1-8- روش تحقیق.. 9

1-9- ساختار پژوهش.. 10

فصل دوم: کلیات مربوط به بورس اوراق بهادار و اصول حاکم بر معاملات بورس اوراق بهادار

2-1-کلیات مربوط به بورس اوراق بهادار.. 13

2-1-1-مفهوم بورس اوراق بهادار.. 13

2-1-2- تاریخچه بورس اوراق بهادار.. 16

2-1-2-1-تاریخچه بورس دنیا.. 17

2-1-2-2- تاریخچه بورس در ایران.. 18

2-1-3- وظیفه بورس.. 23

2-1-3-1-ایجاد بازار توسعه.. 23

2-1-3-2-تعیین قیمت عادلانه.. 24

2-1-3-3-سایر وظایف بورس.. 25

2-1-5-تعریف اوراق بهادار و انواع آن.. 25

2-1-5-1-تعریف اوراق بهادار.. 25

2-1-5-2-انواع اوراق بهادار.. 26

2-1-5-2-1-سهام عادی.. 26

2-1-5-2-2-سهام ممتاز.. 27

2-1-5-2-3-حق تقدم.. 27

2-1-5-2-4- اوراق مشارکت.. 28

2-1-5-2-5- مشتقات.. 28

2-1-5-2-6- اختیار معامله.. 29

2-1-5-2-7- قرارداد های آتی.. 30

2-1-5-2-8- صکوک.. 31

2-1-6- ماهیت حقوقی سهام.. 31

2-1-6-1-ماهیت از دیدگاه حقوق موضوعه.. 31

2-1-6-2-از نظر حقوقدانان.. 32

2-2- اصول حاکم بر معاملات بورس اوراق بهادار.. 34

2-2-1- اصول حاكم بر طرفین معاملات بورس اوراق بهادار.. 34

 

2-2-1-1- اصل نمایندگی و امانی بودن ید كارگزاران بورس اوراق بهادار   34

2-2-1-2- قصد نمایندگان طرفین معاملات بورسی و رضای آنها.. 35

2-2-1-3- اهلیت كارگزاران بورس اوراق بهادار.. 37

2-2-1-4-اصل حسن نیت اعضای بورس اوراق بهادار.. 39

2-2-2- اصول حاكم بر موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 41

2-2-2-1- اصل استاندارد بودن موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 41

2-2-2-2- اصل نقدشوندگی موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 43

2-2-2-3- اصل افشای اطلاعات موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 45

فصل سوم: کارگزار و ماهیت عمل کارگزاری

3-1-کارگزار.. 49

3-1-1-کارگزاری در بورس اوراق بهادار.. 50

3-1-2-انواع موسسات کارگزاری.. 51

3-1-3-ویژگی های کارگزاران.. 52

3-1-4-نحوه تاسیس شرکت های کارگزاری.. 53

3-1-5-نظارت بر کارگزاران.. 54

3-2- ماهیت عمل کارگزاری در بورس اوراق بهادار. 54

3-2-1-دلالی.. 56

3-2-2-حق العمل کاری.. 64

3-2-3- عاملی.. 70

3-2-4- ماهیت خاص.. 74

فصل چهارم: مسائل حقوقی رابطه کارگزار و مشتری

4-1-کارگزار.. 76

4-1-1-مفهوم کارگزار.. 76

4-1-2-ترتیب اجرای دستورات مشریان.. 76

4-1-3-حقوق و تکالیف کارگزار.. 77

4-1-3-1-حقوق کارگزار.. 77

4-1-3-2- تکالیف کارگزار.. 78

4-1-4-مسئولیت های کارگزار.. 80

این مطلب را هم بخوانید :

4-1-4-1-مسئولیت مدنی.. 81

4-1-4-2- مسئولیت کیفری.. 81

4-1-5-تعهدات کارگزار در معاملات بورس اوراق بهادار.. 82

4-2- مشتری.. 83

4-2-1-تعریف مشتری.. 83

4-2-2-حقوق و تکالیف مشتری در بورس.. 84

4-2-3- مسئولیت های مشتری.. 84

4-2-3-1-مسئولیت مدنی.. 85

4-2-3-2-مسئولیت کیفری.. 85

4-2-4-تعهدات مشتری در معاملات.. 85

4-3-انتقال اوراق بهادار.. 87

4-3-1-شرایط حقوقی انتقال.. 87

4-3-1-1- شرایط عمومی.. 88

4-3-1-1-1-قصد و رضا.. 88

4-3-1-1-2- اهلیت.. 88

4-3-1-1-3- موضوع قرارداد.. 89

4-3-1-2-شرایط اختصاصی.. 89

4-3-1-2-1-سهام بی نام.. 89

4-3-1-2-2-سهام با نام.. 89

4-3-2-انتقال سهام در بورس اوراق بهادار.. 91

4-4-تخلفات و اشتباهات کارگزاران.. 93

4-4-1-اشتباهات کارگزاران.. 93

4-4-2-تخلفات کارگزاران.. 96

4-4-3-قوانین و مقررات رسیدگی به تخلفات کارگزاران نسبت به مشتریان   98

4-4-4-نحوه رسیدگی به اختلافات و شکایات از کارگزاران.. 101

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- نتایج.. 104

5-2-پیشنهادات.. 105

منابع و ماخذ.. 106

 

چکیده

از مشاغل حرفه ای که در عصر کنونی، اهمیت روزافزونی را به خود گرفته است، نهاد کارگزاری بورس اوراق بهادار می باشد. کارگزاری در بورس دارای یك جایگاه اساسی است. در بورس اوراق بهادار كلیه معاملات از طریق كارگزاریها انجام می شود. كارگزار یك شخص حقوقی است كه اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آنها معامله می كند. به عبارتی كارگزار مأمور خرید و یا فروش اوراق بهادار از سوی مشتریان است و مشتری با مراجعه به یكی از كارگزاران نسبت به خرید و یا فروش اوراق بهادار اقدام می كنند. این پایان نامه تحت عنوان بررسی رابطه حقوقی كارگزار با مشتری با هدف تحقیق در خصوص مسائل حقوقی مربوط به كارگزاران و مشتریان در بورس اوراق بهادار انجام شده است. در راستای انتخاب این عنوان سعی شده ضمن استفاده از روش كتابخانه ای ابهامات موجود در این خصوص با بررسی قواعد حاكم بر رابطه حقوقی كارگزار و مشتری و وظایف هر یك در مقابل دیگری و بالاخره بحث و بررسی ماهیت حقوقی عملكرد كارگزار و اصیل بیان شده است.

 

 

واژگان کلیدی: کارگزار، مشتری، بورس، اوراق بهادار، سهام، رابطه حقوقی

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1-مقدمه

از آنجائی كه نظام مالی از سه ركن ابزار مالی، نهاد مالی و بازارهای مالی تشكیل شده است بدون تردید جهت توسعه نظام مالی در یك اقتصاد، توسعه همه جانبه این اركان مورد نظر است. بازار اوراق بهادار، بازار كالا، بازار ارز و … از جمله بازارهای مالی هستند كه نه تنها در تأمین نیازهای سرمایه گذاران و تأمین منافع پایدار و طولانی مدت نقش اساسی دارند، بلكه در توسعه اقتصادی كلی كشور نیز بسیار مهم می باشند. در بازارهای مالی چرخش نقدینگی از سوی فضای مازاد به سوی فضاهای كمبود نقدینگی می باشد و حلقه اتصال این چرخش از طریق واسطه های مالی یعنی شركت های كارگزاری می باشد. با استنباط از ماده 1 بند 3 قانون بازار اوراق بهادار داد و ستد اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران منحصراً فقط توسط كارگزاران بورس انجام گیرد و ورود به تالار معاملات تنها برای كارگزاران و مسئولان سازمان مجاز است. حدود 110شركت كارگزاری در بورس تهران پذیرفته شده كه فعالیت بازار اعم از معاملات، بازارسازی و … در كنترل این شركتها گردیده است. با این تفاسیر شناخت هر چه بیشتر این نهادها به عنوان یك عامل و اهرم قابل توجه در نزد سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی می تواند در افزایش حجم فعالیت سرمایه گذاری این گروهها نقش اساسی داشته باشد. سهامدار یا مشتری آخرین شخصی است كه سود دریافت می كند و از طرفی كسی است كه در اتخاذ تصمیمات شركت مشاركت دارد. در خصوص
شركتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس كسی كه بخواهد سهامدار شركت باشد تنها راه آن مراجعه به یك كارگزار یا شركت كارگزاری می باشد. شركتهای كارگزاری بعنوان واسطه رسمی بازار نه تنها در معاملات فعال هستند بلكه در جهت ایجاد تعادل و بازارسازی نقش اساسی داشته و می توانند در تنظیم بازار نقش قابل توجهی داشته باشند. صرف نظر از تدوین قوانین جدید، بورس تهران شاهد تحولات بسیار زیادی در دهه گذشته و در ادامه آن در دو سه دهه اخیر بوده است. بدنبال توسعه بازار اوراق بهادار، ارزش بورس از حدود 10میلیارد ریال در سال 1380به حدود 45میلیارد ریال در سال 1383در