………………………….107

4-3-17: وضعیت اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در رده های مختلف نوع استخدام چگونه است………………………………………………………………………………108

4-3-18: وضعیت اهداف برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه دبیران تربیت بدنی متأهل و مجرد چگونه است…………………………………………………………………………………………………………..110

4-4- مهمترین اهداف در سه حیطه(دانش، نگرش و مهارت) از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در دو وضعیت موجود و مطلوب کدامند………………………………………………………………………………112

4-4-1- مهمترین اهداف در حیطه دانشی، از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در دو وضعیت موجود و مطلوب کدامند……………………………………………………………………………………………………….112

4-4-2- مهمترین اهداف در حیطه نگرشی، از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در دو وضعیت موجود و مطلوب کدامند…………………………………………………………………………………………………….116

4-4-3- مهمترین اهداف در حیطه مهارتی، از دیدگاه دبیران تربیت بدنی در دو وضعیت موجود و مطلوب کدامند……………………………………………………………………………………………………….120

فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری) 125

مقدمه 126

5-1- خلاصه تحقیق 126

5-2- بحث و نتیجه‌گیری 126

5-2-1- وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه دانش، از نظر دبیران تربیت بدنی متوسطه شهرکرمان چگونه است ……………………………………127

5-2-2- وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه عاطفی، از نظر دبیران تربیت بدنی متوسطه شهرکرمان چگونه است…………………………………..128

5-2-3- وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه مهارتی، از نظر دبیران تربیت بدنی متوسطه شهرکرمان چگونه است…………………………………..129

5-3- پیشنهادهای کاربردی پژوهش 130

5-4- محدودیتهای پژوهش 131

الف- در کنترل محقق: 131

ب- خارج از کنترل محقق: 131

5-5- پیشنهادهای پژوهشی 131

منابع 133

فهرست……………………………………………………………………………………………135

مقدمه

پیشرفت، توسعه و تعالی در هر جامعه ای زمانی مسیر و ممکن می شودکه مسئولان، برنامه ریزان و ­­سیاست گزاران جامعه، توجه اصلی و اساسی به کودکان و نوجوانان را سر لوحه کار خود قرار دهند. این امر مستلزم درک و شناخت ورزش آموزشگاه ها است. بدیهی است که تربیت بدنی و ورزش در این سنین نقش حیاتی ایفا می کند. نوجوانان از بازی و ورزش لذت می برند و در ورزش برای بیان احساسات و عواطف خود فرصت های خوبی می­یابند. علاوه بر این، از نظر رشد عقلی و اجتماعی در حین بازی ها،کودکان و نوجوانان با مسائل و مشکلات مختلفی روبرو می شوندکه با تلاش وکوشش در جهت حل آنها، قدرت و توانایی مقابله با مشکلات زندگی را بهتر فرا می‌گیرند و روح همکاری،گذشت و ایثار درآنها تقویت می شود به عبارت دیگر ورزش و بازی موجب تحول ذهنی کودکان می شود(کوزه چیان، 1377).

شاید در مورد تفاوت بازی و کار این تصور پیش آیدکه کار برای خود دارای هدف معین و مشخص است اما بازی و ورزش فاقد هدف و امری مهمل بشمار آید. اما امروزه روشن شده است بسیاری از هدف‌های اساسی تربیتی در بازی‌ها و ورزش‌ها موجود است و از طریق بازی‌ها و ورزش‌ها بصورت آموزش مستقیم و غیر مستقیم به هدف‌های اساسی تربیتی چون جسمانی، عقلانی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی می توان رسید(ذکائی و همکاران، 1380).

تربیت بدنی[1] به عنوان یکی از ارکان تربیت عمومی در دوران تربیت رسمی از جایگاه خاصی برخورداراست. اهمیت این امر مهم، در دوره متوسطه که از نظر  شکل پذیری شخصیت نوجوان دوران حساسی است، دو چندان می شود. از طرفی، چون تربیت نوجوانان یک جامعه در ابعاد مختلف بدنی، اجتماعی، ذهنی و روانی از طریق فعالیت های بدنی متناسب با شرایط رشد و وضع جسمانی بهتر می تواند در انسجام شخصیت آن ها مؤثر باشد؛ لذا آموزش تربیت بدنی از اهم وظایف آموزش و پرورش به شمار رفته و توجه جدی دست اندرکاران را به برنامه ریزی این امر مهم معطوف می دارد(عسگریان و همکاران، 1379) .

بسیاری از والدین و حتی مسئولان مدارس ما هنوز درباره ارزش واقعی بازی های ورزشی و ورزش به عنوان بخشی از برنامه تحصیلی دانش آموزان دچار ابهام و اشتباه‌اند، جملات گوش آشنای زیر که تکیه کلام بسیاری از والدین و اولیای بعضی از مدارس ماست بنحوی چنین برداشت اشتباهی را منعکس می سازد.«پسر جان به جای ورزش برو درست را بخوان». «محصل خوب که دنبال ورزش نمی رود»، «زنگ ورزش بچه ها بروند خانه هایشان»، « بچه ها به جای ورزش تو کلاس بمانند و ریاضی کار کنند» و« تو این مدرسه ورزش بی ورزش» . از نظر پویان‌فرد(1374) گویندگان چنین جملاتی و معتقدین به چنین فلسفه ای باید به این نکته واقف شوندکه بچه ها در همان ساعاتی که در پشت میز نشسته و به خواندن و نوشتن مشغولند و با کاغذ و مداد سرو کار دارند رشد و پرورش نمی یابند، بلکه اوقات دیگری که صرف گردش های علمی، اردوهای تربیتی و مهمتر از همه؛ صرف بازی در میادین و سالن های استخر و شنا می شود از لحاظ رشد و پرورش و یادگیری به مراتب از ساعات مذکور پر اهمیت تر است. مسئولیت تفسیر وتشریح  هدف های رشته تربیت بدنی برای دانش آموزان، اولیای آنها و سایرین بر دوش معلمان و کارشناسان تربیت بدنی نهاده شده و این کار بدون درک و شناخت روشن وکامل از هدفهای آموزش وپرورش، هدفهای دانش آموزان و هدفهای تربیت بدنی نمی تواند انجام پذیرد. از نظر کوزه چیان (1377) روندی که اکنون شاهد آن هستیم، بنا به دلایل زیادی از جمله ضعف بینشی و نگرشی مسؤلان و اعلام تعطیلی درس ورزش در این دوره، آن هم به دلیل نداشتن تمکن مالی، نقصان های کمی وکیفی از قبیل کمبود تأسیسات و اماکن ورزشی، فقدان تجهیزات لازم و اساسی برای ورزش ها به ویژه ورزش های پایه، کمبود شدید تخصیص هزینه سرانه ورزشی دانش آموزان، کمبود نیروی انسانی متخصص، کارآمد و ماهر ورزشی در این دوره و دیگر نارسایی ها موجب شده است که ورزش مدارس در یک حالت بی برنامگی، بی سازماندهی ، سرگردانی، روزمرگی و نداشتن یک استراتژی مشخص به سر برد. با توجه به اهمیت فوق العاده درس تربیت بدنی در مدارس هنوز دانش آموزان در بسیاری از مدارس فاقد معلم ورزش متخصص وکارآمد هستند.

در برنامه درسی تربیت بدنی، جهت گیری اساسی یاددهی – یادگیری، کسب و حفظ سلامتی برای دانش آموزان است؛ از این رو، اهداف آموزشی حیطه های سه گانه زیر را شامل می شود: الف- آگاهی های مورد نیاز ب- مهارت های ضروری ج- نگرش های مورد انتظار.

1-1- بیان مساله

برنامه‌ریزی‌درسی در میان دانش‌آموزان و دانشجویان، بیشتر به معنای تعیین برنامه‌ای زمانی برای خواندن دروس و کتاب‌هاست که به طور کلی با مفهوم علمی برنامه‌ریزی‌درسی متفاوت است. تعریف واحدی از برنامه‌درسی در میان صاحب‌نظران این علم وجود ندارد و هر کس بنا به تفکرات خود، تعریفی از برنامه‌ریزی درسی ارئه داده است. به طور کلی نگرش‌های اساسی به برنامه‌ریزی درسی به چند شاخه رشد فرایندهای ذهنی و عقلی، منطق‌گرایی علمی، تحقق خود، و تطابق و بازسازی اجتماعی قابل تقسیم است (ملکی، 1386). در زبان انگلیسی از برنامه‌ درسی بیشتر با عنوان Curriculum یاد می‌شود. برخی تعاریف برنامه درسی از دیدگاه اندیشمندان غربی برنامه درسی، شامل کلیه تجربه‌ها، مطالعه‌ها، بحث‌ها، فعالیت‌های گروهی و فردی و سایر اعمالی است که فراگیر تحت سرپرستی و راهنمایی مدرسه انجام می‌دهد. برنامه آموزشی نقشه‌ای است که در آن فرصتهای مناسب یادگیری برای رسیدن به هدفهای کلی وجزئی مربوط که برای دانش‌آموزان و مدارس در نظر گرفته شده‌اند. اما منظور از برنامه‌درسی در این پژوهش همان سندمکتوب است.

از نظر بینت[2] و همکاران (1983) تربیت بدنی به بخشی از تعلیم و تربیت عمومی گفته میشود،که از طریق فعالیت های جسمانی و حرکت از قبیل بازی، مسابقه، نرمش، ژیمناستیک، رقص و فعالیت‌های، مشابه اجرا می‌شود. وست و بوچر [3](2003) تربیت بدنی را به عنوان فرایند آموزشی تعریف کرده اند که در آن فعالیت‌های جسمانی به عنوان راهی برای کمک به دانش آموزان به منظور کسب مهارت‌ها، آمادگی، دانش و نگرش مثبت در جهت رشد مطلوب و تندرستی استفاده می شود. اهمیت درس تربیت بدنی، از دروس دیگری که در برنامه تحصیلی مدارس وجود دارد،کمتر نیست.

درس تربیت بدنی به عنوان یکی از بخش‌های متدوال در برنامه درسی مدارس، مشتمل برآموزش رشد، تقویت و مراقبت از بدن و حفظ آمادگی بدنی است. همچنین همه‌ی توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حرکتی را از طریق ورزش، تمرین و انواع فعالیت‌های بدنی مثل: هنرهای رزمی و ایروبیک تقویت می‌کند. در ادامه به بخشی از فوایدی که مبین اهمیت درس تربیت بدنی است، اشاره میشود: 1-حفظ آمادگی بدنی: آمادگی بدنی یکی از مهمترین عناصر در سوق دادن زندگی به سوی یک شیوه زندگی سالم محسوب می‌شود. درس تربیت بدنی، به نقش هرفعالیت قاعده‌مند، منظم و دایمی در کسب این آمادگی اشاره دارد. 2-تقویت کننده اعتماد فراگیر:شرکت مستمر در ورزش‌های انفرادی،دونفره یا تیمی اعتماد به نفس را بالا می‌برد. 3-آگاهی درباره اهمیت سلامت و تغذیه:در کلاس های درس تربیت بدنی نه تنها درباره ی شرکت دربرنامه های تفریحات سالم و آمادگی جسمانی صحبت می شود،بلکه این کلاس ها منجر به ارتقای دانش درباره جنبه های مختلف بهداشت بدنی نیز میشود. 4-ایجاد روحیه جوانمردی و کار تیمی : شرکت در ورزش های تیمی و حتی دو نفره ، به ایجاد حس روحیه تیمی و گروهی در میان دانش آموزان منجر می‌شود. زمانی که دانش آموزان در ورزش های تیمی مشارکت می‌کنند، آنها می آموزند که چگونه خود را با وظایف دیگر هم تیمی ها سازگار نمایند. این فرایند کمک همه جانبه ای به مهارت‌های ارتباطی و همکاری با دیگران میکند. 5-توسعه مهارت های حرکتی: توانایی تمرکز برروی حرکت تابی راکت و حرکت صحیح و درست آن برای ضربه به موقع، مثالی از مهارت‌های حرکتی در کلاس های درس تربیت بدنی است. مشارکت در ورزش ها و فعالیت های کلاس درس تربیت بدنی، به تقویت پاسخ‌های سریع دانش آموزان کمک می‌کند. همچنین این درس با نظم دادن به حرکات بدن و ایجاد وضعیت صحیح بدن، به توسعه و هماهنگی عصبی عضلانی چشم و دست نیز می انجامد. 6-اهمیت رعایت بهداشت: کلاس‌های درس تربیت بدنی، شامل دروسی مرتبط با شناخت و اهمیت بهداشت و نظافت شخصی می‌شود. بنابراین به دانش آموزان در زمینه بهداشت و نگه داری از سلامت فردی در طول زندگی کمک می کند. 7-افزایش همه جانبه توانایی‌های شناختی: کلاس‌های درس تربیت‌بدنی به شناخت همه جانبه توانایی‌های دانش آموزان کمک می کند. زیرا آن‌ها از طریق شرکت در فعالیت‌های بدنی، درمورد ورزش‌های گوناگون اطلاعات و شناخت پیدا می کنند. 8-شکوفایی استعدادهای ورزشی: کلاس‌های درس تربیت بدنی، موقعیت خوبی را برای همه ی افرادی که علاقمند به مطرح شدن در جهان ورزش هستند به وجود می آورد. این کلاس ها برای استعدادهای ورزشی، موقعیت مناسبی را فراهم می آورد تا کشف و تجربه ی زمینه های مختلف ورزشی، رشته مورد علاقه خود را شناسایی کنند.9-تامین لدت و رفع خستگی: شرکت در کلاس‌های درس تربیت بدنی، علاوه بر فرصتی که برای یادگیری در زمینه‌های بهداشتی و دانش به وجود می آورد، موقعیت و فضای لازم را برای تفریحات سالم نیز به وجود می آورد. دانش آموزانی که در طول هفته از نوشتن و گوش دادن خسته شده اند، نیاز به یک فعالیت تفریحی مناسب برای فوق برنامه خود دارند. شرکت در ورزش و آمادگی بدنی کلاس‌های تربیت بدنی،ب ه عنوان یک فعالیت خوش آیند برای دانش آموزان محسوب میشود. 10-ارتقای زندگی سالم در بزرگ‌سالی:کودکانی که در سنین کودکی به اهمیت بهداشت و سلامتی پی می‌برند در طول دوره رشد و دوران بزرگسالی از اهمیت زندگی سالم آگاهی کافی دارند، بنابراین برنامه تربیت بدنی شامل انواع فعالیت های بدنی و ورزشی است. اطلاعات لازم را در زمینه‌ی اهمیت بهداشت و سلامتی در اختیار دانش آموزان قرار می دهد و به شکل گیری شخصیت افرادی آگاه و مطلع کمک می‌کند. وجود یک برنامه کامل و همه جانبه ی درس تریت بدنی، در تربیت افراد بزرگسال که روش زندگی سالم را به خوبی می دانند موثر است (رمضانی،1389). به رغم پیشرفت و توسعه برنامه‌های درسی تربیت بدنی در دنیا و بهره برداری مداوم از نظریه‌های برنامه درسی و الگوهای طراحی برنامه درسی،برنامه درسی تربیت بدنی درکشورما با پیشرفت علمی همراه نبوده است (اسماعیلی-1389). حال باتوجه به اهمیت این درس در نظام آموزشی و ضرورت پرداختن کودکان و نوجوانان به آن هماهنگی و انجام آن با سایر دروس برنامه آموزشی مدارس بیشتر شده است. در این میان تحقیقات زیادی در زمینه مشکلات درس تربیت بدنی انجام شده است اما فقدان یک تحقیق همه جانبه در حوزه برنامه درسی تربیت بدنی و ارزیابی آن از دیدگاه‌های مختلف به چشم می‌خورد.

با وجود تاکید بر ضرورت تربیت بدنی برای تعلیم و تربیت عمومی اگرچه تامین سلامت جسمانی و توجه به بهداشت فردی در اهداف زیستی آموزش و پرورش  آمده است و پرورش تن و روان و حفظ سلامتی جسمانی و ایجاد عادات بهداشتی در اهداف آموزش و پرورش در نظر گرفته شده است. اما نگاهی به تاریخچه تربت بدنی در آموزش و پرورش ایران نشان می دهد در حالی که در سال 1306درس تربیت بدنی به طور رسمی و اجباری جزو برنامه درسی همه مقاطع تحصیلی اضافه شد اما به دلیل عدم پیش بینی منابع مالی و امکانات و نیروی متخصص اجرای آن در عمل صورت نگرفت مطالعات توصیفی نیز بیانگر کاستی‌هایی در اجرای برنامه‌های‌درسی تربیت بدنی در ایران است.

در گذشته تلاش زیادی برای برنامه‌‌‌ ریزی‌درسی تربیت بدنی در ایران صورت نگرفته و عدم برنامه ریزی‌درسی برای تربیت بدنی و بی توجهی به آن از طرف مسؤلان و والدین و حتی حذف معلم تربت بدنی به طور رسمی نشان‌دهنده آن است که توجه مناسب که شایسته آن باشد به این درس مهم توجه نشده است. با توجه به دلایلی که در اهمیت تربیت بدنی گفته شد ضرورت توجه به برنامه و تدوین برنامه درسی مناسب برای آن روشن میشود. چنین برنامه ای مرهون تحقیقاتی است که با روش‌های مختلف تحقیق اطلاعات لازم را برای مدیران فراهم کند زمانی می توان برنامه‌ریزی کرد که اطلاعات لازم را در اختیارداشت و وضعیت موجود توصیف شده باشد (اسمعیلی و همکاران، 1385). دانستن نگرش مربیان تربیت بدنی به عنوان مجریان اصلی برنامه درسی نسبت به برنامه درسی تربیت بدنی موجود در مدارس متوسطه می‌تواند زمینه ای فراهم نماید تا ضمن بررسی نقاط قوت وضعف برنامه درسی راهکارهایی برای برنامه ریزی صحیح،اصلاح و بهبود در این حوزه انجام دهند.

تحقیقاتی با عنوان بررسی برنامه درسی تربیت بدنی دوره راهنمایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان تربیت بدنی استان کرمان(دشتخاکی، 1391)، وضعیت برنامه درسی تربیت بدنی در مدارس متوسطه استان مرکزی(حقدادی، 1390)، بررسی نیازهای آموزشی درس تربیت بدنی و ورزش مدارس متوسطه ایران(رمضانی نژاد و همکاران، 1388)، مقایسه نیازهای جسمانی، مهارتی، شناختی و عاطفی دانش آموزان دختر مدارس ایران در درس تربیت بدنی و ورزش پرداختند. هدف آنها مقایسه اولویت نیازهای آموزشی دانش آموزان دختر در درس تربیت بدنی و ورزش در سه دوره تحصیلی(رمضانی نژاد و همکاران، 1391)، بررسی وضعیت اجرای درس تربیت بدنی در مدارس راهنمایی و متوسطه استان یزد(خاوری و یوسفیان، 1387) انجام شده است و جای پژوهشی که میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی دوره متوسطه را بسنجد و در دو وضعیت موجود و مطلوب مقایسه کند خالی است.

این تحقیق می کوشد با بررسی هدف‌های برنامه درسی در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی حرکتی، میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه را از دیدگاه دبیران تربیت بدنی شهرکرمان بسنجد و وضعیت موجود و مطلوب آن را با هم مقایسه کند.

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق

نظام تعلیم و تربیت یکی از مهم‌ترین نظام های اجتماعی است که الگوی ساختار اجتماعی معاصر آن‌را دربرمی گیرد. اگرچه تعلیم و تربیت یک نهاد دیرینه ی اجتماعی است که عمر آن به قدمت جوامع انسانی میرسد اما توانمندی های عصرجدید و در رأس آن تراکم  و انفجار اطلاعات و تورم فرهنگ این جایگاه پیشرفته را در سطح سازمان ها و نهادهای اجتماعی به تعلیم و تربیت داده است. تربیت بخش مهمی از نظام آموزش و پرورش هر جامعه را تشکیل می دهد و حرکتی است تکاملی و تدریجی به منظور هدایت فرد از آنچه هست به آنچه باید بشود. همانطور که ژان ژاک روسو اظهارکرده است، تربیت عملی است که میتواند فرد را در دایره‌ی استعدادهای فطری‌اش پرورش دهد و یا به گفته نقیب زاده کشاندن به سوی ارزش ها معنی حقیقی تربیت و هدف نهایی تعلیم و تربیت فرد است. به همین دلیل در مکتب انسان ساز اسلام تزکیه و تربیت بر تعلیم و تعلم مقدم است. از طرف دیگر تربیت بدنی بخشی از آموزش و پرورش رسمی و برنامه های مدرسه است که از طریق فعالیت ها، بازی ها و حرکات جسمانی برنامه ریزی شده به پرورش و رشد فرد کمک می کند. برنامه های تربیت بدنی در مدرسه در حقیقت بخش عملی تعلیم و تربیت عمومی است که فرد به وسیله شرکت درآن مجموعه ی وجودی (جسم و عقل و روح) خود را مورد تربیت قرار می‌دهد لذا هدف کلی تربیت بدنی کمک به پرورش قوای جسمانی،عقلانی،عاطفی و مهارت‌های اجتماعی است. با این توضیح در حقیقت تربیت بدنی به عنوان ابزاری مناسب برای تحقق اهداف و آرمان‌های آموزش و پرورش در جامعه است. از آنجا که داشتن جامعه ای فعال، پویا و سالم در گرو این است که کودکان و نوجوانانی که در مدارس تربیت می‌شوند در معرض برنامه‌درسی‌تربیت بدنی قوی و غنی از لحاظ محتوا قرار گیرند.بررسی اهداف برنامه درسی موجود این دانش را به ما می دهد که برنامه درسی موجود در چه حیطه هایی موفق بوده و درچه حیطه هایی کمبود و نیاز به اصلاح دارد.

1-3- اهداف تحقیق

هدف کلی این تحقیق بررسی میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه از دیدگاه دبیران تربیت بدنی شهرکرمان می‌باشد. در این راستا اهداف جزئی زیر برای رسیدن به هدف کلی پژوهش مطرح می‌شوند:

1-بررسی برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه شناختی و مقایسه وضعیت موجود و مطلوب آن

2- بررسی اهداف  برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه  عاطفی و مقایسه وضعیت موجود و ومطلوب آن

3- بررسی اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه روانی حرکتی و مقایسه وضعیت موجود و مطلوب آن

 

1-4-سوال‌های تحقیق:

سئوال‌های این پژوهش به شرح زیر است:

• وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه‌درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه‌شناختی از نظر دبیران تربیت بدنی متوسطه شهرکرمان چگونه است ؟
• وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه‌عاطفی از نظر دبیران تربیت بدنی شهرکرمان چگونه است؟
• وضعیت موجود و مطلوب اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در حیطه‌روانی‌حرکتی از نظر دبیران تربیت بدنی شهرکرمان چگونه است ؟

 

1-6-تعاریف مفاهیم

الف)تعاریف مفهومی

تربیت بدنی[4]:« به آن وجه از آموزش و پرورش اطلاق می شود که می خواهد از طریق فعالیت های جسما نی از قبیل بازی های ورزشی، حرکات نرمشی، حرکات ژیمنا ستیک و سایر حرکات مربوطه حد اعلای زمینه را برای رشد و پرورش کامل ا ستعدادهای فرد فراهم آورد» (رضوی،1384).

آموزش تربیت بدنی: «یک دوره آموزشی است که از طریق تعادل و ارتباط منطقی با   فعالیت‌های فیزیکی هدف قرار داده می شود تا بهترین تکامل بالقوه فردی رشد و نمو فیزیکی و قابلیت های روانی- اجتماعی را شامل شود » (هاردمن، 2007).

1-4-1. هدف کلی. 7

1-4-2. اهداف جزئی. 7

1-5. سؤالات یا فرضیه­های تحقیق.. 8

1-5-1.سوالات تحقیق. 8

1–6. تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات   9

1-6-1. تعاریف مفهومی اصطلاحات. 9

1-6-2. تعاریف عملیاتی مفاهیم. 10

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه­ی تحقیق

2-1. مبانی نظری.. 12

2-1-1.تاریخچه اینترنت در ایران. 12

2-1-2. یادگیری الکترونیکی. 13

2-1-2-1. شیوههای آموزش الکترونیکی. 15

2-1-2-2. انواع تعامل در یادگیری الکترونیکی. 16

2-1-2-3. چالشهای نظام آموزش الکترونیکی. 17

2-1-2-4. رویارویی با چالشها. 20

2-1-3. آموزش مجازی. 23

2-1-4-1. فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. 28

2-1-4-2. فناوری اطلاعات و سواد رایانه ای. 29

2-1-5. مدرسه هوشمند. 31

2-1-5-1. اهداف و مؤلفه های کلیدی مدارس هوشمند. 32

2-1-5-1-1. مدیریت و آموزش ـ یادگیری. 33

2-1-5-1-2. مدیریت و امور اداری. 34

2-1-5-1-3. افراد، مهارتها و مسئولیتها. 35

2-1-5-1-4. فناوری. 35

2-1-5-5. فرآیند. 35

2-1-5-1-6. سیاستها. 36

2-1- 5-2.اهمیت و ضرورت مدارس هوشمند. 36

2-1-5-3. ارکان مدرسه هوشمند:. 37

 

2-1-5-4. راهبردها و سیاستهای توسعه مدارس هوشمند. 38

2-1-5-5.دسته بندی مدارس هوشمند. 39

2-1-5-6. مشکلات اجرای طرح مدارس هوشمند. 40

2-1-5-7. تجهیزات هوشمندسازی مدارس. 42

2-1-5-8. تفاوت مدارس سنتی و هوشمند. 46

2-2. مدل سوات.. 48

2- 2-1. قواعد حاکم بر مدل سوات و ماتریس تحلیلی آن   49

2-3. تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از ایران   49

2-3-1. چکیده تحقیقات داخلی. 49

2-3-2. تحقیقات انجام شده در خارج از ایران. 58

2- 4. خلاصه وجمع­بندی.. 72

فصل سوم:روش تحقیق

3-1. روش پژوهش.. 74

3-2. جامعه آماری.. 74

3-3. حجم نمونه و روش نمونه­گیری:   74

3-4. شیوه گردآوری داده‌ها.. 75

3-5. ابزار گرداوری داده‌ها.. 75

3-6. روایی پرسشنامه.. 76

3-7. پایایی پرسشنامه.. 76

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها   77

فصل چهارم:روش تجزیه وتحلیل داده­ها

مقدمه.. 79

4 – 1 توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی پاسخگویان:   80

4-1-1- توزیع فراوانی معلمان بر حسب جنسیت. 80

4-1-2-  توزیع فراوانی معلمان بر حسب سابقه خدمت   81

4-1-3-  توزیع فراوانی معلمان بر حسب میزان تحصیلات   82

4-1-4- توزیع فراوانی معلمان بر حسب داشتن رایانه در منزل   83

4-1-5- توزیع فراوانی معلمان بر حسب ساعات استفاده از رایانه در کلاس   84

این مطلب را هم بخوانید :

4-1-6- توزیع فراوانی معلمان بر حسب موارد مختلف استفاده از رایانه در مدرسه. 86

4-1-7- توزیع فراوانی رضایت معلمان از سطح سواد رایانه‌ای مسئول تکنولوژی مدرسه. 87

4-1-8- توزیع فراوانی معلمان بر حسب میزان موافقت آنها با هوشمندسازی مدارس ابتدائی. 88

4-2- توصیف متغیرهای پژوهش.. 89

4-2-1- نقاط قوت هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان   89

4-2-2-  فرصتهای هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان   92

4-2-3- نقاط ضعف هوشمندسازی مدار س ازدیدگاه معلمان   96

4-2-4- تهدیدهای هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان   98

4-3- بررسی سؤالهای پژوهش.. 101

4-3-1 بررسی توزیع متغیرهای پژوهش. 101

4-3-2- بررسی سؤالهای پژوهش. 101

4-4. محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی چهار متغیر اصلی پژوهش با توجه به مدل SWOT.. 109

4-4-1- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی نقاط قوت هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 109

4-4-2- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی  فرصت های فرارو در هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 110

4-4-3- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 111

4-4-4- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی  تهدیدهای فرارو در هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 113

4-5-5- نقاط قوت هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 114

4-5-6- فرصتهای فرارو در هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 116

4-5-7- نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 117

4-5-8- تهدیدهای فرارو در هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 119

4-6.بر اساس مدل سوات، چه استراتژی(راهبردی) را می توان برای هوشمندسازی مدارس، پیشنهاد داد؟   120

 

 

فصل پنجم:خلاصه ونتیجه­گیری

5-1. بحث و نتیجه گیری ازیافته ها   127

5-1-1.ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخگویان. 127

5-1-1-1.جنسیت. 127

5-1-1-2.سابقه خدمت. 127

5-1-1-3.میزان تحصیلات. 127

5-1-1-4.برخورداری ازرایانه درمنزل. 128

5-1-1-5. ساعات استفاده از رایانه درکلاس. 128

5-1-1-6. موارد مختلف استفاده از رایانه در مدرسه. 128

5-1-1-7.رضایت ازسطح سواد رایانه ای مسئول تکنولوژی    129

5-1-1-8.میزان موافقت با هوشمندسازی مدارس… 129

5-1-2.پرسشهای پژوهش.. 129

5-1-2-1. پرسش  اول. 129

5-1-2-2. پرسش  دوم. 131

5-1-2-3.پرسش  سوم. 132

5-1-2-4 .پرسش  چهارم. 133

5-1-2-5.پرسش پنجم. 134

5-1-2-7.پرسش هفتم. 135

5-1-2-8. پرسش هشتم. 135

5-2.راهبردها.. 136

5-4.  نتیجه گیری کلی.. 139

5-5.پیشنهاد پژوهشی.. 140

5-6.پیشنهاد کاربردی.. 141

5-7.محدودیتها.. 142

منابع فارسی.. 143

پیوست شماره 1 (پرسشنامه).. 149

پیوست شماره 2 (پایایی).. 159

2-2. پایایی نقاط قوت.. 162

2-3. پایایی فرصت  ها.. 164

2-4. پایایی نقاط ضعف.. 165

2-5.پایایی  تهدیدها.. 166

مقدمه

نگاهی گذرا به تحولات در عصرهای مختلف نشان می دهد، ارتباط نظام­های آموزشی در هر عصر با دگرگونی های آن عصر مرتبط بوده است. گذشتن از نظام آموزش های مکتب خانه ای در عصر کشاورزی، عبور از آموزش ارتباطات و فردگرایی، بیانگر تغییرات خواسته و ناخواسته در آموزش است چرا که نظام آموزشی هر عصر باید پاسخگوی نیازهای آموزشی آن عصر باشد (محمدی، 1388).

در عصر ما، که عصر انقلاب اطلاعات نامیده می شود، به کارگیری ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات راهکارهای نوینی را در بهبود و توسعه نظام آموزشی ارائه نموده که از نتایج آن استقرار مدارس هوشمند است. با پیدایش مدارس هوشمند در کشورهای پیشرفته مانند انگلستان و آمریکا از اوایل دهه 1960، فرصت­های جدیدی برای یادگیرندگان محروم از تحصیل فراهم شد تا دانش آموزان مدارس روستایی یا برون شهری بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی معلم و به صورت اینترنتی فرآیند یادگیری را طی کنند.

نخستین مدرسه به صورت هوشمند در مالزی تأسیس شد و در واقع باید مالزی را مبتکر این طرح دانست. تجربه ی راه اندازی و اداره مدارس هوشمند در کشور ما برگرفته از نظام آموزش مالزی، به سال 1382 باز می گردد یعنی هنگامی که اولین دبیرستان غیرانتفاعی هوشمند (شهید آقایی)، در ایران تأسیس شد و در حال حاضر، اجرای طرح در بسیاری از دبیرستان­ها و مدارس ابتدایی شهرهای ایران توسعه یافته است.

با توجه به مطالبی که در قسمت های بعدی تحقیق آورده می شود و به برشماری ضرورت های ایجاد مدارس هوشمند می پردازد. هنوز تردید داشتن عده ای از معلمان و والدین در مؤثر بودن آن و همچنین مشکلاتی که در اجرای این طرح در کشور ما وجود دارد، ضرورت تحقیقات بیشتری را در این زمینه ایجاب می کند تا از تأثیراتی که هوشمندسازی در فرایند آموزش باقی می گذارد آگاه شده و با نگاه واقع بینانه تری به این مدارس نگریسته شود. در این تحقیق به بیان نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهر کرمان پرداخته تا زمینه­ای باشد که با دید واقع بینانه تری به این مدارس نگریسته و بتوانیم ضمن شناسایی ضعف­ها، آنها را اصلاح کرده و به تقویت قوت­ها بپردازیم.

 

1-2. بیان مسأله

مدرسه هوشمند، سازمانی است آموزشی با موجودیت فیزیکی و حقیقی که در آن دانش آموزان به شکل نوین آموزش خواهند دید (ناصری و مشهدیان، 1390). هدف، ایجاد یک ساختار منطقی و مناسب برای تلقین فناوری اطلاعات و ارتباطات و محتوای دروس به صورت هوشمند است به نحوی که فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت اساسی، مبنای یادگیری قرار می گیرد (شهامت و همکاران، 1371). در تعریف مدارس هوشمند ایران چنین آمده است: مدارس توسعه یافته­ای هستند که برای انتقال مفاهیم سنتی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک می گیرند. این ابزارها شامل: برنامه­های رایانه ای از جمله نرم افزا­های کاربردی نظیر اسلاید (پاورپوینت)، واژه نگار و صفحات گسترده و امکانات اینترنتی است (زمانی و همکاران، 1384).

یکی از مفاهیم بکار رفته در تعاریف مدارس هوشمند، فناوری اطلاعات می باشد که عبارت است از گردآوری، انتخاب، پردازش، ذخیره سازی و کاربرد اطلاعات در زمینه های مورد نظر و انتقال آنها از طریق کامپیوترهای چند رسانه­ای به طوری که حاصل آن  طراحی، انتخاب مواد آموزشی (دروس) و مدیریت فرایند یاددهی- یادگیری به صورت شبکه ای از یادگیرند­گان، یاددهندگان، کار­شناسان ، فن­سالاران رایانه می­باشد و نوع فضای آموزشی فناوری اطلاعات، پویا، زمان واقعی و مشارکتی است (ابراهیم زاده، 1385).

هم اکنون محور توسعه آموزش های الکترونیکی در اکثر کشورهای جهان، آموزش های مجازی می باشد. با توجه به حجم گسترده تقاضا برای آموزش از یک سو و ناتوانی نظام کنونی در پاسخگویی به آن و همچنین قابلیت های فراوان روش های نوین آموزش الکترونیکی از سوی دیگر، ایجاد و توسعه سیستم های آموزش الکترونیکی به امری ضروری و مهم بدل گردیده است (میرزایی و شعبانی نیا، 1392).

با توجه به عصر حاضر، که عصر انفجار اطلاعات و به روز بودن دانش است و حجم تقاضا برای آموزش گسترده شده و از طرف دیگر قابلیت های فراوان روش های نوین آموزش الکترونیکی نظرها را از آموزش سنتی به آموزش الکترونیکی کشیده، آموزش الکترونیکی هر چند مزیت های فراوان دارد ولی هنوز ایجاد آن در جامعه ما با کمبودها و مشکلاتی همراه است.

تحقیقات زیادی در حوزه آموزش و یادگیری الکترونیکی و هوشمند سازی مدارس انجام شده است (نقیب زاده، 1384/ ملینکس، 1380/ مهرمحمدی و ذوقی، 1383/ جلالی و حداد،1384/ علیزاده، 1385/ امام جمعه و ملایی نژاد و جزوی، 1386/ نادری و زاهدی، 1389/ نیرومند و بحت آوری، 1390) در پژوهش های خود به برشماری مزایای مدارس هوشمند و ضرورت به کارگیری آن پرداخته اند (اسفیجانی، 1381/ شواخی، 1382/ اسلامی و صدری ارجامی، 1383/ جلالی، 1384/ شهباز و سلیم آبادی، 1385/ جهانبخش و صالحی و کاشانی، 1386/ زمانی و عظیمی و محمودی و همکاران، 1387/ زمانی و همکاران، 1389/ علی نژاد، 1390 و1391/ رضایی­راد و همکاران، 1391) در پژوهش­های خود، ضمن بیان نقاط قوت و فرصت­های مدارس هوشمند از ضعف­ها و کمبود­های این مدارس سخن گفته و به ارائه راهکارهایی برای اصلاح ضعف­ها پرداخته اند همزمان با آن کم وبیش تقاضاهایی از طرف معلمان طرح می شود امابااین وجود تردیدهایی درزمینه گسترش وتوسعه آن نیز از سوی معلمان دراطراف کشور وجودداردبرای معلمان این سؤال پیش می آیدکه آیامدرسه هوشمند باعث تسهیل یادگیری می شود؟ آیا ارتباط اجتماعی دانش اموزان راتقویت می­کند یا تضعیف؟ آیا مهارت­های لازم برای استفاده ازمدارس هوشمند را دارند

ازسوی معلمان این سؤال ایجاد می شود که آیا یادگیری از طریق وسایل الکترونیکی، بهتر صورت خواهد گرفت یا خیر؟.

به طور کلی می­توان گفت استفاده از مدارس هوشمند هنوز جای سؤال و بررسی دارد و علیرغم پژوهشهای انجام شده، پژوهشهای بیشتری را می­ طلبد. حال سؤال اساسی این پژوهش این است: نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان که از نزدیک با این پدیده درگیر هستند؛ چیست؟ آیا آنها با هوشمندسازی مدارس موافقند؟

 

1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

امروزه به دلایل مختلف ازجمله رشد فناوری­های رایانه­ای، انفجار دانش و نیاز به روز بودن آن، دیگر آموزش سنتی نمی­تواند آنچنان کارایی داشته باشد بنابراین نظرها به سوی آموزش الکترونیکی و مدارس هوشمند معطوف گردیده است. لذا این پژوهش به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدید­های هوشمند­سازی مدارس از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهرکرمان می­پردازد.

از آنجا که مدارس کنونی، توانایی ارتقاءِ یادگیری دانش­آموزان برای ایفای نقش مفیدتر را ندارند لذا برای تربیت دانش­آموزان مستعدتر برای زندگی منطقی، مدارس نیاز به تغییر دارند. مدارس باید شرایطی را که بچه­ها در آن زندگی می­کنند و مشغول به کار می­شوند در نظر بگیرند و آموزش­های خود را متناسب با نیازهای جامعه عرضه کنند(مرکز هدایت آموزشی، 1992). امروزه به علت رشد فناوری­های رایانه­ای، سرعت نقل و انتقالات اطلاعاتی و مسئله انفجار دانش اطلاعات به سهولت و سرعت می­تواند در اختیار همگان، قرار گیرد. تفاوت این امر بالارفتن سطح دانش متعارف دانش­آموزان است که هماهنگی با دوره­های آموزشی را به هم می­زند. در چنین شرایطی استفاده از فناوری­های اطلاعاتی و انفورماتیکی در مدارس هوشمند، امکان به روز کردن اطلاعات علمی و ارتقاء معلمان و تدریس ایشان را فراهم می­آورد(افضل خانی و قدس، 1390).

در کشورهای در حال توسعه، مدارس هوشمند به صورت حضوری برای جبران برخی از عقب ماندگی­ها نظیر شیوه­های ناکارآمد تدریس سنتی معلم محوری، کمبود کتاب­های درسی غنی و روزآمد، فقر سواد اطلاعاتی و رایانه­ای معلمان و دانش­آموزان، نیازهای روزافزون بازار کار به نیروی­انسانی کارآمد و مجهز به سواد فناوری در حال شکل گیری و توسعه است(زمانی و همکاران، 1389 ).

جامعه اطلاعاتی آینده، نیازمند افرادی است که بتوانند فناوری اطلاعات را خلاقانه در جهت رشد و توسعه به کار برند در این عصر بی بهره ماندن از دانش، بینش و مهارت­های به روز، به بیکاری نابرابری اجتماعی و در نتیجه پیدایی نارضایتی و تنش می­انجامد و بنابراین در این دوره بیش از هر زمان دیگر جوامع انسانی نیازمند توسعه انسانی می­باشد( مشایخ، 1390).

واقعیت­ها نشان می­دهند که استفاده از فناوری­های نوین در قرن 21، تاثیر عمیقی در زندگی اجتماعی انسان خواهد داشت یقیناً آموزش و پرورش نیز از این تغییرات مستثنی نخواهد بود. تحقیقات در آموزش این مطلب را بیان میکند که فناوری اطلاعات به شکلی عمده در نظام آموزشی منظم استفاده شده است( دلوز، 1380).

با توجه به کاربرد وسیع اینترنت، نیازهای آموزشی فارغ­التحصیلان مدارس، دانشگاه­ها و مراکز آموزشی نیز طبعاً متفاوت شده  و باید مهارت­های لازم در این خصوص را فرا گیرند (احمدی و ویرجینیاری، 1382) با توجه به دلایل بالا که ضرورت ایجاد مدارس هوشمند را بیان می کندهنوز تردید داشتن عده­ای از معلمان و والدین در موثر بودن آن، و همچنین مشکلاتی که در اجرای این طرح در کشور ما وجود دارد از جمله مشکلات پیش روی مدارس هوشمند است.

(صدری ارحامی، 1383) مسائل فرهنگی را به عنوان عامل مشکل ساز در اجرای طرح یادگیری الکترونیکی میداند. مسائلی از قبیل مقابله و مخالفت افراد در استفاده از روش­های نوین در برابر روش­های سنتی آموزش، وجود مشکلات خاص یادگیری الکترونیکی شامل: بستر مخابراتی در ایران، عدم وجود نرم­افزار آموزشی مناسب و هزینه سخت افزاری مناسب می­تواند پیاده سازی طرح را با مشکل روبرو کند.

مهمترین شرط پیشرفت در هر زمینه، شناخت مشکلات وکمبودها و برنامه ریزی برای مقابله با آنهاست. تغییر شرایط نامناسب آموزشی و الکترونیکی در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. از این رو مقاله حاضر به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس میپردازد. نتایج به دست آمده در جهت برنامه ریزی آینده و اجرای بهتر طرح به مسئولین و دست اندرکاران آموزشی،کمک خواهدکرد و از آنجا که مدارس هوشمند در ایران نوپا هستند، برای گسترش و فعالیت بهتر آنها لازم است نقاط قوت و فرصت­های آن شناخته شده تا انگیزه برای فراگیرشدن فراهم شود. با شناسایی فرصت­ها و قوت­ها مدیران سعی خواهندکرد تا با الگوگیری از این مدارس،کلاس های خود را به فناوری مجهز نمایند. در ضمن اینکه با تجهیز مدارس،مرزهای دانش ازکتابهای درسی فراتررفته و شیوه­های تدریس و یادگیری از حفظیات و به خاطرسپاری محض به تفکر انتقادی و ارزیابی منابع اطلاعاتی گسترش خواهد یافت. نتایج به دست آمده از این پژوهش به مسئولان آموزش و پرورش کمک خواهدکرد تاضمن شناسایی وضعیت این مدارس، درپی رفع نقاط ضعف آنها باشند و با برنامه ریزی صحیح و مطلع شدن از دیدگاه معلمان و دانش آموزان، تهدیدها را به فرصت­ها تبدیل کنند. از سوی دیگر، تأسیس مدارس هوشمند هزینه بر است و لازم است هرگونه سرمایه­گذاری در این مورد سنجیده و حساب شده  و با توجه به نتایج پژوهش انجام گیرد تا از صرف زمان و هدردادن هزینه­ها جلوگیری شود.

بنابراین وجود این قبیل مسائل و مشکلات، ضرورت تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه را ایجاب می­کند تا از تأثیری که این مدارس در فرایند آموزش باقی می­گذارند آگاه شده و با نگاه واقع بینانه­تری به این مدارس نگریسته تا بتوانیم ضعف­ها را اصلاح و قوت­ها را تقویت کنیم.

1-4. اهداف­ تحقیق

1-4-1. هدف کلی

بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای هوشمند سازی مدارس ابتدایی کرمان از دیدگاه معلمان.

1-4-2. اهداف جزئی

در این راستا اهداف جزئی زیر برای رسیدن به هدف کلی پژوهش مطرح می­شوند

• بررسی نقاط قوت هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
• بررسی نقاط ضعف هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
• بررسی فرصت­های هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
• بررسی تهدیدهای هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.

 

1-5. سؤالات­ یا فرضیه­های تحقیق

1-5-1.سوالات تحقیق

توجه به سوال­های این پژوهش که در راستای دستیابی به اهداف پژوهش مطرح گردیده به شرح زیر است

1- نقاط ضعف هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟

2-. نقاط قوت هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟

3-. تهدیدهای هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟

4- فرصت­های هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلمان چیست؟

5- آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد نقاط قوت هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟

6-آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟

7- آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد فرصتهای هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟

1-2-1 اهمیت و ضرورت نظری……………………………………………………………………………………………………………15

1-2-2 اهمیت و ضرورت کاربردی……………………………………………………………………………………………………….15

3-1 هدف­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..16

1-3-1 اهداف کلی:……………………………………………………………………………………………………………………………..16

1-3-2 هدف­های جزئی……………………………………………………………………………………………………………………….16

1-4 سؤال­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….17

1-4-1 سؤال­های فرعی……………………………………………………………………………………………………………………….17

1-5 تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم تحقیق………………………………………………………………………………………………17

1-5-1 تعاریف نظری…………………………………………………………………………………………………………………………..17

1-5-2 تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………………………………..18

فصل دوم: مطالعات نظری

2-1 بخش اول: مبانی نظری برنامه­درسی پنهان…………………………………………………………………20

2-1-1 مفهوم شناسی برنامه­درسی پنهان………………………………………………………………………………………………….20

2-1-2 تاریخچه برنامه­درسی پنهان…………………………………………………………………………………………………………20

2-1-3 نظریه­ها و دیدگاه­های برنامه­درسی پنهان………………………………………………………………………………………..24

2-1-3-1 دیدگاه و کار غیر نظری…………………………………………………………………………………………………………..25

2-1-3-2 دیدگاه نظریه عملکردی……………………………………………………………………………………………………………26

2-1-3-3 دیدگاه نظریه انطباقی……………………………………………………………………………………………………………….26

2-1-3-4 نظریه انتقادی-بازآفرینی…………………………………………………………………………………………………………..27

2-1-4 ابعاد و مؤلفه­های برنامه­درسیپنهان…………………………………………………………………………………………………29

2-1-5 ضرورت توجه به برنامه­درسیپنهان………………………………………………………………………………………………..31

2-2 بخش دوم مطالعات نظری: مسئولیت­پذیری…………………………………………………………………………………………34

2-2-2 جلوه­ای از مسئولیت­پذیری و پاسخگویی در قرآن …………………………………………………………………………..36

2-2-3 خانواده و مسئولیت پذیری کودکان……………………………………………………………………………………………….37

2-2-4 پیش شرط و فرایند مسئولیت­پذیری………………………………………………………………………………………………..38

2-2-5 آموزش مسئولیت پذیری…………………………………………………………………………………………………………….. 39

2-2-6 مسئولیت پذیری و مدرسه…………………………………………………………………………………………………………….41

2-2-7 مسئولیت­پذیری دانش­آموزان………………………………………………………………………………………………………..43

 

2-2-8 خود مختاری و مسئولیت……………………………………………………………………………………………………………..45

2-2-9 مسئولیت و عزت نفس………………………………………………………………………………………………………………..47

2-3 بخش سوم: مروری بر پیشینه پژوهش­های انجام شده

2-3-1پژوهش­های داخلی……………………………………………………………………………………………………………………49

2-3-2 پژوهش­های خارجی…………………………………………………………………………………………………………………51

فصل سوم:روش­شناسی تحقیق

3-1 روش انجام پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..57

3-2 جامعه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………..57

3-3 نمونه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..57

3-4 ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….57

3-5 پایایی ابزار………………………………………………………………………………………………………………………………..58

3-5 روش­های تجزیه و تحلیل داده­ها……………………………………………………………………………………………………58

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق

4-1 بخش اول: تحلیل توصیفی………………………………………………………………………………..59

4-1-1 جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………..59

4-1-2 سن………………………………………………………………………………………………………………………………………..60

4-1-3 سطح تحصیلات………………………………………………………………………………………………………………………61

4-1-4 مدرسه محل تدریس………………………………………………………………………………………………………………..62

4-1-5 وضعیت استخدام……………………………………………………………………………………………………………………..63

4-2 بخش دوم: تحلیل استنباطی……………………………………………………………………………….64

4-2-1 بررسی سوال اول پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..64

4-2-2 بررسی سوال دوم پژوهش….   …………………………………………………………………………………………………….71

4-2-3 بررسی سوال سوم پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..78

4-2-4 بررسی سوال چهارم پژوهش………………………………………………………………………………………………………..85

4-2-5 بررسی سوال پنجم پژوهش………………………………………………………………………………………………………….92

4-2-6 بررسی سوال ششم پژوهش………………………………………………………………………………………………………….99

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….107

 

این مطلب را هم بخوانید :

5-1-1 نتایج بررسی اولین سؤال پژوهش……………………………………………………………………………………………….107  

  5-1-2  نتایج بررسی دومین سؤال پژوهش…………………………………………………………………………………………..108

5-1- 3  نتایج بررسی سومین سؤال پژوهش ………………………………………………………………………………………….109

 5-1-4  نتایج بررسی چهارمین سوال پژوهش ………………………………………………………………………………………..110

5-1-5  نتایج بررسی پنجمین سوال پژوهش……………………………………………………………………………………………112

5-1- 6 نتایج بررسی ششمین سوال پژوهش……………………………………………………………………………………………113

5-2 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………115

5-2-1پیشنهادهای کاربردی………………………………………………………………………………………………………………….115

5-2-2 پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………115

5-3  محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………116

5-3-1 محدودیت­های تحت کنترل تحقیق………………………………………………………………………………………………116

5-3-2 محدودیت­های خارج از اختیار پژوهشگر……………………………………………………………………………………..116

 فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………117

 الف) منابع داخلی………………………………………………………………………………………………………………………………117

  ب) منابع خارجی………………………………………………………………………………………………………………………………124

 پیوست­ها……………………………………………………………………………………...……127

 پیوست شماره(1)……………………………………………………………………………………………………………………………….127

مقدمه

 

آنچه را که طراحان و برنامه­ریزان درسی برای رشد و تربیت فراگیرندگان طراحی و  برنامه­ریزی می­کنند، «برنامه درسی ­رسمی»است. برنامه ­درسی­ به عنوان یکی از ستون­های الزامی سازه علوم­تربیتی نقش بی­بدیلی در عمل کردهای تربیتی داشته است و حتی پا را از قلمرو رسمی بودن بیرون گذاشته، فرایندهای غیر رسمی را در بر گرفته است(تقی پور وغفاری،34:1388). صاحب­نظران، انواع متعددی برای مفهوم برنامه­درسی، ارائه داده­اند برای نمونه، می­توان به نظر آیزنر[1](1994) اشاره کرد که برنامه­های هم­زمان اجرا شده در امکان آموزشی را به سه دسته برنامه رسمی، پنهان و پوچ تقسیم می­نماید.

• بیان مسأله:

برنامه ­درسی[2] به عنوان یک حوزه تخصصی، محدود به مجموعه­ای از تجارب و یادگیرهای از پیش تعیین شده نیست. عوامل دیگری به طور اجتناب ناپذیر در کنار برنامه­های رسمی وجود دارند که در بسیاری از جنبه­ها به طورگسترده، پایدارتر و نافذتر، درشکل­گیری تجارب، انتقال افکار، نگرش­ها، ارزش ها و اعمال و رفتار دانش­آموزان تاثیر می­گذارند و نفوذ آنها کل فرایند تعلیم و تربیت را تحت تاثیر قرار می­دهند. چنین تجاربی را که در طی تحصیل در مدرسه و کلاس درس آموخته و درک می شود و جزء برنامه درسی از قبل تعیین شده نیست، برنامه ­درسی پنهان یا پیامدهای قصدنشده گویند که دارای آثار مثبت و منفی فراوان بر دانش­آموزان است. کم توجهی و غفلت از آثار منفی می­تواند تحقق اهداف والای تعلیم و تربیت را دچار مشکل سازد. گرچه این یادگیری­ها و تجارب، در برنامه­درسی صریح و از پیش طراحی شده پیش بینی نگردیده، اما آنها یک برنامه درسی واقعی را تشکیل می دهند زیرا در زمره مهم­ترین و موثرترین محتواهای آموزشی هستند که دانش­آموزان در مدرسه به طور طبیعی یاد می گیرند. این برنامه­درسی در مدرسه آموزش داده می­شود و از تجارب داخل کلاس­ها، کتاب­خانه­ها، جشن­ها، و محیط اجتماعی مدرسه شکل می­گیرد( علیخانی و  مهرمحمدی،40:1384).

 

بدون تردید یکی از مولفه­های بسیار مهم در شکل­گیری مسئولیت­پذیری دانش­آموزان، در مدرسه برنامه­درسی پنهان است دانش­آموزان از طریق برنامه­های درسی و به ویژه برنامه­درسی پنهان با انواع دانش علمی، اجتماعی تاریخی، سیاسی و…و مهارتها و نگرش­های مختلفی همچون احترام، صداقت، همدردی ،وطن پرستی ، تعهد[3]، انضباط ، رعایت قانون و مقررات و غیره آشنا می­شوند. (حسینعلی و غفاری،1388).  اگر در جهان بینی اسلام را نگاه کنیم و در پی آن باشیم که با دید اسلام، انسان را دنبال کنیم در تحلیل، نهایت به یک اصل می رسیم و آن اینکه انسان مسئول است مسئله تعهد و مسئولیت­پذیری در انسان نه چون امری مربوط به علم اخلاق بلکه به عنوان یک ضرورت حیاتی محسوب می شود، این ضرورت در خصوصیات زیستی و زندگی جمعی انسان مبتنی است(پایدار،10:1354).

مسئولیت یا مسئولیت­پذیری به تنهایی اشاره به حس وظیفه­شناسی، پاسخگوبودن و تعهد دارد. در یک دسته­بندی کلی می­توان مسئولیت­پذیری را به انواع زیر تقسیم­بندی کرد: 1- مسئولیت­پذیری درقبال خود 2- مسئولیت­پذیری در برابر خدا 3- مسئولیت­پذیری در برابر دیگران 4- مسئولیت­پذیری در برابر طبیعت(طالبی و خوشبین،210:1391). اساس ایجاد حس مسئولیت در افراد به نخستین سالهای زندگی هر فرد بر می­گردد. هر انسان سالم که فرایند رشد متعادل و بهنجار را پشت سر گذاشته باشد در کنار همه احساس­های طبیعی و عاطفی دارای حس پذیرفتن پیامدهای رفتار و تصمیم­های خویش می­باشد(ابوطالبی،28:1389).

از جمله تحقیقات که در ایران انجام شده است می­توان به پژوهش­های زیر اشاره کرد ؛ ” سبحانی نژاد”(1379) در پژوهشی که تحت عنوان “بررسی مسئولیت­پذیری اجتماعی در برنامه­درسی کنونی دوره ابتدایی ایران” یافته­های این پژوهش نشان داد در محتوای دروس پایه­های چهارم و پنجم ابتدایی بیشترین توجه به مسئولیت­های مدنی بوده است. درعین حال به دو بعد شناختی و عاطفی مسئولیت های اجتماعی به طور ناقص و به بعد عملکردی آن نیز هیچ گونه توجهی نشده است. پژوهش علوی (1383) تحت عنوان ” مطالعه توصیفی ابعاد جامعه­شناسی برنامه­ درسی پنهان در مدارس راهنمایی دخترانه شهر تبریز با تاکید بر هنجارهای روحیه علمی” تاکید اصلی پژوهش بر مقایسه هنجارها، نگرش­ها و باورهای برنامه­درسی پنهان، با هنجارهای شناخته شده روحیه علمی و شیوه­های اعمال آن می­باشد.

پژوهش بروغنی (1390) تحت عنوان”بررسی تاثیر برنامه درسی پنهان بر عواطف دانش­آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر سبزوار” در این تحقیق نقش مولفه­های نه گانه برنامه­ درسی از منظر کلاین شامل هدف­ها، محتوا، فعالیت­های یادگیری دانش آموزان، روشهای ارزشیابی، منابع و ابزار یادگیری و….برعواطف دانش آموزان بررسی می­شود.

همچنین از پژوهش­های مرتبط درخارج از کشور می­توان به؛ پژوهش کاروالو[4] (1995) ارزش­های موجود در برنامه­درسی پنهان گروهی از دانش­آموزان مورد مطالعه قرارداد. یافته­های این تحقیق نشان دادند که یک بازآفرینی ارزشی از طریق برنامه­درسی پنهان وجود دارد که گرایش آن نسبت به ارزش­های منفی یا غیر ارزشی است که نه فقط دانش آموزان آن را تداوم می­بخشند، بلکه به طور ناخوآگاه کادر مدرسه آن را پرورش می دهد. آهولا[5] (2000)پژوهشی باعنوان “برنامه درسی پنهان در آموزش عالی” نشان داد که دانشجویان به نسبت موفقیت در دانشگاه ناگذیرند ضوابط فرهنگی غیررسمی زندگی در محیط دانشگاه و مقررات بازی در محیط­های دانشگاهی را یاد بگیرند و به شدت احساس می­کنند که نمی­توانند تصمیمات دپارتمانی و فعالیت­های آموزشی ر اتحت تاثیر قرار دهند.

پژوهش بر این باور است، از آن­جا که برنامه­درسی پنهان، احتمالاٌ در بسیاری از جنبه­ها از برنامه ­درسی آشکار فراگیرتر و مؤثرتر باشد(سبحانی­نژاد و امیری،65:1391). از این­رو می­تواند در تحقق اهدف تربیتی که یکی از آن­ها تجلی روحیه مسئولیت­پذیری در دانش­آموزان دانست، نقش مؤثری داشته باشد. هر کدام از پژوهش­های گذشته به یک بعد از نقش برنامه­ درسی پنهان بر یادگیری، دانش­آموزان پرداختند، در واقع  هر کدام از پژوهش­های گذشته به یک بعد از برنامه­درسی پنهان و مسئولیت­پذیری پرداختند، اکنون این پژوهش در پی آن هست که با عنایت به ورود به مبانی نظری و نیز سوابق پژوهش در این زمینه و با توجه به اینکه تحقیق جامعی در این حوزه با این عنوان صورت نگرفته، محقق  به بررسی نقش برنامه­ درسی پنهان بر مسئولیت­پذیری دانش­آموزان از دیدگاه معلمان پرداخته است؟

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق :

1-2-1 اهمیت وضرورت نظری:

– افزایش دامنه دانش نظری در حوزه برنامه ­درسی پنهان و اهمیت آن در مسئولیت­پذیری دانش­آموزان

– کمک  به بسط و توسعه مباحث جدید در این عرصه

• اهمیت و ضرورت کاربردی:

– دستیابی به جایگاه مولفه­های برنامه ­درسی پنهان موجود در مدارس بر مسئولیت­پذیری دانش­آموزان و اتخاذ تدابیری برای استفاده گروه­هایی چون معلمان، مدیران، متولیان آموزش و متخصصان برنامه درسی کشور

– برنامه­ریزی در جهت ایجاد حس مسئولیت­پذیری دانش­آموزان در سایه بهره­مندی از امکانات حاصل از برنامه­ درسی پنهان موجود در مدارس

– فراهم کردن زمینه­ای برای آشنایی هر چه بیشتر معلمان با مولفه­های برنامه ­درسی پنهان و نقش آن در مسئولیت­پذیری دانش­آموزان