2-1) مقدمه. 11

2-1-1) اهمیت سرمایه گذاری خارجی.. 11

2-1-2) انواع سرمایه گذاری خارجی.. 12

2-1-2-1) سرمایه گذاری مستقیم خارجی.. 12

2-1-2-1-1) سرمایه گذاری مستقل خارجی.. 13

2-1-2-1-2) سرمایه گذاری مشترک خارجی 14

2-1-2-1-2-1)سرمایه گذاری مشترک مستقیم قراردادی: 15

2-1-2-1-2-2)سرمایه گذاری مستقیم مشترک سهامی: 15

2-1-2-2) سرمایه گذاری غیرمستقیم خارجی (FPI) 16

2-1-3)نقش  FDIدر رشد و توسعه اقتصادی کشور سرمایه پذیر. 17

2-2)تاریخچه سرمایه گذاری خارجی در جهان: 18

2-3)تاریخچه سرمایه گذاری خارجی در ایران: 21

2-4)وضعیت سرمایه گذاری خارجی در جهان وایران: 25

2-5(  بررسی عملکرد کشور ترکیه در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی: 34

2-6)بررسی عملکرد کشورمالزی در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی: 42

2-7)عوامل موثر در جذب سرمایه گذاری خارجی در یک کشور سرمایه پذیر: 58

2-7-1) عوامل طبیعی.. 58

2-7-1-1) عوامل جغرافیائی.. 59

2-7-1-2) منابع طبیعی.. 59

2-7-1-3) نیروی کار ارزان و ماهر. 59

2-7-2) عوامل اقتصادی.. 60

2-7-2-2) میزان باز بودن اقتصاد. 61

2-7-2-3) تسریع در روند خصوصی سازی.. 61

2-7-2-4) سیاست ها و مشوق های مالیاتی.. 62

2-7-2-5)تقویت زیرساخت های اقتصادی.. 63

2-7-2-6) تعدیل نرخهای بهره بانکی.. 63

 

2-7-2-7) تثبیت سیاستهای ارزی.. 64

2-7-3) عوامل حمایتی.. 65

2-8) بررسی موانع سرمایه گذاری خارجی در ایران. 66

2-8-1)موانع اقتصادی: 66

2-8-2)موانع حقوقی: 66

2-8-2-2) اصل 81 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: 67

2-8-2-3) اصل 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: 67

2-8-2-4) قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی و آئین نامه اجرائی آن. 68

2-8-2-5)قانون برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران:: 69

2-8-2-6)برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران: 71

2-8-3)موانع فرهنگی: 71

2-8-4)موانع سیاسی: 72

2-8-5)ریسکهای ایران برای سرمایه گذاری خارجی: 72

2-8-5-1)ریسک امنیتی : 73

2-8-5-2)ریسک ثبات سیاسی : 73

2-8-5-3)ریسک کارایی دولت: 73

2-8-5-4)ریسک نظام حقوقی، قوانین و مقررات: 74

2-8-5-5)ریسک تجارت و پرداخت های خارجی.. 74

2-8-5-6)ریسک سیاست مالیاتی.. 74

2-8-5-7)ریسک بازار کار: 75

2-8-5-8)ریسک مالی.. 75

2-9) مناطق آزاد بستری مناسب برای جذب سرمایه گذاری خارجی: 76

2-9-1)معرفی منطقه آزاد: 76

2-9-2)روند تاریخی تاسیس و تحول مناطق آزاد تجاری: 76

2-9-3)مناطق آزاد در کشورهای در حال توسعه و ارزیابی عملکرد آنها 78

2-9-4)مناطق آزاد ایران و ارزیابی عملکرد آنها 81

 

این مطلب را هم بخوانید :

2-10) مبانی نظری و پیشینه تحقیق: 83

فصل سوم: روش شناسی تحقیق.. 86

3-1) مقدمه. 87

3-2)روش شناسی تحقیق.. 87

3 -2-1)بررسی موردی(case study) 89

3-2-1-1)تحقیق کیفی و مطالعه موردی.. 90

3-2-1-2) زمینه‌‌های کاربرد تحقیق موردی.. 90

3-2-1-3) اهمیت و برد مطالعه موردی.. 91

3-2-1-4) خصوصیات اصلی مطالعه موردی.. 91

3-2-1-5)مزایای مطالعه موردی.. 91

3-2-1-6)معایب مطالعه موردی.. 92

3-2-1-7) مراحل مطالعه موردی.. 93

3-2-2)تحلیل محتوا(Content Analyis) 94

3-3) مصاحبه های انجام شده در این تحقیق: 95

فصل چهارم:تجریه وتحلیل داده ها 96

4-1)مقدمه: 97

4-2)متن مصاحبه های انجام شده: 98

فصل پنجم:نتیجه گیری وپیشنهادها 114

5-1) مقدمه. 115

5-2) پیشنهادها و راهکارهای اجرائی رفع موانع جذب سرمایه گذاری مستقیم در سطح کشور: 119

5-3)پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی: 121

5-4) سخن پایانی: 122

فهرست منابع و ماخذ: 124

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1)مقدمه

 سرمایه گذاری خارجی به سبب نقش مؤثری که در فرآیند رشد اقتصادی ٬ و نیز در انتقال دانش فنی ٬ مهارتهای مدیریتی ٬ و رفع تنگناهای ارزی ایفا می کند و نیز به دلایل مختلفی مانند پایین بودن نرخ سود و فرصتهای سرمایه گذاری یا وجود منابع مازاد بر نیازهای سرمایه گذاری در کشور مبدأ ٬همواره و از هر دو سوی کشورهای میزبان و نیز خود سرمایه گذاران موضوعی مهم و قابل توجه به شمار می آمده است.  هر چند نظریه واحدی درباره دلایل سرمایه گذاری خارجی وجود ندارد، پیش آمدن فرصتهای جدید برای سرمایه گذاران منافع قابل توجه آن برای کشورهای میزبان سبب شده است تا در دهه های اخیر کوشش چشمگیر برای یافتن معیارهایی برای افزایش میزان جذب سرمایه گذاری خارجی ٬ و کنترل درجه تأثیر آن بر فرآیند رشد و توسعه اقتصادی از طریق اتخاذ رویکردهای سیاستی ویژه ای در زمینه شرایط ورود سرمایه٬ تنظیم و نظارت بر فعالیت سرمایه گذاران٬و نیز درباره بازگرداندن اصل و فرع سرمایه های خارجی انجام شود.پژوهش پیش رو در همین راستاست و در آن کوشش شده است تا با بررسی موانع جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران،راهکارهای رفع این موانع شناسایی شود.

یافته های این گزارش به یقین در فراهم کردن زمینه های لازم برای تدوین سیاستهای راهبردی جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران اهمیتی کاربردی خواهد داشت.

1-2) مساله اصلی تحقیق:

توسعه اقتصادی به عنوان یکی از مهمترین عوامل اثرگذاربر پیشرفت یک کشورنقش انکارناپذیری رادررفاه مادی جامعه ونیز دستیابی به جایگاهی مناسب در عرصه بین الملل داشته واین مهم بدون سرمایه گذاری وبه کارگیری تمامی امکانات واستعدادهای سرمایه ای وانسانی آن کشور به جایگاه واقعی خود نخواهد رسید.

علاوه بر منابع داخلی،منابع خارجی به عنوان یک مکمل عمل نموده وتاثیر غیرقابل انکارآن را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته می توان مشاهده نمود.

سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری از دو طریق تامین می گردد:اول پس اندازهای داخلی کشور که در بخشهای مختلف اقتصاد ایجاد می شود ودوم پس انداز در کشورهای خارجی است که به صورت جریانهای انتقال سرمایه بصورت فیزیکی وجریانهای مالی ازکشورمبداء به کشور میزبان انتقال مییابد.

یکی از مسائل عمده برای کشورهای درحال توسعه که میزبان سرمایه خارجی هستند، به کارگیری تدابیری برای جذب بیشتر و بهتر این منابع و به کار گیری موثر و کارآمد آنها برای افزایش رشد وتوسعه اقتصادی خود می باشد.

همچنین باید توجه داشت که سرمایه خارجی ازطرق مختلف می تواند وارد یک کشورشودکه هرکدام از این روشها مزایاومعایب خاص خودرا دارد.

درعلم بازاریابی روشهای سرمایه گذاری خارجی شامل صادرات,سرمایه گذاری مشترک وسرمایه گذاری مستقیم است .صادرات به عنوان ساده ترین راه ورود به یک بازار خارجی به دونوع مستقیم وغیرمستقیم تقسیم می شود.

سرمایه گذاری مشترک نیز به معنای شریک شدن با شرکتهای خارجی است که شامل صدور دانش فنی،تولید قراردادی،انعقادقرارداد مدیریتی ومالکیت مشترک بوده ودر نهایت سرمایه گذاری مستقیم که بزرگترین شیوه درگیری دربازار خارجی است از دومجرای مونتاژ و تولید محصول به اجرا درمی آید. (کاتلر،آرمسترانگ،2004).

باوجودموانع ومشکلات فراوان شواهدی هرچندانگشت شمار رادرمورداجرای هرکدام از روشهای فوق درکشورایران می توان یافت ودر این پژوهش کوشش می شود تا با شناسایی موانع اصلی ورود سرمایه گذاری خارجی به کشورکه اکثراًدر سالهای بعد ازانقلاب به وجود آمده،راههای رفع آنها شناسایی شده و روشهای جذب بیشتر این نوع سرمایه گذاری بررسی گردد.

در سند بالا دستی” چشم انداز بیست ساله کشور” که مهم ترین سند راهبردی کشور است,آرمان ها و اهداف بلندی برای حرکت در جهت توسعه همه جانبه در نظر گرفته شده است. در این سند راهبردی – که 5 سال نخست آن طی شده –  اشاره شده که ایران در سال 1404 قدرتمندترین ، پیشرفته ترین و با ثبات ترین کشور واقع در منطقه آسیای جنوب غربی خواهد بود که دارای تعامل مثبت و سازنده با جامعه جهانی و الهام بخش در میان کشورهای جهان اسلام و در حال توسعه خواهد بود.(متن کامل سند چشم انداز بیست ساله،دفتر مقام معظم رهبری)

ترکیه نیز همانند ما یک طرح توسعه همه جانبه در دستور کار دارد که بنا به اعلام مقامات این کشور – از جمله نطق هفتگی (جمعه 26 فوریه 2010) رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه – این کشور هدف قرار گرفتن در جمع 10 کشور پیشرفته دنیا در سال 2023 (صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه ) را در سر می‌پروراند.

این هدف برای ترک ها هدفی غیر قابل دسترس نیست.  اگر ترکیه در سال مذکور در جمع 10 کشور برتر جهان هم نباشد ، با روند حرکت کنونی خود جایگاهی بسیار بهتر از امروز خواهد داشت.

بخش قابل توجهی از تحقق این هدف درگروی جذب بالاتر سرمایه گذاری خارجی است که این کشور عملکرد بسیار مناسبی را در این زمینه در چند سال اخیر به ثبت رسانده است.

این کشور این موفقیت را مرهون تغییراتی است که در قوانین خود در جذب سرمایه گذاری اعمال نموده  و توسعه مناطق آزاد در این کشور نیز مزید بر علت گردیده است.

قابل ذکر است که بخش قابل توجهی از سرمایه سرمایه گذاران خارجی که پس از وقوع حادثه 11سپتامبر از کشورهای عربی خارج شد توسط ترکیه جذب گردیده است وپیش بینی می گردد با شتاب گرفتن روند خصوصی سازی در ترکیه نقش مناطق آزاد در جذب سرمایه های خارجی افزایش یابد.

از سوی دیگر مالزی یکی از نخستین کشورهای جهان  و اولین کشور در حال توسعه به شمار می‌رود که در چارچوب سند چشم‌انداز 30 ساله (1990-2020) آرمان‌ها و اهداف خود را برای قرار گرفتن در زمره کشورهای پیشرفته، تشریح کرده است و در این راه با به‌کارگیری راهکارهای متناسب با مقتضیات و امکانات موجود به موفقیت‌هایی نیز دست یافته است تا جائی که بیش از 58درصد از سرمایه گذاری های صورت گرفته در این کشور را سرمایه گذاری های خارجی تشکیل می دهد.

در مقایسه با این دو کشور نرخ سرمایه گذاری خارجی در ایران رقم قابل ملاحظه ای نبوده ولزوم به کار گیری تمهیداتی جهت افزایش این مقوله کاملاً ضروری است.

با وجود رشدی که نرخ جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران در سالهای اخیر تجربه نموده ولی باید اذعان داشت که این ارقام به هیچ عنوان در حد ایران با وجود پتانسیل های فراوانی که در اختیار دارد,نیست.

اشتراکات فراوان فرهنگی و موقعیتی و نیزپتانسیل های همانند سه کشور ایران,ترکیه ومالزی، امکان استفاده از تجربه دو کشور مالزی وترکیه را در جذب سرمایه گذاری خارجی برای بالابردن این پارامتر در ایران میسر نموده وانتظار می رود راهکارهایی که این دو کشور در این زمینه به کار برده اند در ایران نیز قابلیت اجرایی داشته باشد.

این تحقیق با این رویکرد به جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران می پردازد وما برآن شدیم تا مطالعه تطبیقی راهبردهای جذب سرمایه گذاری خارجی درایران باتوجه به تجربیات  کشورهای ترکیه ومالزی  وارائه پیشنهادهایی را مورد پژوهش قرار دهیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا با پتانسیل های موجود در کشور می توان به توسعه پایدار اقتصادی در راستای نیل به اهداف سند چشم انداز 1404 دست یافت؟

 

1-3) اهمیت ضرورت انجام تحقیق:

باوجودتلاش قابل تقدیرمسئولان، پس از جنگ تحمیلی درجهت توسعه کشور،وضعیت فعلی اقتصادی هماهنگ با ظرفیتهاوپتانسیلهای فراوان موجوددرکشورنبوده ویک بررسی اجمالی، عدم تکافوی منابع داخلی را جهت نیل به جایگاهی مناسب گوشزد می نماید.در این میان جذب سرمایه گذاری خارجی به عنوان حلقه ای گمشده خودنمایی نموده وبه نظر می رسد برای افزایش توسعه پایدارتوجه بیش از پیش بدین مقوله غیر قابل اجتناب است.

اگر چه جذب سرمایه گذارخارجی چندسالی است که به طورجدی تری در کشور مطرح گردیده ولی شرایط اقتصادی حال حاضر ایران ورتبه جهانی مادراین زمینه موید کافی نبودن اقدامات انجام شده می باشد.

با وجود اینکه رتبه جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ایران از 101 در سال 2007 به 77 در سال 2009 ارتقاء یافته  (List by the CIA World Factbook 2010) واین امر نشانه ای از تلاش دولت در جهت جذب بیشتر سرمایه های خارجی است ولی با نگاهی به نقاط قوت کشور وکمبودهای موجود، درمی یابیم که هنوز راهی طولانی برای نیل به اهداف کلان کشور در پیش داریم.

آنچه که روشن می باشد این است که می باید بااقدامات زیربنایی درجهت جذب هر چه بیشتر سرمایه گذاری خارجی اقدام گردد و در این راستا موانع جدی بر سرراه وجود داشته که برداشت آنها همت تمامی ارکان نظام در قوای مقننه ومجریه را می طلبد. برداشت این موانع پروژه ای ملی ودشوار بوده که درصورت تحقق این امر بازهم کار به پایان نرسیده بلکه درآغاز راه قرار می گیریم، زیرا با گشایش راه می باید با استفاده از فنون بازاریابی به دعوت سرمایه گذاران ورقابت با سایر کشورهایی که بستر سرمایه گذاری را فراهم آورده اند،بپردازیم.

 

1-4) اهداف  تحقیق:

1-4-1)هدف اصلی: