پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»

 

گرایش: روانشناسی تربیتی

 

 

عنوان:

رابطه­ ی شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی

 

استاد راهنما:

دکتر سوزان امامی پور

 

سال تحصیلی 93-1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست

عنوان                                                                                                     صفحه

 

چکیده فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-2 بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3 ضرورت پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4 اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4-1 هدف اصلی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-2 هدف­های اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-5 فرضیه­ها و سوال پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6 تعاریف نظری متغییر­ها ………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-1 شیوه­های فرزند پروری …………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-2 ویژگی های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………. 9

1-6-3  تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7 تعاریف عملیاتی متغییر­ها …………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-7-1 ویژگی­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7-2 شیوه­های فرزند­پروری ……………………………………………………………………………………………………………. 9

1-7-3 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

فصل دوم: پیشینه پژوهش

2-1 شیوه­های فرزندپروری ……………………………………………………………………………………………………………… 12

 

2-1-1 تعاریف شیوه­های فرزندپروری …………………………………………………………………………………………… 12

2-1-2 تاریخچه فرزندپروری …………………………………………………………………………………………………………. 13

2-1-3 الگو­های مربوط به شیوه های فرزندپروری ……………………………………………………………………….. 14

2-1-3-1 الگوی زیگلمن ………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-1-3-2 شیوه­های فرزندپروری سیرز، مک کوبی، لوین ……………………………………………………………… 16

2-1-3-3 الگوی بامریند ………………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2 ویژگی­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-1 تعاریف ویژگی­های شخصیت …………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-2 عوامل به وجود آورنده شخصیت ……………………………………………………………………………………….. 19

2-2-3 ساختار شخصیت ………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-2-4 تاریخچه نظریه عاملی شخصیت ………………………………………………………………………………………… 21

2-2-5 نظریه­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………. 22

2-2-5-1 نظریه یونگ …………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-5-2 نظریه عاملی آیزنک ………………………………………………………………………………………………………… 24

2-2-5-3 نظریه عاملی شخصیتی نئو ……………………………………………………………………………………………… 24

2-2-5-3-1 شاخص روان آزرده­گرایی ………………………………………………………………………………………….. 25

2-2-5-3-2 شاخص برون­گرایی …………………………………………………………………………………………………….. 26

2-2-5-3-3 شاخص گشودگی ……………………………………………………………………………………………………….. 26

2-2-5-3-4 شاخص با وجدان بودن ……………………………………………………………………………………………… 27

2-2-5-3-5 شاخص موافق بودن …………………………………………………………………………………………………… 28

 

2-3 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

2-3-1 تعاریف تاب آوری ………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-3-2 روان شناسی مثبت گرا و تاب آوری …………………………………………………………………………………… 30

 

2-3-3 انواع تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………………. 30

2-3-3-1 تاب آوری عمومی …………………………………………………………………………………………………………… 31

2-3-3-2 تاب آوری حقیقی ……………………………………………………………………………………………………………. 31

2-3-4 مدل های تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………. 32

2-3-4-1 مدل های گارمزی …………………………………………………………………………………………………………… 32

2-3-4-2 مدل تاب آوری فلچ ………………………………………………………………………………………………………… 33

2-3-5 خصوصیات تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………….. 33

2-3-6 عوامل موثر بر تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………. 35

2-3-6-1 ویژگی­های افراد تاب آور ………………………………………………………………………………………………. 35

2-3-6-2 نقش محیط در تاب آوری ………………………………………………………………………………………………. 36

2-3-6-3 خودکارآمدی در افراد ……………………………………………………………………………………………………… 37

2-3-6-3-1 دستاورد­های عملکرد ………………………………………………………………………………………………….. 38

2-3-6-3-2 تجربه­های جانشین …………………………………………………………………………………………………….. 38

2-3-6-3-3 ترغیب کلامی …………………………………………………………………………………………………………….. 39

2-3-6-3-4 حالت­های فیزیولوژیک ………………………………………………………………………………………………. 39

2-3-7 راه­های ارتقاء تاب آوری …………………………………………………………………………………………………….. 40

2-3-7-1 مهارت در حل مساله ………………………………………………………………………………………………………. 40

2-3-7-2 کفایت اجتماعی ………………………………………………………………………………………………………………. 41

2-3-7-3 نگاه رو به آینده ……………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-3-7-4 نقش والدین …………………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-3-8 راهکارهای عملی برای افزایش تاب آوری …………………………………………………………………………. 43

2-3-9 اهمیت تاب آوری در دوره نوجوانی …………………………………………………………………………………… 44

2-4 پیشینه پژوهشی متغییرها …………………………………………………………………………………………………………… 45

2-4-1 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-4-2 فرزندپروری ………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

2-4-3 ویژگی­های شخصیت …………………………………………………………………………………………………………… 48

فصل سوم: روش­ پژوهش

3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50

3-2 طرح پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

3-3 جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………………….. 51

3-4 روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………. 51

3-5 ابزار­های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………. 51

3-5-1 مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون ………………………………………………………………………………… 52

3-5-1-1 اعتبار و روایی  پرسش­نامه کونور- دیویدسون ………………………………………………………………. 52

3-5-2 ابزار شخصیت نئو ………………………………………………………………………………………………………………… 53

3-5-2-1 فرم کوتاه و تجدید نظر شده پرسش­نامه شخصیتی نئو ………………………………………………….. 54

3-5-2-2 اعتبار و روایی پرسش­نامه نئو …………………………………………………………………………………………. 55

3-5-3 ابزار پژوهش شیوه­های فرزند­پروری بامریند ………………………………………………………………………. 55

3-5-3-1 اعتبار و روایی شیوه­های فرزند­پروری بامریند ……………………………………………………………….. 55

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ………………………………………………………………………………………………. 57

4-3 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها  …………………………………………………………………………………………….. 64

4-3-1 فرضیه های پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………… 64

4-3-2 سوال پژوهش  ……………………………………………………………………………………………………………………… 70

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

5-2 بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………….. 76

5-3 محدودیت های پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………. 78

5-2 پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

 

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 80

چکیده لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

پیوست­ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                     صفحه

جدول 2-1) حیطه ها و جنبه های شخصیت طبق نسخه تجدید نظر شده

نظریه عاملی شخصیتی نئو  ………………………………………………………………………………………………………………. 25

جدول 3-1) سوالات اختصاص یافته به هر یک از آیتم­های شخصیت در پرسش­نامه نئو ……………. 52

جدول 3-2) سوالات اختصاص یافته به هر یک از شیوه­های فرزند­پروری

در پرسش­نامه بامریند  ………………………………………………………………………………………………………………………. 54

جدول4-1) جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر نوع سن ……………………………………………………………….. 58

جدول4-2) جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر وضیعت تاهل  …………………………………………………….. 59

جدول4-3 )جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر نوع میزان تحصیلات …………………………………………… 60

جدول 4-4) شاخص­های توصیفی ویژگی­های شخصیت ………………………………………………………………. 61

جدول 4-5) شاخص­های توصیفی شیوه­های فرزندپروری …………………………………………………………….. 62

جدول 4-6) شاخص­های توصیفی تاب آوری   ……………………………………………………………………………… 63

جدول4-7) جدول ضریب همبستگی بین ویژگی­های شخصیتی با تاب آوری …………………………….. 64

جدول4-8) جدول ضریب همبستگی بین شیوه­های فرزند پروری با تاب آوری ………………………….. 66

جدول4-9) جدول ضریب همبستگی بین ویژگی­های شخصیتی  با شیوه­­های فرزند پروری ……….. 67

جدول 4- 10) جدول ضرایب همبستگی شیوه های فرزندپروری و ویژگی های شخصیت  با تاب آوری در دوره ی نوجوانی با استفاده از  روش اینتر ……………………………………………………………………….. 71

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                     صفحه

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر سن آزمودنی ها  ………………………………………… 58

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر وضیعت تاهل  ……………………………………………. 59

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر میزان تحصیلات  ………………………………………… 60

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی شیوه­های فرزندپروری  ……………………………………… 61

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی ویژگی های شخصیت  ………………………………………. 62

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی تاب آوری  …………………………………………………………. 63

 

 

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»

 

گرایش: روانشناسی تربیتی

 

 

عنوان:

رابطه­ ی شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی

 

استاد راهنما:

دکتر سوزان امامی پور

 

سال تحصیلی 93-1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست

عنوان                                                                                                     صفحه

 

چکیده فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-2 بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3 ضرورت پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4 اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4-1 هدف اصلی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-2 هدف­های اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-5 فرضیه­ها و سوال پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6 تعاریف نظری متغییر­ها ………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-1 شیوه­های فرزند پروری …………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-2 ویژگی های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………. 9

1-6-3  تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7 تعاریف عملیاتی متغییر­ها …………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-7-1 ویژگی­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7-2 شیوه­های فرزند­پروری ……………………………………………………………………………………………………………. 9

1-7-3 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

فصل دوم: پیشینه پژوهش

2-1 شیوه­های فرزندپروری ……………………………………………………………………………………………………………… 12

 

2-1-1 تعاریف شیوه­های فرزندپروری …………………………………………………………………………………………… 12

2-1-2 تاریخچه فرزندپروری …………………………………………………………………………………………………………. 13

2-1-3 الگو­های مربوط به شیوه های فرزندپروری ……………………………………………………………………….. 14

2-1-3-1 الگوی زیگلمن ………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-1-3-2 شیوه­های فرزندپروری سیرز، مک کوبی، لوین ……………………………………………………………… 16

2-1-3-3 الگوی بامریند ………………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2 ویژگی­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-1 تعاریف ویژگی­های شخصیت …………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-2 عوامل به وجود آورنده شخصیت ……………………………………………………………………………………….. 19

2-2-3 ساختار شخصیت ………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-2-4 تاریخچه نظریه عاملی شخصیت ………………………………………………………………………………………… 21

2-2-5 نظریه­های شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………. 22

2-2-5-1 نظریه یونگ …………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-5-2 نظریه عاملی آیزنک ………………………………………………………………………………………………………… 24

2-2-5-3 نظریه عاملی شخصیتی نئو ……………………………………………………………………………………………… 24

2-2-5-3-1 شاخص روان آزرده­گرایی ………………………………………………………………………………………….. 25

2-2-5-3-2 شاخص برون­گرایی …………………………………………………………………………………………………….. 26

2-2-5-3-3 شاخص گشودگی ……………………………………………………………………………………………………….. 26

2-2-5-3-4 شاخص با وجدان بودن ……………………………………………………………………………………………… 27

2-2-5-3-5 شاخص موافق بودن …………………………………………………………………………………………………… 28

 

2-3 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

2-3-1 تعاریف تاب آوری ………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-3-2 روان شناسی مثبت گرا و تاب آوری …………………………………………………………………………………… 30

 

2-3-3 انواع تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………………. 30

2-3-3-1 تاب آوری عمومی …………………………………………………………………………………………………………… 31

2-3-3-2 تاب آوری حقیقی ……………………………………………………………………………………………………………. 31

2-3-4 مدل های تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………………. 32

2-3-4-1 مدل های گارمزی …………………………………………………………………………………………………………… 32

2-3-4-2 مدل تاب آوری فلچ ………………………………………………………………………………………………………… 33

2-3-5 خصوصیات تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………….. 33

2-3-6 عوامل موثر بر تاب آوری ……………………………………………………………………………………………………. 35

2-3-6-1 ویژگی­های افراد تاب آور ………………………………………………………………………………………………. 35

2-3-6-2 نقش محیط در تاب آوری ………………………………………………………………………………………………. 36

2-3-6-3 خودکارآمدی در افراد ……………………………………………………………………………………………………… 37

2-3-6-3-1 دستاورد­های عملکرد ………………………………………………………………………………………………….. 38

2-3-6-3-2 تجربه­های جانشین …………………………………………………………………………………………………….. 38

2-3-6-3-3 ترغیب کلامی …………………………………………………………………………………………………………….. 39

2-3-6-3-4 حالت­های فیزیولوژیک ………………………………………………………………………………………………. 39

2-3-7 راه­های ارتقاء تاب آوری …………………………………………………………………………………………………….. 40

2-3-7-1 مهارت در حل مساله ………………………………………………………………………………………………………. 40

2-3-7-2 کفایت اجتماعی ………………………………………………………………………………………………………………. 41

2-3-7-3 نگاه رو به آینده ……………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-3-7-4 نقش والدین …………………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-3-8 راهکارهای عملی برای افزایش تاب آوری …………………………………………………………………………. 43

2-3-9 اهمیت تاب آوری در دوره نوجوانی …………………………………………………………………………………… 44

2-4 پیشینه پژوهشی متغییرها …………………………………………………………………………………………………………… 45

2-4-1 تاب آوری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-4-2 فرزندپروری ………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

2-4-3 ویژگی­های شخصیت …………………………………………………………………………………………………………… 48

فصل سوم: روش­ پژوهش

3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50

3-2 طرح پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

3-3 جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………………….. 51

3-4 روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………. 51

3-5 ابزار­های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………. 51

3-5-1 مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون ………………………………………………………………………………… 52

3-5-1-1 اعتبار و روایی  پرسش­نامه کونور- دیویدسون ………………………………………………………………. 52

3-5-2 ابزار شخصیت نئو ………………………………………………………………………………………………………………… 53

3-5-2-1 فرم کوتاه و تجدید نظر شده پرسش­نامه شخصیتی نئو ………………………………………………….. 54

3-5-2-2 اعتبار و روایی پرسش­نامه نئو …………………………………………………………………………………………. 55

3-5-3 ابزار پژوهش شیوه­های فرزند­پروری بامریند ………………………………………………………………………. 55

3-5-3-1 اعتبار و روایی شیوه­های فرزند­پروری بامریند ……………………………………………………………….. 55

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ………………………………………………………………………………………………. 57

4-3 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها  …………………………………………………………………………………………….. 64

4-3-1 فرضیه های پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………… 64

4-3-2 سوال پژوهش  ……………………………………………………………………………………………………………………… 70

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

5-2 بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………….. 76

5-3 محدودیت های پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………. 78

5-2 پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

 

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 80

چکیده لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

پیوست­ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                     صفحه

جدول 2-1) حیطه ها و جنبه های شخصیت طبق نسخه تجدید نظر شده

نظریه عاملی شخصیتی نئو  ………………………………………………………………………………………………………………. 25

جدول 3-1) سوالات اختصاص یافته به هر یک از آیتم­های شخصیت در پرسش­نامه نئو ……………. 52

جدول 3-2) سوالات اختصاص یافته به هر یک از شیوه­های فرزند­پروری

در پرسش­نامه بامریند  ………………………………………………………………………………………………………………………. 54

جدول4-1) جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر نوع سن ……………………………………………………………….. 58

جدول4-2) جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر وضیعت تاهل  …………………………………………………….. 59

جدول4-3 )جدول فراوانی آزمودنی­ها در متغیر نوع میزان تحصیلات …………………………………………… 60

جدول 4-4) شاخص­های توصیفی ویژگی­های شخصیت ………………………………………………………………. 61

جدول 4-5) شاخص­های توصیفی شیوه­های فرزندپروری …………………………………………………………….. 62

جدول 4-6) شاخص­های توصیفی تاب آوری   ……………………………………………………………………………… 63

جدول4-7) جدول ضریب همبستگی بین ویژگی­های شخصیتی با تاب آوری …………………………….. 64

جدول4-8) جدول ضریب همبستگی بین شیوه­های فرزند پروری با تاب آوری ………………………….. 66

جدول4-9) جدول ضریب همبستگی بین ویژگی­های شخصیتی  با شیوه­­های فرزند پروری ……….. 67

جدول 4- 10) جدول ضرایب همبستگی شیوه های فرزندپروری و ویژگی های شخصیت  با تاب آوری در دوره ی نوجوانی با استفاده از  روش اینتر ……………………………………………………………………….. 71

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                     صفحه

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر سن آزمودنی ها  ………………………………………… 58

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر وضیعت تاهل  ……………………………………………. 59

نمودار4-1-نمودار ستونی برای آزمودنی ها در متغیر میزان تحصیلات  ………………………………………… 60

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی شیوه­های فرزندپروری  ……………………………………… 61

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی ویژگی های شخصیت  ………………………………………. 62

نمودار 4-4 نمودار خطی شاخص های توصیفی تاب آوری  …………………………………………………………. 63

 

چکیده فارسی

هدف از این مطالعه تعیین رابطه­ی شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی بود. جامعه­ی آماری پژوهش دانش آموزان دختر دوره متوسطه ناحیه یک خرم آباد سال تحصیلی 1392- 1393 بودند. نمونه شامل 200 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله­ای از میان دانش آموزان دختر دبیرستان­های ناحیه یک خرم آباد انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش­نامه شیوه­ فرزند­پروری بامریند (1973)، پرسش­نامه ویژگی­های شخصیتی نئو (کاستا و مک کری، 1992) و مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون (2003) جمع آوری شد. داده­های پژوهش با روش­های ضریب هبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغییری تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که 8/2 دصد از تغییرات در متغییر تاب آوری به وسیله شیوه های فرزندپروری پیش بینی می شود. بین شیوه های فرزندپروری با تاب آ.ری رابطه خطی معنی دار وجود دارد. آزمون t برای معنی داری ضرایب رگرسیون نشان داد که از بین شیوه های فرزندپروری فقط شیوه فرزندپروری مقتدرانه با تاب آوری رابطه معنی دار  دارد. ضریب غیر استاندارد رگرسیون 212/0= b که در سطح کمتر از 05/0 معنی دار است.

کلمات کلیدی: شیوه­های فرزندپروری، ویژگی­های شخصیت، تاب آوری، نوجوانی

 

فصل اول

کلّیات پژوهش

 

1-1 مقدمه

تاب آوری[1] یکی از مفاهیم و سازه­های بهنجار مورد توجه و مطالعه­ی روانشناسی مثبت­گرا است و غالب پژوهش­های مربوط به تاب آوری در حوزه روانشناسی تحولی انجام شده است (لاتار و چیچتی[2]، 2000؛به نقل از بشارت، 1387). تاب آوری به عنوان حفظ سلامتی و عملکرد موفقیت آمیز و سازگاری با یک بافت و موقعیت تهدید­آمیز تعریف می­شود (گارمزی[3]، 1993). تاب آوری به عنوان میزان توانایی فرد در تطابق در شرایط ناگوار تعریف شده است که شامل شایستگی فرد، اعتماد به نیروهای درونی، پذیرش تغییرات به عنوان عامل مثبت و تأثیرات معنوی می­شود (کونور[4]، 2003).

از نظر کورنن[5] (2007) اگر چه تاب آوری تا حدودی یک ویژگی شخصیتی و تا حدود دیگر نیز نتیجه تجربه­های محیطی افراد است ولی انسان­ها قربانی محیط یا وراثت خود نیستند. افراد می­توانند تحت آموزش قرار بگیرند تا ظرفیت تاب آوری خود را به وسیله آموختن برخی مهارت­ها افزایش دهند. یکی از سازه­هایی که در تاب آوری تأثیر دارد عوامل خانودگی و تفاوت­های فردی است (خزائلی، 1386).

رشد شخصیت و بهداشت روانی و جسمی ما با توانایی برقراری ارتباط رابطه دارد و یک رابطه نارسا، می­تواند سلامت جسمی و روانی شخص را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر در خانواده تنش بین اعضا وجود داشته باشد، کودک در یافتن هویت خویش، ایجاد روابط مطلوب با دیگران، مقابله صحیح با فشار­های روانی و رشد سالم روانی و رفتاری دچار مشکل خواهد شد (افروز، 1386)، زیرا محیط خانواده یکی از عوامل اساسی شکل گیری شخصیت کودک و اولین بذر تکوین رشد فردی و پایه و اساس بنای شخصیت آدمی است و کودک در بیشتر حالات خود، مقلّد پدر و مادر و رفتار آن­ها است (احدی، 1380). بنابراین بسیاری از ویژگی­های شخصیت کودک تحت تأثیر ویژگی­های شخصیت والدین و شیوه­ی فرزند­پروری آن­ها است (لیل آبادی، 1375).

این مطلب را هم بخوانید :

از طرف دیگر کودکان در فرآیند رشد خود، دوره­ی نوجوانی را پیش رو دارند. دوره­­­ی نوجوانی بحرانی­ترین دوره برای سازندگی شخصیت است. از نظر تحولی، این دوره، دوره­ی شکل­گیری و آماده شدن است و نوجوانان در این دوره در پی کشف و آزمون ظرفیت­های خود می­باشند.

با توجه به موارد بیان شده، پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه­ی تاب آوری با شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت در دوره نوجوانی می­باشد.

 

1-2 بیان مسئله

یکی از موضوعات مطرح در روانشناسی مثبت[6] تاب آوری است. تاب آوری جایگاه ویژه­ای در
حوزه­های روانشناسی خانواده و بهداشت روانی دارد (کمبل- سلیس، کوهان و استین[7]، 2006).

گارمزی و ماسن[8] (1991) تاب آوری را به عنوان نوعی فرآیند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت­آمیز با داشتن موقعیت تهدید کننده تعریف کرده­اند. به عبارت دیگر، تاب آوری عاملی است که به افراد در رویارویی و سازگاری با موقعیت­های سخت و تنش­زای زندگی کمک می­کند (ایزدیان، امیری، جهرمی و حمیدی، 2010)، افسردگی را کاهش می دهد (وایت، درایور و وارن[9]، 2010)، توانایی سازگاری با درد (اسمیت و دیگران[10]، 2009) و کیفیت زندگی را افزایش می­دهد (رنجبر و دیگران، 1390).

تاب آوری از مشکلات روانشناختی بین نوجوانان و جوانان جلوگیری کرده و آن­ها را در برابر تأثیرات روانشناختی رویدا­د های مشکل­زا، مصون نگه می­دارد ( بین کوآرت[11]، 2009).

محققان بسیاری در پی شناسایی عوامل مؤثر در تاب آوری بوده­اند. فرض بر این است که عوامل حمایت کننده­ایی وجود دارند که می­توانند واکنش به تجارب استرس­زا و بلایای مزمن را تبیین کند (فراسر، ریچمن و گالنیسکی[12]، 1999). عوامل بسیاری در تاب آوری فرد در برابر مشکلات دخیل هستند که از آن جمله می­توان به عوامل فردی، عوامل خانوادگی (ساختار خانواده و حمایت خانواده) و عوامل اجتماعی (حمایت اجتماعی) اشاره کرد (لافرومویس و دیگران[13]، 2006).

خانواده به عنوان یکی از اساسی­ترین نهاد­های اجتماعی، نخستین و مهم­ترین عامل اساسی شکل­گیری شخصیت کودک و پایه گذار ارزش­ها و معیار­های فکری او بوده است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت آینده او دارد. شیوه­ها یا روش­هایی که والدین بر اساس آن­ها فرزندان خود را تربیت می­کنند مانند پذیرش و طرد، آزاد­گذاری یا محدود­سازی و نظایر آن­ها در شکل­گیری رشد و تکامل کودک در سنین اولیه زندگی و خصایص بعدی شخصیت و رفتار تأثیر فراوان و عمیقی دارد.

دیانا بامریند[14]، سبک­های فرزندپروری را به سه دسته تقسیم کرده است:

1- سبک‌ پرورشی مقتدرانه[15] 2-  سبک‌ پرورشی مستبدانه [16] 3-  سبک پرورشی سهل­گیرانه[17]

سبک­های پرورشی مستبدانه می‌تواند بسیار سفت و سخت باشد. در این روش مجموعه­ای دقیق از قوانین و انتظارات وجود دارد و در مقابل نیاز به اطاعت محض است. سبک پرورشی مقتدرانه  متکی بر توان‌بخشی مثبت و استفاده نادر از مجازات است. تحقیقات نشان می­دهد که این سبک مفید­ترین روش پرورش کودک است. سبک پرورشی سهل­گیرانه براساس مسامحه بوده روش محبوب طبقه متوسط است. گرایش کمی به مجازات و یا قوانین در این سبک وجود دارد و بچه­ها آزاد از محدودیت­های خارجی هستند (برک[18]، 2007؛ ترجمه سیدمحمدی، 1390).

گروتبرک[19] (2000) معتقد است که والدین و مراقبان کودک می­توانند شرایطی را برای افزایش تاب آوری کودک فراهم آورند. وی عشق و علاقه و بیان عقاید و باز بودن و تعامل میان اعضای خانواده را در تاب آوری مؤثر می­داند. همچنین، گریل[20] (1993) با تمرکز بر عوامل خانوادگی مؤثر بر تاب آوری دریافت که کودکانی که در برابر فشار و استرس مقاوم هستند والدینی دارند که آن­ها با روش­های تربیتی مثبت برخورد کرده­اند و با زندگی کودکشان در گیر هستند راهنمایی های بهتر و بیشتری را به آن­ها ارائه می­دهند.

از جمله مسائلی که در حوزه تاب آوری مطرح است نقش ویژگی­های شخصیتی است. بر اساس مدل انتخاب- مقابله افتراقی (بلوگر و زوکرمن[21]، 1997) راهبرد­های مقابله­ای مورد استفاده در رویارویی با تنش تعیین کننده پیامد­های مثبت و منفی هستند و نوع راهبرد­های مقابله­ای انتخاب شده به ویژگی­های شخصیتی افراد بستگی دارد. در نتیجه از آن­جا که ویژگی­های شخصیتی خاص افراد به کارگیری راهبرد­های مقابله­ای متفاوت را ترغیب می­کنند، افراد به صورت متفاوت به تنش پاسخ
می­دهند (بارتلی و روش[22]، 2011).

اینگونه به نظر می­رسد که خانواده­ها با شیوه­ها تربیتی گوناگون که بر فرزندان خود اعمال
می­کنند و همچنین افراد با شخصیت متفاوتی از توانایی ، از مقاومت و تحمل غیر همسانی در شرایط سخت و پرخطر برخوردار می­شوند که این امر سلامت روان آنان را تحت تأثیر قرار می­دهد. با توجه به موضوعات بیان شده، مسئله اساسی در پژوهش حاضر آن است که آیا بین شیو­ه­های فرزند پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی رابطه وجود دارد.

 

1-3 ضرورت

 پژوهش

 

چکیده فارسی

هدف از این مطالعه تعیین رابطه­ی شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی بود. جامعه­ی آماری پژوهش دانش آموزان دختر دوره متوسطه ناحیه یک خرم آباد سال تحصیلی 1392- 1393 بودند. نمونه شامل 200 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله­ای از میان دانش آموزان دختر دبیرستان­های ناحیه یک خرم آباد انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش­نامه شیوه­ فرزند­پروری بامریند (1973)، پرسش­نامه ویژگی­های شخصیتی نئو (کاستا و مک کری، 1992) و مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون (2003) جمع آوری شد. داده­های پژوهش با روش­های ضریب هبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغییری تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که 8/2 دصد از تغییرات در متغییر تاب آوری به وسیله شیوه های فرزندپروری پیش بینی می شود. بین شیوه های فرزندپروری با تاب آ.ری رابطه خطی معنی دار وجود دارد. آزمون t برای معنی داری ضرایب رگرسیون نشان داد که از بین شیوه های فرزندپروری فقط شیوه فرزندپروری مقتدرانه با تاب آوری رابطه معنی دار  دارد. ضریب غیر استاندارد رگرسیون 212/0= b که در سطح کمتر از 05/0 معنی دار است.

کلمات کلیدی: شیوه­های فرزندپروری، ویژگی­های شخصیت، تاب آوری، نوجوانی

 

فصل اول

کلّیات پژوهش

 

1-1 مقدمه

تاب آوری[1] یکی از مفاهیم و سازه­های بهنجار مورد توجه و مطالعه­ی روانشناسی مثبت­گرا است و غالب پژوهش­های مربوط به تاب آوری در حوزه روانشناسی تحولی انجام شده است (لاتار و چیچتی[2]، 2000؛به نقل از بشارت، 1387). تاب آوری به عنوان حفظ سلامتی و عملکرد موفقیت آمیز و سازگاری با یک بافت و موقعیت تهدید­آمیز تعریف می­شود (گارمزی[3]، 1993). تاب آوری به عنوان میزان توانایی فرد در تطابق در شرایط ناگوار تعریف شده است که شامل شایستگی فرد، اعتماد به نیروهای درونی، پذیرش تغییرات به عنوان عامل مثبت و تأثیرات معنوی می­شود (کونور[4]، 2003).

از نظر کورنن[5] (2007) اگر چه تاب آوری تا حدودی یک ویژگی شخصیتی و تا حدود دیگر نیز نتیجه تجربه­های محیطی افراد است ولی انسان­ها قربانی محیط یا وراثت خود نیستند. افراد می­توانند تحت آموزش قرار بگیرند تا ظرفیت تاب آوری خود را به وسیله آموختن برخی مهارت­ها افزایش دهند. یکی از سازه­هایی که در تاب آوری تأثیر دارد عوامل خانودگی و تفاوت­های فردی است (خزائلی، 1386).

رشد شخصیت و بهداشت روانی و جسمی ما با توانایی برقراری ارتباط رابطه دارد و یک رابطه نارسا، می­تواند سلامت جسمی و روانی شخص را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر در خانواده تنش بین اعضا وجود داشته باشد، کودک در یافتن هویت خویش، ایجاد روابط مطلوب با دیگران، مقابله صحیح با فشار­های روانی و رشد سالم روانی و رفتاری دچار مشکل خواهد شد (افروز، 1386)، زیرا محیط خانواده یکی از عوامل اساسی شکل گیری شخصیت کودک و اولین بذر تکوین رشد فردی و پایه و اساس بنای شخصیت آدمی است و کودک در بیشتر حالات خود، مقلّد پدر و مادر و رفتار آن­ها است (احدی، 1380). بنابراین بسیاری از ویژگی­های شخصیت کودک تحت تأثیر ویژگی­های شخصیت والدین و شیوه­ی فرزند­پروری آن­ها است (لیل آبادی، 1375).

از طرف دیگر کودکان در فرآیند رشد خود، دوره­ی نوجوانی را پیش رو دارند. دوره­­­ی نوجوانی بحرانی­ترین دوره برای سازندگی شخصیت است. از نظر تحولی، این دوره، دوره­ی شکل­گیری و آماده شدن است و نوجوانان در این دوره در پی کشف و آزمون ظرفیت­های خود می­باشند.

با توجه به موارد بیان شده، پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه­ی تاب آوری با شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت در دوره نوجوانی می­باشد.

 

1-2 بیان مسئله

یکی از موضوعات مطرح در روانشناسی مثبت[6] تاب آوری است. تاب آوری جایگاه ویژه­ای در
حوزه­های روانشناسی خانواده و بهداشت روانی دارد (کمبل- سلیس، کوهان و استین[7]، 2006).

گارمزی و ماسن[8] (1991) تاب آوری را به عنوان نوعی فرآیند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت­آمیز با داشتن موقعیت تهدید کننده تعریف کرده­اند. به عبارت دیگر، تاب آوری عاملی است که به افراد در رویارویی و سازگاری با موقعیت­های سخت و تنش­زای زندگی کمک می­کند (ایزدیان، امیری، جهرمی و حمیدی، 2010)، افسردگی را کاهش می دهد (وایت، درایور و وارن[9]، 2010)، توانایی سازگاری با درد (اسمیت و دیگران[10]، 2009) و کیفیت زندگی را افزایش می­دهد (رنجبر و دیگران، 1390).

تاب آوری از مشکلات روانشناختی بین نوجوانان و جوانان جلوگیری کرده و آن­ها را در برابر تأثیرات روانشناختی رویدا­د های مشکل­زا، مصون نگه می­دارد ( بین کوآرت[11]، 2009).

محققان بسیاری در پی شناسایی عوامل مؤثر در تاب آوری بوده­اند. فرض بر این است که عوامل حمایت کننده­ایی وجود دارند که می­توانند واکنش به تجارب استرس­زا و بلایای مزمن را تبیین کند (فراسر، ریچمن و گالنیسکی[12]، 1999). عوامل بسیاری در تاب آوری فرد در برابر مشکلات دخیل هستند که از آن جمله می­توان به عوامل فردی، عوامل خانوادگی (ساختار خانواده و حمایت خانواده) و عوامل اجتماعی (حمایت اجتماعی) اشاره کرد (لافرومویس و دیگران[13]، 2006).

خانواده به عنوان یکی از اساسی­ترین نهاد­های اجتماعی، نخستین و مهم­ترین عامل اساسی شکل­گیری شخصیت کودک و پایه گذار ارزش­ها و معیار­های فکری او بوده است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت آینده او دارد. شیوه­ها یا روش­هایی که والدین بر اساس آن­ها فرزندان خود را تربیت می­کنند مانند پذیرش و طرد، آزاد­گذاری یا محدود­سازی و نظایر آن­ها در شکل­گیری رشد و تکامل کودک در سنین اولیه زندگی و خصایص بعدی شخصیت و رفتار تأثیر فراوان و عمیقی دارد.

دیانا بامریند[14]، سبک­های فرزندپروری را به سه دسته تقسیم کرده است:

1- سبک‌ پرورشی مقتدرانه[15] 2-  سبک‌ پرورشی مستبدانه [16] 3-  سبک پرورشی سهل­گیرانه[17]

سبک­های پرورشی مستبدانه می‌تواند بسیار سفت و سخت باشد. در این روش مجموعه­ای دقیق از قوانین و انتظارات وجود دارد و در مقابل نیاز به اطاعت محض است. سبک پرورشی مقتدرانه  متکی بر توان‌بخشی مثبت و استفاده نادر از مجازات است. تحقیقات نشان می­دهد که این سبک مفید­ترین روش پرورش کودک است. سبک پرورشی سهل­گیرانه براساس مسامحه بوده روش محبوب طبقه متوسط است. گرایش کمی به مجازات و یا قوانین در این سبک وجود دارد و بچه­ها آزاد از محدودیت­های خارجی هستند (برک[18]، 2007؛ ترجمه سیدمحمدی، 1390).

گروتبرک[19] (2000) معتقد است که والدین و مراقبان کودک می­توانند شرایطی را برای افزایش تاب آوری کودک فراهم آورند. وی عشق و علاقه و بیان عقاید و باز بودن و تعامل میان اعضای خانواده را در تاب آوری مؤثر می­داند. همچنین، گریل[20] (1993) با تمرکز بر عوامل خانوادگی مؤثر بر تاب آوری دریافت که کودکانی که در برابر فشار و استرس مقاوم هستند والدینی دارند که آن­ها با روش­های تربیتی مثبت برخورد کرده­اند و با زندگی کودکشان در گیر هستند راهنمایی های بهتر و بیشتری را به آن­ها ارائه می­دهند.

از جمله مسائلی که در حوزه تاب آوری مطرح است نقش ویژگی­های شخصیتی است. بر اساس مدل انتخاب- مقابله افتراقی (بلوگر و زوکرمن[21]، 1997) راهبرد­های مقابله­ای مورد استفاده در رویارویی با تنش تعیین کننده پیامد­های مثبت و منفی هستند و نوع راهبرد­های مقابله­ای انتخاب شده به ویژگی­های شخصیتی افراد بستگی دارد. در نتیجه از آن­جا که ویژگی­های شخصیتی خاص افراد به کارگیری راهبرد­های مقابله­ای متفاوت را ترغیب می­کنند، افراد به صورت متفاوت به تنش پاسخ
می­دهند (بارتلی و روش[22]، 2011).

اینگونه به نظر می­رسد که خانواده­ها با شیوه­ها تربیتی گوناگون که بر فرزندان خود اعمال
می­کنند و همچنین افراد با شخصیت متفاوتی از توانایی ، از مقاومت و تحمل غیر همسانی در شرایط سخت و پرخطر برخوردار می­شوند که این امر سلامت روان آنان را تحت تأثیر قرار می­دهد. با توجه به موضوعات بیان شده، مسئله اساسی در پژوهش حاضر آن است که آیا بین شیو­ه­های فرزند پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی رابطه وجود دارد.

 

1-3 ضرورت پژوهش

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...