عنوان:

بررسی میزان خاص‌گرایی در بین شهروندان شهر اردبیل و عوامل مرتبط با آن

 

 

استاد راهنما:

دكتر صمد عابدینی

 

 

زمستان  1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………….  1

فصل اول: کلیات پژوهش

1ـ1ـ مقدمه…………………………………………………………………………………………… 2

1ـ2ـ بیان مساله……………………………………………………………………………………… 3

1ـ3ـ اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………… 5

1ـ3ـ1ـ هدف کلی……………………………………………………………………………………. 5

1ـ3ـ2ـ اهداف جزئی تحقیق…………………………………………………………………………. 5

1ـ4ـ اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………….. 5

1ـ5ـ سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………. 6

1ـ6ـ فرضیات پژوهش……………………………………………………………………………… 6

1ـ7ـ قلمرو زمانی و مكانی تحقیق………………………………………………………………….. 7

فصل دوم: بررسی پیشینه و تدوین مبانی نظری

2ـ1ـ چارچوب تئوریك………………………………………………………………………………. 8

2ـ2ـ پیشینه مطالعاتی موضوع……………………………………………………………………. 25

2ـ2ـ1ـ پیشینه مطالعاتی در خارج………………………………………………………………… 25

2ـ2ـ2ـ پیشینه مطالعاتی در ایران…………………………………………………………………. 25

فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق

3ـ1ـ روش تحقیق………………………………………………………………………………….. 31

3ـ2ـ جامعه آماری…………………………………………………………………………………. 32

3ـ3ـ حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری………………………………………………………………. 32

3ـ4ـ روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………. 32

3ـ5ـ ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………. 32

3ـ6ـ اعتبار و روایی ابزار اندازه‌گیری…………………………………………………………… 33

3ـ7ـ پایایی ابزار اندازه‌گیری……………………………………………………………………… 33

3ـ8ـ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………… 34

3ـ9ـ متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………….. 35

3ـ10ـ تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم………………………………………………………….. 35

3ـ10ـ1ـ تعاریف نظری…………………………………………………………………………… 35

3ـ10ـ2ـ تعاریف عملیاتی و شاخص‌های متغیرها………………………………………………… 37

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

4ـ1ـ مقدمه…………………………………………………………………………………………. 38

4ـ2ـ یافته‌های توصیفی……………………………………………………………………………. 39

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

4ـ3ـ آمار استنباطی……………………………………………………………………………….. 49

فصل پنجم: نتیجه‌گیری، بحث و ارائه پیشنهادهای تحقیق

5ـ1ـ مقدمه…………………………………………………………………………………………. 53

5ـ2ـ نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………… 54

5ـ3ـ پیشنهادها…………………………………………………………………………………….. 57

5ـ3ـ1ـ پیشنهادهای كاربردی……………………………………………………………………… 57

5ـ3ـ2ـ پیشنهادات پژوهشی تحقیق………………………………………………………………… 58

5ـ4ـ محدودیت‌های پژوهش……………………………………………………………………….. 58

منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………….. 59

پیوست

پرسشنامه………………………………………………………………………………………….. 60

این مطلب را هم بخوانید :

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                   صفحه

جدول (3ـ1): ضریب پایایی متغیرهای اصلی تحقیق……………………………………………. 34

جدول (4ـ1): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت……………………………………….. 39

جدول (4ـ2): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات…………………………….. 40

جدول (4ـ3): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت تأهل………………………………… 40

جدول (4ـ4): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب نوع شغل……………………………………… 41

جدول (4ـ5): شاخص‌های مرکزی و پراکندگی درآمد و سن……………………………………… 41

جدول (4ـ6): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب محل سکونت…………………………………. 44

جدول (4ـ7): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب نوع مسکن……………………………………. 44

جدول (4ـ8): تفکیک نمونه برحسب سؤالات محرومیت اجتماعی………………………………. 45

جدول (4ـ9): تفکیک نمونه برحسب سؤالات رضایت اجتماعی…………………………………. 46

جدول (4ـ10) تفکیک نمونه بر حسب سؤالات اعتماد اجتماعی…………………………………. 47

جدول (4ـ11): تفکیک نمونه برحسب سؤالات سنت‌گرایی………………………………………. 47

جدول (4ـ12): تفکیک نمونه بر حسب سؤالات تصور ذهنی……………………………………. 48

جدول (4ـ13): تفکیک نمونه برحسب سئوالات خاص‌گرایی…………………………………….. 48

جدول (4ـ14): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین همبستگی بین محرومیت اجتماعی و خاص‌گرایی 49

جدول (4ـ15): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین رابطه همبستگی رضایت اجتماعی با خاص‌گرایی شهروندان…………………………………………………………………………………………………….. 49

جدول (4ـ 16): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین رابطه همبستگی اعتماد اجتماعی با خاص‌گرایی

 شهروندان…………………………………………………………………………………………………….. 50

جدول (4ـ17): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین همبستگی بین سنت‌گرایی و خاص‌گرایی 50

جدول (4ـ18): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین همبستگی بین تصور ذهنی و خاص‌گرایی 51

جدول (4ـ19): نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه جهت تعیین اختلاف میانگین خاص‌گرایی برحسب تحصیلات    51

جدول (4ـ20): نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه جهت تعیین اختلاف میانگین خاص‌گرایی برحسب شغل  52

جدول (4ـ21): نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه جهت تعیین اختلاف میانگین خاص‌گرایی برحسب درآمد 52

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                   صفحه

نمودار (4ـ1): جنسیت پاسخگویان………………………………………………………………… 39

نمودار (4ـ2): تحصیلات پاسخگویان…………………………………………………………….. 40

نمودار (4ـ3): تحصیلات پاسخگویان…………………………………………………………….. 41

نمودار (4ـ4): نوع شغل پاسخگویان……………………………………………………………… 42

نمودار (4ـ5): هیستوگرام درآمد پاسخگویان……………………………………………………… 43

نمودار (4ـ6): هیستوگرام سن پاسخگویان………………………………………………………… 43

نمودار (4ـ7): محل سکونت پاسخگویان………………………………………………………….. 44

نمودار (4ـ8): نوع مسکن پاسخگویان……………………………………………………………. 46

چکیده

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی میزان خاص‌گرایی در بین شهروندان شهر اردبیل و عوامل مرتبط با آن می‌باشد. چهارچوب نظری تحقیق برگرفته از نظریه‌های پارسنز، جورج هربرت مید، گیدنز، فوکویاما، پاتنام، اینگلهارت، ملک‌پور، سیمن، هومنز، مک کله لند، لرنر، هانتیگتون و پاول است. این تحقیق به روش پیمایشى و با استفاده از تكنیك پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه افراد 18 تا 64 سال شهر اردبیل تشکیل می‌دهند که تعداد آن‌ها 500000 نفر گزارش گردید. براساس نمونه‌گیری کوکران تعداد 384 نفر به‌‌عنوان نمونه آماری انتخاب که با هدف پوشش هرگونه خطای احتمالی به 400 نفر ارتقا داده شد و با ترکیبی از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و نمونه‌گیری تصادفی اقدام به انتخاب نمونه‌ها گردید. به‌منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق از آزمون‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شده است. درنهایت در بررسی فرضیه‌های تحقیق نتایج ذیل حاصل شده است: بین محرومیت اجتماعی، رضایت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، سنت‌گرایی شهروندان، تصور شهروندان از گستره خاص‌گرایی و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی (تحصیلات، شغل و درآمد) و میزان خاص‌گرایی شهروندان بین 18 تا 64 ساله و عوامل مرتبط با آن رابطه معناداری وجود دارد. همچنین  بین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی (تحصیلات، شغل و درآمد) و میزان خاص‌گرایی شهروندان، نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک‌طرفه در هریک از مؤلفه‌ها حاکی از تفاوت معنادار با خاص‌گرایی می‌باشد.

کلید واژه‌ها: خاص‌گرایی شهروندان، محرومیت اجتماعی، رضایت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی

1ـ1ـ مقدمه

عام‌گرایی و خاص‌گرایی از موضوعاتی است كه در جریان در گرفتن بحث جهانی شدن در نوشته‌های جامعه‌شناسان مطرح شده است. در تعریف برخی جامعه‌شناسان عام‌گرایی به جریان مورد حمایت سرمایه‌داری جهانی اشاره دارد كه می‌كوشد فرهنگ‌های مقاوم را از سر راه خود بردارد و وارثان آن فرهنگ‌ها در دل یك فرهنگ مصرفی، لذت‌جو و بی‌تعصب حل كند. تا راه را برای گسترش بازار سرمایه‌داری باز شود و خطراتی كه از سوی فرهنگ و مذهب، سرمایه‌های آن‌ها را تهدید می‌كند خنثی شود.

خاص‌گرایی نیز اشاره به فرهنگ‌هایی دارد كه خطر را دریافته‌اند و می‌كوشند با پناه بردن به ارزش‌های ملی، مذهبی، بومی، صیانت (حتی در حد افراط) از آن ارزش‌ها خود را از هجوم این فرهنگ عام‌گرا حفظ كنند.

جامعه کم و بیش در طی دهه‌های گذشته شاهد تحولات اجتماعی بوده است که یکی از نتایج آن گسترش و تعمیم تمایزات است و این تحولات عمدتاً بیرونی بوده‌اند. آن‌چه مسلم است این است که تحولات، مناسبات اجتماعی را از شکل سنتی آن خارج ساخته و جامعه ما دیگر تا حد زیادی اختصاصات یک جامعه سنتی را حداقل در ظاهر امر و در لایه‌های بیرونی مناسبات اجتماعی ندارد (صفری شالی، 1386: 26). شهر اردبیل به‌عنوان جزئی از این جامعه بزرگ می‌باشد که به اصطلاح درحال گذار و رو به توسعه است و هر روز شاهد تغییر و تحولات اجتماعی بوده است که این تغییر و تحولات، تمایزات اجتماعی و به تبع آن مناسبات اجتماعی جدیدی را به‌وجود آورده است که بر این مناسبات جدید بایستی نظم نوینی حاکم باشد. نظمی که شالوده‌های آن با نظم سنتی تفاوت داشته باشد. بحث خاص‌گرایی و عام‌گرایی به‌عنوان یک مکانیسم با کارکردهای متعدد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود نقش مهمی را ایفا می‌کند که می‌توان گفت مهمترین آن برقراری نظم اجتماعی و انسجام گروهی است. به‌نحوی كه گرایش به خاص‌گرایی یا عام‌گرایی پیامدهای متفاوتی را در مراودات و تعاملات اجتماعی شهروندان خواهد داشت. خاص‌گرایی زمانی بیشتر نمود عینی پیدا می‌كند كه كنشگران اجتماعی خود را در برابر قومیت‌ها، خواستگاه‌ها و ارزش‌های اجتماعی متفاوت و متناقض هم مشاهده كند و جهت رسیدن به ارزش‌های مورد قبول عام به‌جای نقش واقعی، نقش نمایشی بازی كند. از طرف دیگر از جمله عوامل تقویت کننده همبستگی اجتماعی داشتن ارزش‌های مشترك، عام‌گرایی، دگراندیشی، همدلی و نوع‌دوستی است و عوامل تهدید کننده آن را سوء‌ظن‌ها، موضع‌گیری‌ها و خاص‌گرایی می‌باشد. هر فردی می‌داند كه بدون پیروی از حداقل ارزش‌های مورد قبول عموم مردم، حیات اجتماعی ناممكن است و این پیش‌فرض در واقع رابطه‌ای است بین عام‌گرایی و وفاق اجتماعی. یعنی توافق جمعی بر سر مجموعه‌ای از اصول و قواعد اجتماعی در یك میدان تعاملی اجتماعی كه موجب انرژی مثبت می‌شود (چلبی، 1383: 17).

 

1ـ2ـ بیان مساله

امروزه عموم محققان براین باورند كه عامل و حاصل توسعه، انسان است به‌نحوی كه هرگونه تغییر و تحولی در گرایشات، باورهای افراد عامل تغییر در وضعیت عینی آنان است بدون شک رشد و تعالی هر نظام اجتماعی در پرتو همبستگی اجتماعی و وفاق عمومی افراد آن جامعه میسر می‌گردد (ربانی، 1388: 138).

جامعه‌شناسان ایجاد همبستگی اجتماعی افراد جامعه را ناشی از عواملی چون اعتقادات و احساسات مشترک و تعادل و هماهنگی میان باورها و ارزش‌ها می‌دانند و عامل اصلی واگرایی انسان‌ها را جدال و ستیز و کمبود امکانات مادی تلقی می‌کنند. از جمله عوامل تقویت کننده همبستگی اجتماعی داشتن ارزش‌های مشترك، عام‌گرایی، دگراندیشی، همدلی و نوع‌دوستی است و عوامل تهدید کننده آن را سوء‌ظن‌ها، موضع‌گیری‌ها و خاص‌گرایی می‌باشد. هر فردی می‌داند كه بدون پیروی از حداقل ارزش‌های مورد قبول عموم مردم، حیات اجتماعی ناممكن است و این پیش‌فرض در واقع رایطه‌ای است بین عام‌گرایی و وفاق اجتماعی. یعنی توافق جمعی بر سر مجموعه‌ای از اصول و قواعد اجتماعی در یك میدان تعاملی اجتماعی كه موجب انرژی مثبت می‌شود (چلپی، 1383: 17).

بنابراین گرایش به كنش‌های عام‌گرایی موجب تحقق ثبات سیاسی، مشاركت عمومی، تعاون و اعتماد اجتماعی بین شهروندان می‌شود.

آنچه در این تحقیق به‌عنوان مسئله طرح می‌شود این است كه در چه شرایطی شهروندان به‌عنوان كنشكران اجتماعی حتی بدون وجود یك تنظیم كننده خارجی گرایش به عام‌گرایی یا خاص‌گرایی دارند؟

از دیدگاه چلپی در نظم اجتماعی سنتی روابط اجتماعی (communal relationship) بیشتر صبغه عاطفی دارد از این نظر روابط اجتماعی در سطح جامعه بیشتر انتشاری (diffusional) خاص‌گراست بنابراین منشاء ارزشی در جوامع دارای نظم سنتی نوعاً در ماوراء طبیعت و جامعه است. به‌نحوی كه هنجارهای قانونی مبتنی بر سنت، هنجار اخلاقی مبتنی بر سنت‌گرایی و اعضای جامعه به رعایت سنت احساس تعهد دارند لذا نوآوری و خلاقیت فردی چندان جایی ندارد.