بند دو: تعاریف و اصطلاحات در رژیم های مبتنی بر نمایندگی …………12

الف- قرارداد اجتماعی …………………………………………………………………….13

ب- اراده ی همگانی ………………………………………………………………………..18

بند سه: نمایندگی در طرق مختلف اِعمال حاکمیّت ……………………….19

الف- اِعمال مستقیم حاکمیّت …………………………………………………………….19

ب- اِعمال غیر مستقیم حاکمیّت (دموکراسی نماینده سالار) ……………………..21

ج- اِعمال نیمه مستقیم حاکمیّت …………………………………………………………22

1. دموکراسی نیمه مستقیم با آغازگری مردم …………………………………….22

الف) وتوی مردمی …………………………………………………………………22

ب) استرداد مردمیِ نمایندگی …………………………………………………..23

ج) ابتکار عام …………………………………………………………………………23

2. دموکراسی نیمه مستقیم با ابتکار دولت (همه پرسی) ………………………..23

بند چهار: مبانی حکومتِ    مبتنی بر دموکراسیِ غیر مستقیم (نمایندگی)…26

الف- اصل برابری ……………………………………………………………………………26

ب- اصل تناوب قدرت ……………………………………………………………………..26

ج- اصل تفکیک قوا …………………………………………………………………………27

د- اصل حاکمیّت قانون ……………………………………………………………………28

و- اصل مسؤولیّت حاکمان ………………………………………………………………..29

بند پنج: پیشینه ی نمایندگی ………………………………………………………30

الف- پیشینه ی نمایندگی درغرب ……………………………………………………….31

1. انگلستان ………………………………………………………………………………..32
2. فرانسه …………………………………………………………………………………..33

ب- پیشینه ی نمایندگی در ایران ……………………………………………………….36

1. در رژیم حقوقی مشروطیّت ………………………………………………………36
2. در رژیم حقوقی جمهوری اسلامی ایران …………………………………….41

فصل دوّم: ماهیّت نمایندگی از منظر فقه سیاسی امامیّه …………………………..

بند یک: مشارکت سیاسی در دولت اسلامی …………………………………44

الف- بیعت ……………………………………………………………………………………45

ب- انتخاب …………………………………………………………………………………..46

ج- شورا ………………………………………………………………………………………47

1. حکومت شورایی ……………………………………………………………………48
2. اشتراکات و افتراقات  شورا و دموکراسیِ اکثریّتی (نمایندگی) …………49

الف) اشتراکات ……………………………………………………………………..50

ب) تفاوت ها …………………………………………………………………………51

بند دو: نظریّاتِ فقیهان در مورد مفهوم نمایندگی …………………………52

الف- محمّد اسماعیل محلاتی …………………………………………………………..53

ب- محمّد حسین نایینی ………………………………………………………………….55

ج- محمّد کاظم خراسانی ……………………………………………………………….57

بند سه: نظریّات پیرامون ماهیّت نمایندگی در فقه ………………………..59

الف- نمایندگی و نقابت (عرافت) ……………………………………………………..59

1. معنای لغوی نقیب و عریف ……………………………………………………….60
2. 

1. پیشینه و مشروعیّت نقابت و عرافت در اسلام …………………………………62
2. نقد نظریّه ……………………………………………………………………………..67

ب- نمایندگی و وکالت ……………………………………………………………………68

1. آثار و نتایج وکالت ………………………………………………………………….70
2. نقد نظریّه ی وکالت …………………………………………………………………71

ج- نمایندگی به عنوان کارگزار ولیِّ فقیه ……………………………………………73

1. نظریّه ی انتصاب ………………………………………………………………………73
2. نظریّه ی انتخاب ………………………………………………………………………74
3. نقد نظریّه ………………………………………………………………………………76

فصل سوّم: ماهیّت  نمایندگی از منظر حقوق عمومی …………………………….

بندیک: نظریّات اندیشمندان درباره ی نحوه اِعمال حاکمیّت واصل نمایندگی

الف- قبل از رنسانس ………………………………………………………………………80

1. ارسطو …………………………………………………………………………………80
2. سن توماداکن (توماس آکویناس) ……………………………………………..81

ب- بعد از رنسانس …………………………………………………………………………..82

1. توماس هابز …………………………………………………………………………..83
2. جان لاک ……………………………………………………………………………..87
3. مونتسکیو ……………………………………………………………………………….89
4. ژان ژاک روسو ……………………………………………………………………..92

5.کانت ……………………………………………………………………………………95

6. جان استوارت میل ………………………………………………………………….97

بند دو: مفهوم نمایندگی در حقوق عمومی ………………………………….99

الف- استقلال رأی نماینده ………………………………………………………………..100

ب- نظریه ی وکالت (نمایندگی انعکاسی) ……………………………………………..101

این مطلب را هم بخوانید :

بند سه: مؤلفه ها و ویژگی های نمایندگی در حقوق عمومی …………….103

الف- مؤلفه ها و شاخصه های نمایندگی ………………………………………………..103

1. طرفین پیمان ………………………………………………………………………….104
2. موضوع پیمان …………………………………………………………………………104
3. ضمانت اجرای پیمان نمایندگی ………………………………………………….106

ب- ویژگی های نمایندگی در حقوق عمومی…………………………………………107

1. ملّی بودن……………………………………………………………………………….107
2. کلّی بودن………………………………………………………………………………107
3. غیر قابل عزل بودن………………………………………………………………….108
4. قائم به شخص بودن ………………………………………………………………..108
5. مشارکتی بودن ………………………………………………………………………108
6. استقلالِ رأی نمایندگی ……………………………………………………………109

بند چهار: احزاب و انتخابات در نظامِ مبتنی بر اصل نمایندگی …………110

الف- جایگاه احزاب در رژیم های نماینده سالار ……………………………………110

ب- نقش و جایگاه انتخابات در رژیم های نماینده سالار ………………………….111

بند پنج: انواع مدل های انتخاباتی در رژیم های مبتنی بر نمایندگی …113

الف- نظام نمایندگی اکثریّتی ……………………………………………………………114

1. نظام اکثریّتی نسبی ………………………………………………………………….114
2. نظام اکثریّتی مطلق …………………………………………………………………115

ب- نظام نمایندگی تناسبی ……………………………………………………………….116

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………..118

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………123

 

   

مقدمه

دموکراسی اساساً مبتنی بر شناسایی مجموعه­ای از حقوق مدنی برای شهروندان است و حقوق مدنی حقوقی است که شهروندان به موجب قانون اساسی و سایر قوانین از آن­ها برخوردارند.

مبانی حکومت دردموکراسی­های معاصر که دموکراسی غیر مستقیم به شمار می­روند بر اصل  پارلمانتاریسم استوار است. اصل نمایندگی مبنای مشارکت غیر مستقیم مردم در حکومت از طریق نمایندگان خویش است. البته در دموکراسی­ها همه­ی مقامات و کارگزاران عمومی به وسیله­ی مردم انتخاب نمی شوند، امّا آنان که مستقیماً انتخاب نمی­شوند می­باید به وسیله ی آن­هایی که مستقیماً از جانب مردم انتخاب می­شوند برگزیده شوند. مثلاً در آمریکا مردم اعضای کالج را انتخاب می­کنند و آن کالج نیز رئیس جمهور را بر می­گزیند. در دموکراسی­های عصر باستان که مبتنی بر مشارکت مستقیم شهروندان بودند نمایندگی وجود نداشت. برخی از مقامات سیاسی به حکم قرعه انتخاب می- شدند و به صورت چرخشی قدرت را در دست می گرفتند اما در دموکراسی های امروز مشارکت مستقیم شهروندان در حکومت ممکن نیست و از