1-5- صفات اقتصادی گوسفند………………………………………………….10

1-5-1-ارزش اقتصادی گوشت گوسفند در ایران و جهان…………………….10

1-6- اندازه گیری زنده­مانی…………………………………………………….11

1-6-1- داده­های گسسته………………………………………………………11

1-6-2- داده­های پیوسته ……………………………………………………… 12

1-7- عوامل مؤثر یر زنده­مانی…………………………………………………12

1-7-1- عوامل محیطی مؤثر بر زنده­مانی …………………………………. 12

1-7-1-1- محیط ……………………………………………………………….. 13

1-7-1-2- سال تولد…………………………………………………………….. 13

1-7-1-3- سن مادر زمان زایش……………………………………………….. 13

1-7-1-4- نوع تولد بره …………………………………………………………..13

1-7-1-5- وزن تولد بره……………………………………………………………14

1-7-1-6- جنس بره…………………………………………………………….. 15

1-7-2- برآورد پارامترهای ژنتیکی مؤثر بر زنده­مانی…………………………. 20

1-8- اهمیت برآورد پارامترهای ژنتیکی در اصلاح دام ……………………….. 23

1-8-1- مدل تجزیه…………………………………………………………………24

1-8-2- صفات آستانه­ای یا دسته بندی شده …………………………………24

1-8-3- مدل آستانه­ای………………………………………………………….. 26

1-8-4- روش بیزی………………………………………………………………. 28

1-8-5- برآورد اجزای واریانس…………………………………………………….29

1-9- استنتاجات بیزی………………………………………………………….. 30

1-9-1- استنباط آماری………………………………………………………….. 30

1-9-2- استنباط بیزی…………………………………………………………… 30

1-9- 3- اجرای استنباط بیزی…………………………………………………… 32

1-9-4- نمونه ­گیری گیبس……………………………………………………… 33

1-9-4-1- اجرای نمونه ­گیری گیبس……………………………………………  33

1-9-5- کاربرد آنالیز بیزی در اصلاح دام ………………………………………….35

1-10- روش حداکثر درست نمایی (REML) …………………………………..  35

 

فصل دوم: مواد و روش­ها

2-1- داده­ها و اطلاعات مورد استفاده…………………………………………… 37

2-2- نحوه انتقال اطلاعات به رایانه ……………………………………………… 37

2-3- آماده­سازی داده ­ها…………………………………………………………. 37

2-4- تشكیل فایل شجره برای تجزیه …………………………………………… 38

2-4-1- فایل شجره برای تجزیه وتحلیل یک صفته و دوصفته …………………. 38

2-4-2- فایل مشاهدات برای تجزیه و تحلیل یک متغیره………………………..39

2-4-3- تجزیه تحلیل دو متغیره…………………………………………………… 39

2-4-4- فایل مشاهدات برای تجزیه و تحلیل دوصفته…………………………..39

2-5- نرم افزاهای انجام تجزیه ژنتیكی و غیر ژنتیکی…………………………..39

2-6- مدل­های مورد استفاده برای تجزیه ژنتیکی طول عمر و اوزان بدن………40

2-7- فرمول اطلاعات آکایک………………………………………………………. 41

2-8- تجزیه با استفاده از مدل تجزیه زنده­مانی………………………………. 41

2-9- اجرای روش بیزی با استفاده از نمونه­ گیری گیبس…………………….. 43

فصل سوم: بحث و نتایج

3-1- دلایل حذف بره ­ها………………………………………………………….. 45

3-2- بررسی عوامل ثابت مؤثر بر صفات طول عمر و زنده ­مانی……………. 48

3-2-1- سن مادر زمان زایش……………………………………………………. 50

3-2-2- نوع تولد…………………………………………………………………… 50

3-2- 3- سال تولد…………………………………………………………………..51

3-2-4- ماه تولد ………………………………………………………………….. 52

3-2-5- جنس بره ………………………………………………………………… 53

3-2-6- اوزان بدن…………………………………………………………………. 53

3-3- بررسی عوامل ثابت مؤثر بر اوزان بدن…………………………………….57

3-4- برآورد پارامتر­های ژنتیکی تک صفتی …………………………………… 62

3-4-1- برآورد پارامتر­های ژنتیکی تک صفتی طول عمر……………………… 62

3-4-2- برآورد پارامترهای ژنتیکی تک صفتی اوزان بدن……………………… 64

3-5- تجزیه به روش بیزی………………………………………………………. 67

این مطلب را هم بخوانید :

3-5-1- تجزیه تک صفتی زنده­مانی با استفاده از مدل آستانه­ای و روش بیزی…67

3-5-2- تجزیه دو صفتی میان صفات زنده­مانی در سنین مختلف با استفاده از مدل آستانه­ای و روش بیزی..75

3-5-3- تجزیه دو صفتی میان صفات زنده­مانی در سنین مختلف و وزن تولد با استفاده از مدل خطی- آستانه ­ای و روش بیزی….77

3-6- برآورد وراثت پذیری زنده­مانی با استفاده از مدل حیوانی ویبول….. 79

3-7- نتیجه گیری کلی…………………………………………………………81

3-8- پیشنهادات……………………………………………………………… 82

منابع ……………………………………………………………………………84

چکیده:

هدف از این پژوهش برآورد پارامترهای ژنتیکی و غیرژنتیکی مرتبط با زنده­مانی و تجزیه و تحلیل زنده­مانی در بره­های استان گیلان بود. در این پژوهش از رکوردهای طول عمر و  زنده­مانی 41037­ راس بره حاصل از 496 راس قوچ و 10256 راس میش گوسفندان گیلان که طی سال­های 1369 تا 1392 به­وسیله سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان جمع­آوری شده بود، استفاده شد. اطلاعات مورد استفاده شامل اطلاعات کامل شجره، جنس بره، سال، ماه و روز حذف، سن میش در زمان زایش، سال، ماه و روز تولد و نوع تولد بره، وزن تولد و وزن سه و شش ماهگی بودند. داده­های مربوط به طول عمر با استفاده از مدل­های خطی و داده­های مربوط به زنده­مانی در سنین مختلف از تولد تا یک­سالگی به­وسیله مدل­های آستانه­ای در قالب روش بیزی و مدل تجزیه بقا با استفاده از تابع ویبول آنالیز شدند. هم­چنین به منظور بررسی ارتباط ژنتیکی میان طول عمر و اوزان بدن از مدل دوصفته خطی-خطی و جهت بررسی ارتباط ژنتیکی میان زنده­مانی و اوزان بدن از مدل دوصفته خطی-آستانه­ای استفاده شد. این مدل­ها شامل اثر عوامل ثابت از قبیل سال و ماه تولد بره، جنس بره، نوع تولد، سن مادر و متغیر کمکی وزن تولد بره­ها به­صورت خطی بودند. وراثت پذیری مستقیم طول عمر بره­ها در مدل­ خطی در حد پایین و برابر با 03/0 برآورد شد. وراثت پذیری مستقیم زنده­مانی با مدل آستانه­ای و روش بیزی از تولد تا 60، 90، 180، 270 و 365 روزگی در حد پایین و به­ترتیب برابر با 17/0، 16/0، 08/0، 04/0 و 04/0 و وراثت پذیری مادری آن­ها 21/0، 18/0، 15/0، 08/0 و 08/0 برآورد شد. وراثت­پذیری­های مستقیم زنده­مانی در سنین مختلف از تولد تا یکسالگی، در مقیاس لگاریتمی و وراثت­ پذیری مؤثر حاصل از مدل حیوانی تجزیه بقا دارای تابع ویبول در حد پایین و نزدیک به صفر بدست آمد. بنابراین تجزیه زنده­مانی با استفاده از مدل­ های غیر­خطی آستانه­ای و مدل تجزیه بقا با استفاده از تابع ویبول منجر به برآورد غیر­یکسانی از پارامترهای ژنتیکی شد. با توجه به وراثت­پذیری پایین زنده­مانی به منظور بهبود زنده­مانی در بره­ها از تولد تا یک­سالگی می­توان با بهبود شرایط محیطی و مدیریتی و با انتخاب غیرمستقیم از طریق صفات هم­بسته با این صفت که وراثت پذیری بالایی دارند از میزان حذف بره­ها کاست تا میزان زنده­مانی بره­های گیلان در گله افزایش یابد.

مقدمه:

بسیاری از محققین اولین قدم در طراحی برنامه­های اصلاح نژاد را تصمیم­گیری در مورد انتخاب اهداف اصلاح نژادی مناسب عنوان نموده­اند. اهداف اصلاح نژاد تابعی از مجموعه صفاتی هستند که مطابق با هدف تولید، دارای یک اثر مستقیم بر درآمد و هزینه بوده (ارزش اقتصادی) و هم­چنین دارای تنوع ژنتیکی (ارزش اصلاحی) می­باشند [نعمتی و همکاران، 1389].

در بیش­تر بررسی­های انجام شده و برنامه­های اصلاح نژادی به منظور رشد اقتصادی واحد­های دامپروری به صفات تولیدی از قبیل وزن تولد، وزن از شیرگیری، وزن یک­سالگی و پشم تولیدی تاکید شده است و به این منظور معمولاً برنامه­های مدون رکورد برداری و ارزیابی­های ژنتیکی و هم­چنین برنامه­های انتخاب، طراحی و مورد استفاده قرار می­گیرد. این در حالی است که تعداد دام­هایی که قابلیت ماندگاری تا زمان عرضه به بازار را دارند یکی از فاکتورهای مهم و تاثیرگذار بر اقتصاد دامپروری می­باشد، که کم­تر مورد توجه بوده و برای رکورد برداری و ارزیابی ژنتیکی آن هیچ برنامه­ای طراحی نشده است. متوسط نرخ مرگ و میر در اغلب کشورهای تولید کننده گوسفند 9 تا 20 درصد گزارش شده است که بیانگر اهمیت آن در کاهش درآمد دامدار می­باشد .

نشخوارکنندگان کوچک از جمله گوسفند و بز می­توانند کمک کنننده درآمد اضافی برای بسیاری از کشاورزان در مناطق استوایی و نیمه استوایی باشند. یکی از ویژگی مهم گوسفند توانایی زندگی کردن بر روی زمین­های نامطلوب و تولید سایر اشکال کشاورزی و هم­چنین توانایی زنده ماندن در مناطقی که حتی گاوها در آن عملکرد ضعیفی دارند می­باشد. گوسفندان محلی و بومی برای امرار معاش و اقتصاد اجتماعی و معیشت جوامع روستایی مهم هستند که سهم ویژه­ای در اقتصاد و تولید گوشت دارند .

در حال حاضر بیش از 42 درصد از کل گوشت قرمز تولیدی که نزدیک به 293 هزار تن در سال است توسط بیش از 50 میلیون راس گوسفند در قالب 27 نژاد سازگار با شرایط اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف تولید می­گردد [وطن خواه و همکاران، 1383 Ghavi Hossein- Zadeh and Ardalan, 2010:]. گوشت قرمز چه از جنبه تامین پروتئین مورد نیاز و امنیت غذایی جمعیت رو به رشد کشور و چه از جنبه سهم آن در ارزش افزوده بخش کشاورزی، جایگاه ویژه­­ای دارد [طالبی و همکاران، 1389].

سودآوری یک گله گوسفند به­وسیله تعداد بره­های تحت آمیزش تعیین می­گردد که خود تحت تاثیر میزان آبستنی، تعداد بره متولد شده در هر زایمان و زنده­مانی بره­ها تا حین فروش (به صورت پروار یا جایگزین) می­باشد. زنده­مانی بره­ها یکی از مهم­ترین عوامل مؤثر بر سودآوری به­شمار می­رود به طوری که ضرایب اقتصادی نسبی میزان زنده­مانی در برخی نژاد­ها در سنین مختلف بعد از صفات تولید مثلی و بالاتر از صفات مربوط به رشد، پشم و ترکیب لاشه برآورد شده است و این به مفهوم اهمیت بالای میزان زنده­مانی می­باشد. به رغم اینکه تلاش­های فراوانی در جهت مواظبت از میش­ها در خلال آبستنی و بره­های آن­ها در حین و بعد از تولد صورت می­گیرد، دامنه میزان مرگ و میر بره­ها از تولد تا یک­سالگی در نژادهای مختلف گوسفند، پرورش یافته تحت شرایط آب و هوائی متفاوت است که عمدتاً در اوایل زندگی بره­ها به ­وقوع  می­پیوندد [وطن خواه، 1391].

ماندگاری بره­ها تا زمان عرضه به بازار یکی از فاکتورهای مهم و تاٌثیرگذار بر اقتصاد دامپروری می­باشد، عوامل محیطی و سایر عوامل ژنتیکی دخیل در آن اثر بسیار مهمی بر زنده­مانی بره­ها دارد. مطالعات زیادی برای شناسائی فاکتورهای کلیدی مربوط به آسیب پذیری بره­ها قبل از شیرگیری انجام شده که نتایج به دست آمده متفاوت و شدیداً تحت تاثیر نژاد و سیستم پرورش گزارش شده است. مرگ و میر در اوایل زندگی حیوان عامل حذف غیر ارادی از گله می­باشد و بیش­تر بره­ها در 10 روز اول زندگی، زمانی که تغییرات محیطی برای مادر و بره شدید است می­میرند. هر گونه عملیات مدیریتی که موجب حفاظت و جلوگیری از گسترش بیماری در بین آن­ها شود باعث افزایش نرخ زنده­مانی بین تولد تا از شیرگیری می­شود [اسلمی نژاد و همکاران، 1390].

مرگ و میر بره­ها واقعه پیچیده­ای است که عوامل محیطی مانند شرایط آب و هوائی، تغذیه، مدیریت، بیماری­ها و عوامل عفونت زا، عوامل غیر ژنتیکی از جمله سال تولد، سن و وضعیت بدنی میش در زمان بره­زایی، نوع تولد، جنس تولد، وزن تولد بره و بالاخره ژنتیک خود بره بر آن تاٌثیر دارند [بحری بینا باج و همکاران، 1391]. در دهه اخیر کوشش­های زیادی جهت شناسائی عوامل مؤثر بر تلفات بره­ها انجام شده است، اما نتایج گزارش شده تحت تاٌثیر نژاد، سیستم تولید و مدل­های مورد استفاده جهت تجزیه متفاوت بوده است. زنده­مانی بره­ها می­تواند به عنوان یک صفت با توزیع دوجمله­ای (مرده یا زنده) مورد تجزیه قرار گیرد [وطن خواه و همکاران، 1391].

اگرچه وزن تولد به تنهایی بزرگ­ترین عامل تعیین کننده مرگ و میر بره­هاست، توجه مادر به بره می­تواند فشار ناشی از عوامل محیطی را به حداقل برساند. هر چند بروز بسنده رفتار مادرانه در سیستم جدید پرورش دام مشکل است، زیرا افزایش تعداد بره­ها در هر زایش مستلزم توان بیش­تر مادر در نگه­داری از نوزادان است. فهم بهتر شرایط محیطی و مدیریتی در دوران آبستنی و هنگام زایش می­تواند به کاهش از دست رفتن بره­ها در میش­های با باروری زیاد منجر شود. در کشورهایی که پرورش گوسفند بیش­تر به صورت سنتی و نیمه صنعتی صورت می­گیرد و برنامه­ی اصلاح نژاد مشخصی در مورد نژادهای بومی اتخاذ نشده است، تصور می­شود در صورت پیشرفت در زمینه­ انتخاب ژنتیکی و اجرای برنامه­های منجر به افزایش دوقلو یا چند قلوزایی و مطالعه­ی تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه و سیستم­های پیاده شده در این کشور­ها و سپس مطالعه روی رفتار مادرانه­ی نژادهای بومی و پیاده کردن سیستم متناسب با کشور، می­توان به بهبود زنده­مانی بره­ها دست یافت [Dwyer, 2008].

وراثت پذیری مستقیم میزان زنده­مانی بره­ها پایین و از صفر تا 11/0 در نژادهای مختلف گزارش شده است. به رغم اهمیت اقتصادی آن، میزان صفت زنده­مانی بره­ها در نژادهای مختلف گوسفند کم­تر مورد توجه بوده و در برنامه­های اصلاحی هم کم­تر وارد شده است. به منظور وارد نمودن این صفت در برنامه­های اصلاحی و بهبود ژنتیکی آن، شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر زنده­مانی و  برآورد پارامتر­های ژنتیکی آن نیاز می­باشد [سی سختی و همکاران، 1388].

1-5-2- خشکسالی هیدرولوژیک…………………………………….. 8

1-5-3- خشکسالی کشاورزی………………………………………. 9

1-5-4- خشکسالی اقتصادی………………………………………. 10

1-5-5- خشکسالی ادافیک…………………………………………. 11

1-5-6- تقسیم­بندی یویویج………………………………………….. 11

1-5-6-1- خشکسالی دائمی……………………………………….. 11

1-5-6-2- خشکسالی فصلی……………………………………….. 11

1-5-6-3- خشکسالی غیرقابل پیش­بینی…………………………. 11

1-5-6-4- خشکسالی نامرئی………………………………………. 12

1-6- پیش­بینی(پیش آگاهی)……………………………………….. 12

1-7- اثرات خشکسالی……………………………………………… 15

1-7-1- اثرات کشاورزی………………………………………………. 16

1-7-2- اثرات زیست محیطی……………………………………….. 16

1-7-3- اثرات اقتصادی……………………………………………….. 17

1-7-4- اثرات اجتماعی………………………………………………. 18

1-8- اهداف تحقیق…………………………………………………… 18

1-9- فرضیه‌های تحقیق………………………………………………. 19

1-10- ساختار پایان نامه…………………………………………….. 19

فصل دوم- بررسی منابع

2-1- مقدمه…………………………………………………………….. 22

2-2- خشكسالی………………………………………………………. 23

2-3- روش تحلیل داده­ های بارندگی………………………………… 24

2-4- معیارهای تعیین خشکی………………………………………. 26

2-5- آزمون­های تعیین همگنی……………………………………….. 27

2-6- تحلیل فراوانی منطقه ­ای……………………………………….. 28

2-6-1- تعیین مناطق همگن اولیه با استفاده از نمودار گشتاور خطی…28

2-6-2- گشتاورهای وزنی احتمال (گشتاورهای خطی) ……………29

2-6-3- تعیین تابع توزیع منطقه­ای………………………………….. 29

 

فصل سوم- ­مواد و روش­ها

3-1- مقدمه……………………………………………………………. 32

3-2- منطقه مورد مطالعه……………………………………………. 32

3-3- آزمون‌های همگنی…………………………………………….. 33

3-3-1- آزمون توالی………………………………………………….. 33

3-3-2- آزمون من- ویتنی……………………………………………. 34

3-4- آزمون تصادفی بودن……………………………………………. 34

3-5- آزمون روند……………………………………………………….. 36

3-6- شاخص­های خشکسالی هواشناسی و دوره بدون بارندگی…37

3-7- تحلیل فراوانی نقطه­ای روزهای بدون بارندگی و تحلیل ریسک خشکسالی…37

3-8- تحلیل فراوانی منطقه­ای………………………………………. 39

3-8-1- تعیین مناطق همگن اولیه با استفاده از نمودار گشتاورهای خطی…39

3-8-2- گشتاورهای وزنی احتمال………………………………….. 40

3-8-3- تعیین همگنی و ایستگاه‌های پرت با استفاده از ضریب ناجوری و همگنی….41

3-8-4- تعیین تابع توزیع منطقه ­ای………………………………… 42

فصل چهارم- نتایج و بحث

4-1- تحلیل آمار کیفی………………………………………………. 44

4-2- تحلیل همگنی و روند………………………………………….. 51

4-3- آزمون استقلال………………………………………………….. 60

4-4- تحلیل فراوانی منطقه ­ای………………………………………. 61

4-4-1- بررسی همگنی گروه­های استخراجی از آنالیز خوشه­ بندی…64

4-4-2- انتخاب بهترین تابع توزیع منطقه­ ای…………………………67

4-4-3- تحلیل فراوانی نقطه ­ای……………………………………… 69

4-5- تحلیل مکانی ویژگی­های حداکثر روزهای بدون بارش…………..83

4-5-1- تحلیل مکانی گشتاورهای خطی حداکثر روزهای بدون بارش…..83

4-5-2- تحلیل مکانی حداکثر روزهای بدون بارش در دوره بازگشت‌های مختلف….85

فصل پنجم- نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه ­گیری………………………………………………………. 92

این مطلب را هم بخوانید :

5-2- پیشنهادات……………………………………………………….. 94

منابع……………………………………………………………………… 97

چکیده:

در این تحقیق، تحلیل خشکسالی بر اساس روز­های بدون بارندگی صورت می­گیرد. تعداد 67 ایستگاه سینوپتیک دارای طول دوره آماری مناسب، با پراکنش یکنواخت در سطح کشور، انتخاب شدند. حداقل دوره آماری بارندگی روزانه در این تحقیق 17 سال و مربوط به ایستگاه سمنان و حداکثر طول دوره آماری 56 سال و مربوط به ایستگاه تبریز (و تعدادی از ایستگاه­های دیگر) می‌باشد. پس از مرتب کردن بارندگی روزانه در محیط EXCEL، دوره­های بدون بارش تعیین و تعداد روزهای بدون بارش در هر ایستگاه مشخص شد. در این مطالعه از برنامه FREQ در محیط MATLAB به منظور تحلیل فراوانی استفاده گردید. كشور در 8 منطقه همگن دسته­بندی و تحلیل منطقه­ای روزهای بدون باران انجام گرفت. نتایج نشان می­دهد که تغییرات و بزرگی دوره­های خشک در مناطق مختلف تغییر می­کند. به نحوی که دوره­های خشک، از سالی به سال دیگر در شمال غرب و جنوب شرق کشور ناپایدار و متغییر می­باشند. مناطق جنوبی (به خصوص استان­های حاشیه خلیج فارس و دریای عمان) و مناطق مرکزی نیز به عنوان حساس­ترین مناطق به لحاظ کاهش روزهای بارندگی و افزایش دوره­های بدون بارش در دوره بازگشت­های مختلف شناخته می­شوند.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

خشکسالی پدیده­ای اقلیمی است که به لحاظ آماری یک پدیده تصادفی محسوب می­شود و توسط شاخص­های متعددی مورد مطالعه قرار می­گیرد (نصری، 1387). خشکسالی معمولاً به عنوان دوره­ای از زمان که بارندگی به زیر آستانه متوسط می­رسد شناخته می­شود و معمولاً تعیین زمان شروع آن و تعاریف آن بسیار سخت و پیچیده است(امکی و همکاران، 1993). در اغلب منابع خشکسالی پدیده­ای طولانی مدت است که گاهی در دوره­های مرطوب نیز کشیده می­شود (ویلهایت و گلانتز، 1985).

تعاریف خشكی و خشكسالی با یكدیگر متفاوت هستند. برخلاف خشكی كه پدیدة دائمی اقلیمی است، خشكسالی در مناطق خشك و مرطوب رخ می‌دهد و حالتی طبیعی و نرمال از اقلیم می­باشد (چو و کارلیوتیس، 1970). قبل از پرداختن به بحث خشكسالی لازم است در مورد خشكی مطالبی بیان شود.

2-1- معیارهای تعیین خشكی

ضرایب تجربی و فرمول­های متفاوتی برای تعیین معیارهای خشكی ابداع شده است كه بر اساس پارامترهایی كه هر كدام از این روابط برای تعیین شاخص خشكی در نظر گرفته است، می­توان آن­ها را به 5 گروه تقسیم نمود (کاویانی، 1380):

– روابطی كه معرف رابطه بین بارش سالانه و مجموع دما برای یك سال و یا دوره­های مختلف در طول فصل گرم می­باشند.

– روابطی كه بر اساس رابطه بین بارش و تبخیر استوار هستند.

– روابطی كه به وابستگی بین بارش، دما و رطوبت نسبی اهمیت بیشتری داده‌اند.

– روابطی كه كسری اشباع( كمبود رطوبت) و كسری تبخیر را مد نظر قرار داده­اند.

– روابطی‌كه رابطه بین میزان آب و مجموع دما را‌ به عنوان ضریب خشكی در نظر می‌گیرند.

انتخاب صحیح یك ضریب اقلیمی برای مناطق مختلف جهان آسان نیست، زیرا كاربرد هر رابطه اقلیمی در منطقه­ای بهترین جواب را می­دهد كه با اقلیم محل ابداع روش، شباهت و نزدیكی بیشتری داشته باشد.

از طرف دیگر محدودیت عناصر اقلیمی قابل سنجش عاملی است كه كارائی برخی روابط را تحت تأثیر قرار می­هد.

براساس روش ارائه شده توسط یونسكو كه به شاخص بیوكلیماتیك خشكی معروف است و در آن P بارندگی سالانه و ET تبخیر و تعرق بالقوه است، مناطق خشك به چهار گروه تقسیم می‌شوند (کاویانی، 1380):

1- منطقه فرا خشك:

2- منطقه خشك :

3- منطقه نیمه خشك:

4- منطقه نیمه مرطوب :

3-1- علل خشکی

به طور كلی 5 عامل مهم باعث ایجاد خشكی می­شوند (کوک و همکاران، 1993).

– دور بودن از منبع رطوبتی (بری بودن)

– فرو رانش آنتی سیكلون­های جنب حاره‌ای دینامیك

– تأثیرات ارتفاعی

– جریان­های حاصل از آب سرد

– آلبیدو

4-1- علل خشکسالی

به‌طوركلی امروزه پذیرفته شده است كه خشكسالی­های شدید، حاصل تغییرات چرخش اتمسفری و بی‌نظمی­های آن است (کاویانی، 1364). جابجائی رودبادها (جت استریم­ها) از مكان خود، رگبارهای باران‌زا را از برخی مناطق دور و به برخی دیگر نزدیك می­كند. به این معنی كه بی‌نظمی‌های اقلیمی در فواصل بسیار دور بر هم تأثیر می­گذارند.

تحقیقات مختلف، تأثیر متقابل اتمسفر و اقیانوس­ها در مقیاس وسیع را ثابت كرده است (کاویانی، 1364 و چنگنان، 2000). این موضوع اهمیت بی نظمی دمای سطح دریا را ثابت می­كند، چرا كه مشخص شده است این مسئله جریان گرما و رطوبت را در سطح تماس اتمسفر و اقیانوس تحت تأثیر قرار می­دهد. این تغییر در جریان گرما و رطوبت دارای الگوئی است كه به چرخه نوسان جنوبی النینو معروف است. واژه­های النینو و لانینا دو حد این چرخه هستند و شرایط كاملاً متفاوتی را در نقاط مختلف زمین بوجود می­آورند.

5-1- تعاریف انواع خشكسالی

خشکسالی مخرب­ترین پدیده اقلیمی است که به سختی می­توان تغییرات زمانی و فضایی آن را به راحتی تعیین کرد. با توجه به تعاریف مختلف از خشکسالی و انواع آن، ارائه یک مدل پیش بینی به منظور ایجاد یک سیستم پایش و پیش بینی خشکسالی غیر ممکن است. به عنوان مثال خشکسالی هواشناسی که به عنوان اولین نشانه­های خشکسالی شناخته می­شود ممکن است در یک زمان بخصوص مورد توجه قرار گیرد اما تأثیرات آن در سایر منابع آب مانند دبی جریان (خشکسالی هیدرولوژیک) قابل مشاهده نباشد. از طرف دیگر کشاورزان یک منطقه با مشکل کمبود رطوبت خاک (خشکسالی کشاورزی) مواجه نباشند. اما پس از مدتی و عادی شدن وضعیت ریزش­های جوی، شاهد کاهش دبی جریان یا رطوبت خاک باشیم. شکل 1-1 متغیرهای هیدرولوژیکی یک منطقه که تحت تأثیر خشکسالی قرار می­گیرند نشان می­دهند. شکل 1-2 نیز تغییرات زمانی تأثیر خشکسالی بر متغیرهای هیدرولوژیک را نشان می­دهد.

توسعه سیستم­های پایش خشکسالی مبتنی بر جمع آوری اطلاعات در بازه­های زمانی مختلف نظیر بارندگی و دبی جریان ساعتی، روزانه، ماهانه و سالانه و استفاده از مدل­های مختلف آماری و سینوپتیک مانند سری­های زمانی و پایش تغییرات جوی به ویژه متغیرهای اتمسفری (ENSO) است.

از دیدگاه دیگر، برآورد احتمال وقوع یک پدیده در یک دوره زمانی مشخص به منظور برآورد احتمال شکست یک برنامه از مواردی است که به برنامه­ریزان امکان پیش آگاهی در مورد پدید­های حدی مانند سیل و خشکسالی می­دهد. استفاده از روش­های آماری در صورت وجود اطلاعات کافی و بهره­گیری از شبکه جمع آوری دقیق پارامتر­های اقلیمی و هیدرولوژی نظیر رطوبت خاک دارد. ضمن این که تعیین آستانه­های سیل و خشکسالی در این بخش مهم است که نیاز به اطلاعات بسیار بلند مدت و منظم از سری­های هیدرولوژیک و سری­های پاسخ مانند رطوبت خاک، محصولات کشاورزی و مسائل اقتصادی و اجتماعی است.

چون خشکسالی برخلاف سایر بلایای طبیعی کمتر منجر به خسارات ساختاری می‌شود، کمک‌رسانی در هنگام وقوع این پدیده در مقایسه با سایر پدیده‌ها مثل سیل پیچیده­تر و مشکل­تر می‌‌باشد. ایران علی رغم

1-5-1- تعریف مدیریت…………………………………………………………………………….. 19

2-5-1- تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………. 19

3-5-1- تعریف استراتژی………………………………………………………………………….. 19

4-5-1- مدیریت استراتژیک……………………………………………………………………….. 20

5-5-1- تعریف محیط خارجی…………………………………………………………………….. 20

6-5-1- تعریف محیط داخلی……………………………………………………………………… 21

6-1- مدیریت علمی………………………………………………………………………………. 21

1-6-1- مفهوم علم مدیریت……………………………………………………………………… 22

2-6-1- مفهوم مدیریت بوروکراسی……………………………………………………………… 22

3-6-1- مفهوم مدیریت مبتنی بر روابط انسانی………………………………………………… 22

4-6-1- مفهوم مدیریت رفتار سازمان……………………………………………………………… 23

5-6-1- مفهوم مدیریت سیستمی………………………………………………………………. 23

6-6-1- مفهوم مدیریت اقتضایی………………………………………………………………… 23

8-6-1- مفهوم مدیریت تغییرات استراتژی……………………………………………………… 23

9-6-1- مفاهیم استراتژی های مدیریت تغییر تحول آفرین……………………………………. 24

7-1- مفهوم تفکر استراتژیک…………………………………………………………………… 25

1-7-1- مفهوم جدید استراتژی…………………………………………………………………. 25

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

1-2- مقدمه……………………………………………………………………………………….. 28

2-2- مدیریت استراتژیک………………………………………………………………………….. 29

1-2-2- اهداف مدیریت ارشد در مدیریت استراتژیک………………………………………….. 29

2-2-2- مدیریت خوب ……………………………………………………………………………. 30

3-2-2- مزایای مدیریت استراتژیک………………………………………………………………. 32

4-2-2- الگوی مدیریت عملکرد در سازمانهای تحقیق و توسعه ……………………………… 34

3-2- برنامه ریزی استراتژیک ……………………………………………………………………. 35

1-3-2- تفاوت تفکر و برنامه ریزی استراتژیک ………………………………………………….. 35

2-3-2- تفاوت برنامه ریزی استراتژیک بین سازمانهای بزرگ و کوچک ……………………….. 36

3-3-2- مدل برنامه ریزی استراتژیک پایه ای …………………………………………………….. 27

 

4-3-2- برنامه ریزی استراتژیک برای سازمان های کوچک ………………………………………. 38

5-3-2- معمول ترین برنامه ریزی استراتژیک……………………………………………………. 38

4-2- تفکر استراتژیک…………………………………………………………………………………. 39

1-4-2- تجزیه و تحلیل محیطی ………………………………………………………………….. 41

2-4-2- پایه گذاری و جهت گیری سازمانی……………………………………………………. 42

3-4-2- هدف گذاری ……………………………………………………………………………….. 42

5-2- تعیین و تدوین استراتژی ………………………………………………………………….. 44

1-5-2- عوامل موثر در مرحله تدوین استراتژی…………………………………………………… 45

2-5-2- الگوی مدیریت تغییرات استراتژی……………………………………………………….. 46

3-5-2- الگوی مدیریت تحول کاریزماتیک………………………………………………………….. 46

4-5-2- الگوی مدیریت تغییرات تحول آرانه………………………………………………………… 46

5-5-2- الگوی رهبری تعغییرات استراتژیک………………………………………………………… 47

6-5-2- استراتژی های مدیریت تغییر تحول آفرین………………………………………………. 47

6-2- سیاست گذاری استراتژیک…………………………………………………………………. 48

1-6-2- انحصار چند جانبه و سیاست استراتژیک……………………………………………….. 48

7-2- بستر سازی و اجرای استراتژی ها………………………………………………………….. 50

1-7-2- مهارت تعامل………………………………………………………………………………… 50

2-7-2- مهارت تخصیص……………………………………………………………………………. 51

3-7-2- مهارت نظارت…………………………………………………………………………….. 51

4-7-2- مهارت های سازمانده…………………………………………………………………….. 51

8-2- کنترل استراتژی………………………………………………………………………………. 52

1-8-2- بخش های ساختار تحلیلی استراتژی ……………………………………………….. 53

2-8-2- تحلیل گلوگاه …………………………………………………………………………….. 53

فصل سوم: مواد و روشها

1-3- منطقه مورد مطالعه …………………………………………………………………………. 55

2-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………………… 55

1-2-3- دهکده دامداران زاهدان…………………………………………………………………… 56

2-2-3- دهکده دامداران خاش ……………………………………………………………………. 56

این مطلب را هم بخوانید :

3-2-3- دهکده دامداران سیستان……………………………………………………………….. 57

3-3- چگونگی جمع آوری اطلاعات  ………………………………………………………………. 57

1-3-3- جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه ……………………………………………… 57

4-3- روش انجام تحقیق…………………………………………………………………………… 58

1-4-3- بررسی عوامل داخلی………………………………………………………………….. 59

2-4-3- ماتریس اولویت عوامل داخلی …………………………………………………………… 59

3-4-3- بررسی عوامل خارجی……………………………………………………………………. 60

4-4-3- ماتریس اولویت عوامل خارجی ………………………………………………………….. 60

5-3- اراِئه راهبردها و راهکارهای توسعه دامداریها………………………………………………. 61

1-5-3- استراتژیهای so………………………………………………………………………….

2-5-3– استراتژیهای wo………………………………………………………………………..

3-5-3- استراتژیهای st…………………………………………………………………………

4-5-3- استراتژیهای wt…………………………………………………………………………

فصل چهارم: نتایج و بحث

1-4- تجزیه و تحلیل ………………………………………………………………………………. 54

1-1-4- عوامل داخلی موثر بر دامداری ها در ناحیه مطالعه شده …………………………… 54

2-1-4- عوامل خارجی موثر بر دامداری ها در ناحیه مطالعه …………………………………. 56

2-4- تحلیل نقاط قوت،ضعف،فرصت ها و تهدید ها …………………………………………….. 57

1-2-4- تحلیل نقاط قوت از دیدگاه مسئولان ………………………………………………….. 61

2-2-4- تحلیل نقاط ضعف از دیدگاه مسئولان …………………………………………………. 63

3-2-4- تحلیل نقاط فرصت از دیدگاه مسئولان ……………………………………………….. 64

4-2-4- تحلیل نقاط تهدید از دیدگاه مسئولان ……………………………………………….. 65

5-2-4- تحلیل نقاط قوت از دیدگاه دامداران ……………………………………………………. 66

6-2-4- تحلیل نقاط ضعف از دیدگاه دامداران ………………………………………………….. 68

7-2-4- تحلیل نقاط فرصت از دیدگاه دامداران …………………………………………………. 68

8-2-4- تحلیل نقاط تهدید از دیدگاه دامداران …………………………………………………. 70

9-2-4- تحلیل نقاط قوت از دیدگاه فارغ التحصیلان …………………………………………… 71

10-2-4- تحلیل نقاط ضعف از دیدگاه فارغ التحصیلان………………………………………… 72

11-2-4- تحلیل نقاط فرصت از دیدگاه فارغ التحصیلان……………………………………….. 73

12-2-4- تحلیل نقاط تهدید از دیدگاه فارغ التحصیلان………………………………………… 74

3-4- اولویت بندی نهایی…………………………………………………………………………. 74

4-4- ارائه راهبردهای و راهکارهای توسعه دامداری ها ………………………………………. 76

1-3-4- راهبرد های رقابتی/تهاجمی SO……………………………………………………..

2-3-4- راهبرد های تنوع ST……………………………………………………………………

3-3-4- راهبرد های بازنگری WO………………………………………………………………

4-3-4- راهبرد های تدافعی WT……………………………………………………………….

5-4- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………. 81

6-4- پیشنهادات………………………………………………………………………………….. 83

7-4- فهرست منابع………………………………………………………………………………. 85

چکیده:

مدیریت استراتژیک به عنوان یک سیستم سیاست گذاری وتدوین برنامه های کلان و خرد در سطوح مناطق نقش مهمی در کاهش نابرابری اقتصادی و اجتماعی و ارتقاء وضعیت توسعه دارد و اگر به درستی تهیه و تدوین گردد، منجر به انتخاب استراتژی هایی می شود که در صورت اجراء صحیح و به موقع، تعالی و پیشتازی منطقه و کشور را به ارمغان می آورد. دامداری و اقتصاد دامداری در حال حاضر، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان و زندگی روزمره مردم است. افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز از صنعت دامداری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند. در این راستا دامداری نیز بخش مهمی از صنعت کشاورزی می تواند با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیت های دامداری ها، نقش موثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی برعهده داشته باشد، از این رو در اینجا سوال این است که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه دامداری کدام است؟ چه راهبردها و راهکارهایی جهت توسعه دامداری هایی که منجر به توسعه این مناطق و توسعه ملی بشود، وجود دارد؟ به این منظور   پایان نامه حاضر با استفاده از روش پیمایشی، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها با استفاده از روش SWOT به ارائه راهبردها در جهت توسعه دامداری ها در  منطقه     سیستان و بلوچستان پرداخته است. تجزیه و تحلیل های تجربی در منطقه مطالعه شده نشان می دهد که آستانه آسیب پذیری این نقاط بسیار بالاست و نیازمند بازنگری و ارائه سیاست های مناسب در جهت رفع محدودیت ها و استفاده از مزیت های نسبی موجود می باشد.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

توسعه دارای سطوح و شرایط به خصوصی است که از اصلی ترین شرایط آن تصمیم گیری منطقی و عقلانی در راستای رسیدن به اهداف می باشد. قاعدتاً الگوی مدیریت تصمیم گیری بایستی مبتنی بر تدوین راهبردهای منطقی و صحیح باشد تا بتوان به توسعه رسید. از لحاظ مفهومی مدیریت استراتژیك با تحول در تئوری‌های مدیریت همگامی دارد. مكاتب كلاسیك رفتاری و كمی مدیریت بر جنبه‌هایی از سازمان و عملكرد آن تأكید می‌كردند كه توسط مدیریت قابل كنترل بود. مسایلی از قبیل برنامه‌ریزی تولید، رفتار زیردستان، بهبود محیط كار، نقش گروههای غیررسمی در بازدهی كار، مدل‌های كمی تصمیم‌گیری و غیره. لیكن هرگز فضای سیاسی جامعه، احساس افراد و نهادهای خارج از سازمان، مسأله اصلی آنها نبود، چرا كه محیط از ثباتی نسبی برخوردار بوده و چنین نیازی هم احساس نمی شد. به تدریج با رشد مستمر اقتصادی، اوضاع قابل اطمینان محیطی از میان رفت و تغییرات و حوادث شتابنده ای در جهان اتفاق افتاد. لذا تغییرات و دگرگونی های سریع و پیچیده‌ جامعه و تأثیر آن بر رشد و توسعه‌  موجب شد كه مدیران توجه خود را به محیط سیستم ها معطوف گردانند و مفاهیمی مانند سیستم، اقتصاد، برنامه‌ریزی بلند مدت، استراتژی و فرآیند تصمیم گیری استراتژیك مورد توجه صاحب‌نظران مدیریت قرار گیرد. این مفاهیم و نظریات پاسخ علم مدیریت به دگرگونی و تغییرات وسیع اقتصادی واجتماعی بود. توجه به محیط، آگاهی از تاثیر متغیرهای محیطی و ارائه‌ چشم اندازی از فعالیت آینده برای سیستم ‌ها، لزوم آمادگی برای برخورد با تغییرات مداوم را توجیه می كند. وجود عدم قطعیت های[1] محیطی در مسائل سیستمی به لحاظ مبهم بودن و طبیعت احتمالی رخدادهای آتی و آمادگی آنها جهت تغییر، برخوردی متفاوت با تغییر، نوع تصمیمات‌، عوامل جدید مؤثر بر تصمیم‌گیری و قطعیت در مورد تغییرات آینده، توجه به استفاده از مدل مدیریت استراتژیك را افزون تر می كند.

یکی از اصلی ترین مدل های مطرح در مدیریت استراتژی همان مدل هاروارد است. مدل مدیریت استراتژیک یا همان مدل هاروارد که از دهه 1920 تاکنون در مدرسه بازرگانی ‌هاروارد تدریس می‌شود الهام بخش اکثر مدل‌های تدوین استراتژی در بخش‌های مختلف اقتصادی، خدماتی، دولتی و غیرانتفاعی به حساب می‌آید (هدایتی،1381). هدف اساسی این مدل ایجاد ارتباط بین سازمان و محیط آن برای دستیابی به بهترین گزینه‌های استراتژی است. آنچه در مدل هاروارد در درجه اول اهمیت قرار می‌گیرد. توجه به توانمندی‌ها و ضعف‌های داخلی سیستم و فرصت‌ها و تهدیدهای موثر بر آن است (هدایتی، 1381). به عقیده صاحب نظران، مدل هاروارد کاربردی فراتر از سطح شرکت‌ها داشته و در قلمرو کلیه بخش‌های خصوصی، دولتی و غیر انتفاعی نیز امکان بکارگیری دارد. سنجش فرصت‌ها، توانمندی ‌ها، ضعف‌ها و تهدیدها که بعدها به تحلیل SWOT معروف شد نقطه اصلی و محور مدل هاروارد است. تاکید بر فرصت ها و قوت‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل دستیابی به استراتژی موثر که به رفع کاستی‌ها و حداقل رساندن تهدیدها می‌انجامد مهم‌ترین جنبه مثبت این مدل است. در واقع تمام مدل‌های تدوین استراتژی که طی چند دهه گذشته ارائه شده‌اند خود را نیازمند استفاده از مدل هاروارد دانسته‌اند (نمودار 1).

نقش های مختلف مدیریت از قبیل محرک تولید و خدمت، هدایت گری و برنامه ریزی، هماهنگ کنندگی، ناظر و ارزیاب، ابداع گر و خلاق از جمله مواردی است که در تحلیل مدیریت توسعه راهبردی مد نظر قرار می گیرد .(Crittenden, 1997; Anonymous, 2006, 2009) این امور با توجه به دخالت دولت در برنامه ریزی و مدیریت واحدهای تولیدی دام و طیور نقش مهمی دارد. بخصوص در مناطق مرزی و حاشیه ای کشور، آمیختگی مدیریت دولتی و اجرای امور توسط بخش خصوصی، الگوی خاصی را از سیستم اداره واحدهای تولیدی دام در منطقه سیستان به عنوان یک نمونه کشوری فراهم نموده است که دارای شرایط خاص خود است. در این سیستم آشفتگی اقدامات و تصمیمات، .نبود یک طرح جامع و برنامه ای و بسیاری از عوامل دیگر زمینه هدر رفتن سرمایه های ملی را فراهم نموده است.

[2]. سبزی‌ها نسبت به شوری خاک بسیار حساس می­باشند و هر چه خاک شورتر باشد ریشه گیاهان آب موردنیاز خود را با سختی بیشتری جذب می­کند. اهمیت این موضوع در شرایط آب و هوایی گرم و خشک نسبت به شرایط مرطوب به‌مراتب بیشتر است. درجه حساست سبزی‌ها نسبت به شوری خاک بسیار متفاوت است. حساس‌ترین سبزی‌ها به شوری خاک کرفس و تربچه و مقاوم‌ترین آن‌ها اسفناج و چغندر می­باشند. گیاه خیار جزو سبزی‌های نیمه حساس به شوری است [8]. سبزی­ها با داشتن موادی از قبیل ویتامین، املاح معدنی، مواد سلولزی، اسیدهای آلی، روغن‌های فرار و مواد ضد باکتریایی جایگاه ویژه­ای ازنظر ارزش غذایی دارند [3]. خیار به‌عنوان یکی از سبزهای پرمصرف، حدود 96 تا 97 درصد آن آب است که به علت وفور ویتامین، املاح معدنی و اسیدهای آلی در تغذیه از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ازنظر اقتصادی خیار در بین سبزی­های مهم، مقام چهارم را بعد از گوجه‌فرنگی، کلم پیچ و پیاز دارا است [3].

با گسترش روزافزون اراضی شور و هزینه‌های سنگین اصلاح این اراضی و نهایتاً غیرقابل کشت شدن آن‌ها و با توجه به حساسیت خیار به شوری، شناسایی ارقام مت

این مطلب را هم بخوانید :

حمل به شوری در خیار از اهمیت ویژه‌ای

1-5- فرضیه­ های پژوهش…………………………………………………………. 5

1-6 روش تحقیق………………………………………………………………….. 5

1-7- جامعه آماری………………………………………………………………… 6

1-8- نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………….. 6

1-9- قلمرو مکانی و زمانی پژوهش…………………………………………….. 6

فصل دوم: ادبیات و پیشینه­ تحقیق

2-1 مقدمه………………………………………………………………………… 9

2-2 ادبیات تحقیق………………………………………………………………… 9

2-2-1- مفهوم و ماهیت توسعه ی روستایی………………………………….. 9

2-2-2- توسعه پایدارچیست؟………………………………………………….. 10

2-2-3- تعاریف توسعة پایدار روستایی………………………………………… 11

2-2-4- اهداف توسعة پایدار……………………………………………………. 12

2-2-5- روند شکل­گیری و برخی از تعاریف مفهوم توسعة پایدار روستایی….12

2-2-6- مؤلفه های توسعة پایدار روستایی…………………………………… 13

2-2-7- ضرورت تأکید بر توسعة پایدار روستایی در جامعة روستایی ایران…..14

2-2-8- اهمیت و ضرورت توسعهی روستایی در ایران………………………. 17

2-2-9- ویژگی‌های جامعه روستایی ایران……………………………………. 19

2-2-10- توسعه روستایی…………………………………………………….. 20

2-2-11- چالش های توسعه روستا………………………………………….. 21

2-2-12- استراتژی‌های توسعه روستایی……………………………………..21

2-2-12-1- رویکردهای فیزیکی-کالبدی…………………………………………21

2-2-12-2- رویکردهای اقتصادی………………………………………………. 22

2-2-12-3- رویکرد های اجتماعی-فرهنگی…………………………………..22

2-2-12-4- رویکرد های فضایی، منطقه‌ای و ناحیه‌ای………………………. 22

2-2-13- مفاهیم و اهداف توسعه روستایی…………………………………. 23

2-2-14- نقش توسعه ی روستایی در خدمت رسانی و کاهش فقر در کشور (اقدامات و تجارب)…25

2-2-15- اصول توسعه روستایی…………………………………………….. 30

2-2-16- ظهور کشاورزی پایدار…………………………………………………32

 

2-2-17- کشاورزی پایدار چیست؟……………………………………………33

2-2-18- کشاورزی ارگانیک و توسعه پایدار روستایی…………………….. 35

2-2-19- مفهوم و تعریف کشاورزی ارگانیک………………………………… 36

2-2-19-1- ویژگی های کشاورزی ارگانیک…………………………………. 37

2-2-20- زراعت ارگانیک و دانش بومی……………………………………… 37

2-2-21- کشاورزی ارگانیک و توسعه پایدار روستایی……………………… 38

2-2-22- مفهوم كارآفرینی كشاورزی……………………………………….. 38

2-3- مطالعات تجربی………………………………………………………….41

2-3-1 مطالعات تجربی داخل کشور………………………………………… 41

2-3-2 تحقیقات تجربی خارج کشور……………………………………….. 43

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………………………………………… 46

3-2- روش پژوهش…………………………………………………………… 46

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………. 46

3-4- نمونه گیری و شیوه نمونه گیری…………………………………….. 46

3-5- روش و ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………… 47

3-6-  روایی و پایایی پرسشنامه………………………………………….. 48

3-6-1-  روایی پرسشنامه………………………………………………….. 48

3-6-2- پایایی آزمون……………………………………………………….. 48

3-7- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………. 49

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ­ها

4-1- مقدمه…………………………………………………………………. 51

4-1-1- محاسبه حجم نمونه ………………………………………………. 51

4-2-  فرض های پژوهشی مربوط به پرسشنامه ……………………….. 52

4-3- بخش اول: آمار توصیفی………………………………………………. 53

4-3-1- آمار توصیفی سوالات پرسشنامه…………………………………. 53

4-3-2- توصیف متغیرهای پژوهش  …………………………………………. 57

4-4- آمار استنباطی………………………………………………………….. 62

این مطلب را هم بخوانید :

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1- یافته های پژوهش……………………………………………………… 70

5-2- پیشنهادها ……………………………………………………………….71

منابع و مأخذ…………………………………………………………………. 73

پیوست……………………………………………………………………….. 80

چکیده:

یکی از برنامه­هایی که می تواند در توسعه روستایی نقش به سزایی داشته باشد تلاش در جهت کشاورزی پایدار است یعنی استفاده بهینه از منابع و تلاش برای حفظ آن در نسلهای آینده. عمومی­ترین تعریف کشاورزی پایدار آن است که کلیه جنبه های اقتصادی – اجتماعی و اکولوژیکی را در خود جای داده است. هدف از این پژوهش توسعه روستایی با تاکید بر پایداری کشاورزی است. محدوده مكانی این تحقیق شهرستان بهشهر و محدوده زمانی آن دوره 92-1391 است. جامعه آماری پژوهش 2545 نفر از سرپرست خانوار کشاورزان می باشند که با توجه به حجم جامعه از طریق فرمول کوکران نمونه آماری پژوهش به تعداد 331 نفر انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه گردآوری شده است و داده ها با نرم افزار spss تجزیه وتحلیل شدند. نتیجه پژوهش نشان داد که بین عوامل اقتصادی و مدیریتی و طبیعی با پایداری کشاورزی ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین طبق آزمون کروسکال والیس بین متغیر پایداری کشاورزی در سطوح مختلف ناحیه اقامتی تفاوت معناداری وجود ندارد.آزمون فریدمن نشان می­دهد متغیر پایداری و توسعه بیشترین بعد تاثیر گذار در بین ابعاد پایداری کشاورزی می باشد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

توسعه کشاورزی در بعد محیطی از طریق فعال ساختن اقتصاد روستایی،گذشته از این که فضایی فعال برای زندگی ایجاد می­کند، زمینه استفاده مناسب و بهینه از منابع محیطی روستا را نیز فراهم آورده و به روستا چشم اندازی مفرح و زیبا می­بخشد. توسعه کشاورزی با ایجاد چنین فضای مناسبی نه تنها موجب جلوگیری از مهاجرت های روستایی می شود، بلکه همچنین به دلیل تاثیری که در جلوگیری از تخلیه روستا و به تبع آن تقویت نقش روستا در جلوگیری از پیشروی بیابان دارد، نقش ارزنده ای را در ابعاد زیست محیطی نیز ایفا می­کند. در بعد اجتماعی کشاورزان عامل تعیین کننده در حفظ انسجام اجتماعی و تقویت ساختار اجتماعی– فرهنگی روستا است.کشاورزی بزرگترین و مهم­ترین پارا متر برای ثبات و امنیت سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی در روستا بشمار می رود.کشاورزی مهم­ترین مشارکت را در ایجاد تعاون و همکاری در روستا، ایجاد عدالت اجتماعی و ارتباط سالم اجتماعی و جلوگیری از معضلاتی چون اعتیاد و غیره داشته و همه این موارد هنگامی محقق است که کشاورزی رو به توسعه و پویا وجود داشته باشد. توسعه کشاورزی می­تواند زمینه­های جذب امکانات و خدمات را در روستا فراهم آورده و عامل مهمی درجلوگیری از بیکاری و پیامد های منفی و معضلات ناشی از آن باشد. در بعد اقتصادی، می توان گفت کشاورزی همان اقتصاد روستا است. کشاورزی بخشی از روستا است که بدون توجه به آن هیچ تلاش توسعه ای در روستا جواب نخواهد داد.(نوری ،1383). از طریق توسعه کشاورزی محیط اقتصادی روستا فعال و با نشاط می­شود. توسعه کشاورزی موجب استفاده مناسب­تر از منابع لایزال الهی و افزایش تولید مواد غذایی می­شود. همچنین به جهت تاثیری که در بالا رفتن در آمد اقتصادی، ایجاد مازاد تولید و آزاد شدن نیروی انسانی دارد، می تواند زمینه بسیار مناسبی برای توسعه فعالیت­های جنبی کشاورزی و حتی فعالیتهای جدید تولیدی و اقتصادی کشاورزی و غیر کشاورزی در سطح محلی و منطقه ای شود. توسعه کشاورزی می تواند موجب بالارفتن استاندارد های زندگی شود و سهم اساسی در رفع فقر و نابرابری روستایی داشته باشد، زیرا فقر یک پدیده روستایی است و روستاییان فقیر به کشاورزی وابسته اند، بنابراین رشد کشاورزی اساس کاهش پایدار فقرروستایی را تشکیل می­دهد. (رضوی،1369).

2-1- بیان مسأله

موجودیت و بقای روستا در گرو شکوفایی و پایداری تمامی مولفه ها و سازوکارهای توسعه آن است اقتصاد روستا به عنوان یکی از وجوه بسیار اساسی موجودیت روستا از دیرباز با کشاورزی و فعالیت های زراعی عجین بوده است کشاورزی گرچه در دهه­های اخیر در توسعه ای جهان دستخوش تحولاتی شده  است. لکن بر قوام و استحکام خود به ویژه در کشورهای در حال توسعه باقی است به طوری که بخش روستایی کانون استقرار سهم چشمگیری از جمعیت و نیروی فعال کشور است. ضمن اینکه در مقابل ، به عنوان منبع اصلی تامین درآمد و ایجاد اشتغال اهمیت اساسی در حیات و توسعه روستایی دارد. این مسئله موجب شده تا مهم­ترین مبحث در زمینه کشاورزی و روستا، نقش و وظیفه­ی کشاورزی به عنوان فعالیت اقتصادی روستایی باشد. توسعه روستایی به طور کلی به عنوان راهبردی برای بهبود زندگی اجتماعی – اقتصادی مردم فقیر روستایی در نظر گرفته شده همچنین انتشار منافع توسعه در بین فقیرترین افراد نواحی روستایی یا به عبارت دیگر کشاورزان کوچک اجازه داران افراد فاقد زمین و دیگر گروه های محروم است (بانک جهانی، 1992). یکی از برنامه­هایی که می­تواند در توسعه روستایی نقش به سزایی داشته باشد تلاش در جهت کشاورزی پایدار است یعنی استفاده بهینه از منابع برای حفظ آن در نسل­های آینده. عمومی­ترین تعریف کشاورزی پایدار آن است که کلیه جنبه های اقتصادی – اجتماعی و اکولوژیکی را در خود جای داده است . مفهوم کنونی کشاورزی پایدار از سال 1987 رایج شده که پیش از آن یعنی در دهه 1940 مترادف با اصلاحاتی چون کشاورزی ارگانیک طبیعی، اکولوژیک، بیولوژیک و کم نهاد بوده است (باتملی ترور،1382)، امروزه در مقیاس جهانی سازمان­ها – اتحادیه­ها و جوامع متعدد در ارتباط با این نوع کشاورزی شکل گرفته اند و قالب مفهوم کشاورزی جایگزین فعالیت می­کنند بدون شک از تعاریف کشاورزی پایدار می­توان استنباط کرد که توسعه روستایی و پایداری کشاورزی ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با هم داشته اند و بر هم اثر دارند. اگرچه در بسیاری از کشورهای جهان سوم از جمله ایران به این دو مقوله توجه چندانی نشده است، اما می­توان اذعان داشت که توسعه روستایی به ویژه مبتنی بر پایداری کشاورزی دور از دسترس نمی­باشد و می­توانیم اهداف اقتصادی چون بالا رفتن راندمان تولید، افزایش درآمد اقتصادی ناحیه، اهداف اجتماعی نظیر فقر و بالا بودن استانداردهای سواد جامعه عمل بپوشانند.

3-1- اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت کشاورزی برای روستا موجب شده تا بسیاری از متخصصین توسعه، کشاورزی را به عنوان استراتژی و راهبرد اصلی توسعه روستایی تلقی کنند. مهمترین و اساسی­ترین مبحث در زمینه ارتباط کشاورزی و روستا نقش و وظیفه کشاورزی به عنوان فعالیت اقتصادی اصلی و عمده روستایی است. کشاورزی از این رو همواره سهم اساسی در حیات روستایی داشته است. این وضعیت بخصوص در کشورهای جهان در حال توسعه از اهمیت و شفافیت بیشتری برخوردار است.مولت معتقد است که این واقعیت زمینه ساز و موجد تعهد و سهم فراوانی برای کشاورزی در توسعه روستایی است