1-7- تعاریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی…………………………………… 11

1-7-1- سازمان یادگیرنده………………………………………………………………… 11

1-7-2- یادگیری سازمانی…………………………………………………………………… 12

1-7-3- تحول سازمانی………………………………………………………………………….. 12

1-7-4- توانمند سازی………………………………………………………………………….. 12

1-7-5- مدیریت دانش…………………………………………………………………………….. 13

1-7-6- فن آوری………………………………………………………………………………………. 13

1-8- مدل تحلیلی تحقیق……………………………………………………………………… 14

1-8-1- یادگیری………………………………………………………………………………………. 14

1-8-2- سازمان…………………………………………………………………………………………. 14

1-8-3- افراد……………………………………………………………………………………………. 15

1-8-4- دانش……………………………………………………………………………………………… 15

1-8-5- فن آوری………………………………………………………………………………………. 15

1-9- فرضیه‏ های تحقیق……………………………………………………………………….. 15

1-9-1- فرضیه اصلی:…………………………………………………………………………….. 15

1-9-2- فرضیه های فرعی:…………………………………………………………………… 15

1-10- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………….. 16

1-10-1- اهداف علمی…………………………………………………………………………….. 16

1-10-2- اهداف کاربردی این تحقیق……………………………………………… 16

1-10-3- جنبه نوآوری و جدید بودن در تحقیق چیست…………… 16

1-11- نوع روش تحقیق………………………………………………………………………….. 17

1-12- روش گردآوری اطلاعات………………………………………………………………. 17

1-12-1- مطالعه اسناد و مدارک و داده های آرشیوی شامل 17

1-12-2- روش میدانی…………………………………………………………………………….. 18

1-12-2-1- پرسش نامه…………………………………………………………………………… 18

1-13- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………….. 18

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 21

2-2- مفهوم یادگیری سازمانی…………………………………………………………. 21

 

2-3- سازمان یادگیرنده……………………………………………………………………… 22

2-4- تفاوت یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده…………… 25

2-5- تفاوت های سازمان سنتی و سازمان یادگیرنده…………… 26

2-6- دیدگاه های مطرح در خصوص سازمان یادگیرنده…………… 29

2-7- انواع مدل های سازمان یادگیرنده…………………………………… 30

2-7-1- مدل پیتر سنگه………………………………………………………………………… 30

2-7-2- ‌مدل گاروین……………………………………………………………………………….. 32

2-7-3- دیدگاه تلفیقی واتکینز و مارسیک (Watkins and Marsick) 34

2-7-4- مدل مارکوارت……………………………………………………………………….. 34

2-8- یادگیری…………………………………………………………………………………………… 35

2-8-1- سطوح یادگیری………………………………………………………………………….. 36

2-8-1-1- سطوح فردی…………………………………………………………………………….. 36

2-8-1-2-‌ یادگیری گروهی یا تیمی……………………………………………….. 38

2-8-1-3- یادگیری سازمانی………………………………………………………………. 39

2-8-2- انواع یادگیری………………………………………………………………………… 39

2-8-2-1- انوع یادگیری از دیدگاه فایول و لایلز……………… 39

2-8-2-2- انواع یادگیری از دیدگاه ارجریس و شون…………… 41

2-8-2-3- انواع یادگیری از دیدگاه مایکل مارکوارت………. 42

2-8-2-3-1- یادگیری انطباقی………………………………………………………….. 42

2-8-2-3-2- یادگیری پیش گیرانه………………………………………………….. 44

2-8-3-3-3- یادگیری عملی…………………………………………………………………. 45

2-8-3-4- انواع یادگیری از دیدگاه شاین (1993)………………. 45

2-8-3-4-1- یادگیری مهارت و عادت……………………………………………… 45

2-8-3-4-2-‌ شرطی سازی احساسی و اضطراب اکتسابی……………… 46

2-8-3-4-3- کسب دانش…………………………………………………………………………… 46

2-9- تحول سازمانی……………………………………………………………………………….. 46

2-9-1- چشم انداز………………………………………………………………………………….. 47

2-9-2- فرهنگ……………………………………………………………………………………………. 48

این مطلب را هم بخوانید :

2-9-3- استراتژی……………………………………………………………………………………. 49

2-9-4- ساختار…………………………………………………………………………………………. 52

2-10- افراد……………………………………………………………………………………………… 53

2-10-1- مدیران و رهبران…………………………………………………………………. 54

2-10-1-1- رهبر به عنوان طراح…………………………………………………….. 54

2-10-1-2- رهبر به عنوان معلم…………………………………………………….. 56

2-10-1-3- ‌رهبر به عنوان خدمتگذار…………………………………………… 56

2-10-2- کارکنان…………………………………………………………………………………….. 57

2-10-3- مشتریان…………………………………………………………………………………….. 59

2-10-4- شرکاء و هم پیمانان کسب و کار…………………………………. 59

2-10-5-‌ عرضه کنندگان و فروشندگان…………………………………………… 59

2-10-6-‌ جامعه…………………………………………………………………………………………. 60

2-11- مدیریت دانش……………………………………………………………………………….. 60

2-11-1- انواع دانش…………………………………………………………………………….. 61

2-11-1-1- دانش آشکار………………………………………………………………………… 61

2-11-1-2-‌ دانش نهفته………………………………………………………………………… 61

2-11-1-3- دانش چگونگی……………………………………………………………………… 61

2-11-1-4- دانش چرایی ……………………………………………………………………… 61

2-11-1-5- دانش چه چیزی……………………………………………………………………. 62

2-11-1-6- دانش کجایی ……………………………………………………………………… 62

2-11-2-‌ کسب دانش………………………………………………………………………………….. 64

2-11-2-1- جمع آوری دانش داخلی………………………………………………….. 64

2-11-2-2-‌ جمع آوری دانش بیرونی………………………………………………… 65

2-11-3- ایجاد دانش…………………………………………………………………………….. 65

2-11-3-1- شخص به شخص………………………………………………………………………… 65

2-11-3-2- صریح به صریح……………………………………………………………………. 66

2-11-3-3- ضمنی به صریح……………………………………………………………………. 66

2-11-3-4- صریح به ضمنی……………………………………………………………………. 66

2-11-4- ذخیره دانش…………………………………………………………………………….. 68

2-11-5- تحلیل و داده کاوی……………………………………………………………. 68

2-11-6- انتقال و توزیع دانش……………………………………………………….. 69

2-11-6-1- انتقال ارادی دانش در داخل سازمان…………………… 69

2-11-6-2- انتقال غیر ارادی دانش در داخل سازمان…………. 70

2-11-7- به کار گیری و رواسازی دانش……………………………………… 70

2-12- فن آوی……………………………………………………………………………………………. 70

2-12-1- فن آوری برای مدیریت دانش…………………………………………… 71

2-12-2- فن آوری برای افزایش سرعت و کیفیت……………………….. 72

2-13- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………….. 73

2-13-1- تحقیقات در داخل کشور…………………………………………………….. 73

2-13-2- تحقیقات خارج از کشور…………………………………………………….. 80

3-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 84

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………. 84

3-3- مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………… 85

3-4- مدل تحلیلی تحقیق……………………………………………………………………… 86

3-5- روش های گردآوری اطلاعات………………………………………………………. 88

3-6- جامعه آماری، نمونه و حجم نمونه مورد نیاز…………… 90

3-7- بررسی اعتبار (روایی) ابزار اندازه گیری……………….. 91

3-8- بررسی پایایی پرسش نامه………………………………………………………. 92

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………….. 97

3-9-1- آزمون میانگین………………………………………………………………………… 97

3-9-2- آزمون تحلیل واریانس فریدمن………………………………………… 98

3-9-3- آزمون همبستگی………………………………………………………………………… 98

3-9-3-1- ضریب همبستگی پیرسون…………………………………………………….. 99

3-9-3-2- ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن………………………………. 99

3-10- جمع بندی………………………………………………………………………………………. 99

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………… 101

4-2- توصیف متغیر های پژوهش………………………………………………………. 101

4-2-1- تفکیک پاسخ‌دهندگان بر اساس جنسیت………………………….. 102

4-2-2- جنسیت تفکیک پاسخ‌ دهندگان بر اساس سطح تحصیلات 102

4-2-3- تفکیک پاسخ‌دهندگان بر اساس نوع شغل…………………….. 103

4-2-4- تفکیک پاسخ‌دهندگان بر اساس محل خدمت………………….. 104

4-2-5- تفکیک پاسخ‌دهندگان بر اساس سابقه کار بانکی     105

4-2-6- توصیف متغیرهای وابسته………………………………………………….. 107

4-3- آزمون فرضیات تحقیق با در نظر گرفتن میانگین        107

4-3-1- آزمون فرضیه اصلی………………………………………………………………. 108

4-3-2- آزمون فرضیات فرعی……………………………………………………………. 108

4-3-2-1-فرضیه فرعی اول…………………………………………………………………. 108

4-3-2-2- فرضیه فرعی دوم………………………………………………………………. 109

4-3-2-3- فرضیه فرعی سوم………………………………………………………………. 110

4-3-2-4- فرضیه فرعی چهارم………………………………………………………….. 110

4-3-2-5- فرضیه فرعی پنجم……………………………………………………………. 111

4-3-3- آزمون فرض‌ها به تفکیک جنسیت……………………………………… 111

4-3-4- آزمون فرضیات پژوهش با توجه به سطح تحصیلات پاسخ‌دهندگان……………………………………………………………………………………………………………………… 113

4-3-4-1- آزمون فرضیه اصلی………………………………………………………….. 113

4-3-4-2- آزمون فرضیات فرعی……………………………………………………….. 114

4-3-4-2-1- فرضیه فرعی نخست‌……………………………………………………….. 114

4-3-4-2-2- فرضیه فرعی دوم………………………………………………………….. 115

4-3-4-2-3-فرضیه فرعی سوم…………………………………………………………….. 116

4-3-4-2-4- فرضیه فرعی چهارم…………………………………………………….. 117

4-3-4-2-5- فرضیه فرعی پنجم……………………………………………………….. 117

4-3-5- آزمون تفاوت در ویژگی‌های سازمان یادگیرنده در بین گروه‌های مختلف تحصیلی………………………………………………………………………………………… 118

4-3-5-1- آزمون فرضیات پژوهش با توجه به نوع شغل پاسخ‌دهندگان……………………………………………………………………………………………………………………… 119

4-3-5-1-1- آزمون فرضیه اصلی…………………………………………………….. 119

4-3-5-1-2- آزمون فرضیات فرعی…………………………………………………… 119

4-3-5-1-2-1- فرضیه فرعی نخست…………………………………………………… 119

4-3-5-1-2-2- فرضیه فرعی دوم……………………………………………………… 120

4-3-5-1-2-3- فرضیه فرعی سوم……………………………………………………… 121

4-3-5-1-2-4- فرضیه فرعی چهارم………………………………………………… 122

4-3-5-1-2-5- فرضیه فرعی پنجم…………………………………………………… 122

4-3-6- آزمون تفاوت در ویژگی‌های سازمان یادگیرنده در بین گروه‌های مختلف از نظر نوع شغل…………………………………………………………………….. 123

4-3-6-1- آزمون فرضیات پژوهش با توجه به محل خدمت پاسخ‌دهندگان……………………………………………………………………………………………………………………… 124

4-3-6-1-1- آزمون فرضیه اصلی…………………………………………………….. 124

4-3-6-1-2- آزمون فرضیات فرعی…………………………………………………… 125

4-3-6-1-2-1- فرضیه فرعی نخست…………………………………………………… 125

4-3-6-1-2-2-فرضیه فرعی دوم……………………………………………………….. 125

4-3-6-1-2-3-فرضیه فرعی سوم……………………………………………………….. 126

4-3-6-1-2-4- فرضیه فرعی چهارم………………………………………………… 127

4-3-6-1-2-5- فرضیه فرعی پنجم…………………………………………………… 128

4-3-7- آزمون تفاوت در ویژگی‌های سازمان یادگیرنده در بین گروه‌های مختلف از نظر محل کار…………………………………………………………………….. 128

4-3-7-1- آزمون فرضیات پژوهش با توجه به سابقه کار پاسخ‌دهندگان……………………………………………………………………………………………………………………… 129

4-3-7-1-1- آزمون فرضیه اصلی…………………………………………………….. 129

4-3-7-1-2- آزمون فرضیات فرعی…………………………………………………… 130

4-3-7-1-2-1- فرضیه فرعی نخست…………………………………………………… 130

4-3-7-1-2-2- فرضیه فرعی دوم……………………………………………………… 131

4-3-7-1-2-3- فرضیه فرعی سوم……………………………………………………… 131

4-3-7-1-2-4- فرضیه فرعی چهارم………………………………………………… 132

4-3-7-1-2-5- فرضیه فرعی پنچم…………………………………………………… 133

4-3-8- بررسی رابطه ویژگی‌های سازمان یادگیرنده با سابقه کار پاسخ‌دهندگان…………………………………………………………………………………………… 133

4-3-9- آزمون مقایسه و ارزیابی ارتباط بین جنبه‌های یادگیرنده بودن بانک توصعه صادرات……………………………………………………………………………. 134

4-3-9-1- مقایسه جنبه‌های یادگیرنده بودن بانک توصعه صادرات   134

4-3-9-2- ارزیابی ارتباط بین جنبه‌های یادگیرنده بودن بانک توصعه صادرات……………………………………………………………………………………………………….. 135

4-4- نتیجه گیری………………………………………………………………………………….. 137

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………… 140

5-2- خلاصه پژوهش و مسأله تحقیق……………………………………………….. 140

5-3- نتیجه گیری کلی………………………………………………………………………… 144

5-3-1- نتیجه اول……………………………………………………………………………….. 144

5-3-2- نتیجه دوم……………………………………………………………………………….. 146

5-3-3- نتیجه سوم……………………………………………………………………………….. 147

5-3-4- نتیجه چهارم…………………………………………………………………………… 148

5-3-5- نتیجه پنجم…………………………………………………………………………….. 150

5-3-6- نتیجه ششم……………………………………………………………………………….. 151

5-4- پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………… 152

ضمیمه 1: پیوست داده ها………………………………………………………………… 154

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………… 168

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………… 168

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………. 171

در این پژوهش با استفاده از مدل فوق و آزمون های متفاوت بررسی می شود آیا بانک توسعه صادرات ایران یک سازمان یادگیرنده است یا خیر؟ همچنین آزمون های متفاوت انجام می گیرد تا به وجود یا فقدان هریک از ابعاد سازمان یادگیرنده ارائه شده توسط مدل مارکوارت در بانک توسعه صاردات ایران پی برده شود.

با توجه به شکل فوق زیر سیستم های سازمان–افراد–دانش–فن آوری برای ارتقاء و افزایش یادگیری ضروری است که هریک از آن ها به نوبه خود سایر زیر سیستم های چهارگانه را تحت تأثیر قرار می دهند. این زیر سیستم ها عوامل ضروری در ایجاد و حفظ یادگیری سازمانی و بهره وری هستند. زیر سیستم های پنچ گانه به طور پویا به هم وابسته و مکمل یکدیگرند. اگر زیر سیستمی ضعیف باشد و یا وجود نداشته باشد سایر زیر سیستم ها به طور قابل ملاحظه ای تضعیف خواهند شد.

1-7- تعاریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی

1-7-1- سازمان یادگیرنده

الف) تعریف مفهومی:

• سازمان یادگیرنده سازمانی است که با ایجاد ساختارها و استراتژی ها به ارتقای یادگیری سازمانی کمک می کند (داجون، 1993).
• سازمان یادگیرنده سازمانی است که دارای توانایی ایجاد، کسب و انتقال دانش است و رفتار خودش را طوری تعدیل می کند که منعکس کننده دانش و دیدگاه های جدید باشد(گاروین، ‌1993).
• سازمان یادگیرنده سازمانی است که با قدرت و به صورت جمعی یاد می گیرد و دائماً خودش را به نحوی تغییر می هد که بتواند با هدف مؤفقیت مجموعه سازمانی به نحو بهتری اطلاعات را جمع‌آوری، مدیریت و استفاده نماید (مارکوارت، 2003).

ب) تعریف عملیاتی:

سازمان یادگیرنده در قالب پرسش نامه طبق مدل مفهومی تحقیق با سنجش میزان به کارگیری پنج مؤلفه پویایی یادگیری، تحول سازمانی، توانمند سازی افراد، مدیریت دانش و استفاده از فن آوری در سازمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

 

1-7-2- یادگیری سازمانی

الف) تعریف مفهومی:

یادگیری سازمانی فرایند بهبود اقدامات از طریق دانش و شناخت بهتر است (لایز و فیول، 1985).

ب) تعریف عملیاتی:

یادگیری سازمانی در قالب پرسش نامه و با توجه به سطوح فردی و گروهی و سازمانی آن سنجیده می شود. بر اساس مدل مفهومی تحقیق، این مؤلفه اصلی ترین زیر سیستم سازمان یادگیرنده است.

1-7-3- تحول سازمانی

الف) تعریف مفهومی:

بیانگر قابلیت توسعه یافته فکری و بهره ور است که از طریق تعهد به آن ها برای بهبود مستمر در سراسر سازمان حاصل می شود (زالی، 1385: 36).

ب) تعریف عملیاتی:

متغیری است که در قالب پرسش نامه و با توجه به ابعاد زیر سنجیده می شود:

چشم انداز – فرهنگ – استراتژی – ساختار.

1-7-4- توانمند سازی

الف) تعریف مفهومی:

توانمند سازی کارکنان یک فرایند است که از طریق آن یک فرهنگ توانمند سازی توسعه می یابد و در آن آرمان ها اهداف، مرزهای تصمیم گیری و نتایج تاثیرات و تلاش های آنان در کل سازمان به اشتراک گذاشته می شود (فوکس، 1999: 44).

ب) تعریف عملیاتی:

متغیری است که در قالب پرسش نامه و با توجه به ابعاد زیر سنجیده می شود:

کارکنان – مدیران – مشتریان – شرکاء – عرضه کنندگان – فروشندگان – جامعه.

1-7-5- مدیریت دانش

الف) تعریف مفهومی:

فرایند کامل و سیستماتیک هماهنگی فعالیت های کسب و کار، ایجاد، ذخیره، مشارکت، نشر و توسعه و گسترش دانش درکل سازمان که توسط افراد و گروه ها و در راستای اهداف اصلی سازمان صورت می گیرد (راستوگی، 2000).

ب) تعریف عملیاتی:

متغیری است که در قالب پرسش نامه و براساس ابعاد زیر سنجیده می شود:

کسب دانش، ایجاد دانش، ذخیره دانش، تحلیل و داده کاوی، انتقال وتوزیع دانش، به کارگیری و روایی دانش.

1-7-6- فن آوری

الف) تعریف مفهومی:

برایان کوئین در سال 1999 فن آوری را مهمترین جزء مدیریت دانش سازمانی می داند به نظر وی به کارگیری اثر بخشی فن آوری نیازمند شناخت فن آوری اطلاعات و علوم رایانه ای و همچنین هنرها، علوم یادگیری، کشف و ارتباطات است.

ب) تعریف عملیاتی:

میزان اثر بخشی فن آوری یادگیری از طریق شاخص های زیر سنجیده می شود:

1. فن آوری برای مدیریت دانش
2. فن آوری برای افزایش سرعت و یادگیری.

1-8- مدل تحلیلی تحقیق

در زیر، جزئیات مدل مورد استفاده در تحقیق حاضر را بیان می کند. زیر سیستم های این مدل که ایجاد سازمان یادگیرنده در هر سازمانی مثل بانک توسعه صادرات ایران را ساده و کاربردی می کند خود در برگیرنده مؤلفه ها و شاخص های متفاوت به شرح ذیل هستند.

مارکوارت بر اساس مدل سیستمی سازمان یادگیرنده، جنبه های اصلی و کلیدی مفهوم سازمان یادگیرنده را در قالب پنج زیر سیستم، یادگیری – سازمان – افراد – دانش – فن آوری به طور موشکافانه بررسی می کند.

به عقیده مارکوارت تمامی این زیر سیستم های پنچ گانه برای یادگیری سازمانی پایدار و مستمر و اطمینان از مؤفقیت سازمانی ضروری هستند.

در این پژوهش با استفاده از مدل فوق و آزمون های متفاوت بررسی می شود آیا بانک توسعه صادرات ایران یک سازمان یادگیرنده است یا خیر؟ همچنین آزمون های متفاوت انجام می گیرد تا به وجود یا فقدان هریک از ابعاد سازمان یادگیرنده ارائه شده توسط مدل مارکوارت در بانک توسعه صاردات ایران پی برده شود.

با توجه به شکل فوق زیر سیستم های سازمان–افراد–دانش–فن آوری برای ارتقاء و افزایش یادگیری ضروری است که هریک از آن ها به نوبه خود سایر زیر سیستم های چهارگانه را تحت تأثیر قرار می دهند. این زیر سیستم ها عوامل ضروری در ایجاد و حفظ یادگیری سازمانی و بهره وری هستند. زیر سیستم های پنچ گانه به طور پویا به هم وابسته و مکمل یکدیگرند. اگر زیر سیستمی ضعیف باشد و یا وجود نداشته باشد سایر زیر سیستم ها به طور قابل ملاحظه ای تضعیف خواهند شد.

1-7- تعاریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی

1-7-1- سازمان یادگیرنده

الف) تعریف مفهومی:

• سازمان یادگیرنده سازمانی است که با ایجاد ساختارها و استراتژی ها به ارتقای یادگیری سازمانی کمک می کند (داجون، 1993).
• سازمان یادگیرنده سازمانی است که دارای توانایی ایجاد، کسب و انتقال دانش است و رفتار خودش را طوری تعدیل می کند که منعکس کننده دانش و دیدگاه های جدید باشد(گاروین، ‌1993).
• سازمان یادگیرنده سازمانی است که با قدرت و به صورت جمعی یاد می گیرد و دائماً خودش را به نحوی تغییر می هد که بتواند با هدف مؤفقیت مجموعه سازمانی به نحو بهتری اطلاعات را جمع‌آوری، مدیریت و استفاده نماید (مارکوارت، 2003).

ب) تعریف عملیاتی:

سازمان یادگیرنده در قالب پرسش نامه طبق مدل مفهومی تحقیق با سنجش میزان به کارگیری پنج مؤلفه پویایی یادگیری، تحول سازمانی، توانمند سازی افراد، مدیریت دانش و استفاده از فن آوری در سازمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

 

1-7-2- یادگیری سازمانی

الف) تعریف مفهومی:

یادگیری سازمانی فرایند بهبود اقدامات از طریق دانش و شناخت بهتر است (لایز و فیول، 1985).

ب) تعریف عملیاتی:

یادگیری سازمانی در قالب پرسش نامه و با توجه به سطوح فردی و گروهی و سازمانی آن سنجیده می شود. بر اساس مدل مفهومی تحقیق، این مؤلفه اصلی ترین زیر سیستم سازمان یادگیرنده است.

1-7-3- تحول سازمانی

الف) تعریف مفهومی:

بیانگر قابلیت توسعه یافته فکری و بهره ور است که از طریق تعهد به آن ها برای بهبود مستمر در سراسر سازمان حاصل می شود (زالی، 1385: 36).

ب) تعریف عملیاتی:

متغیری است که در قالب پرسش نامه و با توجه به ابعاد زیر سنجیده می شود:

چشم انداز – فرهنگ – استراتژی – ساختار.

1-7-4- توانمند سازی

الف) تعریف مفهومی:

توانمند سازی کارکنان یک فرایند است که از طریق آن یک فرهنگ توانمند سازی توسعه می یابد و در آن آرمان ها اهداف، مرزهای تصمیم گیری و نتایج تاثیرات و تلاش های آنان در کل سازمان به اشتراک گذاشته می شود (فوکس، 1999: 44).

 

چکیده :

اهمیت نقش بکارگیری تکنولوژی اطلاعات در فعالیتهای کسب و کار ، امروزه بر هیچ کس پوشیده نیست و این مهم چه بصورت عملی و چه بصورت علمی در زمینه های مختلف به اثبات رسیده است. در عصر فعلی ، وجود امکانات بسیار زیاد در حوزه IT و همچنین وجود تکنولوژیهای مختلف در کسب و کار ، این سوال را در اذهان روشن می کند که بکارگیری این تکنولوژیها تا چه میزان با اهداف تجاری سازمان همسو خواهد بود؟

سازمانها برای رسیدن به اهداف بلند مدت ، برنامه استراتژیک تدوین می کنند و همواره سعی بر آن دارند که استراتژیهای مبتنی بر فناوری اطلاعات را نیز در نظر بگیرند و سرمایه گذاری و مدیریت فناوری اطلاعات خود را بعنوان یک استراتژی انتخاب نمایند. اما ضمانت  همسو بودن این استراتژیها با یکدیگر چگونه  قابل تشخیص و اندازه گیری است؟ موسسه  ITGI1  (موسسه حاکمیت فناوری اطلاعات)یکی از معتبرترین مراجع فعال در زمینه زیر ساختهای فناوری اطلاعات ابزاری بنام COBIT2 را ارائه نمود. این ابزار از طریق پایش و ارزیابی 34 فرآیند IT در چهار حوزه برنامه ریزی ، پیاده سازی ، پشتیبانی ، و ارزیابی ، برای ما توان رقابتی سازمان را به تصویر می کشد و هم راستایی استراتژیهای کسب و کار با استراتژیهای فناوری اطلاعات را که مهمترین هدف حاکمیت فناوری اطلاعات می باشد را ارزیابی و اندازه گیری می نماید .

در اینجا تعداد 42 شرکت از شرکتهای بورس اوراق بهادار مورد بررسی قرار گرفت و در وحله اول سطح بلوغ آنها اندازه گیری شد و برای شرکتهای تولیدی بورس اوراق بهادار تهران این رتبه 1.46 بدست آمد . این رتبه جایگاهی بین 0 تا 5 در مدل رتبه بندی کوبیت قرار می گیرد . همچنین بطور متوسط مشاهده شد که صنایع کشور در حوزه برنامه ریزی و سازماندهی دارای رتبه 1.87 و در حوزه پیاده سازی رتبه 1.59 را کسب  در حوزه ارائه و پشتیبانی رتبه 1.44 و در پایین ترین رتبه حوزه نظارت و ارزیابی با رتبه 0.95 قرار گرفت . این بررسی نشان داد صنایع تولیدی در ایران در جایگاه مناسبی از نظر طیف رتبه بندی کوبیت قرار ندارند و می توان نتیجه گرفت ،  حاکمیت مبتنی بر IT در شرکتهای ایرانی از جایگاه مناسبی برخوردار نیست در مرحله بعد پس از جمع آوری داده های مربوط به دو متغیر ( بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و سوددهی ) رابطه همبستگی بین دو متغیر اندازه گیری شد . نتیجه آزمون همبستگی پیرسون برابر 0.575 بدست آمد .با توجه به بررسی های بوجود آمده در مورد تاثیر متغیر بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات بر سودآوری شرکت ها تایید می گردد. در ادامه این پژوهش نیز متغیرهای دیگری مورد آزمون قرار گرفت این متغیرها شامل استقلال واحد IT و حاکمیت فناوری اطلاعات بود که نشان داد به میزان  0.603 در بین آنها همبستگی مثبت وجود دارد و همچنین تعداد افراد با تحصیلات دانشگاهی به میزان 0.517 با افزایش سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات رابطه دارد.

 1-1- مقدمه

سیستم های اطلاعاتی بعنوان ابزار اصلی در کسب و کار مطرح است . ولی چگونه استفاده نمودن از این ابزار شاید بسیار با اهمیت تر باشد و اینکه  سطوح بکارگیری از این سیستم ها چگونه تعریف می شود؟  تصمیم گیران برای استقرار این گونه ابزارات چه کسانی هستند؟ آیا صرف برخوردار بودن از  قدرت کاریزماتیک در نزد مدیران ارشد می توان این اختیار را به آنها در تصمیم گریهای مهم در حوزه IT را داد؟ آیا صرف اینکه مدیران مالی سازمانها و شرکتها به دلیل برخورداری از قدرت بازی با پول به آنها این اختیار را می دهد که در تعیین استراتژیهای IT اعمال نفوذ نموده و مسیر سازمان را به انحراف بکشانند؟ مدیران ارشد و مدیران عامل چگونه تحت تاثیر این موارد قرار میگیرند؟ اینها و چندین سوال دیگر همه به این موضوع اشاره دارد که حاکمیت در سازمان در حول کدام محور قرار دارد؟

سازمان ها ناگزیر از این هستند که محوریت خود را بر اساس IT قرار دهند ، وتا بدینوسیله مدیران عامل و مدیران ارشد و سهامداران بتوانند اطلاعات مورد نیاز خود را از سیستم های اطلاعاتی به تنهایی استخراج نمایند. شرکتهای موفق محوریت خود را حول IT قرار میدهند نه اشخاص ، مسیر آینده خود را بر اساس استنتاجات سیستم های اطلاعاتی و  بر اساس داده های ثبت شده قرار می دهند نه بر اساس گزارشات سلیقه ای مدیران و به منظور خوشایند نمودن آنها ! اما دستیابی به این محوریت چگونه صورت میگیرد؟ چگونه می توانیم سازمان خود را IT محور نمایم؟ پاسخ به این سوال در اوایل دهه 1990 میلادی با ارائه استانداردهای خاص در این حوزه  و همچنین معرفی و تدوین چارچوب های IT ارانه گردید . استقبال از این استانداردها و چارچوب ها به گونه ای بود که شرکتها و سازمانهای زیادی در همان سالهای اول آنرا در بکارگرفتند و از مزایایی آن برخوردار شدند . تا جاییکه شرکت مایکروسافت در سال 2000  از این چارچوب ها بعنوان پایه اصلی سیستم های مبتنی بر MOF1 استفاده نمود (مدیری  و همکاران  ,1389) .  سیر تکاملی این استانداردها و چارچوب ها، تا به اکنون همچنان ادامه دارد و هر سال آخرین ویرایش های این چارچوب ها با توجه به تکنولوژیهای جدید اطلاعاتی و

 1-Microsoft Office Framework

مسائل جدیدی که سازمانها با آن روبرو می شوند  ارائه می شود.

  1-2- بیان مساله   

تکنولوژی اطلاعات و سود آوری بنگاهها دو واژه نزدیک به هم هستند که بنگاهها از طریق بکارگیری این تکنولوژیها در پی حداکثر کردن منعفت خود هستند. در این رابطه بنگاهها و سازمانها اقدام به سرمایه گذاری در تکنولوژیهای اطلاعاتی می نمایند. اما اینکه بطور واقعی این سرمایه گذاری چگونه کنترل و ارزیابی می شود بدون داشتن یک نظام کنترلی صحیح ممکن نیست. از سوی دیگر همانطور که در مقدمه نیز بیان شد ، مسیری که IT حرکت می کند و مسیری که سازمان حرکت می کند چگونه است؟ آیا استراتژیهای که در IT تعریف می شود با استراتژیهای که سازمان برای کسب  درآمد و موفقیت تعریف می کند در راستای هم قرار دارند؟

انتخاب روش های صحیح استقرار نظام های اطلاعاتی از اهمیت ویژه ای در سازمانها برخوردار هستند ، چرا که بکارگیری این نظام ها در موفقیت سازمانها بسیار موثر می باشد و از طریق این موفقیت ها ، سازمانها به هدف اصلی خود یعنی بهره وری و سوده دهی می رسند. اما این نظام ها اغلب در شرکتهای ایرانی بصورت موفق به اجرا گذاشته نشده و یا بطور ناقص اجرا می شود . شاید بتوان به دلایل ذیل استقرار یک چارچوب مناسب همانند یک چتر حمایتی بر روی سازمان را ضروری دانست:

 

1. جلوگیری از هزینه های گزاف و بدون برنامه در حوزه IT .
2. جلوگیری از اعمال سلایق شخصی مدیران به جهت نفود در مدیران ارشد.
3. نظارت و ارزیابی برکلیه فرآیند های مبتنی بر IT در سازمان.
4. افزایش کارایی و اثربخشی سازمان .
5. تسریع در ارائه اطلاعات و تصمیم سازی.
6. ایجاد کانالهای ارتباطی و تبادل داده ها.
7. تجارت الکترونیک.
8. ایجاد دولت الکترونیک و شهروند الکترونیک.
9. کنترل منابع سازمانی .
10. ایجاد کسب و کار موفق و کسب منافع مالی بیشتربرای سازمان.
11. همسو سازی فرآیندهای کسب و کار و فرآیندهای IT
12. ایجاد زبان مشترک بین سازمانها و ارتباطات برون سازمانی

به دلایل فوق ، استقرار یک حاکمیت مبتنی بر IT در شرکتها امری ضروریست .به همین منظور بررسی وضعیت حاکمیت IT در شرکتهای ایرانی دارای اولویت می باشد ، تا از این طریق به راهکارهای مناسبی برای استقرار آن رسید . و بر این اساس بتوان یک مدلی را برای شرکتهای ایرانی بومی سازی کرد تا بتوان بر اساس آن و ابزارهای مانند کوبیت این چارچوب ها را مستقر نمود. در اینجا برای درک بهتر از شرکت و سازمان ،  تعریفی از شرکت و سازمان بیان می شود منظور از سازمان پدیده ای اجتماعی است که آگاهانه هماهنگ شده و دارای حد و مرز به طور نسبی مشخصی بوده که وظیفه اساسی آن رسیدن به اهداف مشترک یا مجموعه اهداف می باشد. کلیه شرکتهای سهامی ، ارتش ، مدرسه ، بیمارستان ، دانشگاه ، کلیسا ، زندان همگی در این گروه قرار دارند ولی قوم و قبیله و خانواده از این گروه مستثنی هستند.(سید جوادین ، 1386 ؛  هال  ، 1384)

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

سرمایه گذاریهای زیاد در حوزه فناوری اطلاعات به امید بهبود در عملکرد سازمان و بهبود فرآیندهای کاری در برخی از موارد موفقیت آمیز نبوده و نتیجه معکوس از خود به جا می گذارد . اغلب پروژه های سازمان بدلیل عدم شناخت نیازهای واقعی سازمان و کافی نبودن سطح بلوغ فناوری اطلاعات در سازمان  ، موجب شکست این پروژه ها می گردد .

بکارگیری سخت افزار و نرم افزار به جهت تحقق اهداف استراتژیک سازمان و سرمایه گذاری در این خصوص بدون برنامه ریزی و کنترل دقیق و فراهم آوردن ملزومات آن میسر نمی باشد. بهره گیری مناسب از مزایای فناوری اطلاعات در سطوح مختلف بنگاه و صنعت ، نیازمند ملزومات و بسترهای مناسب است که بدون مهیا شدن این بسترها سرمایه گذاری هنگفت در بخش فناوری اطلاعات باعث تحقق اهداف راهبردی و استراتژی سازمان نخواهد شد.

اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق از این رو می باشد که نشان می دهد که بین سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و  افزایش کارایی و اثر بخشی شرکتها که دو عنصر اصلی سودآوری می باشد رابطه وجود دارد . در عصر کنونی سازمانهای که بتوانند اهداف فناوری اطلاعات را با اهداف کلان سازمان منطبق و هم راستا نمایند دارای مزایای رقابتی خواهند بود. شاید بتوان اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق را در موارد ذیل خلاصه کرد:

1-  یکسو سازی فناوری اطلاعات با تصمیمات استراتژیک سازمانی.

2- به شرکتها و سازمانها نشان میدهد که سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات به گونه ای که بتوان کلیه فرآیندهای سازمانی را کنترل و نظارت کرد نه تنها هزینه نخواهد بود بلکه بعنوان یک سرمایه گذاری محسوب میشود و آنها را در مسیر افزایش نرخ سود دهی و بهره وری هدایت نماید.

3- ضرورت حسابرسی و ممیزی فناوری اطلاعات بعنوان پایه ممیزی کلیه فرایندها از طریق ایجاد حاکمیت فناوری اطلاعات .

فقر دانش لازم در بکارگیری فناوری های نوین در بین برخی از  مدیران ارشد سازمانها منجر به پیدایش و  قدرت در بالای سلسله مراتب اداری در بین افرادی می شود که  خوراکهای اطلاعاتی را برای مدیران ارشد تهیه می کنند. ولی این خوراکهای اطلاعاتی ممکن است خالص و مبتنی بر اطلاعات شفاف نباشد . مدیران بر اساس این اطلاعات تصمیم گیری میکنندو اینجاست که مسیر یک سازمان بوسیله تصمیم غلط و نادرست از مسیر و  هدف اصلی کسب و کار خود به انحراف میرود و این ضرورت در ذهن محقق شکل میگیرد که آیا وجود یک واحد مستقل IT در سازمان می تواند در بلوغ حاکمیت مبتنی بر فناوری اطلاعات موثر است؟ آیا وجود پرسنل با تحصیلات دانشگاهی در  یک سازمان می تواند در بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات موثر باشد؟ آیا وجود این پارامترها می تواند سازمان را در کسب اهداف استراتژیکی خود کمک نماید؟

1-4- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

اینکه در تمام سازمانها از فناوری اطلاعات بهره می برند جای هیچ شک و شبه ای نیست ولی اینکه آیا این مهم در راستای استراتژیهای سازمان می باشد و هم راستایی با یکدیگر دارند از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد. بکارگیری هر یک از روشها و چارچوب های حیطه فناوری اطلاعات که بتواند کلیه فرآیندهای سازمان را تحت کنترل خود قرار دهد و بعنوان یک ابزار کنترلی در اختیار مدیران ارشد سازمان قرار گیرد از اهمیت بالای برخوردار می باشد .

از آنجایکه در کشور ما ، موضوع دولت الکترونیک مطرح می باشد ، یکی از زیر ساختهای اصلی حضور در دولت الکترونیک ، ایجاد و استقرار استانداردهای لازم در

این مطلب را هم بخوانید :

دانلود پایان نامه همه رشته ها - همه گرایش ها حوزه فناوری اطلاعات می باشد . وجود این زیر ساخت های استاندارد از قبیل کوبیت می تواند این خواسته را تحقق بخشد . کوبیت ، با تحت کنترل قرار دادن کلیه فرایندهای مرتبط با فناوری اطلاعات ، می تواند موثر باشد . همچنین می توان با اندازه گیری بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات ( بوسیله کوبیت) در شرکتها ، به آنها نشان داد که برای کسب مزیتهای رقابتی، وضعیت فرآیندهای مرتبط با فناوری اطلاعات سازمان آنها در چه شرایطی می باشند و برای تحقق اهداف خود می بایست بر روی  کدامین فرآیندهای  خود متمرکز باشند.

در کشور ما بکارگیری این چارچوب و حتی استانداردهای ازقبیل ITIL ویا ISO 27000  هنوز جایگاهی در میان شرکت ها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی برای خود پیدا ننموده اند و ضروریست که در اینجا عنوان شود همانطور که برای یک سازمان تولیدی ارائه استاندارد برای تولید محصولات لازم و اجباری می باشد ، پیاده سازی استاندارهای لازم برای فناوری اطلاعات نیز به همان اندازه و شاید بیشتر لازم و ضروری باشد.

جنبه جدید بودن و نوآوری در این تحقیق از این رو است که به موضوع اندازه گیری بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در شرکتهای ایرانی می پردازد واینکه آیا بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در سازمانها با میزان سود دهی آنها نسبتی دارد یا خیر. آیا استقلال واحد IT در میزان بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات موثر است و بین آنها یک رابطه معناداری وجود دارد؟ آیا می توان وجود پرسنل با تحصیلات دانشگاهی را با سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات مرتبط دانست؟   اگر چه معرفی شدن و بکارگیری این چارچوب ها در کشورهای پیشرفته همانند یک استاندارد ضروریست ، اما در کشور ما حتی به درستی روی آن تحقیق نشده است و این تحقیق در نوع خود کم نظیر می باشد .

1-5 – سوالات تحقیق

سوالات اصلی تحقیق:

• وضعیت بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در بین شرکتهای بورس چگونه است ؟
• آیا شرکتهای که در سطح بالاتری در بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات هستند نسبت به سایر شرکتها از سودآوری بیشتری برخوردارند؟ یا به عبارتی آیا بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات سازمانها و میزان سود آوری آنها رابطه معناداری وجود دارد؟

سوالات فرعی تحقیق:

• آیا می توان گفت که تقاوت معناداری بین صنایع مختلف در بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات وجود ندارد؟
• آیا شرکتهای که مدیریت واحد IT آنها بصورت مستقل و تحت مدیریت مستقیم مدیریت عامل یا مدیریت ارشد سازمان اداره می شوند در مقایسه با سایر شرکتها که مدیریت IT ندارند یا تحت مدیریت سایر واحدها هستند از سطح بلوغ بالاتری برخوردارند؟ یا به عبارتی آیا بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و استقلال واحد IT رابطه معناداری وجود دارد؟
• آیا تعداد پرسنل تحصیل کرده می تواند در بالا بودن سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات موثر باشد؟ و یا به عبارتی آیا بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و تعداد پرسنل با تحصیلات دانشگاهی رابطه معناداری وجود دارد؟

1-6- فرضیه‏های تحقیق

• بلوغ حاکمیت فناوری در بین شرکتهای ایرانی در جایگاه کمتر از متوسط قرار دارد.
• بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات سازمانها و میزان سود آوری آنها رابطه معناداری وجود دارد.
• بین صنایع مختلف در بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات تفاوت معناداری وجود ندارد.
• بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و استقلال واحد IT رابطه معناداری وجود دارد.
• بین بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات و تعداد پرسنل با تحصیلات دانشگاهی رابطه معناداری وجود دارد.

1-7- اهداف مشخص تحقیق

هدف اصلی از این پژوهش بررسی و اندازه گیری و مقایسه بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در بین شرکتهای حاضر در بورس با استفاده از چارچوب کوبیت  4.1 می باشد. که  در این بین حصول موارد ذیل نیز از اهداف پژوهشگر می باشد.

• اندازه گیری و بررسی و شناخت سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهاردار تهران و همچنین مقایسه آن در بین صنایع مختلف بورس.
• بررسی وجود تفاوت در بین صنایع مختلف در بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات .
• بررسی وجود رابطه بین سطح بلوغ حاکمیت فناروی اطلاعات و سودآوری شرکتها.
• بررسی سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در بین شرکتهای حاضر در بورس و استقلال واحد IT .
• بررسی سطح بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در بین شرکتهای حاضر در بورس و تعداد پرسنل با تحصیلات دانشگاهی.

1-8 – اهداف کاربردی

اندازه گیری و مقایسه ی بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات در بین شرکتهای حاضر در سازمان بورس و اوراق بهادار تهران  و اندازه گیری میزان حاکمیت آنها از مهمترین اهداف این پژوهش می باشد همچنین می توان از موارد ذیل بعنوان اهداف کاربردی نام برد.

• مقایسه و تحلیل میزان سودآوری شرکتها با توجه به رتبه و ارزیابی بلوغ حاکمیت فناوری اطلاعات .
• ارائه راهکارهای مناسب به شرکتها در خصوص بهبود فرآیندها .
• ایجاد معیاری مناسب جهت حسابرسی IT .

2-2- سابقه تاریخی.. 8

2-3- چارچوب نظری.. 9

2-3-1 طراحی مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسازمان کوچک.. 22

2-3-2 چشم انداز.. 23

2-3-3 ایجادقابلیت برنامه ریزی استراتژیک برای سازمانهای کوچک:   32

2-3-4 تعیین مسیرتوسعه شرکت :.. 33

2-4- مروری بر پژوهشها :.. 40

3- روش تحقیق:.. 43

3-1- مقدمه.. 44

3-2- جامعه پژوهش:.. 45

3-3- حجم نمونه:.. 45

3-4- روش نمونه گیری:.. 45

3-5- ابزارپژوهش.. 46

3-5-1 جدول متغیرها.. 47

3-6- آزمودن برازش ابزارپژوهش: روایی وپایایی پرسشنامه.. 48

3-7- مکان وزمان پژوهش.. 48

3-8- روش تحلیل داده ها.. 49

3-8-1 ارزیابی استراتژیک انستیتو.. 51

3-9-چارچوب نظری:.. 56

3-10- محدودیتهای پژوهش:.. 56

4- نتایج پژوهش.. 58

4-1- مقدمه:.. 59

4-2-اهداف اختصاصی.. 60

4-2-1 وضعیت دموگرافیک.. 60

4-2-2 نتایج حاصله ازتحلیل عاملی.. 61

4-3- عوامل داخلی انستیتو.. 62

4-3-1 قیمت فروش واندازه واکسن:.. 62

4-3-2 وضعیت مالی انستیتو:.. 63

 

4-3-3 وضعیت مدیریت انستیتو:.. 64

4-4- محیط خارجی:.. 64

4-4-1 وضعیت راههای هوایی:.. 64

4-4-2 وضعیت راههای زمینی:.. 65

4-4-3 نرخ مبادلات تجاری ایران باکشورهای منطقه.. 67

4-4-4درآمدملی وتولیدناخالص ملی.. 68

4-4-5 عوامل فرهنگی.. 68

4-4-6 نرخ رشدجمعیت درکشورهایمنطقه :.. 71

4-4-7 امیدبه زندگیدرکشورهایمنطقه:.. 72

4-5- میزاننیازواکسنهپاتیتبدرایران:.. 74

4-6- نیازسایرکشورها به واکسن.. 74

4-6-1ارزیابی استراتژیک انستیتو :.. 75

5- بحث.. 78

5-1- مقدمه.. 79

5-2- عوامل داخلی:.. 80

5-2-1 قیمت فروش واندازه:.. 80

5-2-2 وضعیت مالی انستیتو:.. 81

5-2-3 مدیریت انستیتو:.. 81

5-3- عوامل خارجی.. 81

5-3-1 وضعیت راهها:.. 81

5-3-2 نرخ مبادلات تجاری.. 82

5-3-3 قوانین ومقررات گمرکی وتجاری:.. 82

5-3-4 درآمدملی وتولیدناخالص ملی:.. 83

5-3-5 عوامــل فرهنگی:.. 83

5-3-6 نرخ رشد جمعیت:.. 84

5-3-7 امید به زندگی.. 84

5-4- نتیجه گیری:.. 85

5-5- پیشنهادات دررابطه با نتایج حاصل از پژوهش:.. 87

این مطلب را هم بخوانید :

5-6- پیشنهادات برای مطالعات آتی:.. 88

6-پیوستها…………………………………………………………………………………………………………………………………….93

   چکیده

 

مقدمه : آنچنان که دفت بیان داشته، استراتژی به عنوان راهی است جهت رسیدن به اهداف. از این رو، وجود استراتژی در کلیه سازمانها جهت نیل به اهداف عملیاتی و سازمانی یک نیاز و ضرورت است. از جمله اهدافی که صنایع و شرکتهای تولیدی در پی آن هستند،صادرات کالا و خدمات خود به سایر نقاط جهان می باشند.

روش تحقیق:  انستیتو پاستور ایران، سازمانی است که علاوه بر فعالیتهای پژوهشی، تامین کننده برخی اقلام دارویی کشور و از جمله واکسن هپاتیت ب می باشد.جهت بررسی وضعیت فروش این واکسن و تبیین راهبرد جهت صادرات این کالا، از 131 نفر از متخصصان و کارشناسان مرتبط با تولید و فروش این واکسن  و همچنین کارشناسان امور بازرگانی بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده، اقدام به پرسشگری و تحقیق بر اساس پرسشنامه پژوهشگر ساخته شده  با 26 گویه تنظیم و ارائه گردید.   نتایج حاصل از این پرسشگری با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تحلیل عاملی قرار گرفت و در نتیجه متغیرهای مورد پرسش به 6 عامل موثربه شرح ذیل تقسیم گردید که عبارتند از:

-بستر اقتصادی: راه زمینی، راه هوایی، راه دریایی، راه آهن، وابستگی های علمی و پزشکی، نرخ تجارت، قوانین گمرکی کشور وارد کننده، محدودیتهای گمرکی کشور وارد کننده، قواین گمرکی ایران، قوانین صادراتی ایران

-بهره وری:»قیمت، ثبات مدیریت

-فرهنگ: دین، زبان، تشابهات فرهنگی، حلال بودن

-کیفیت: استاندارد واکسن، اندازه واکسن، بسته بندی واکسن، امور اداری انستیتو پاستور ایران

-شرایط رقابتی: تولید ناخالص ملی کشور وارد کننده، درآمد ملی کشور وارد کننده، نرخ رشد جمعیت کشور وارد کننده، امید به زندگی کشور وارد کننده

-وضعیت مالی: دارایی جاری، تراز مالی مثبت انستیتو پاستور ایران

نتیجه گیری: پس از بررسی این عوامل، به منظور تدوین استراتژی مناسب، با استفاده از این عوامل و دسته بندی مناسب آنها، از مدل SPACE ، جهت تبیین راهبرد مناسب استفاده گردید و در مجموع این عوامل به 4 دسته عوامل ثبات محیط، قوت صنعت، مزیت رقابتی و توان مالی با استفاده از توضیح دیوید در این خصوص تقسیم و ارزیابی بر روی این عوامل صورت گرفت.

در نتیجه این ارزیابیها، موقعیت و وضعیت سازمان ارزیابی و مشخص گردیده و با توجه به تفسیری که این موقعیت در اختیار قرار داده و استراتژیهای مختلفی که در این وضعیت قابل اجرا می باشد، راهبرد رسوخ در بازار پیشنهاد و مورد بحث و بررسی قرار گرفته و کشور عراق به عنوان بازار هدف و انتخاب اول جهت صادرات این کالا در نظر گرفته شد.

1-1- بیان مسئله

ما در دنیایی از تضادها زندگی می کنیم. قواعدی که روزی مفید و عمیق به نظر می رسیدند، امروز هیچ محلی از اعراب ندارند. با ظهور اینترنت، تلفن های همراه و تجارت الکترونیک، اقتصاد امروز در برابر چشمان ما در حال تغیر و تکامل است. ما از ترس این که چیزی را از دست ندهیم، حتی جرات نمی کنیم چشم بر هم بزنیم. در چنین تحولات گسترده ای ما شاهد اهمیت استراتژی برای توسعه و سودآوری هر کسب و کاری هستیم.(تدوین استراتژی, 1386) تا دهه 1970 برنامه ریزی استراتزیک برای شرکتها مفهومی نداشت و شرکتها فقط به برنامه ریزی عملیاتی می پرداختند. با افزایش قیمت نفت در این دهه از یک سو و افزایش تورم، بیکاری و رقابت از سود دیگر، شرکتها متوجه شدند که با روشهای قبلی قادر به فعالیت نیستند. لذا فرایند برنامه ریزی جدیدی برای رفع مشکلات پیشنهاد شد. این فرایند دارای سه رکن اساسی است. رکن اول عبارتست از تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاریهای گذشته و آتی. رکن دوم، تخمین سود بالقوه آتی شرکت است و رکن سوم نیز تهیه استراتژی است.(دیوید, 1380) از اهداف راهبردی مدیران ارشد شرکتها دستیابی به توسعه اقتصادی شرکت متبوع خود است و یکی از راههای رسیدن به این هدف ورود به بازارهای خارجی است. در این صورت شرکتها از مزایای زیر بهره مند خواهند شد:

1- گسترش دامنه کسب و کار به خارج از مرزها که توسعه بازار را به دنبال دارد و به بقای شرکت کمک خواهد کرد.

2- دستیابی به فن آوریهای جدید

3- افزایش درآمد از طریق دسترسی به منابع مالی خارجی

4- کسب اعتبار بین المللی ( تویه،پرویز؛ بیادی،علی, 1385)

زمانی که یک شرکت تصمیم می گیرد وارد بازارهای بین المللی شود، باید استراتژی خود را مشخص نماید. این تصمیم بازتاب تجزیه و تحلیل ویژگی های بازار(از قبیل فروش بالقوه، اهمیت استراتژیک، و محدودیتهای کشور) و توانمندیها و ویژگیهای شرکت، شامل میزان آمادگی مدیریت جهت تعامل و پایبندی در بازارهای بین المللی باشد.(فیلیپ آر کاتئورا-جان ال.گراهام, 1387)   برنامه ریزی استرتژیک، در موفقیت سازمانها در میدان رقابت نقشی کلیدی دارد. این نوع برنامه ریزی که تا کنون غالبا مورد استفاده سازمانهای بزرگ واقع شده است، اگر به درستی تدوین شود، به انتخاب استراتژی هایی منجر می شود که در صورت اجرای صحیح و به موقع، تعالی و پیشتازی سازمان را به ارمغان می آورد.(برنامه ریزی استراتژیک برای موسسات کوچک و متوسط, 1384)

برای کسب موفقیت در تجارت بین المللی، شرکتها باید بازارهای هدف را به خوبی شناسایی و راهبردی مناسب رای ورود اتخاذ کند(تدوین راهبرد مناسب برای ورود به بازارهای منطقه, 1385) صادرات امکان استفاده از بازارهای جهانی را برای رشد تولیدات داخلی مهیا کرده و بنگاه ها را قادر می سازد از محدودیتهای بازار داخلی رها شده و با هدف قرار دادن بازارهای جهانی از صرفه های اقتصادی حاصل از مقیاس تولید بهره برداری کنند. در این زمینه اولویت بندی بازارهای هدف صادراتی از چند جهت دارای اهمیت می باشد. نخست اینکه اولویت بندی بازارهای هدف این امکان را فراهم می سازد که به دلیل محدودیت منابع، تلاشهای بازاریابی متمرکز شده و حتی در زمینه تولید و فعالیتهای تولیدی از پراکنده نگری و عمل کردن در رشته های متعدد که بنگاه را از دستیابی به تخصص به دور ساخته و استفاده بهینه از منابع و امکانات را تحت تاثیر قرار می دهد، پرهیز گردد. دوم، با انتخاب بازار هدف مناسب، نه تنها امکان تامین خواسته ها و انتظارات خریداران وسعت پیدا می کند بلکه ارایه کالاهای مناسب و مطابق با نیازها و سلایق مصرف کنندگان خارجی نیز شکل پویا و مناسبی پیدا می کند.(ابراهیم عبدی-مسعود تناولی, 1384) در این خصوص شناخت فرصتهای بازرگانی و تجاری کشورهای همسایه می تواند کمک شایانی در امور بنماید و نیز با اطلاع رسانی دقیق و به موقع می توان تهدیدهای منطقه ای از قبیل تحریم را به فرصت تجاری مطلوب تبدیل نمود. فراهم آوردن شرایط حضور فعال و دائمی در امر صادرات غیر نفتی در کشورهای همسایه نیازمند معرفی مزیتها، فرصتهای اقتصادی و بازرگانی موجود در آن کشورها و سعی در حل مشکلات صادرکنندگان کالا و خدمات می باشد (بافنده، عبدالحسین؛ دریساوی،رضا, 1389) واکسن هپاتیت ب، از جمله محصولات دارویی است که توسط انستیتو پاستور ایران تولید و به بازار ارائه می گردد. در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا زمینه های صادرات این محصول به سایر کشورهای منطقه مورد بررسی قرار گرفته و استراتژی مناسبی جهت توسعه صادرات این محصول ارائه گردد.

 

1-2- اهمیت پژوهش

با آغاز دوره صنعتی محیط سازمانی پویا و پر تغییر شده و پیچیدگی به عنوان مسئله غالب در سازمان مطرح گردید. تغییرات، آنچنان پیش رفت که اعتبار توابع پیش بینی کننده از بین رفت و چالش های جدید و غیر منتظره شکل گرفت. بازارها به شدت رقابتی شد و یادگیری زودتر و سریع تر از رقبا به عنوان مزیت رقابتی مطرح، و در نتیجه تمرکز سازمان به آگاهی، دانش و اطلاعات معطوف گردید.

امروزه مهمترین دغدغه اکثر سازمانها، تدوین و پیاده سازی استراتژی هایی است که موفقیت و بقای آنها را در شرایط متحول و پیچیده محیطی، تضمین نماید. برنامه ریزی استراتییک ابزاری را در اختیار سازمانها می گذارد تا بتوانند تدوین و اجرای استراتژی را در وجوه مختلف سازمان دنبال کنند و بر عملکرد استراتژیک خود مدیریت داشته باشند. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)

هیچ استراتژی به صورت صد در صد مناسب نیست. در اقتصاد به شدت رقابتی امروز، تعیین یک مسیر استراتزیک و روشن برای سازمانها و دمیدن روحی تازه در آنها اهمیت فراوانی دارد. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)همواره برنامه ریزی استراتژیک با ارزیابی شرایط محیطی و قابلیت های درونی سازمان و با در نظر گرفتن ارزش های سازمانی، استراتژی مناسبی را اتخاذ نمایند. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)

با توجه به تحولات عظیم اقتصای و گسترش صادرات، جایگاه ویژه صادرات غیر نفتی در تصمیم گیریها و مشارکت فعالانه آن در افزایش تولید ملی و در نهایت درآمد سرانه محسوس تر می شود. (بافنده، عبدالحسین؛ دریساوی،رضا, 1389) هدف صادر کنندگان از عرضه کالاها به بازارهای مصرفی خارجی، کسب سود و درآمد مستمر توام با رضایت مشتریان در طول زمان است. امروزه که عرضه کالاها در بازارهای خارجی در شرایط رقابتی و در سطح انبوه و قدرت انتخاب بالای مصرف کنندگان صورت می گیرد، شناخت بازارهای مصرفی خارجی و سلایق مصرف کنندگان آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این بازار رقابتی، برندگان کسانی هستند که بتوانند به خوبی ویژگیها و انتظارات مصرف کنندگان را شناسایی و با یک برنامه استراتژیک در تمامی حوزه ها(تولید، بازاریابی و ….) کالاهای مورد نیاز آنها را عرضه کنند.(بیگی, 1385)

انستیتو پاستور ایران از جمله مراکز معدود تولید کننده واکسن هپاتیت ب در منطقه و جهان می باشد.نظر به اهمیت صادرات غیر نفتی و لزوم توسعه صادرات برای کشورمان و همچنین توسعه صنعت ساخت واکسن در کشورمان، بررسی وضعیت فروش و تدوین استراتژی جهت صادرات واکسن هپاتیت ب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.

1-3- اهداف پژوهش

1-3-1 هدف کلی:

تدوین استراتژی جهت صادرات واکسن هپاتیت ب در انستیتو پاستور ایران با استفاده از روش ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک – سال1391

1-3-2 اهداف ویژه:

-تحلیل عوامل محیط داخلی کارخانه ساخت واکسن هپاتیت

– تحلیل عوامل محیط خارجی کارخانه ساخت واکسن هپاتیت ب

-تحلیل بازار فروش واکسن در بازار منطقه

-تعیین میزان تولید دوز واکسن هپاتیت ب در ایران

– تعیین نیاز ایران به واکسن هپاتیت ب

-تحلیل قدرت نفوذ در بازارکارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب

-تحلیل رقابت پذیری واکسن هپاتیت ب

-تعیین میزان ثبات مالی کارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب

-تعیین میزان ثبات محیط کارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب

-تحلیل بازار فروش واکسن در ایران

-تعیین میزان تولید دوز واکسن هپاتیت ب در کشورهای منطقه

-تعیین میزان نیاز کشورهای منطقه به واکسن هپاتیت ب

1-3-3 هدف کاربردی:

از نتایج پژوهش جهت بهبود و عملیاتی نمودن صادرات واکسن هپاتیت ب در انستیتو پاستور ایران استفاده کاربردی به عمل خواهد آمد.

1-4- سوالات پژوهش:

آیا متوسط تولید واکسن هپاتیت ب در ایران با کشورهای منطقه اختلاف معنا داری  دارد؟

1-5- تعریف واژه ها:

بازار(market  ):

تعریف نظری: بازار یک نظام باز اجتماعی است که هدف آن انجام مبادلات و معاملات سودمند و رضایت بخش و ارایه خدمات و تسهیلات به همه کسانی است که در این سیستم نقش دارند.(روستا-ونوس-ابراهیمی, 1389)

نتایج نشان داند که در ابعاد مدل پژوهش، ضعیفترین مشخصه از نظر پاسخ دهندگان، بعد ارتباط است. پس از ارتباط، جبران­خدمات، دسترس­پذیری، پاسخگویی، کارایی، اجرا و محرمانگی در رتبه­های بعدی اولویت قرار می­گیرند. همچنین آزمون t و مقدار معنی­داری برای پاسخ به سوالات مورد استفاده قرار گرفت، که نشان می­داد در میان 22 مولفه ابعاد، در18 مورد تفاوت­ معنی­داری بین انتظارات و ادراکات مراجعین وجود دارد. همچنین برای برازش مدل، نرم­افزار ایموس بکار گرفته شد.

 

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش 1

1.1. مقدمه 2

2.1. بیان مسأله 2

3.1. اهداف پژوهش 3

4.1.  پرسشهای پژوهش 3

5.1.  اهمیت و ضرورت پژوهش: 4

6.1.  واژگان تخصصی موضوع 4

7.1.  روش شناسی پژوهش 5

1.7.1. روش پژوهش و نحوه گردآوری اطلاعات: 5

2.7.1.  قلمرو پژوهش 5

3.7.1. جامعه و نمونه آماری 5

8.1.  مراحل پژوهش 6

فصل دوم:  پیشینه پژوهش 7

1.2. مقدمه 8

1.1.2. دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیکی 8

2.1.2. تعریف دولت الکترونیک 9

3.1.2. تجارت الکترونیکی 9

4.1.2. بانکداری الکترونیکی 10

5.1.2. تاریخچه بانکداری الکترونیکی 11

6.1.2. بانکداری الکترونیکی در ایران 11

7.1.2. سطوح بانکداری الکترونیک 12

 

8.1.2. سرویسهای بانک الکترونیک 13

9.1.2. انواع بانکداری الکترونیک 13

2.2. ماشین خودپرداز (ATM ) 14

1.2.2. خودپرداز از شکل‌گیری تا تکامل 14

2.2.2. اولین خودپرداز 14

3.2.2. خودپردازها در دهه ۱۹۶۰ 15

4.2.2. اولین کارت های خودپرداز مغناطیسی 15

5.2.2. رایج شدن خودپردازها 16

6.2.2.  ورود خودپردازهای متصل به شبکه 16

7.2.2. خودپردازهای امروزی 17

8.2.2. پروژه کیوسک خودپرداز 18

9.2.2. مزایای بی‌شمار خودپرداز برای اقتصاد: 19

10.2.2. مزایای خودپرداز برای خرده‌فروشان: 19

11.2.2. مزایای خودپرداز برای دولت: 19

12.2.2. مزایای خودپرداز برای بانک‌ها : 19

13.2.2. مزایای خودپرداز برای مشتریان دارندگان کارت های بانکی: 20

14.2.2. انواع خطاهای دستگاههای خودپرداز 21

3.2. عوامل موثر بر پذیرش بانکداری الکترونیکی 22

4.2. مزایای بانکداری الکترونیک 22

5.2. مبانی نظری کیفیت خدمات الکترونیک 23

1.5.2.  کیفیت 23

2.5.2. خدمت 25

1.2.5.2.  مشخصه ها و ویژگیهای خدمات و وجوه تمایز آن با کالا: 25

2.2.5.2. بسته یا مجموعه خدمت 25

3.2.5.2.  طبقه بندی خدمات: 26

4.2.5.2. تفاوت خدمات الکترونیکی از خدمات سنتی : 27

این مطلب را هم بخوانید :

5.2.5.2.  انواع صنایع خدماتی 27

6.2.5.2.  اجزای هشت گانه در مدیریت یکپارچه خدمت 27

3.5.2.  کیفیت خدمات:‌ 28

1.3.5.2. ضرورت توجه به کیفیت خدمات 28

2.3.5.2. مزایای ناشی از کیفیت خدمات 29

4.5.2. کیفیت گرایی و رضایت مشتریان 30

1.4.5.2. فرق کیفیت خدمات با رضایت مشتری 30

5.5.2.  تعریف مشتری 31

6.5.2. انتظار مشتری از خدمت 32

1.6.5.2.  عوامل مؤثر بر انتظارات مشتری 32

2.6.5.2.  رضایت مشتری در بخش خدمات و چالش‌های مدیریت خدمات در ارتباط با آن 34

7.5.2. مدل های ارایه شده در زمینه اندازه گیری کیفیت خدمات 34

1.7.5.2. مقیاس کیفیت خدمات 35

2.7.5.2.  مدل تحلیل شکاف 35

3.7.5.2.  نقاط قوت و ضعف و محدودیتهای این مدل 40

4.7.5.2. مدل مقدمه ها و واسطه ها 41

5.7.5.2. شاخص رضایت دولت الکترونیک ACSI 42

6.7.5.2. مدل دیویدسن و کوپر 42

7.7.5.2. وب کوال TM 42

8.7.5.2. مدل اثر نامتقارن عملکرد 43

9.7.5.2. مدل ای کوال 43

10.7.5.2. مدل کیفیت خدمات الکترونیکی 43

11.7.5.2. سایت کوال 44

12.7.5.2. مدل مبتنی بر فن آوری اطلاعات 44

6.2. خدمات الکترونیک 45

7.2. پیشینه پژوهش کیفیت خدمات الکترونیک 46

1.7.2. پژوهشهای خارجی 46

2.7.2. پژوهشهای داخلی 50

3.7.2. مدل  E-S-QUAL & E-RecS-QUAL 52

3.7.2. ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک 54

8.2 .  چارچوب نظری پژوهش 59

فصل سوم: روش شناسی پژوهش 61

1.3. مقدمه 62

2.3. روش پژوهش 62

3.3. اهداف وسوالات پژوهش 62

4.3. قلمرو پژوهش 63

1.4.3. جامعه و نمونه آماری 63

5.3.  ابزار سنجش، «پرسشنامه» 64

1.5.3.  روایی و پایایی پرسشنامه 64

1.1.5.3. روایی محتوایی و صوری: 65

2.5.3.  پایایی: 65

3.5.3. مقیاس‌های مورد استفاده در پرسشنامه 66

6.3. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 66

1.6.3.  تحلیل عاملی 66

1.1.6.3. نحوه نمایش و پذیرش تحلیل عاملی 67

2.6.3. فرآیند تحلیل شبکه‌ای 68

1.2.6.3. جایگزینی شبکه به جای سلسله مراتب 68

تشکیل شبکه: 70

تعیین روابط: 70

انجام مقایسه های زوجی بدون در نظر گرفتن روابط درونی 70

انجام مقایسات زوجی با در نظر گرفتن روابط درونی 71

تشکیل ابر ماتریس: 71

3.6.3. مدلسازی معادلات ساختاری 72

1.3.6.3.آزمون برازش الگوی مفهومی 73

2.3.6.3. نرم افزار AMOS 73

4.6.3. تدوین مدل مفهومی 73

1.3.2.3: معیارهای نیکویی برازش 74

7.3. منابع جمع آوری اطلاعات 74

1.7.3. منابع اولیه 74

2.7.3.  منابع ثانویه: 74

8.3. مراحل انجام پژوهش 75

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 78

1.4.  مقدمه 79

2.4.  آمار توصیفی 79

3.4. اعتبار مقیاس‌های پژوهش 88

1.3.4. اجرای تحلیل عاملی 88

1.1.3.4. عامل اول: کارایی 89

2.1.3.4. عامل دوم:اجرا 90

3.1.3.4. عامل سوم: دسترس‌پذیری 91

4.1.3.4. عامل چهام: محرمانگی 92

5.1.3.4. عامل پنجم: جبران‌خدمات 93

6.1.3.4. عامل ششم: ارتباط 94

7.1.3.4. عامل هفتم: پاسخگویی 95

4.4.  فرایند تحلیل شبکه‌ای 96

1.4.4.  ایجاد ساختار سلسله مراتبی: 96

2.4.4.  تعیین روابط درونی معیارها و زیرمعیارها: 97

3.4.4 .انجام مقایس های زوجی بدون در نظر گرفتن روابط درونی 98

5.4. محاسبه شکاف و تعیین اولویت مولفه­ها در جهت انجام اقدامات اصلاحی: 109

1.5.4. محاسبه شکاف و تعیین اولویت ابعاد اصلی در جهت انجام اقدامات اصلاحی 109

2.5.4. محاسبه شکاف و تعیین اولویت مولفه­ها در جهت انجام اقدامات اصلاحی 110

5.5. پاسخ به سوالات پژوهش 111

1.5.5. آزمون معنی داری برای ابعاد کلی 111

2.5.5. آزمون معنی داری برای زیر معیارها 112

.5.4 اندازه های برازندگی مدل تایید شده: 114

1.5.4. اندازه‎های برازندگی 114

فصل پنجم:   یافته ها و پیشنهادها 116

1.5.مقدمه 117

2.5.بحث و نتیجه‎گیری 117

3.5. نوآوری‎های پژوهش 119

4.5. پیشنهادها 120

2.4.5. پیشنهادهایی برای پژوهش آتی 123

5.5. محدودیت‎های پژوهش 123

منابع: 124

پیوست: 130

. مقدمه

با مطرح شدن عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و ورود رقبای خارجی به بازارهای مالی کشور و اصل 44، بانک‌های ایرانی نیز نیازمند توسعه خدمات خود در راستای تغییرات تکنولوژی هستند. بانک‌ها نیز به عنوان یک نهاد خدمتی، در فرایند توسعه پایدار یک کشور نقش اساسی و حیاتی را ایفا می‌کنند. برای تحقق اهداف فوق پرداختن به نظام بانکی کار آمد و پیشرفته و مبحث بانکداری الکترونیکی اجتناب ناپذیر می‌باشد. خدمات بانکداری الکترونیکی رضایت مشتری، صرفه جویی در هزینه ها و تولید درآمد بیشتر برای بانک‌ها را به همراه دارد. شبکه جهانی اینترنت و بسترهای مخابراتی به طور اساسی انتظارات مشتریان را در مورد سرعت، دقت و قیمت خدمات تغییر داده است. فاصله جغرافیایی معنای خود را از دست داده است و در دسترس بودن خدمات، سهولت و سرعت توزیع خدمات باعث ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان‌ها، از جمله بانک‌ها می‌گردد. بانک‌ها برای رقابت در این محیط پیچیده کسب و کار مجبور هستند جدیدترین و جذاب‌ترین خدماتی را که مشتریان خواستار هستند دراختیار آن‌ها قرار دهند [1]. توجه روز افزون بانک‌های بزرگ در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه به ارائه خدمات بانکی و توسعه بانک‌ها و مؤسسات مالی مجازی موجب افزایش رقابت در صنعت بانکداری شده است. به طوری که سایر بانک‌ها نیز در صدد توسعه رویکردهای مختلف بانکداری الکترونیکی برآمده اند. جلب مشتریان جدید و حفظ مشتریان موجود در سازمان، در گرو این است که کالا یا خدمات ارائه شده از سوی سازمان، از کیفیت مطلوب و متناسب با شرایط روز برخوردار باشد. در حال حاضر، مشتریان به دنبال مؤسسات مالی هستند که به بهترین نحو، انتظارات آن‌ها را برآورده ساخته و در صورت برآورده نشدن انتظار، از موسسه‌ای به موسسه دیگر رجوع می‌کنند. مؤسسات مالی نیز به منظور برآوردن این انتظارات، به روش متفاوت از رقیبان خود، با کیفیت بهتر خدمات و تلاش جهت افزایش وفاداری مشتریان خود، محصولات جدیدی ارائه می‌دهند[2].

امروزه بسیاری از بانک‌ها در سطح جهان خدمات خود را به صورت مکانیزه ارائه می­دهند و از روشهای سنتی دور شدند و با یک پارچه شدن اقتصاد جهانی، کشور ما نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بانک‌های ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ضریب نفوذ دستگاه های خودپرداز در ایران بسیار پایین است و طبق آمار بانک جهانی، کشور ایران رتبه‌ی هشتادم را درمیان 88 کشور جهان دارا است[3].

2.1. بیان مسأله

آگاهی مستمر مدیران بانکی از مولفه‎های اساسی کیفیت خدمات ارئه شده از سوی آنها در این بخش از عوامل مهم و موثر در حفظ و بهبود مستمر کیفیت خدمات الکترونیک به شمار می‎روند. به علاوه، به دلیل افزایش سطح آگاهی مشتریان، و افزایش سطح رقابت‎ها در این بخش، ضروری است مدیران کیفیت خدمات ارائه شده خود را به‎گونه مستمر مورد سنجش قرار دهند. همچنین، افزایش سطح آگاهی مشتریان و پیشرفت فناوری باعث شده ابعاد و مولفه‎های کیفیت خدمت در طول زمان تغییر کنند. از این رو، آگاهی مداوم مدیران از ابعاد و مولفه‎های کیفیت خدمت، دریافت بازخورد از مشتریان، و تبادل مستمر ایده‎ها با مشتریان اهمیت دو چندانی می‎یابد. از آن‎جا که هدف غایی سنجش کیفیت خدمت ارتقاء کیفی آن و افزایش سطح خشنودی مشتریان و ایجاد تکرار رفتار استفاده است، ضروری است مدیران تبیینی جامع از نقاط قوت و ضعف کیفیت خدمات سازمان‎های خود، بخصوص خدمات الکترونیک و خودپردازها به عمل آورند تا بر آن اساس بتوان برنامه‎های بهبود و اصلاح و بهبود کیفیت خدمات را طرح‎ریزی کرد و آن‎ها را بگونه‎ای کارا و اثربخش به اجرا درآورد.

در این راستا، پژوهش حاضر، با بررسی جامع متون، شناسایی ابعاد و مولفه‎های کیفیت خدمت در بخش خدمات الکترونیک و خودپردازها، ابعاد مدل E-S-QUAL[1] وE-Rec-SQUAL[2] را پس از تعدیل و اصلاح، به عنوان یک ابزار مفید در جهت سنجش کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز، بکارگرفته شده است، که به تعیین و توصیف وجود یا عدم وجود اختلاف معنی دار(تعیین شکاف) میان انتظارات و ادراکات مشریان خدمات دستگاه­های خودپرداز و اهمیت سنجی این ابعاد با تکنیک فرایند تحلیل شبکه[3] می پردازد و با ارائه نتایج و پیشنهات کاربردی، مدیران را جهت دستیابی به اهداف فراروی آنها وبانک (سنجش کیفیت خدمت ارتقاء کیفی آن و افزایش سطح خشنودی مشتریان و ایجاد تکرار رفتار استفاده است) یاری می‎دهد.

3.1. اهداف پژوهش

هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر عبارت است از ارزیابی عوامل مؤثر بر کیفیت دستگاهای خودپرداز، با استفاده از مدل هفت بعدی تعدیل و بومی شده ای­اس­کوال و ای­رس­کوال از طریق بررسی شکاف مابین انتظارات و ادراکات و رتبه بندی آن‌ها، با تکنیک فرایند تحلیل شبکه در بانک ملت می باشد. اهداف فرعی این پژوهش عبارتند از:

• ارزیابی بعد کارایی کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعد اجرای کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعد در دسترس بودن کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعد محرمانه بودن کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعد مسئولیت وپاسخگویی کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعدجبران کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• ارزیابی بعد ارتباطی کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز بانک ملت شهر بوشهر.
• تعیین اقدامات جهت اقدمات اصلاحی.
• ارئه راهکارهایی برای مدیران جهت ارتقا کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز.

4.1.  پرسش­های پژوهش

با توجه به ابعاد هفت گانه مدل ای­اس­کوال و ای­رس­کوال، هر یک از این ابعاد، سوالات اصلی و فرعی، این پژوهش را تشکیل می دهند .برای هر بعد، با بازنگری در پرسشنامه­ی استاندارد این مدل و پس از تعدیل، اصلاح  و بر اساس شرایط بومی و خصوصیات بانکداری در ایران مؤلفه هایی ارائه شده است.

سئوال اصلی :

• کیفیت خدمات دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• درچه ابعادی از کیفیت خدمات شکاف مشاهده می­شود؟
• چه ابعادی از کیفیت خدمات نیاز به اصلاح دارد؟
• اولویت عوامل موثر بر کیفیت خدمات دستگاهای خودپرداز کدام است؟
• برازش مدل مفهومی چگونه است؟

سئوالات فرعی :

• کیفیت کارایی دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• کیفیت اجرای دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چکونه است؟
• کیفیت در دسترس بودن دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• کیفیت محرمانه بودن دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• کیفیت مسئولیت وپاسخگویی دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• کیفیت جبران خدمات دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟
• کیفیت ارتباط و تماس دستگاه­های خودپرداز در بانک ملت چگونه است؟

5.1.  اهمیت و ضرورت پژوهش:

آگاهی مستمر مدیران بانکی از مولفه‎های اساسی کیفیت خدمات ارئه شده از سوی آنها در این بخش از عوامل مهم و موثر در حفظ و بهبود مستمر کیفیت خدمات الکترونیک به شمار می‎روند. به علاوه، به دلیل افزایش سطح آگاهی مشتریان، و افزایش سطح رقابت‎ها در این بخش، ضروری است مدیران کیفیت خدمات ارائه شده خود را به‎گونه مستمر مورد سنجش قرار دهند. همچنین، افزایش سطح آگاهی مشتریان و پیشرفت فناوری باعث شده ابعاد و مولفه‎های کیفیت خدمت در طول زمان تغییر کنند. از این رو، آگاهی مداوم مدیران از ابعاد و مولفه‎های کیفیت خدمت، دریافت بازخورد از مشتریان، و تبادل مستمر ایده‎ها با مشتریان اهمیت دو چندانی می‎یابد. یکی از پرکاربردترین ابزار بانکداری الکترونیک که مردم با آن سروکاردارند، دستگاهای خودپرداز می­باشند که مشتریان به دلیل سهولت استفاده، خدمات متنوع و یا شلوغی بانک ها ترجیح دهند تا از خدمات خودپرداز به جای مراجعه به درون شعب بانک استفاده کنند. از آن‎جا که هدف غایی سنجش کیفیت خدمت ارتقاء کیفی آن و افزایش سطح خشنودی مشتریان و ایجاد تکرار رفتار استفاده است، ضروری است مدیران تبیینی جامع از نقاط قوت و ضعف کیفیت خدمات سازمان‎های خود، بخصوص خدمات الکترونیک و خودپردازها، به عنوان یکی از پرکاربردترین ابزار بانکداری الکترونیک که مردم با آن سروکاردارند، به عمل آورند تا بر آن اساس بتوان برنامه‎های بهبود و اصلاح و بهبود کیفیت خدمات را طرح‎ریزی کرد و آن‎ها را بگونه‎ای کارا و اثربخش به اجرا درآورد. همچنین این پژوهش بر آن است که با ارائه پیشنهادهایی به بانک‌ها و مؤسسات مالی در جهت ارائه خدماتی که از دید مشتریان مفید می باشد به گسترش خدمات نوین بانکداری کمک نموده تا به این وسیله استفاده مشتریان از این خدمات افزایش یابد. یافته های این بررسی به بانک‌ها و مؤسسات مالی کمک می کند تا در ارائه خدمات بانکداری نوین با هوشیاری بیشتری عمل نمایند و بینش هایی در اختیار آن‌ها قرار میدهند که کوشش خود را در جهت انجام فعالیت هایی که منجر به افزایش کیفیت این خدمات می شود به کار گیرند تا در صورت تصمیم به ارائه خدمات بانکداری نوین با شکست ناشی از عدم استقبال مشتریان نشوند. به این منظور هفت فاکتور اصلی که در رضایت مشتریان از این سیستم موثر بود را با توجه به این مدل، شناسایی و بر اساس فاکتورهای هفت گانه زیر فرضیه هایی جهت آزمون ارائه شد. فاکتورهای هفت گانه مورد استفاده در پژوهش[4] :

• کیفیت: مجموعه ای از خصوصیات و مشخصات یک کالا یا خدمت است که احتیاجات و رضایت مصرف کننده را تامین میکند و توسط مشتری تعیین میشود نه توسط تولید کننده یا سرویس دهنده[5].

 

• خدمت: فعالیت یا منفعتی است نامحسوس و لمس نشدنی که یک طرف به طرف دیگر عرضه میکند و مالکیت چیزی را به دنبال ندارد[6].
• خدمات الکترونیک :اگر در فرآیند ارایه خدمت تعاملات بین انسان و ماشین و در یک محیط مجازی صورتگیرد مفاهیم در قالب خدمات الکترونیک تعریف خواهد شد .این خدمات از طریق شبکه­ها و سیستم هایی مانند اینترنت، سیستم های خودپرداز، تلفن­بانک ها،خدمات تلفنی، سیستم های ارایه دهنده خدمات خودکار و… ارایه می­شود[7].
• کیفیت خدمات الکترونیک[4] : کیفیت خدمات الکترونیک را بعنوان ” بستری که خرید، فروش و تحویل کارا و اثربخش کالاها و خدمات از یک وب سایت را تسهیل می­کند ” تعریف کرده است[8].

 

• فرایند تحلیل شبکه ای: به دنبال محدودیت های فرایند تحلیل سلسله مراتبی[5]در عدم توانایی این رویکرد در لحاظ کردن وابستگی های بین معیار ها و عوامل، پروفسور ساعتی در سال 1996 رویکرد دیگری را توسعه داد که به رویکرد فرایند تحلیل شبکه ای(ANP) معروف گردیده و مزیت آن نسبت به فرایند تحلیل سلسله مراتبی این می باشد که وابستگی های بین معیار ها را در نظر می گیرد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی اجزای یک سیستم را به صورت یک سلسله مراتب سازماندهی میکند به طوری که هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می تواند ادامه داشته باشد. به عبارت دیگر در یک سلسله مراتب وابستگی ها باید به صورت خطی – از بالا به پایین و یا بالعکس – باشد چنانچه وابستگی دو طرفه باشد یعنی وزن معیار ها به وزن گزینه ها و وزن گزینه ها نیز به معیا رها وابسته باشد مسئله دیگر از حالت سلسله مراتبی خارج شده و تشکیل یک”شبکه”یا سیستم غیر خطی یا سیستم با بازخور را می دهد .که در این صورت برای محاسبه ی وزن عناصر نمی توان از قوانین و فرمولهای سلسله مراتب استفاد[9].

1-8 دوره زمانی انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-9 روش گرد آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………… 10

1-10 اصطلاحات ………………………………………………………………………………………………………………. 10

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-1 تاریخچه سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………… 13

2-2 ارتباط عمیق دیدگاه مدیریت اسلامی با مفهوم سرمایه اجتماعی …………………………………………. 14

2-3 سرمایه اجتماعی چیست؟  …………………………………………………………………………………………….. 15

2-4 نقش مدیران در ایجاد سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………. 15

2-5 تعاریف سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………….. 17

2-6 مدل پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………… 18

2-7 ابعاد سرمایه اجتماعی از نظر اندیشمندان مختلف ……………………………………………………………… 20

2-8 عناصر کلیدی سرمایه اجتماعی  ……………………………………………………………………………………… 21

2-9 تعریف سرمایه و انواع آن………………………………………………………………………………………………..22

2-10 پیامد های مثبت سرمایه اجتماعی ………………………………………………………………………………….. 23

2-11 تهدیدات سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………. 24

2-12 مزایای سرمایه اجتماعی ………………………………………………………………………………………………. 25

2- 13 معایب ناشی از به کارگیری سرمایه اجتماعی …………………………………………………………………. 26

2-143 اهمیت سرمایه اجتماعی در سازمان …………………………………………………………………………….. 28

2-15 ابعاد و تعاریف تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………………. 29

2-16 مفاهیم تعهد ……………………………………………………………………………………………………………….. 33

2-17 اهمیت تعهد ………………………………………………………………………………………………………………. 34

2-18 تعاریف دیگر  سازمانی  ………………………………………………………………………………………………. 35

2-19 پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………… 36

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

3-1 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 39

3-2 جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………… 39

 

3-3 نمونه آماری …………………………………………………………………………………………………………………. 39

3-4 روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………. 40

3-5 روش گرد آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………… 42

3-6 ابزار گرد آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………….. 42

3-7 زمان انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………………………. 42

3-8  مکان انجام تحقیق ………………………………………………………………………………………………………… 43

3-9 روش سنجش پایایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………….. 43

3-10 بررسی روایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………….. 44

3-11 مباحث آماری ……………………………………………………………………………………………………………… 44

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

4-1 بررسی ویژگی جمعیتی پاسخ دهندگان ……………………………………………………………………………. 47

4-1-1 بررسی وضعیت نمونه آماری از نظر جنسیت…………………………………………………………………. 47

4-1-2 بررسی وضعیت نمونه آماری از نظر تاهل ……………………………………………………………………. 48

4-1-3 بررسی وضعیت نمونه آماری از نظر تحصیلات …………………………………………………………….. 49

4-1-4 بررسی وضعیت نمونه آماری از نظر رشته تحصیلی ………………………………………………………. 50

4-1-5 بررسی وضعیت نمونه آماری از نظر سمت سازمانی ………………………………………………………. 51

4-2 یافته های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………… 52

4-3   آزمون فرضیات …………………………………………………………………………………………………………. 52

4-3 –1 تعیین ضریب همبستگی سرمایه اجتماعی …………………………………………………………………… 53

4-3–2 تعیین ضریب همبستگی تعهد سازمانی ………………………………………………………………………… 54

4-3 –3 فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………… 54

4-3 –4 فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………… 55

4-3–5 فرضیه سوم ……………………………………………………………………………………………………………… 56

4-4 آزمون فرضیه با استفاده از آزمون t مستقل ………………………………………………………………………. 57

4-2 –7  آزمون فرضیات فرعی(نتایج جانبی) با استفاده از تحلیل رگرسیون ……………………………….. 63

4-2 –7 -1 فرضیه اول: سرمایه اجتماعی بر تعهد عاطفی کارکنان (در حضور متغیر های زمینه ای) تاثیر مثبت و معناداری دارد. ………………………………………………………………………………………………………….. 63

این مطلب را هم بخوانید :

4-2 –7 -2 فرضیه دوم: سرمایه اجتماعی بر تعهد مستمرکارکنان(در حضور متغیر های زمینه ای) تاثیر مثبت و معناداری دارد. ………………………………………………………………………………………………………….. 64

4-2 –7 – 3 فرضیه سوم: سرمایه اجتماعی بر تعهد تکلیفی کارکنان (در حضور متغیر های زمینه ای) تاثیر مثبت و معناداری دارد. …………………………………………………………………………………………………… 65

4-2 –7 -4 فرضیه چهارم: سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان (در حضور متغیر های زمینه ای) تاثیر مثبت و معناداری دارد. …………………………………………………………………………………………………… 66

4-2 –7 -5 فرضیه پنجم: سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان (در حضور متغیر های زمینه ای) تاثیر مثبت و معناداری دارد. …………………………………………………………………………………………………… 67

4-2 –7 -6 فرضیه ششم: سرمایه اجتماعی بر تعهد عاطفی برحسب  ابعاد سرمایه اجتماعی کارکنان تاثیر مثبت و معناداری دارد. ………………………………………………………………………………………………………….. 68

4-2 –7 -7 فرضیه هفتم: سرمایه اجتماعی بر تعهد مستمر برحسب  ابعاد سرمایه اجتماعی کارکنان تاثیر مثبت و معناداری دارد. ………………………………………………………………………………………………………….. 69

4-2 –7 -8 فرضیه هشتم: سرمایه اجتماعی بر تعهد تکلیفی برحسب  ابعاد سرمایه اجتماعی کارکنان تاثیر مثبت و معناداری دارد. …………………………………………………………………………………………………… 70

فصل پنجم : نتیجه گیری،پیشنهادها

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

5-1  نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………… 72

5-2 آزمون فرضیات با استفاده از تحلیل رگرسیون  ………………………………………………………………….. 74

5-3 یافته های حاصل از پژوهش ها مشابه ……………………………………………………………………………… 75

5-4 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………. 76

5-5 موارد زیر برای پژوهش آتی توصیه می گردد ……………………………………………………………………. 78

5-6 محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………….. 78

5-7 ملاحظات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………. 79

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………..81

پیوست………………………………………………………………………………………………………………………………….84

چکیده:

سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری های درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام می‌گیرد. اگر در گروهی ویژگی‌هایی مانند اعتماد و هنجارهای مشارکت و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت وتحقق عملکرد، بستگی به برقراری نظام های نظارتی وکنترل پر هزینه پیدا خواهد کرد. به همین منظور در این پژوهش تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان مورد بررسی قرار گرفته است.

پژوهش حاضر به روش توصیفی،همبستگی بر روی جامعه پژوهش(3200 نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان که 205 نفر آنان به عنوان نمونه آماری برآورد گردیدند.)انجام گرفته است.متغیر های پژوهش: جنسیت،سن،وضعیت تاهل،تحصیلات،سمت سازمانی،پست سازمانی، و سابقه خدمت بوده و داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه بسته مبنی بر 41 سوال سرمایه اجتماعی و 24 سوال تعهد سازمانی بر مبنای مقیاس پنج گزینه ای لیکرت جمع آوری گردیده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (9/0 )محاسبه گردید.به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T مستقل،ضریب همبستگی اسپیرمن،آنالیز واریانس دوطرفه وتحلیل رگرسیون استفاده شده است.نتایج نشان داد که از سه عامل بعد درونی سرمایه اجتماعی ،تاثیرابعاد هنجار و دین بر تعهد سازمانی معنادار مشاهده شد.و ازابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی، بعد قانون بر تعهد سازمانی تاثیرگذار بوده و معنادار مشاهده شد.نتایج دیگر حاصل از آزمونt  مستقل نشان داد که ضریب همبستگی متغیر های زمینه ای مانند جنس با سرمایه اجتماعی رابطه معنادار دارد. (001/0=p) هم چنین متغیر تاهل رابطه معناداری با تعهد سازمانی دارد. (007/0≥p)

واژگان کلیدی: سرمایه- سرمایه اجتماعی- تعهد – تعهد سازمانی

مقدمه

سرمایه اجتماعی مفهومی بین رشته ای است که در جامعه شناسی ،اقتصاد،روانشناسی و سایر حوزه های اجتماعی کاربرد دارد.امروزه توفیق سازمانها را نمی توان تنها در انباشت ثروت مادی و تجهیز به آخرین امکانات و فناوریها ارزیابی کرد.زیرا سرمایه مالی ،فیزیکی و انسانی بدون سرمایه اجتماعی فاقد کارایی موثر است.به عبارت دیگر استفاده بهینه از سرمایه های مالی و فیزیکی و انسانی در سازمان بدون شبکه روابط متقابل بین اعضای سازمان که توام با اعتماد،محبت ودوستی و در جهت حفظ ارزشها و هنجارهای  سازمانی است،امکانپذیر نخواهد بود.کلمه اجتماعی در سرمایه اجتماعی نشان می دهد که منابع درون شبکه های کسب و کار یا شبکه های فردی،دارایی های شخصی محسوب نمی شوندو هیچ فردی به تنهایی مالک آنها نیست. سرمایه اجتماعی روابطی است که انسان با کسانی که می شناسد برقرار می کند.( تدبیر، 86)

همچنین در غیاب سرمایه اجتماعی،سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را ازدست داده و پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی،ناهموار می گردد.سرمایه اجتماعی،چه در سطح مدیریت کلان چه در سطح مدیریت سازمان ها و بنگاه ها،می تواند شناخت جدیدی از سیستم های اقتصادی-اجتماعی ایجاد کندو به مدیران در هدایت بهتر سیستم  کمک  نماید.(فصل نامه مدیریت و منابع انسانی ،پاییز88)

بیان مساله وطرح تحقیق

1-1 بیان مساله:

سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری های درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام می‌گیرد. اگر در گروهی ویژگی‌هایی مانند اعتماد و هنجارهای مشارکت و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت و تحقق عملکرد، بستگی به برقراری نظام های نظارتی و کنترل پر هزینه پیدا خواهد کرد. در مقابل، وجود سرمایه اجتماعی به میزان کافی و مناسب، سبب برقراری انسجام اجتماعی و اعتماد متقابل شده و هزینه‌های تعاملات و همکاری های گروهی کاهش می‌یابد و در نتیجه عملکرد گروه بهبود می‌یابد در جهان امروز،بیشترین ارزش سازمان مبتنی بر داراییهای غیر ملموس است . توانایی برای شناخت و بر آورد منبع این ارزش برای سازمانها مهم و حیاتی است . به منظور توانایی برای مدیریت سرمایه اجتماعی، نیازمند شناخت منشا آن و چگونگی ایجاد این دارایی ها در سازمان هستیم.

د ر اغلب سازمان ها در کشور ما به دلیل عدم توجه به این دارایی ها و تاثیر آن بر دیگر ابعاد سازمان ، همیشه با کارکنانی ناراضی ، ارباب رجوعان ناراضی ،کسری بودجه، عدم روابط اجتماعی مناسب بین کارکنان و در نهایت سازمان هایی عقب مانده روبه رو هستیم.

شاید بتوان گفت:مهم ترین عامل موفقیت سازمان ها در جهان رقابتی امروز،ایجاد ،حفظ و تداوم سرمایه اجتماعی در بین کارکنان آنهاست. مدیران از راههای مختلف می توانند به توسعه رابطه بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی در درون سازمان بپردازند)

.برخورداری سازمانها از نیروی های متعهد فواید زیادی از قبیل افزایش کارایی و اثر بخشی (بهره وری) ،افزایش انگیزه،تعهد سازمانی و در نهایت رشد سازمانی را به ارمغان می آورد.لذا در این میان مدیران سازمانها ،جهت پیشبرد اهداف سازمانی در رساندن سازمانهایشان به وضعیت مطلوب و از بین بردن مشکلات فوق الذکر ،لازم است علاوه بر داشتن مهارت در وظایف مدیریت باید بتوانند به یکایک کارکنان خود کمک کنند تا عملکرد خویش را بهبود ببخشند. در این راستا یکی از چالش هایی که دانشگاه علوم پزشکی کاشان  با آن رو به رو است مساله تعهد سازمانی کارکنان است که سالانه هزینه هنگفتی را صرف جذب،استخدام و حتی آموزش کارکنان متخصصی می نماید که سرمایه های انسانی و اساسی ترین سرمایه های سازمانی هستند. لکن هنوز شواهد نشان می دهد که نارضایتی ارباب رجوع،عدم انگیزه کارکنان، کیفیت پایین خدمات ارائه شده در سازمان نهایتا باعث عملکرد ضعیف سازمان گردیده است.لذا مدیران به دنبال راهکارهایی جهت کاهش مشکلات فوق الذکر می باشند تا شاهد رشد روز افزون سازمان خویش باشند. در این راستا محقق به دنبال تاثیر یکی از راهکارهای موثر برافزایش تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان که همان سرمایه های اجتماعی در سازمان می باشد بوده،تا بتواند گامی هرچند ناچیز برای بهبود مسائل فوق الذکر بردارد.

 

1-2 ضرورت واهمیت تحقیق

ترک  اختیاری سازمان توسط کارکنان به طور کلی برای سازمان و در نتیجه برای مشتریان و به طور کلی برای همه کسانی که از خدمات سازمان به نحوی استفاده می نمایند ،نامطلوب،مخرب و هزینه براست.از طرفی کارکنانی هم که بالاجبار در سازمان باقی می مانند و دارای تعهد سازمانی (به ویژه تعهد عاطفی)پایین هستند ، بهره وری لازم را برای سازمان نخواهند داشت.به همین دلیل ،سازمان ها باید در صدد یافتن راهی برای افزایش تعهد سازمانی و در نتیجه کاهش ترک اختیاری سازمان توسط کارکنان و نیز افزایش میزان بهره وری و بهبودعملکرد آنها باشند.

در این راستا یکی از چالش هایی که دانشگاه علوم پزشکی کاشان  با آن رو به رو است مساله تعهد سازمانی کارکنان است که سالانه هزینه هنگفتی را صرف جذب،استخدام و حتی آموزش کارکنان متخصصی می نماید که سرمایه های انسانی و اساسی ترین سرمایه های سازمانی هستند.خروج و ترک کارکنان از سازمان به هر نحوی ،ضررهای هنگفتی را به سازمان تحمیل می نمایندتد.لذا شکی نیست که انجام تحقیقات گسترده و ارائه راهکارهایی در جهت بهبود تعهد سازمانی کارکنان یکی از مسائل مهمی است که نه تنها این سازمان بلکه تمامی سازمان باید توجه ویژه ای به آن معطوف نمایند.

تحقیقات نشان داده است که ترک سازمان توسط افراد در روحیه و بهره وری افرادی که در شرکت باقی می مانند نیز ،تاثیر منفی دارد و این امر باعث کاهش رضایت ارباب رجوعان نیز می شود. طبق نظر دیوید موریس ،میانگین هزینه جایگزین کردن یک کارمند ساده که  6 دلار در ساعت برای شرکت درآمد ایجاد می کند.2076 دلار و میانگین هزینه جایگزین کردن یک کارمند حرفه ای که هر ساعت که هر ساعت 15 دلار برای شرکت در آمد ایجاد می کند،5190دلار می باشد . بر اساس این آمار هزینه سالانه جابه جایی کارکنان برای یک موسسه با کارکنانی که حداقل حقوق را دریافت می کنند،حدود 100هزار دلار خواهدبود. (J.M & Watson، 2002)

از این رو با توجه به این که امروزه سازمان ها، هزینه های هنگفتی را به علت عدم تعهد کارکنان خود نسبت به سازمان به طور ناخواسته متحمل می شوند.به نظر می رسد که وجود سرمایه اجتماعی و افزایش میزان آن  در سازمانها،با توجه به فراهم نمودن زمینه های مناسب برای ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضاء که در بردارنده مزایایی هم برای افراد و هم برای سازمان است،در بهبود تعهد سازمانی کارکنان نقش بسزایی داشته باشد.بنابراین این پژوهش به دنبال آن است تا تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بربهبود تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان ،را مورد بررسی قرار دهد.

1-3 فرضیات تحقیق

1 با توجه به مدل مفهومی تحقیق 4 فرضیه اصلی و 6 فرضیه فرعی ارائه شده است.

• ابعاد درونی سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت و معنا داری دارد.

1/1- بعد اعتمادبر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداری دارد.

2/1- بعد هنجاربر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداری دارد.

3/1- بعد دین بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداری دارد

• ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت و معنا داری دارد.

1/2- بعدشبکه برتعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداریدارد.

2/2- بعد مشارکت بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداری دارد.

3/2- بعد قانون بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت ومعناداری دارد.

• ابعاد درونی و بیرونی سرمایه اجتماعی برتعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت و معنا داری دارد.

1-4 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف تحقیق عبارتند از:

1-1- شناخت تاثیرابعاد درونی سرمایه اجتماعی برتعهد سازمانی کارکنان دردانشگاه علوم پزشکی کاشان

2- شناخت تاثیر ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان در دانشگاه علوم پزشکی کاشان

3- اولویت بندی تاثیرابعاد درونی و بیرونی سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان در دانشگاه علوم پزشکی کاشان

1-5 سوال تحقیق:

آیا ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان تاثیر مثبت و معناداری دارد؟

1-6 روش تحقیق

این تحقیق از نوع تحقیقات غیر آزمایشی و کاربردی  بوده وجزء تحقیقات توصیفی  همبستگی می باشد که به توصیف و تحلیل بین متغیر های سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی پرداخته است. همچنین تلاش خواهد شد یک توصیف عینی، واقعی و سیستماتیک ارائه گردد به عبارت دیگر سعی می شود از طریق مطالعات نظری (کتابخانه ای) و مطالعات تجربی به وسیله پرسشنامه این رابطه توصیف شود. در تحقیقات توصیفی ، محقق علاوه بر تصویر سازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی  وضعیت مساله و ابعاد آن می پردازد. محقق برای تبیین وتوضیح دلایل نیازبه تکیه گاه استدلالی محکمی دارد.این از طریق جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق و تدوین گزاره ها ، قضایای کلی موجود درباره آن فراهم می شود که معمولا در فصل مربوط به سوابق  و مباحث نظری تحقیق ، تدوین می شود.(حافظ نیا ، 1382)

همچنین تحقیق پیمایشی عبارت است از جمع آوری منظم اطلاعات درباره افراد،گروهها واجتماعات ،از طریق مصاحبه (حضوری)ویاپرسشنامه (غیر حضوری)برای تعیین درصد افراد موافق ومخالف –رابطه بین متغیر ها-شناخت شرایط موجود،دررابطه با نیاز هاکه دراینجااز پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده خواهیم کرد.

1-7 قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی تحقیق همانطور که قبلا گفته شد،بررسی تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کاشان می باشد.

1-8 دوره زمانی انجام تحقیق

دوره زمانی انجام این تحقیق شش ماهه اول سال 1392 می باشد.

1-9 روش گرد آوری اطلاعات

در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع وپیشینه تحقیق به روش کتابخانه ای عمل گردیده است.جهت گرد آوری اطلاعات وآمار مورد نیازازاسناد ومدارک موجود درواحد مدیریت توسعه و منابع انسانی دانشگاه علوم پزشکی کاشان استفاده گردیده است.ونیز به منظورآگاهی ازچگونگی تاثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی کار کنان دانشگاه پرسشنامه ای بسته با استفاده از مقیاس پنج گزینه ای لیکرت طراحی گردیده ودراختیارکارکنانی که برحسب نمونه انتخاب شده بودند گذاشته شده است.

1-10  اصطلاحات

سرمایه: عبارت است از منابع سرمایه گذاری شده جهت ایجاد منابع جدید در افق زمانی بلند مدت

(فلورا ،2000)