پایان نامه ارشد:بررسی تاثیر بیوفیدبک تراپی بر دامنه حرکتی مفاصل دست در بیماران سکته مغزی

کلیدواژه: سکته مغزی، حرکت اکستنسیون مچ، الکترومیوگرافی بیوفیدبک

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش

(1-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 1

(2-1) بیان مسئله………………………………………………………………………………………………… 2

(3-1) اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………….. 4

(4-1) تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………….. 6

(1-4-1) بیوفیدبک ………………………………………………………………………………………………….. 6

(2-4-1) سکته مغزی ………………………………………………………………………………………………. 6

(3-4-1) دامنه حرکتی مفاصل دست ………………………………………………………………………………. 6

(4-4-1) وضعیت شناختی …………………………………………………………………………………………. 6

(5-4-1) عملکرد روزمره زندگی …………………………………………………………………………………. 7

(6-4-1) میزان تون عضلانی اسپاستیسیتی ………………………………………………………………………. 7

کلیدواژه: سکته مغزی، حرکت اکستنسیون مچ، الکترومیوگرافی بیوفیدبک

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش

(1-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 1

(2-1) بیان مسئله………………………………………………………………………………………………… 2

(3-1) اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………….. 4

(4-1) تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………….. 6

(1-4-1) بیوفیدبک ………………………………………………………………………………………………….. 6

(2-4-1) سکته مغزی ………………………………………………………………………………………………. 6

(3-4-1) دامنه حرکتی مفاصل دست ………………………………………………………………………………. 6

(4-4-1) وضعیت شناختی …………………………………………………………………………………………. 6

(5-4-1) عملکرد روزمره زندگی …………………………………………………………………………………. 7

(6-4-1) میزان تون عضلانی اسپاستیسیتی ………………………………………………………………………. 7

(5-1) اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 7

(1-5-1) هدف کلی…………………………………………………………………………………………………. 7

(2-5-1) اهداف اختصاصی ………………………………………………………………………………………. 7

(3-5-1) اهداف کاربردی …………………………………………………………………………………………. 8

(6-1) سوالات و فرضیات ……………………………………………………………………………………….. 8

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش……………………………………………………………. 10

(1-2) مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 10

(2-2) تعریف سکته مغزی ………………………………………………………………………………………. 10

(3-2) علت شناسی وشیوع……………………………………………………………………………. 11

(4-2) علل سکته مغزی…………………………………………………………………………………………. 12

(1-4-2) سکته ایسمیک …………………………………………………………………………………………. 12

(2-4-2) سکته هموراژیک ……………………………………………………………………………………… 12

(5-2) علائم سکته مغزی………………………………………………………………………………………… 13

(6-2) پیامدهای سکته مغزی…………………………………………………………………………………… 13

(1-6-2) عوارض زودرس ………………………………………………………………………………………. 13

(2-2-6) عوارض دیررس ………………………………………………………………………………………. 13

(7-2) پیش آگهی ………………………………………………………………………………………………… 14

(8-2) تاثیرات و عوارض سکته مغزی …………………………………………………………………………. 14

(1-8-2) مشکلات درکی-شناختی ……………………………………………………………………………….. 14

(2-8-2) اختلالات کنترل حرکتی و تون عضلانی ……………………………………………………………… 15

(9-2) درمان سکته مغزی………………………………………………………………………………………… 16

(10-2) توانبخشی و کاردرمانی در سکته مغزی ………………………………………………………………… 16

(11-2) درمان های مورد استفاده در کاردرمانی …………………………………………………………………. 18

(1-11-2) رویکرد رشد عصبی ………………………………………………………………………………….. 18

(2-11-2) مدالیته تحریک الکتریکی عملکردی (FES) ………………………………………………………… 18

(3-11-2) رویکرد یادگیری حرکتی ……………………………………………………………………………… 19

(4-11-2) درمان بوسیله ایجاد محدودیت حرکتی ………………………………………………………………… 19

(5-11-2) درمان های کمکی رباتیک ……………………………………………………………………………. 20

(6-11-2) رویکرد شناختی پس از سکته مغزی …………………………………………………………………. 20

(7-11-2) رویکرد تطابقی-جبرانی در توانبخشی پس از سکته مغزی ………………………………………….. 21

(8-11-2) رویکرد جایگزین و مکمل ……………………………………………………………………………. 21

(9-11-2) ماساژ درمانی …………………………………………………………………………………………. 22

(10-11-2) طب سوزنی …………………………………………………………………………………………. 22

(11-11-2) ریکی ………………………………………………………………………………………………… 22

(12-11-2) نوروفیدبک ………………………………………………………………………………………….. 22

(13-11-2) بیوفیدبک ……………………………………………………………………………………………. 23

(12-2) تعریف بیوفیدبک ………………………………………………………………………………………….. 26

(13-2) تاریخچه بیوفیدبک ………………………………………………………………………………………… 27

(14-2) کاربرد بیوفیدبک …………………………………………………………………………………………. 27

(15-2) مکانیسم عملکرد بیوفیدبک ………………………………………………………………………………. 28

(16-2) تاثیر بیو فیدبک بر عملکرد اندام فوقانی ………………………………………………………………… 28

(17-2) بررسی متون ……………………………………………………………………………………………… 29

فصل سوم

(1-3) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 38

(2-3) نوع مطالعه …………………………………………………………………………………………………. 38

(3-3) جامعه مورد بررسی ………………………………………………………………………………………… 38

(4-3) معیار ورود …………………………………………………………………………………………………. 38

(5-3) معیار خروج ……………………………………………………………………………………………….. 39

(6-3) متغییر ………………………………………………………………………………………………………. 39

(1-6-3) سکته مغزی ……………………………………………………………………………………………… 39

(2-6-3) دستگاه بیوفیدبک ………………………………………………………………………………………… 40

(3-6-3) دامنه حرکتی مچ دست …………………………………………………………………………………… 40

(4-6-3) اسپاستیسیتی ……………………………………………………………………………………………… 41

(7-3) ابزار جمع آوری داده ها ……………………………………………………………………………………. 41

(1-7-3) پرسشنامه اطلاعات فردی ……………………………………………………………………………….. 41

(2-7-3)پرسشنامه وضعیت شناختی……………………………………………………………………………….. 41

(3-7-3) پرسشنامه بارتل ………………………………………………………………………………………….. 42

(4-7-3) آزمون آشورث اصلاح شده ………………………………………………………………………………. 43

(5-7-3) ارزیابی گونیامتری مفاصل……………………………………………………………………………….. 43

(1-5-7-3) ارزیابی دامنه حرکتی اکستنسیون آرنج ……………………………………………………………….. 43

(2-5-7-3) ارزیابی دامنه حرکتی اکستنسیون مچ دست……………………………………………………………. 43

(3-5-7-3) ارزیابی دامنه حرکتی اکستنسیون انگشتان دست ………………………………………………………. 44

(8-3) روش جمع آوری داده ها ……………………………………………………………………………………. 44

(9-3) روش اجرا ………………………………………………………………………………………………….. 44

(10-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………. 46

(11-3) ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………. 46

فصل چهارم:

(1-4) مقدمه…………………………………………………………………………………………… 48

(2-4) بخش داده‌ها ی توصیفی ……………………………………………………………………………………. 49

(3-4) تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………….. 56

فصل پنجم:

(1-5) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 61

(2-5) بحث و تفسیر یافته ها………………………………………………………………………………………. 61

(3-5) نتایج پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 61

(4-5) نتیجه گیری کلی ………………………………………………………………………………………….. 66

(5-5) محدودیت های پژوهش …………………………………………………………………………………… 67

(6-5) پیشنهادات………………………………………………………………………………………………….. 67

فهرست جداول

جدول 1-4 توزیع متغیرهای جمعیت شناختی (دموگرافیك) بیماران مبتلا به سکته مغزی ………………………… 50

جدول 2-4 بررسی همسانی دو گروه از نظر جنسیت، میزان تحصیلات با استفاده از آزمون کای-دو……………. 51

جدول 3-4 بررسی همسانی دو گروه از نظر دامنه حرکتی مفاصل، زمان پس از سکته مغزی و خدمات توانبخشی قبل از مداخله با آزمون من-ویتنی ……………………………………………………………………………………….. 52

جدول 4-4 میانگین اسپاستی سیتی آزمودنی‌های دو گروه قبل و بعد از مداخله ………………………………….. 52

جدول 5-4 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات دامنه حرکتی بیماران سکته مغزی ………………………… 52

جدول 6-4 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات آزمون بارتل در بیماران سکته مغزی …………………….. 56

جدول 7-4 بررسی ارتباط عملکرد فعالیت های روزمره زندگی با دامنه حرکتی مفاصل ……………………… 57

جدول 8-4 تحلیل کوواریانس نمرات دامنه حرکتی آرنج پس از انجام مداخله …………………………………… 58

جدول 9-4 تحلیل کوواریانس نمرات دامنه حرکتی مچ دست پس از انجام مداخله ……………………………… 59

جدول 10-4 تحلیل کوواریانس نمرات دامنه حرکتی انگشتان پس از انجام مداخله ……………………………… 60

فهرست نمودارها

نمودار شماره 1-4 میانگین تغییرات شدت اسپاستی سیتی در گروه آزمون و کنترل در طی مداخله………….. 53

نمودار شماره 2-4 تغییرات دامنه حرکتی آرنج در دو گروه آزمون و کنترل قبل و بعد از مداخله …………….. 54

نمودار شماره 3-4 تغییرات دامنه حرکتی مچ دست در دو گروه آزمایش و کنترل قبل و بعد از درمان ……….. 55

نمودار شماره 4-4 تغییرات دامنه حرکتی انگشتان در دو گروه آزمایش و کنترل قبل و بعد از درمان ………… 56

نمودار شماره 5-4 توزیع میانگین نمرات آزمون بارتل در بیماران سکته مغزی ………………………………. 57

رفرنس ها ………………………………………………………………………………………………………. 70

ضمائم…………………………………………………………………………………………………………….

پیوست شماره 1 ………………………………………………………………………………………………… 75

پیوست شماره 2 ………………………………………………………………………………………………… 78

فصل اول

فصل اول

مقدمه

آسیب های عروقی مغز شایعترین بیماری های ناتوان کننده دستگاه عصبی می باشد. سکته مغزی، حادثه مغزی عروقی است که در تعریف به معنای کاهش ناگهانی تامین جریان خون است که به علت اختلال در رگهای خونی ورودی مغز بوجود می آید. در نتیجه فقدان اکسیژن سبب می شود که بافت مغز آسیب ببیند یا حتی نابود شود. سکته مغزی در اثر هماتوم در مغز نیز اتفاق می افتد. این بیماری، حادثه ای مغزی – عروقی[1] است که بطور ناگهانی ایجاد شده و مربوط به عملکرد ناحیه ای (یا کلی) مغز می باشد که بیش از 24 ساعت تداوم می یابد و هیچ علت واضحی جز منشأ عروقی ندارد. این بیماری سبب مرگ حدود نیمی از مبتلایان شده و نیمی دیگر که زنده می مانند عمدتا دچار معلولیت های دائمی می شوند [1]. سکته مغزی یکی از شایعترین بیماری های نورولوژیک ناتوان کننده در سنین بزرگسالی است که در واقع علت بستری شدن نیمی از بیماران نورولوژیک است [2].

سکته مغزی می تواند اختلالات جسمی از قبیل: ضعف، کرختی عضلات صورت، بازو و پاها به خصوص در یک طرف بدن، عدم تعادل، کاهش هوشیاری، عدم توانایی تکلم، سردرد و گیجی، اختلالات بینایی، بی اختیاری ادرار و مدفوع، اشکال در بلع، کرختی و سوزش قسمت های بدن، اشکال در درک وضعیت و موقعیت، دو بینی و تاری دید و یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم وعدم توانایی در انجام حرکات ظریف گردد [1].

بروز اختلالات حرکتی، روانی منجر به عدم بکارگیری اندام، ضعف و فلج بیشتر، اختلال در انجام فعالیت های روزمره زندگی، وابستگی بیشتر و نهایتا کاهش سطح کیفیت زندگی می شود. بنابراین به علت بروز چنین اختلالاتی انجام درمان به موقع ضروری است. روش های درمانی نیز مشتمل بر جراحی در (صورت لزوم) برای برداشتن لخته از شریان مغزی، استفاده از داروهای حل کننده خون و نهایتا برنامه توانبخشی همچون فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی می باشد [1].

کاردرمانی یکی از شاخه های علوم توانبخشی است که با استفاده از تمرینات و فعالیت های هدفمند برای افراد مبتلا به بیماری های نورولوژیک از جمله سکته مغزی کاربردی است، در صورت انجام کاردرمانی به موقع و به میزان کافی، معلولیت و مشکلات ناشی از بیماری کاهش خواهد یافت و بیمار می تواند توانایی و استقلال از دست رفته خود را بازیابد [3]. در این فصل به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت پژوهش، تعریف نظری و عملیاتی واژه های کلیدی پژوهش خواهیم پرداخت.

(2-1) بیان مسئله

از آنجا که تمامی فعالیت های جسمانی و روانی تحت کنترل مغز می باشد، آسیب به سلولهای مغزی بدلیل سکته مغزی سبب ایجاد اختلال در فعالیت های جسمی و ذهنی فرد می گردد. این اختلالات جسمی و ذهنی تأثیرات شدیدی بر کیفیت زندگی می گذارد. تحقیقات نشان داده اند که دلیل اصلی اختلال عملکردی در فعالیت های روزمره زندگی پس از سکته مغزی، فلج اندام فوقانی است با وجود تأثیرات مهمی که اندام فوقانی بر فعالیت های روزمره زندگی زندگی فرد مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن و … دارد، آسیب در این ناحیه کیفیت زندگی را کاهش داده و پیامدهایی مثل افسردگی و کاهش اعتماد به نفس را در پی خواهد داشت [1].

کاردرمانی به عنوان بخشی از توانبخشی می تواند سهم مهمی در بهبودی و مدیریت بیماران سکته مغزی داشته باشد. کاردرمانگر به دلیل وسعت جنبه های درمانی که شامل: درمان در حیطه حرکت، شناخت و درک بیمار است؛ معمولا بیشترین زمان درمانی را نسبت به سایر اعضای تیم درمانی با بیمار صرف می کند، همچنین با استفاده از تکنیک های درمانی موثر که بیمار فعالانه در آن درگیر می شود باعث بهبودی اندام فوقانی می گردد. به واسطه این تکنیک های درمانی مهارت های عملکردی در بیمار تقویت می شود، آموزش مهارت های عملکردی باعث پیشرفت در بهبودی همه جانبه فعالیت های روزمره زندگی[2] و ارتقاء فعالیت های روزمره با استفاده از ابزار[3] می شود [4]. در این راستا هدف کاردرمانی بازگردانی بیماران به حداکثر توانایی فیزیکی، ذهنی و اجتماعی است. اساس فلسفی کاردرمانی، درمان فعالانه بیمار است؛ بطوریکه بتواند توانایی های فیزیکی و ذهنی موجود را در جهت بهبودی روز افزون بکار گیرد. انجام فعالیت های هدفمندی که سلامت روان و محیط اجتماعی و فیزیکی را میسر سازد. برای نیل به این مقصود کاردرمانگر پیشبرد همه جانبه بیمار را در نظر گرفته و مطابق با آن برنامه درمانی مؤثر را با استفاده از مدالیته مناسب که بهترین کیفیت درمان و در عین حال کوتاهترین و کم هزینه ترین نیز می باشد را بکار می بندد [2].

از آنجا ییكه معلولیتهای ناشی از سکته منجر به كاهش عملكرد روزانه و مشاركت اجتماعی افراد مبتلا می شود لذا کاردرمانی بعنوان بخش مهمی از توانبخشی برای رسیدن فرد به حداکثر استقلال کمک کننده است. برای دستیابی به این اهداف بلند مدت اهداف کوتاه مدتی در نظر گرفته می شود، از آن جمله: افزایش آگاهی از الگوهای حرکات طبیعی و پیشرفت پاسخ های ارادی و غیر ارادی، کاهش سینرژی های اکستنسوری یا فلکسوری، کاهش رفلکسهای مزاحم، کاهش اسپاستیسیته، افزایش قدرت و تحمل الگوهای حرکتی طبیعی، افزایش هماهنگی، کاهش یا رفع محدودیت دامنه حرکتی مفاصل، حمایت از عضو دردناک در موارد شانه درد[4] و افزایش دامنه حرکتی مفاصل، مشارکت فعالانه بیمار در فعالیت ها و کسب حداکثر استقلال در عملکرد روزمره زندگی می باشد [1]. در این پروسه از درمان های متفاوتی