1-3-2- اهداف فرعی………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4- سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4-1- سوال اصلی………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-4-2- سوالات فرعی………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-5- فرضیه­­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-5-1- فرضیه­ اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-5-2- فرضیه­های فرعی……………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-6- روش­شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-6-1- مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-6-2- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………….. 7

1-6-3- ابزار گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6-4- تجزیه و تحلیل داده­ها……………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-5- جامعه آماری و نمونه……………………………………………………………………………………………………………… 8

1-7- متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-7-1- یکپارچه­سازی زنجیره تأمین……………………………………………………………………………………………………… 8

1-7-2- جهت­گیری بازار…………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7-3- عملکرد شرکت…………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-8- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-9- ساختار تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-2- تاریخچه و سیر تحول مدیریت زنجیره تأمین (SCM)………………………………………………………………………….. 12

2-3- مدیریت زنجیره تأمین…………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-4- اجزاء و عوامل SCM…………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-5- یکپارچه­سازی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-6- درجات مختلف یکپارچه­سازی……………………………………………………………………………………………………….. 17

2-7- انواع یکپارچه­سازی……………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-8- مدیریت جریان مواد در SCM……………………………………………………………………………………………………….. 19

 

2-9- یکپارچه­سازی زنجیره تأمین…………………………………………………………………………………………………………… 21

2-10- مدیریت عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-11- معنای عملکرد………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-12- عملکرد زنجیره تأمین…………………………………………………………………………………………………………………. 25

2-13- اندازه­­گیری عملکرد زنجیره تأمین…………………………………………………………………………………………………. 26

2-14- فلسفه­های مدیریت بازاریابی…………………………………………………………………………………………………………. 27

2-14-1- گرایش تولید……………………………………………………………………………………………………………………. 27

2-14-2- گرایش محصول……………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-14-3- گرایش فروش………………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-14-4- گرایش بازاریابی……………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-14-5- گرایش بازاریابی اجتماعی……………………………………………………………………………………………………. 28

2-15- فلسفه­های جهت­گیری بازار………………………………………………………………………………………………………….. 29

2-15-1- فلسفه مشتری مداری (مشتری محوری). 29

2-15-2- فلسفه رقیب مداری (رقیب محوری). 29

2-15-3- هماهنگی درون کارکردی (تصمیم­گیری جامع). 29

2-16- پیشینه تحقیق.. 30

2-16-1- مطالعات خارجی.. 30

2-15-2- مطالعات داخلی.. 39

2-16- جمع­بندی فصل دوم.. 41

فصل سوم: روش­شناسی تحقیق

3-1- مقدمه. 45

3-2- روش تحقیق.. 45

3-3- جامعه آماری.. 46

3-4- نمونه­گیری و حجم نمونه. 46

3-5- قلمرو تحقیق.. 47

3-5-1- قلمرو مکانی.. 47

3-5-2- قلمرو زمانی.. 47

3-6- روشهای جمع­آوری اطلاعات… 47

این مطلب را هم بخوانید :

3-7- ابزار گردآوری اطلاعات… 48

3-8- روایی و پایایی ابزار تحقیق.. 49

3-8-1- روایی یا اعتبار تحقیق.. 49

3-8-2-  پایایی و اعتماد تحقیق.. 49

3-9- متغیرهای تحقیق.. 51

3-10- تعریف عملیاتی متغیرها 51

3-10-1- یکپارچه­سازی زنجیره تأمین.. 52

3-10-2- جهت­گیری بازار. 52

3-10-3- عملکرد شرکت… 52

3-10-4- هماهنگی درون کارکردی.. 52

3-11- روش تجزیه و تحلیل داده­ها 54

3-12- آزمون­های برازندگی مدل.. 55

3-13-  جمع­بندی فصل سوم. 56

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1- مقدمه. 58

4-2- آمار توصیفی.. 58

4-2-1- نوع فعالیت… 58

4-2-2- نوع شرکت… 59

4-2-3- فعالیت صادراتی.. 59

4-2-4- تعداد کارکنان شرکت… 60

4-3- آمار استنباطی.. 60

4-3-1- بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق.. 61

4-3-2- تحلیل عاملی تأییدی.. 61

4-3-3- آزمون فرضیات تحقیق.. 66

4-4- جمع­بندی فصل چهارم.. 66

فصل پنجم: نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادات

5-1- مقدمه. 79

5-2- خلاصه یافته­ها و نتایج حاصل از تحقیق.. 79

5-3- خلاصه نتایج آزمون فرضیه­های تحقیق.. 79

5-4- بحث در نتایج.. 81

5-5- پیشنهادهای تحقیق.. 82

5-5-1- پیشنهادهای کاربردی.. 82

5-5-2- پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 83

فهرست منابع. 86

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………………….. …….92

جدول 1-2 عناصر یکپارچه­سازی سازمان.. 16

جدول 2-2: خلاصه مطالعات خارجی………………………………………………………………………………………………………. 41

جدول 3-2: خلاصه مطالعات داخلی………………………………………………………………………………………………………… 42

جدول 2-3- گویه­های تحقیق و تعداد آنها 48

جدول 3-3- طیف پنج گزینه­ای لیکرت… 49

جدول 4-3- مقدار ضریب آلفای کرونباخ.. 50

جدول 5-3 خلاصه دامنه پذیرش شاخص­های برازندگی.. 55

جدول 6-4- نوع فعالیت شرکتها 58

جدول 7-4- نوع شرکتها 59

جدول 8-4- فعالیت صادراتی شرکتها 59

جدول 9-4- تعداد کارکنان شرکت… 60

جدول 10-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای به اشتراک­گذاری اطلاعات… 61

جدول 11-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای هماهنگی عملیاتی.. 62

جدول 12-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای جهت­گیری رقبا 62

جدول 13-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای مشتری مداری.. 63

جدول 14-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای هماهنگی درون کارکردی.. 64

جدول 15-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای عملکرد عملیاتی.. 64

جدول 16-4- نتایج مربوط به آزمون t تک نمونه­ای عملکرد کسب و کار. 65

جدول 17-4- مقدار KMO.. 66

جدول 18-4- نتایج ضریب مسیر و مقدار t فرضیه اصلی.. 67

جدول 19-4- مقادیر شاخص­های برازش… 68

جدول 20-4- ضریب مسیر و مقدار آماره t فرضیه فرعی اول.. 71

جدول 21-4- ضریب مسیر و مقدار آماره t فرضیه دوم. 74

جدول 22-4- ضریب مسیر و مقدار آماره t فرضیه فرعی سوم. 76

جدول 1-5- خلاصه یافته­های t تک نمونه­ای.. 79

جدول 2-5- خلاصه ضرایب مسیر و مقدار آماره t. 80

شکل1-1 مدل مفهومی تحقیق.. 7

شکل 1-2 مدل فرایندی مدیریت زنجیره تأمین.. 15

شکل 2-2 مدل زنجیره تأمین یکپارچه. 21

شکل 3-2 یکپارچگی در شرکت یونایتد دیستلز. 24

شکل 4-2 مدل مفهومی.. 30

شکل 5-2 مدل مفهومی.. 32

شکل 6-2 چارچوب مربوط به یکپارچه سازی زنجیره تأمین و عملکرد شرکت… 33

شکل 7-2 مدل مفهومی.. 34

شکل 8-2 مدل مفهومی.. 34

شکل 9-2 مدل مفهومی.. 36

شکل 10-2 مدل مفهومی.. 38

شکل 11-2 مدل مفهومی چابکی زنجیره تأمین.. 39

شکل 12-2 مدل مفهومی ریسک زنجیره تأمین.. 40

شکل 13-4- مدل ساختاری استاندارد فرضیه اصلی.. 67

شکل 15-4- مدل ساختاری استاندارد فرضیه فرعی اول.. 70

شکل 16-4- مدل ساختاری با آماره t فرضیه اول.. 71

شکل 17-4- مدل ساختاری استاندارد فرضیه فرعی دوم. 73

شکل 18-4- مدل ساختاری با آماره t فرضیه فرعی دوم. 73

شکل 19-4- مدل ساختاری استاندارد فرضیه فرعی سوم. 75

شکل 20-4- مدل ساختاری با آماره t فرضیه فرعی سوم. 75

 

1-1 مقدمه

امروزه شیوه­های مدیریت تولید گذشته که یکپارچگی کمتری را در فرایندهایشان دنبال می­کردند کارایی خود را از دست داده­اند و زنجیره تأمین به عنوان یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت مناسب جریان مواد، کالا، اطلاعات و مالی، توانایی پاسخگویی به شرایط را دارا است. در راستای پیاده­سازی این فلسفه، ابزارها و تکنیک­های قدیمی و جدید مانند برنامه­ریزی ریاضی، شبیه­سازی و … یاری­کننده هستند. ارتباط نزدیکی بین طراحی و مدیریت جریان­های زنجیره تأمین (مواد، اطلاعات، مالی) و موفقیت زنجیره وجود دارد. به طوری­که غالب شکست­های تجارت الکترونیک را می­توان به مشکلات ناشی از طراحی و مدیریت جریان­های زنجیره تأمین نسبت داد. مدیریت زنجیره تأمین یک مجموعه از روش­هایی است که برای یکپارچه نمودن مؤثر عرضه­کنندگان، تولید­کنندگان، انبارها و فروشگاه­ها به کار می­رود، تا محصولات مورد نیاز به مقدار مشخص و در زمان معین و در مکان معین تولید شده و به مشتریان عرضه شود تا هزینه­های کل زنجیره حداقل شود و در ضمن نیاز مشتریان با سطح سرویس بالا برآورده  شود (سیم­چی و کامینسکی[1]، 2000). نقش موجودی­ها، نقش اصلی در موفقیت یا شکست زنجیره تأمین است، از این رو هماهنگی سطوح موجودی در سراسر زنجیره تأمین حائز اهمیت است. در غالب واحدهای تولیدی کشور ما هنوز دیدگاه سنتی در برنامه­ریزی عملیات واحدهای مرتبط با تهیه و تدارک یک محصول حاکم بوده و واحدهای تشکیل­دهنده زنجیره عرضه یک محصول هر کدام به تنهایی در راستای بهینه­سازی منافع خود تصمیماتی را اتخاذ می­کنند که این امر در اکثریت مواقع باعث افزایش هزینه­های زنجیره، افزایش قیمت تمام شده محصول و در نتیجه کاهش قابل ملاحظه توان رقابتی شرکتها خواهد شد (صادقی­مقدم و همکاران، 1388).

1-2 بیان مسئله و اهمیت موضوع

سازمان­ها در خلاء نیستند. هر سازمانی، اعم از شرکتهای بزرگ، شرکتهای دولتی، یا کسب و کارهای کوچک می­خواهند خواسته­های مشتریان و سهام­داران گوناگون را برآورده سازند؛ بنابراین نیازمند مواد، تجهیزات، تسهیلات و تأمین­کنندگانی از سازمان­های دیگر هستند و عملکرد یک سازمان به وسیله فعالیت­های سایر سازمان­هایی که تشکیل زنجیره تأمین می­دهند، تحت تأثیر قرار می­گیرد. رمز بقای سازمان­های امروزی در درک و شناخت نیاز مشتریان و پاسخگویی سریع به این نیازها نهفته است (رحمان سرشت و افسر، 1387). از این جهت است که زنجیره تأمین و مدیریت زنجیره تأمین در سال­های اخیر نظر بسیاری از محققین و صنعتگران را به خود جلب کرده است.

زنجیره تأمین شامل تمامی فعالیت­های مرتبط با جریان و مبادله کالاها و خدمات، از مرحله­ مواد خام اولیه تا مرحله­ محصول نهایی قابل مصرف توسط مشتری است. این نقل و انتقال علاوه بر جریان مواد، شامل جریان اطلاعات و مالی نیز می­شود (هندفیل و نیکول[2]، 1999).

در حقیقت یکپارچه­سازی زنجیره تأمین[3] (SCI) به درجه­ای اشاره می­کند که شرکت فرآیندهای درون و بین سازمانی را به­صورت مشترک با کانال شرکاء، مدیریت می­کند (فلاین و همکاران [4] ، 2010). SCI ­به شرکت کمک می­کند تا جریانات و فرآیندهای شریک محور را از طریق همکاری­های سراسری و بلادرنگ بهبود ببخشد و در نهایت به تغییرات تکنولوژیکی و بازار واکنش نشان دهد (روسن زوئک[5]، 2009).

اثرات مربوط به یکپارچه­سازی زنجیره تأمین (SCI) بر عملکرد شرکتها مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. براساس پیشینه موجود درمورد SCI، دریافته شده است که سطح بزرگتری از یکپارچه­سازی منجر به عملکرد بهتر شرکتها می­گردد (روسن زوئک، 2009، کانون[6]، 2010). یکپارچه­سازی زنجیره تأمین می­تواند به شرکتها در واکنش به چالش­های کسب وکار در سطوح استراتژیک، عملیاتی و تکنولوژیکی کمک نماید. منافع بالقوه­ SCI بطور گسترده توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و حمایت از اثرات مثبت آن درحال افزایش است. با این حال برخی محققان عقیده دارند که تحقیق بر روی SCI بایستی از حالت توجیه ارزش آن، به درک و شناخت مجموعه شرایطی که آن قابل اجرا است، تغییر پیدا کند (وونگ و همکاران [7] ، 2011). در واقع با تشدید پدیده جهانی شدن و رقابت در اقتصاد جهانی، بطور فزاینده شرکتها نیازمند این هستند که نزدیک به شرکای زنجیره­ تأمین­شان به فعالیت بپردازند. که این مسئله را می­توان در رویکردهای جدید برخی شرکتهای تولیدی و خدماتی نظیر صنعت لبنیات در ایران مشاهده نمود.

جهت­گیری بازار، اشاره به جهت­دهی بازار به سمتی است که موجبات ایجاد ارزش افزوده را برای مشتریانش فراهم می­سازد (وِی و لاؤ[8]، 2008) و نقش بنیادی در استراتژی و مدیریت سازمانی بازی می­کند (لی و همکاران [9] ، 2010). از این روی، بررسی چگونگی اثرات محتمل عملکرد شرکت بر جهت­گیری اصلی بازار شرکتها، منجر به باز شدن افق روشن جدیدی در درک و  شناخت مکانیسم­های پنهان و زیرین تأثیرگذار SCI خواهد شد.

این تحقیق بر آن خواهد بود تا چارچوبی را برای تعریف درست حیطه­ SCI که شامل به اشتراک­گذاری اطلاعات و هماهنگی عملیاتی است، ارائه نماید. به اشتراک­گذاری اطلاعات، اشاره به وسعتی دارد که اطلاعات در میان اعضاء زنجیره تأمین به اشتراک گذاشته شده و باهم دیگر مبادله می­کنند. در واقع اشتراک­گذاری اطلاعات، شالوده و اساس SCI می­باشد. بدون به اشتراک­گذاری اطلاعات، منافع کمی را می­­توان در کل یکپارچه­سازی زنجیره تأمین ایجاد نمود. درحالی که هماهنگی عملیاتی، منعکس کننده­ تبادل و معاوضه­ تصمیمات صحیح، دانش و منابع در سراسر زنجیره تأمین به منظور بالا بردن کارائی و هماهنگی فعالیت­های در جریان است (کؤلپ و همکاران [10] ، 2004؛ لی، 2000؛ لی و همکاران، 2004). بعلاوه، هماهنگی عملیاتی منتج به عملکرد با صرفه­تر، سریع، مطمئن و کم خطر زنجیره تأمین می­شود که به شرکت در نشان دادن واکنش به نااطمینانی­های بازار با بهره گیری از یک روش سریع و دقیق، کمک می­کند (سَندِرز[11]، 2008).  این دو بعد از SCI می­توانند عملکرد شرکت را به ترتیب بر حسب عملکرد عملیاتی و عملکرد کسب و کار، تحت تأثیر قرار دهند.

بعلاوه، جهت­گیری اصلی بازار شرکت، رابطه بین SCI و عملکرد شرکت را تعدیل می­کند. جهت­گیری شرکت منعکس کننده­ فلسفه راهبردی ارزش­مدار شرکت است که می­تواند به شرکت در نزدیک ماندن به بازار، کمک کند و نیز شرکت را با منابع بالقوه­ عظیمی که باعث ایجاد مزیت رقابتی برای آن خواهد شد، مجهز سازد (هسیه و همکاران [12] ، 2008). در مقابل، SCI دربرگیرنده­ مجموعه­ای از قابلیت­ها است (رای و همکاران[13]، 2006)، که با آن به واسطه­ جهت­گیری بازار، عملکرد شرکت افزایش می­یابد. جهت­گیری بازار دارای سه بعد است: مشتری­مداری، جهت­گیری رقبا و هماهنگی درون کارکردی. بطور خاص، هماهنگی درون کارکردی به هماهنگی منابع شرکت و فعالیت­های مشتری­مدار، در سراسر شرکت اشاره دارد (زهو[14]، 2009). در مقابل، مشتری­مداری نمایانگر تأکید بر درک و شناخت کافی از اهداف شخص خریدار است و جهت­گیری رقیب، تمرکز کردن به منظور شناخت نقاط قوت و ضعف کوتاه مدت و قابلیت­ها و استراتژی­های بلندمدت رقبای اصلی شناخته شده و بالقوه می­باشد (ناوِر و اسلاتِر[15]، 1990).

به منظور ارائه­ تعریفی در خصوص عملکرد شرکت، نیاز به شفاف­سازی رابطه­ چند بُعدی میان SCI و عملکرد شرکت داریم. مفهوم عملکرد سازمانی دارای جنبه­های بسیاری است و هریک از آن­ها به طرق مختلفی در مطالعات پیشین پیرامون مدیریت زنجیره تأمین، مورد بهره­برداری قرار گرفته­اند. در این مطالعه دو جنبه­ مهم آن یعنی عملکرد عملیاتی و عملکرد کسب و کار مورد بررسی قرار خواهد گرفت؛ که بطور خاص، عملکرد عملیاتی به اصلاح و بهبود واکنش شرکت به تغییرات محیطی نسبت به رقبا اشاره دارد، درحالی که عملکرد کسب و کار به عملکرد مالیِ شرکت در ارتباط با بازده سرمایه­گذاری، سودآوری و درآمد خالص اشاره می­کند.

بنابراین در این پایان­نامه تلاش شده است با توجه به اهمیت موضوع، ضمن شفاف ساختن معانی مفاهیم ذکر شده، اثر یکپارچه­سازی زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت و نیز تأثیرات واسطه­ای محتملی که جهت­گیری بازار در این ارتباط دارد را با مطالعه بر روی شرکتهای تولیدی مستقر در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز مورد سنجش و بررسی قرار گیرد.

1-3- اهداف تحقیق

1-3-1- اهداف اصلی

تعیین چگونگی تأثیر یکپارچه­سازی زنجیره تأمین و جهت­گیری بازار بر عملکرد شرکت

1-3-2- اهداف فرعی

• تعیین چگونگی تأثیر به اشتراک­گذاری اطلاعات بر عملکرد شرکت
• تعیین چگونگی تأثیر هماهنگی سازمانی بر عملکرد شرکت
• تعیین چگونگی تأثیر مشتری­مداری بر رابطه­ میان SCI و عملکرد شرکت
• تعیین چگونگی تأثیر جهت­گیری رقبا بر رابطه­ میان SCI و عملکرد شرکت

1-4- سوالات تحقیق

1-4-1- سوال اصلی

تأثیر یکپارچه­سازی زنجیره تأمین و جهت­گیری بازار بر عملکرد شرکت چگونه است؟

1-4-2- سوالات فرعی

1- تأثیر به اشتراک­گذاری اطلاعات بر عملکرد شرکت چگونه است؟

2- تأثیر هماهنگی سازمانی بر عملکرد شرکت چگونه است؟

3- تأثیر مشتری­مداری بالا بر رابطه­ میان SCI و عملکرد شرکت چگونه است؟

4- تأثیر جهت­گیری رقبا بر رابطه­ میان SCI و عملکرد شرکت چگونه است؟

1-5- فرضیه­های تحقیق

1-5-1- فرضیه اصلی

یکپارچه­سازی زنجیره تأمین و جهت­گیری بازار بر عملکرد شرکت تأثیر مثبت دارند.