3-11-8 باد ………………………….113

3-11-9 روزهای یخبندان…………………………. 115

3-11-10 رطوبت نسبی…………………………. 116

3-11-11 ساعات آفتابی…………………………. 119

3-11-12 ابرناکی…………………………. 120

3-11-13 تبخیر…………………………. 120

3-12 سابقه زلزله در منطقه ………………………….121

3-13 اکوسیستم منطقه…………………………. 121

3-14 هیدرولوژی…………………………. 122

3-14-1 آبهای سطحی…………………………. 122

3-14-2 آبهای زیرزمینی…………………………. 125

3-15 سیل خیزی و رواناب حوزه…………………………. 127

3-16 حیات گیاهی و جانوری منطقه……………………. 129

3-17 نقش گونه های جانوری در زنجیره غذایی و اقتصاد منطقه……….131

3-18 مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در استان یزد…..132

3-18-1 منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران………………… 134

3-19 ویژگی های اقتصادی ناحیه…………………………. 137

3-20 جغرافیای انسانی ناحیه…………………………. 138

3-20-1 جمعیت…………………………. 138

3-20-2 مهاجرت…………………………. 140

3-20-3 اشتغال ………………………….140

3-21 معماری منطقه…………………………. 141

3-22 گردشگری در منطقه…………………………. 143

3-22-1 جاذبه های گردشگری در شهرستان تفت………144

3-23 شبکه راههای دسترسی به ناحیه………………… 146

3-23-1 شبکه راه های زمینی………………………….146

3-23-2 شبکه حمل و نقل ریلی…………………………. 148

3-23-3 شبکه ارتباطات هوایی…………………………. 148

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل یافته ها و آزمون فرضیات………150

4-1 مقدمه…………………………. 150

4-2 معیارهای مورد بحث…………………………. 151

4-3 یافته های تحقیق…………………………. 152

4-3-1 اثرات معدن کاری بر منطقه دره زرشک…………………. 152

4-3-1-1 کیفیت هوا و اقلیم…………………………. 153

4-3-1-2 کیفیت و کمیت آب های زیرزمینی……………………….153

4-3-1-3 کیفیت و کمیت آب های سطحی…………………….. 154

4-3-1-4 خاک…………………………. 154

4-3-1-5 پوشش گیاهی و رویشگاه های طبیعی……………… 155

4-3-1-6 حیات وحش و زیستگاه های جانوری………………… 156

4-3-1-7 مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست……156

4-3-1-8 محیط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی……………. 157

4-3-1-9 کاربری اراضی………………………….158

4-3-1-10 چشم اندازهایطبیعی………………………….158

4-3-1-11 میراث تاریخی و فرهنگی…………………………. 159

4-3-1-12 گردشگری………………………….159

4-3-1-13 تامین زیرساخت ها جهت پروژه…………………. 159

4-4 تحلیل یافته ها…………………………. 161

4-5 آزمون فرضیات…………………………. 166

4-5-1 گزینه ها…………………………. 166

4-5-2 معیار ها ………………………….167

4-6 بررسی پایایی و روایی متغیرهای مورد مطالعه …………….179

4-7 نیازها و امکانات موجود در معدن دره زرشک جهت تغییر کاربری به سایت گردشگری…….182

4-7-1 امکانات موجود…………………………. 182

4-7-1-1 شهرک مسکونی…………………………. 182

4-7-1-2 زیرساخت‌ها…………………………. 182

4-7-1-3 ساختمانها و تاسیسات صنعتی و نیمه صنعتی…….. 183

4-7-1-4 پیت معدن و دامپهای باطله…………………………. 185

4-7-1-5 نیروی انسانی…………………………. 185

4-7-2 تغییر کاربری امکانات موجود جهت ایجاد سایت گردشگری……185

4-7-2-1 شهرک مسکونی…………………………. 185

3-11-8 باد ………………………….113

3-11-9 روزهای یخبندان…………………………. 115

3-11-10 رطوبت نسبی…………………………. 116

3-11-11 ساعات آفتابی…………………………. 119

3-11-12 ابرناکی…………………………. 120

3-11-13 تبخیر…………………………. 120

3-12 سابقه زلزله در منطقه ………………………….121

3-13 اکوسیستم منطقه…………………………. 121

3-14 هیدرولوژی…………………………. 122

3-14-1 آبهای سطحی…………………………. 122

3-14-2 آبهای زیرزمینی…………………………. 125

3-15 سیل خیزی و رواناب حوزه…………………………. 127

3-16 حیات گیاهی و جانوری منطقه……………………. 129

3-17 نقش گونه های جانوری در زنجیره غذایی و اقتصاد منطقه……….131

3-18 مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در استان یزد…..132

3-18-1 منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران………………… 134

3-19 ویژگی های اقتصادی ناحیه…………………………. 137

3-20 جغرافیای انسانی ناحیه…………………………. 138

3-20-1 جمعیت…………………………. 138

3-20-2 مهاجرت…………………………. 140

3-20-3 اشتغال ………………………….140

3-21 معماری منطقه…………………………. 141

3-22 گردشگری در منطقه…………………………. 143

3-22-1 جاذبه های گردشگری در شهرستان تفت………144

3-23 شبکه راههای دسترسی به ناحیه………………… 146

3-23-1 شبکه راه های زمینی………………………….146

3-23-2 شبکه حمل و نقل ریلی…………………………. 148

3-23-3 شبکه ارتباطات هوایی…………………………. 148

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل یافته ها و آزمون فرضیات………150

4-1 مقدمه…………………………. 150

4-2 معیارهای مورد بحث…………………………. 151

4-3 یافته های تحقیق…………………………. 152

4-3-1 اثرات معدن کاری بر منطقه دره زرشک…………………. 152

4-3-1-1 کیفیت هوا و اقلیم…………………………. 153

4-3-1-2 کیفیت و کمیت آب های زیرزمینی……………………….153

4-3-1-3 کیفیت و کمیت آب های سطحی…………………….. 154

4-3-1-4 خاک…………………………. 154

4-3-1-5 پوشش گیاهی و رویشگاه های طبیعی……………… 155

4-3-1-6 حیات وحش و زیستگاه های جانوری………………… 156

4-3-1-7 مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست……156

4-3-1-8 محیط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی……………. 157

4-3-1-9 کاربری اراضی………………………….158

4-3-1-10 چشم اندازهایطبیعی………………………….158

4-3-1-11 میراث تاریخی و فرهنگی…………………………. 159

4-3-1-12 گردشگری………………………….159

4-3-1-13 تامین زیرساخت ها جهت پروژه…………………. 159

4-4 تحلیل یافته ها…………………………. 161

4-5 آزمون فرضیات…………………………. 166

4-5-1 گزینه ها…………………………. 166

4-5-2 معیار ها ………………………….167

4-6 بررسی پایایی و روایی متغیرهای مورد مطالعه …………….179

4-7 نیازها و امکانات موجود در معدن دره زرشک جهت تغییر کاربری به سایت گردشگری…….182

4-7-1 امکانات موجود…………………………. 182

4-7-1-1 شهرک مسکونی…………………………. 182

4-7-1-2 زیرساخت‌ها…………………………. 182

4-7-1-3 ساختمانها و تاسیسات صنعتی و نیمه صنعتی…….. 183

4-7-1-4 پیت معدن و دامپهای باطله…………………………. 185

4-7-1-5 نیروی انسانی…………………………. 185

4-7-2 تغییر کاربری امکانات موجود جهت ایجاد سایت گردشگری……185

4-7-2-1 شهرک مسکونی…………………………. 185

4-7-2-2 زیرساخت‌ها…………………………. 185

4-7-2-3 ساختمانها و تاسیسات صنعتی و نیمه صنعتی………. 186

4-7-2-4 پیت معدن و دامپهای باطله…………………………. 187

4-7-2-5 نیروی انسانی…………………………. 187

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری نهایی اثبات فرضیات…….. 188

5-1 پیشنهادها و راهکارها…………………………. 189

5-1-1 کاهش اثرات منفی پروژه استخراج معدن روباز دره زرشک……190

5-2 نتیجه گیری………………………….193

منابع و مآخذ………………………….196

چکیده:

توسعه پایدار، از جمله مسایل کلیدی و پرکاربرد دنیای نوین به شمار می رود. صنعت گردشگری نیز در پیوند مستقیم با جغرافیا، از این مقوله مستثنی نیست. تغییر کاربری سایت معدن متروکه (اعم از روباز و زیرزمینی)، در دهه های اخیر از اهمیت بسزایی در سطح بین المللی برخوردار بوده، چنانکه نمونه های متعددی از این دست در سرتاسر دنیا یافت می شود؛ در حالیکه در کشور ما هنوز در این راستا اقدام قابل توجهی صورت نپذیرفته است. در این پایان نامه نیز، سعی شده تا پیوند میان مثلث گردشگری و معدن و جغرافیا، از دیدگاهی نوین مورد بررسی قرار گیرد. استان یزد با برخورداری از اقلیم خاص و منابع سرشار معدنی از یک سو و اهمیت اجرای توسعه پایدار و ملاحظات زیست محیطی پس از معدن کاری از سوی دیگر، پتانسیل آن را دارد تا پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بیشتری در سطح استان باشد؛ در این راستا با استفاده از نرم افزار Expert Choice و روش تحلیل سلسله مراتبی MADM(AHP)، سعی گردید تا در راستای اجرای گردشگری پایدار، امکان سنجی تغییر کاربری معدن متروکه روباز واقع در روستای دره زرشک(منطقه تفت)، به سایت توریستی مورد بررسی قرار گیرد ونتیجه به دست آمده نمایانگر برتری گزینه سایت توریستی نسبت به سایر گزینه هاست که معیارهای اقتصادی و اجتماعی در این وزن دهی بیشترین تاثیر را داشته اند. امید است تا این مقال راهگشایی باشد برای اجرای گردشگری پایدار در سایت های معدن متروکه که پراکندگی آنها در میهن عزیز ما ایران، بسی قابل تامل می باشد.

فصل اول: کلیات طرح تحقیق

1-1- مقدمه

بازسازی معدن به مجموعه ای از عملیاتی اطلاق می گردد که زمین های استخراجی را برای استفاده مجدد آماده می سازد. در معادن سطحی آلوده سازی اراضی توسط پیت و محل های دمپ باطله، همچنین نیاز روزافزون به زمین جهت کشاورزی، امور دامی و اسکان، صاحبان معادن را وادار ساخته است تا با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی منطقه، شرایط اقلیمی و قابلیت های زمین های استخراجی، عملیات بازسازی را از مراحل اولیه طراحی و استخراج مد نظر قرار دهند     (Monterroso: 1998: 442).

در طی دو دهه گذشته، رواج جهانی توسعه پایدار، صنایع معدنی را به تامل در مورد راهبردهایی سازگارتر و هماهنگ تر با محیط زیست واداشته است. با توجه به اینکه تاثیر بهره برداری از منابع معدنی روی زمین دربرگیرنده سایت معدن، با بستن معدن از بین نخواهد رفت، در هنگام بستن معدن، باید زمین بر جای مانده از معدنکاری را برای جوامع محلی به شکلی مفید در آورد به طوری که خطری برای اکوسیستم میزبان نیز نداشته باشد(Cao: 2007: 474).

در واقع، تجلی توسعه پایدار در حرفه ای چون معدنکاری که با منابع تجدیدناپذیر سر و کار دارد، در بازسازی موفقیت آمیز زمین معدنکاری شده نهفته است. برای داشتن یک بازسازی موفق پیش از هر چیز نیاز به دانستن خروجی­ها، یا همان اهداف بازسازی است. مطابق با تقسیم بندی آژانس حفاظت از محیط زیست استرالیا (EPA) به طور کلی عملیات بازسازی معدن، به منظور رسیدن به یکی از اهداف( صفحه بعد)، به انجام می رسد(Monterroso: 1998: 444):

این مطلب را هم بخوانید :

– بازگردانی ناحیه، به شرایط پیش از معدنکاری به دقیق ترین وجه ممکن، به شکلی که اکوسیستم منطقه دستخوش آماده سازی ناحیه جهت یک کاربری بهینه می گردد که با کاربری اولیه سایت کاملا تفاوت دارد. در این حالت، کاربری جدید اتخاذ شده، کلا منافع بیشتری نسبت به کاربری پیش از معدنکاری برای جامعه در پی خواهد داشت.

– تبدیل نواحی با ارزش های اکولوژیکی بالا که بهره وری پایینی پیش از معدنکاری داشته اند، به یک شرایط بهره ده و باثبات را احیا می گویند.

به عبارت دیگر، معدنکاری، استفاده ای موقت از زمین است و اصل توسعه پایدار، استقرار و تثبیت یک کاربری زمین نهایی قابل قبول را پس از بستن معدن، تحمیل می کند. بنابراین، هسته مرکزی بازسازی معدن، شناسایی پتانسیل زمین های معدنکاری شده برای کاربری هایی سودمند از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است. منظور از انتخاب یک کاربری بهینه برای یک زمین معدنکاری شده، شناسایی کاربری های نهایی پاینده است؛ برازندگی زمین در کنار آسیب پذیری خود کاربری، پایندگی یک کاربری را تعریف می کند. به طوریکه یک کاربری نهایی پایدار، باید دارای حداکثر برازندگی و حداقل آسیب پذیری باشد( سلطان محمدی: 1386).

 

4-7-2-2 زیرساخت‌ها…………………………. 185

4-7-2-3 ساختمانها و تاسیسات صنعتی و نیمه صنعتی………. 186

4-7-2-4 پیت معدن و دامپهای باطله…………………………. 187

4-7-2-5 نیروی انسانی…………………………. 187

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری نهایی اثبات فرضیات…….. 188

5-1 پیشنهادها و راهکارها…………………………. 189

5-1-1 کاهش اثرات منفی پروژه استخراج معدن روباز دره زرشک……190

5-2 نتیجه گیری………………………….193

منابع و مآخذ………………………….196

چکیده:

توسعه پایدار، از جمله مسایل کلیدی و پرکاربرد دنیای نوین به شمار می رود. صنعت گردشگری نیز در پیوند مستقیم با جغرافیا، از این مقوله مستثنی نیست. تغییر کاربری سایت معدن متروکه (اعم از روباز و زیرزمینی)، در دهه های اخیر از اهمیت بسزایی در سطح بین المللی برخوردار بوده، چنانکه نمونه های متعددی از این دست در سرتاسر دنیا یافت می شود؛ در حالیکه در کشور ما هنوز در این راستا اقدام قابل توجهی صورت نپذیرفته است. در این پایان نامه نیز، سعی شده تا پیوند میان مثلث گردشگری و معدن و جغرافیا، از دیدگاهی نوین مورد بررسی قرار گیرد. استان یزد با برخورداری از اقلیم خاص و منابع سرشار معدنی از یک سو و اهمیت اجرای توسعه پایدار و ملاحظات زیست محیطی پس از معدن کاری از سوی دیگر، پتانسیل آن را دارد تا پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بیشتری در سطح استان باشد؛ در این راستا با استفاده از نرم افزار Expert Choice و روش تحلیل سلسله مراتبی MADM(AHP)، سعی گردید تا در راستای اجرای گردشگری پایدار، امکان سنجی تغییر کاربری معدن متروکه روباز واقع در روستای دره زرشک(منطقه تفت)، به سایت توریستی مورد بررسی قرار گیرد ونتیجه به دست آمده نمایانگر برتری گزینه سایت توریستی نسبت به سایر گزینه هاست که معیارهای اقتصادی و اجتماعی در این وزن دهی بیشترین تاثیر را داشته اند. امید است تا این مقال راهگشایی باشد برای اجرای گردشگری پایدار در سایت های معدن متروکه که پراکندگی آنها در میهن عزیز ما ایران، بسی قابل تامل می باشد.

فصل اول: کلیات طرح تحقیق

1-1- مقدمه

بازسازی معدن به مجموعه ای از عملیاتی اطلاق می گردد که زمین های استخراجی را برای استفاده مجدد آماده می سازد. در معادن سطحی آلوده سازی اراضی توسط پیت و محل های دمپ باطله، همچنین نیاز روزافزون به زمین جهت کشاورزی، امور دامی و اسکان، صاحبان معادن را وادار ساخته است تا با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی منطقه، شرایط اقلیمی و قابلیت های زمین های استخراجی، عملیات بازسازی را از مراحل اولیه طراحی و استخراج مد نظر قرار دهند     (Monterroso: 1998: 442).

در طی دو دهه گذشته، رواج جهانی توسعه پایدار، صنایع معدنی را به تامل در مورد راهبردهایی سازگارتر و هماهنگ تر با محیط زیست واداشته است. با توجه به اینکه تاثیر بهره برداری از منابع معدنی روی زمین دربرگیرنده سایت معدن، با بستن معدن از بین نخواهد رفت، در هنگام بستن معدن، باید زمین بر جای مانده از معدنکاری را برای جوامع محلی به شکلی مفید در آورد به طوری که خطری برای اکوسیستم میزبان نیز نداشته باشد(Cao: 2007: 474).

در واقع، تجلی توسعه پایدار در حرفه ای چون معدنکاری که با منابع تجدیدناپذیر سر و کار دارد، در بازسازی موفقیت آمیز زمین معدنکاری شده نهفته است. برای داشتن یک بازسازی موفق پیش از هر چیز نیاز به دانستن خروجی­ها، یا همان اهداف بازسازی است. مطابق با تقسیم بندی آژانس حفاظت از محیط زیست استرالیا (EPA) به طور کلی عملیات بازسازی معدن، به منظور رسیدن به یکی از اهداف( صفحه بعد)، به انجام می رسد(Monterroso: 1998: 444):

– بازگردانی ناحیه، به شرایط پیش از معدنکاری به دقیق ترین وجه ممکن، به شکلی که اکوسیستم منطقه دستخوش آماده سازی ناحیه جهت یک کاربری بهینه می گردد که با کاربری اولیه سایت کاملا تفاوت دارد. در این حالت، کاربری جدید اتخاذ شده، کلا منافع بیشتری نسبت به کاربری پیش از معدنکاری برای جامعه در پی خواهد داشت.

– تبدیل نواحی با ارزش های اکولوژیکی بالا که بهره وری پایینی پیش از معدنکاری داشته اند، به یک شرایط بهره ده و باثبات را احیا می گویند.

به عبارت دیگر، معدنکاری، استفاده ای موقت از زمین است و اصل توسعه پایدار، استقرار و تثبیت یک کاربری زمین نهایی قابل قبول را پس از بستن معدن، تحمیل می کند. بنابراین، هسته مرکزی بازسازی معدن، شناسایی پتانسیل زمین های معدنکاری شده برای کاربری هایی سودمند از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است. منظور از انتخاب یک کاربری بهینه برای یک زمین معدنکاری شده، شناسایی کاربری های نهایی پاینده است؛ برازندگی زمین در کنار آسیب پذیری خود کاربری، پایندگی یک کاربری را تعریف می کند. به طوریکه یک کاربری نهایی پایدار، باید دارای حداکثر برازندگی و حداقل آسیب پذیری باشد( سلطان محمدی: 1386).