1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3-اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-4-پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-5- سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………..5

1-6-فرضیات……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

1-7-اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-8-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

فصل دوم

2-1- در آمد………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8

2-2- زندگی صائب……………………………………………………………………………………………………………………………… 11

2-3- ویژگی های عمده سبک صائب ……………………………………………………………………………………………….  13

2-3-1- تمثیل……………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-3-2- حسن تعلیل………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3-3- مضمون یابی………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-3-4- نزدیکی به زبان محاوره…………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3-5- پیچیدگی و ابهام…………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-3-6- کنایه………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3-7-  ایهام……………………………………………………………………………………………………………………………………… 17

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

2-3-8- وابسته های عددی خاص…………………………………………………………………………………………………….. 17

2-5- عرفان وصائب…………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-6- آثار صائب…………………………………………………………………………………………………………………………………… 20

 

 

فصل سوم

3-1- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

3-2- ریشه‌شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………. 23

3-3-  انواع عشق………………………………………………………………………………………………………………………………. .27

3-3-1- عشق مجازی…………………………………………………………………………………………………………………………. 27

3-3-2- عشق حقیقی………………………………………………………………………………………………………………………… 29

فصل چهارم

4-1- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 34

4-2- عشق و غم ………………………………………………………………………………………………………………………………..  34

4-3- عشق را نهان نتوان داشتن ………………………………………………………………………………………………………  37

4-4- عشق هدایت گر است ………………………………………………………………………………………………………………  39

4-5- معشوق مجازی ………………………………………………………………………………………………………………………….  41

4-6- عاشق به دنیا و آخرت توجهی ندارد ……………………………………………………………………………………….  43

4-7- عشق در تمام کائنات جاری است  ………………………………………………………………………………………… 45

4-8- هر کسی شایسته و محرم اسرار عشق نیست………………………………………………………………………… 46

4-9- عشق جنون الهی است و با عقل ناسازگار است  ……………………………………………………………………  48

4-10- عشق و ملامت ……………………………………………………………………………………………………………………….  50

4-11- دل دادن و جان بازی عشق …………………………………………………………………………………………………..  52

4-12- شهرت عالم گیر عشق  …………………………………………………………………………………………………………  54

4-13- دل نهان خانه عشق  ……………………………………………………………………………………………………………..  55

4-14- تاثیر فراق و وصال بر عاشق…………………………………………………………………………………………………… 57

4-15- در عشق هم کشش شرط است هم کوشش ………………………………………………………………………  59

4-16- نگاه ویژه ی صائب به عشق …………………………………………………………………………………………………..  60

4-17-  عشق حقیقی و سعادت واقعی …………………………………………………………………………………………….  62

4-18- دوری از منیت با داروی عشق ………………………………………………………………………………………………  63

4-19- عاشقی و صبوری ……………………………………………………………………………………………………………………  64

4-20- حسن و عشق …………………………………………………………………………………………………………………………  65

این مطلب را هم بخوانید :

4-21- عشق و تسلیم ………………………………………………………………………………………………………………………..  67

4-22- عشق با زهد جمع نمی شود…………………………………………………………………………………………………. 68

4-23- عشق ازلی است ……………………………………………………………………………………………………………………..  69

4-24- عشق و شادی …………………………………………………………………………………………………………………………  70

4-25- راز داری و سکوت در مقابل عشق ………………………………………………………………………………………..  71

4-26- اتحاد عاشق و معشوق ……………………………………………………………………………………………………………  73

4-27- عشق حیات بخش است ………………………………………………………………………………………………………..  74

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-28- عشق محو کننده اختیار است ………………………………………………………………………………………………  75

4-29-  عشق خطیر و خطرناک است  …………………………………………………………………………………………….  76

4-30- عاشقان و سنگ کودکان ………………………………………………………………………………………………………..  77

4-31- عشق و بی قراری……………………………………………………………………………………………………………………. 78

4-32- هوا و هوس در عشق……………………………………………………………………………………………………………… 79

4-33- فیض عشق……………………………………………………………………………………………………………………………… 80

4-34- عشق و ادب ……………………………………………………………………………………………………………………………  80

4-35- عشق و روشندلی …………………………………………………………………………………………………………………..  82

4-36- بهره مندی از عشق ………………………………………………………………………………………………………………..  82

4-37- بهار یادآور عشق است ……………………………………………………………………………………………………………  83

4-38- قدرت عشق بی نهایت است ………………………………………………………………………………………………….  84

4-39- عشق و فرمانروایی ………………………………………………………………………………………………………………….  84

4-40- عشق و همت …………………………………………………………………………………………………………………………  85

4-41- راه عشق بیکران و بی نهایت است………………………………………………………………………………………… 86

4-42- عشق و بی نشانی …………………………………………………………………………………………………………………..  87

4-43- عشق و شجاعت ……………………………………………………………………………………………………………………..  87

4-44- عشق و شهادت ………………………………………………………………………………………………………………………  88

4-45- خاصان عشق ………………………………………………………………………………………………………………………….  89

4-46- عشق ویکرنگی ………………………………………………………………………………………………………………………..  90

4-47- عاشق ، نصیحت ناپذیر …………………………………………………………………………………………………………..  90

4-48- بازتاب عشق از دل آدم بر عالم …………………………………………………………………………………………….  91

4-49- عشق کارگشای مشکلات……………………………………………………………………………………………………….. 91

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-50- چشم خونریز معشوق…………………………………………………………………………………………………………….. 92

4-51- عشق و پیری…………………………………………………………………………………………………………………………… 92

4-52- عشق و پاکبازی ……………………………………………………………………………………………………………………..  93

4-53- عشق و اشک ………………………………………………………………………………………………………………………….  94

4-54- دوری از عشق غیر ممکن است ……………………………………………………………………………………………  94

4-55- غیرت عشق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 95

4-56- عشق و حضور ………………………………………………………………………………………………………………………… 96

4-57- عشق و فنا ………………………………………………………………………………………………………………………………  96

4-58- عشق و صدق قدم …………………………………………………………………………………………………………………  97

4-59- معشوق حقیقی ………………………………………………………………………………………………………………………  97

4-60- شور عشق ……………………………………………………………………………………………………………………………….  98

4-61- عشق و حیرت ………………………………………………………………………………………………………………………..  98

4-62- عشق و تامل و تعجیل ……………………………………………………………………………………………………………  99

4-63- جذب دلها با اکسیر عشق ……………………………………………………………………………………………………..  99

4-64- اظهار عشق ……………………………………………………………………………………………………………………………..  100

4-65- طفل نی سوار ………………………………………………………………………………………………………………………….  100

4-66- قدر عاشق را معشوق می داند  ……………………………………………………………………………………………..  101

4-67- عشق و جوانی…………………………………………………………………………………………………………………………. 101

4-68- وجودی که عشق ندارد موجود نیست  ……………………………………………………………………………….. 102

4-69- عشق وصف نشدنی است  …………………………………………………………………………………………………….. 102

4-70- عشق با سوز و گداز همراه است  …………………………………………………………………………………………  103

4-71- طلب و عشق …………………………………………………………………………………………………………………………..  103

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-72- عشق تکرار نمی شود …………………………………………………………………………………………………………….  104

4-73- ملائکه عشق ندارند ………………………………………………………………………………………………………………..  104

4-74- همه در عشق یکسانند…………………………………………………………………………………………………………… 104

4-75- عشق  و وحدت ……………………………………………………………………………………………………………………..    105

4-76- عشق هم عنان با رندی است………………………………………………………………………………………………… 105

4-77- عشق با عافیت طلبی سازگاری ندارد …………………………………………………………………………………..  106

4-78- عشق علم رسمی را پاک می کند ………………………………………………………………………………………..  106

4-79- ناسازگاری عشق و شکوه  ……………………………………………………………………………………………………..  106

4-80- عاشقی همه اسیری، معشوقی همه امیری………………………………………………………………………….. 107

4-81- جز معشوق همه چیز برای عاشق بیگانه است ……………………………………………………………………  107

4-82- راهزنان طریق عشق ………………………………………………………………………………………………………………  107

4-83- عشق تردست و شعبده باز است …………………………………………………………………………………………..  108

4-84- عاشق و ناز معشوق ………………………………………………………………………………………………………………..  108

4-85- عشق و شبنم …………………………………………………………………………………………………………………………  108

4-86- دنیا قرارگاه عاشقان نیست …………………………………………………………………………………………………….  109

4-87- نرسیدن به وصال از کوتاهی عاشق است …………………………………………………………………………….  109

4-88- آدم بالغ نظر رو به سوی عشق حقیقی دارد ……………………………………………………………………….  109

4-89- اشارتهای عاشقی…………………………………………………………………………………………………………………….. 110

4-90- تماشای معشوق عاشق را از دیدن همه چیز بی نیاز می کند…………………………………………… 110

4-91- شادی و غم در نظر عاشق یکی است …………………………………………………………………………………..  110

4-92- سخن همراه با عشق باید باشد …………………………………………………………………………………………….  111

4-93- تاثیر متفاوت  عشق ……………………………………………………………………………………………………………….  111

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-94- هر سینه ای طاقت عشق را ندارد ………………………………………………………………………………………..  111

4-95- عشق با تن آسانی  نمی سازد ………………………………………………………………………………………………  111

4-96- عشق با دلهای بی کینه و روشن ایجاد می شود …………………………………………………………………  111

4-97- عشق شراکت پذیر نیست ……………………………………………………………………………………………………..  112

4-98- لزوم پیر و راهنما در عشق ……………………………………………………………………………………………………  112

4-99- عشق و رحمت جاویدان ………………………………………………………………………………………………………..  112

4-100- فقط عشق قابل دل بستن است …………………………………………………………………………………………  112

4-101- عشق و ریا ……………………………………………………………………………………………………………………………  112

4-102- عشق و استغنا……………………………………………………………………………………………………………………… 113

4-103- عشق مستلزم معرفت و آگاهی  …………………………………………………………………………………………  113

4-104- سیاهی خط و خال معشوق یادآور سیاهی کعبه …………………………………………………………….. 113

4-105- دیدار معشوق……………………………………………………………………………………………………………………….. 113

4-106- معشوق ظاهر کننده عشق…………………………………………………………………………………………………..   113

4-107- روی گرداندن از عاشق سزاوار نابودی…………………………………………………………………………………    114

4-108- عاشق از یار عنایت می خواهد……………………………………………………………………………………………. 114

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 115

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 118

چکیده

در پایان نامه ی پیش رو ،عشق و وابسته های آن در دیوان صائب تبریزی شاعر نام آور سبک هندی ، مورد بررسی قرار گرفته است . بدین سبب ابتدا ابیاتی که واژه ی عشق به طور مستقیم در آن موجود بوده است ، از دیوان شاعر استخراج شد .سپس مفاهیم عشق که در برخی ابیات یافت شد، جمع آوری گردید .سپس بعد از طبقه بندی به استنباط آنها اقدام شد . بی تردید بررسی مفهوم عشق در دیوان صائب تبریزی که از پرکارترین شاعران ادب فارسی است، از ضرورت ویژه ای برخودار است .به این سبب نگارنده اهتمام خود را بر انجام چنین پژوهشی مصروف کرد . روشن است که نتیجه ی بدست آمده از این تحقیق می تواند به درک و دریافت بهتر اشعار صائب از یک سو و آگاهی بهتر نسبت به مفاهیم گوناگون عشق از دگر سو کمک می کند.

 

سفرنامه ناصر خسرو- حج- زیارت

فهرست مطالب

چکیده                                                                                                  1

الف)مقدمه                                                                                              5

فصل اوّل: کلیّات تحقیق

ب) بیان مساله                                                                                         9

ج) اهمیت وضرورت تحقیق                                                                          9

د) اهداف تحقیق                                                                                                10

ح)سوالات تحقیق                                                                                      10

و) فرضیات تحقیق                                                                                     11

فصل دوّم: پیشینه تحقیق

پیشینه تحقیق                                                                                         14

فصل سوم:روش تحقیق

دوران سه گانه عمر ناصرخسرو                                                                       20

فرق ناصر خسرو با شاعران  دیگر                                                                    28

درباره سفرنامه                                                                                         29

سفرنامه دو گونه ارزش دارد یکی ادبی دیگری اجتماعی                                           33

اهمیت«سفرنامه»از نظر محتوای تحقیق                                                            35

اهمیت«سفرنامه»از نظر روش تحقیق                                                               36

مراحل مسافرتهای ناصر خسرو                                                                       38

 

فصل چهارم:یافته های تحقیق

اسم ورسم ومولد وحسب ونسب شاعر                                                               40

عهد جوانی وتحصیلات علمی ومسافرت های او                                                     46

مبدا انقلاب وآغاز تحول در زندگی او                                                                48

عودت به وطن وافراشتن عَلَم دعوت                                                                 49

تبعید از وطن وآوارگی                                                                                51

تحلیل احوال روحی ناصر خسرو                                                                     62

 

جوانی ناصر خسرو                                                                                     64

عقاید واخلاق ناصر                                                                                     65

خانواده ناصر خسرو                                                                                    66

وفات وقبر او                                                                                            67

شیوه ی خاص حکیم ناصر خسرو در نقد طبقات مختلف اجتماعی                               68

انتقادات ناصر خسرو از طبقات مختلف اجتماعی عصر خود                                        70

بررسی سفرنامه از جهت مسائل اجتماعی                                                           82

وضع دینی                                                                                             86

وضع اجتماعی در دوران ناصر خسرو                                                                90

بررسی جامع شناختی سفرنامه ناصر خسرو                                                                  96

مروری بر مباحث جامعه شناسی سفرنامه                                                           98

ساختار فرهنگی                                                                                       98

ساختار سیاسی                                                                                        99

ساختار نظامی                                                                                         100

ساختار اقتصادی                                                                             101

جامعه شناسی شهری و شهرنشینی در خاور میانه:                                       101

پابه پای ناصر خسرو در سفرها                                                              103

سفر مصر                                                                                      121

سفر حج                                                                                                122

حکومتها وسلسله های پادشاهان ایران                                                               129

حکومت فرزندان بویه دیلمى                                                                   131

دوران سیاست نژادی                                                                              133

خاندانهای قدیم ورسمها وآیینهای ایرانی                                                   134

این مطلب را هم بخوانید :

بردگى و بردگان                                                                              135

مکه شهر حج وزیارت                                                                          139

حج های ناصر خسرو                                                                         142

آخرین حج                                                                                    147

درآمد ناصر خسرو                                                                                 151

فصل پنجم : نتیجه گیری

نتیجه گیری                                                                                  154

منابع ومآخذ                                                                                  160

الف) مقدمه:

ناصر خسرو ملقب به حجت در سال 394 ه .ق در قبادیان بلخ متولد شد ودر سال 481 ه.ق در سمنگان بدخشان درگذشت. لقب او را حجّت وحجّت زمین خراسان که عنوان درجه مذهبی او در اسماعیلیه بوده

روشهایبررسیسبکشناسی. 20

2-1 شیوۀبررسیدربخشزبانی. 21

الف) سطحآوایییاسبکشناسیآواها (Phono stylistcs) 21

ب) سطحلغوی (lexical) یاسبکشناسیواژهها 21

ج )سطحنحوی (syntactical) یاسبکشناسیجمله. 22

2-2 سطحادبی (literary level) 22

2-3 سطحفکری (PhilosoPhical level) 22

2-4 سبکچیست؟. 23

2-5 تعریفسبک.. 23

2-6 نگرشخاص… 24

2-7گزینش (choice ) 27

2-8 عدولازهنجار. 28

الف) واژگانیLexical deviationشاعرلغتجدیدمیسازد. 29

ب) نحوی Grammatical deviation درمحورهمنشینیتعریفمیکند. 29

ج)آواییPhonological deviationتلفظرابااختیارتغییرمیدهد. 29

2-9 مفاهیمسبک.. 30

2-10 سبکوسبکشناسیدرایران. 31

فصلسوم. 34

بررسیسطحزبانیاشعار. 34

بررسیسطحزبانیاشعار. 35

3-1بخشاول :بررسیسطحآوایییاسبکشناسیآواها 35

3-1-1 موسیقی (کناری،بیرونی،درونی )(بررسیوزن،قافیهوردیف) 35

3-1-1-1    موسیقیکنار. 35

1-قافیه. 35

2-ردیف.. 41

3-1-1-2 موسیقیبیرونی. 44

وزنوموسیقیشعر. 44

2-1-1-3موسیقیدرونی. 48

 

1-تسجیع. 48

1-1سجعمتوازی.. 49

1-2سجعمتوازن. 50

1-3 ترصیع. 50

1-4-تجنیس… 51

2-1جناستام. 51

2-2جناسناقصیامحرف.. 52

2-3جناسزاید. 52

2-3-1جناسمطرفیامزید. 53

2-3-2جناسوسط.. 53

2-3-3جناسمذیل. 55

2-4جناساشتقاق. 56

2-5جناسمضارع. 57

3 تکرار. 59

3-1 تکرارواک.. 59

3-1-1 همحروفی: 59

3-1-2همصدایی: 62

4-تکریر. 63

4-1مصوتبلند«آ» 63

4-2تکرارهجا(تکراریکهجادرمتنکلام) 64

5-تکرارهجا 66

3-2بخشدوم: بررسیسطحلغوییاسبکشناسیواژهها 68

3-2-1 اسممعنی. 68

3-2-1-1تنها(تنهایی) 68

3-2-1-2درد 70

3-2-1-3عشق. 72

3-2-1-4 شب.. 74

3-2-1-5 غریب.. 76

این مطلب را هم بخوانید :

3-2-1-6 غم. 77

3-2-2 اسمذات.. 79

3-2-2-1 ستاره 80

3-2-2 -2بهار. 82

3-2-2-3 باران. 84

3-2-2-4ساحل. 86

3-2-2-5 اسب.. 87

3-2-3 تخفیفلغات.. 90

3-2-4 لغاتبیگانه. 93

3-2-5کهنگرایی(آرکائیسم) 96

3-2-5-1 کهنگراییواژگانی. 96

3-2-5-2-کهنگراییفعلی. 98

3-2-5-3کهنگرایینحوی.. 100

3-2-5-3-1پیرویازقواعدشعری.. 100

3-2-5-3-2نوآوریوبدعتدرکاربردحروف: 102

3-2-5-3-2-1کاربرد«واو» 102

3-2-5-3-2-2کاربرد«امّا» 104

3-2-6جملهمعترضه. 105

3-2-7حذففعل (بهقرینهلفظیومعنوی) 107

3-2-8تکرارفعل. 109

3-2-9ساختفعلغیرمتعارف.. 110

3-2-10بافتهایزبانگفتار. 112

3-2-10-1نوآوریدرواژگان. 112

3-2-10-2واژههایبومی. 113

3-2-10-3واژههایمحاورهایوگویشی. 113

3-2-10-4مثلهادرزبانگفتار. 115

3-2-11 اسطورهها،افسانهها،داستانهایپیامبران. 115

3-2-12ساختترکیباتبدیع. 125

فصلچهارمبررسیسطح.. 127

ادبیاشعار. 127

بررسیسطحادبیاشعار. 128

4-1 تشبیه. 128

4-1-1 تشبیهبهلحاظشکل. 129

4-1-1-1تشبیهتفضیل. 129

4-1-1-2 تشبیهمشروط. 130

4-1-1-3 تشبیهجمع. 131

4-1-1-4 تشبیهمضمر. 132

4-1-2 مشبهومشبهبهحسی. 132

4-1-3مشبهعقلیومشبهحسی. 134

4-2 استعاره 137

4-2-1 استعارۀمصرّحه. 137

3-2-2 استعارۀمکینه: 138

4-3 تشخیص: 139

4-4 آنسیمیاجاندارانگاری.. 142

4-5 مراعاتنظیر. 144

4-6 اقتباس.. 147

4-7 حسآمیزی.. 147

4-8 تضاد ( مطابقه ) 150

4-9 پارادوکس… 153

فصلپنجم. 156

بررسیسطحفکریاشعار. 156

بررسیسطحفکریاشعار. 157

 فرهنگی» تعبیر می كنیم ، به تصویر بكشد و در اختیار ایرانیان قرار دهد ، تا نسلهای بعدی ، همواره مرجعی اصیل ، برای شناخت ویژگی های شخصیتی داشته باشد . برای همین است كه پاسخ پرسش های بسیاری درباره ی كیستی و چیستی شخصیت فرهنگی ایرانیان ، در آن دیده می شود و هر خواننده ای به طریق خاصی با آن رابطه برقرار می كند و همچنین تقریباً تمام پژوهشگران آن را سند هویت ایران و ایرانی دانسته اند .

فصل دوم- بنیاد نظری (مبانی بینامتنیت)

2-1  ادبیات و زبان …………………………………………………………………………………………………… 11

2-2 متن…………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-3  رابطه متن با متون دیگر ……………………………………………………………………………………… 16

2-4  بینامتنیت ………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-4-1  پیشینه‌ی بینامتنیت …………………………………………………………………………………………. 18

2-4-2  تعریف بینامتنیت …………………………………………………………………………………………… 20

2-5  معرفی ژرار ژنت ………………………………………………………………………………………………. 24

2-6  نظریه‌ی ژنت ……………………………………………………………………………………………………. 26

نمودار 1: ترامتنیت ژنت در یک نگاه …………………………………………………………………………… 31

فصل سوم: معرفی مولوی

3-1  مولوی …………………………………………………………………………………………………………….. 35

3-1-1  زندگی مولوی ……………………………………………………………………………………………… 35

3-1-2  آثار مولوی …………………………………………………………………………………………………… 38

3-2  مثنوی معنوی مولوی ………………………………………………………………………………………… 40

3-3  قرآن کریم ……………………………………………………………………………………………………….. 42

3-4 قرآن و مثنوی ……………………………………………………………………………………………………. 44

فصل چهارم: تحلیل بینامتنیت قرآن و دفتر اول، دوم و سوم مثنوی

4- تحلیل بینامتنیت قرآن و دفتر اول، دوم و سوم مثنوی از دیدگاه ژرار ژنت…………………….. 49

4-1 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و مثنوی معنوی……………………………………………….51

4-1-1 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی……………………………… 51

4-1-2 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی……………………………….83

4-1-3 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر سوم مثنوی معنوی……………………………..116

4-2 بینامتنیت غیرصریح قرآن کریم و مثنوی معنوی……………………………………………………..142

• بینامتنیت غیر صریح قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی……………………………………142
• بینامتنیت غیر صریح قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی…………………………………….168

4-3 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و مثنوی معنوی………………………………………………………….213

4-3-1  بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی………………………………………..214

 

4-3-2 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی…………………………………………274

4-3-3 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر سوم مثنوی معنوی……………………………………….313

فصل پنجم: نتایج تحقیق و ارائه‌ی پیشنهاد

5-1  نتیجه‌گیری …………………………………………………………………………………………………….. 363

5-2  ارائه پیشنهاد …………………………………………………………………………………………………… 365

منابع

الف)منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………365

ب)منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………..369

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………. 370

چکیده

یکی از روش‌های بررسی متون، مطالعه‌ی بینامتنی آن است. بینامتنی یعنی خوانش متن با توجه به متون دیگر و مبتنی براین اندیشه است که متن، نظامی بسته و مستقل نیست و خواسته یا ناخواسته با متون دیگر ارتباط دارد. نظریه‌ی‌ بینامتنی در اواخر دهه‌ی شصت میلادی توسط ژولیا کریستوا در خلال بررسی‌هایی که بر آراء و افکار میخائیل باختین داشت، ارائه شد و توسط نظریه‌پردازانی چون ژرار ژنت پرورش یافت. مثنوی معنوی مولانا از جمله آثار ارزشمند و مهم زبان فارسی به شمار می‌رود. مولوی، به واسطه‌ی آشنایی با قرآن کریم  بی‌شک در سخنان خویش از نصّ آن تأثیر پذیرفته است. بینامتنی در آثار او، در اشکال مختلفی دیده شده است. در این نوشتار برآنیم با  بررسی اشعار سه دفتر اول مثنوی؛ مفردات و عبارات قرآن کریم و نیز داستان‌ها و شخصیت‌های قرآنی و به طور کلی تمامی جلوه‌های بینامتنی قرآن ومثنوی را براساس نظریه ژنت مورد بررسی قرار دهیم. براساس نتایج این بررسی‌ها، مولانا از تمام وجوه بینامتنیت ژنت استفاده کرده است ولی بینامتنیت ضمنی از انواع دیگر بینامتنیت بارزتر است.

 

کلمات کلیدی: بینامتنیت، ژرار ژنت، قرآن کریم، مثنوی معنوی(دفتراول، دوم و سوم)، مولوی.

1. مقدمه و کلیات

   • مقدمه

کتاب آسمانی قرآن کریم بنای فرهنگ جوامع اسلامی است بنابراین انعکاس زیبایی‌های لفظی و معنوی آن در جنبه‌های مختلف هنر و اندیشه‌ مسلمانان مسلّم و

این مطلب را هم بخوانید :

 آشکار است.

استفاده از آیات و مضامین قرآنی، منبعی مهم و الهام بخش شاعران و نویسندگان مختلف بوده و هست به طوری‌که استفاده از آن را به صورت‌های مختلف در اشعار کهن و نو می‌توان یافت. کمتر شاعر مسلمان ایرانی را می‌توان دید که در دیوان خود، تلمیحی به آیات قرآنی نداشته، یا اقتباس و تضمینی از آن‌ها نکرده باشد.

دین و موضوعات آن جایگاهی ویژه در ادب فارسی داشته است. «پیشینه‌ی بهره‌گیری و اثرپذیری سخنوران پارسی از قرآن و حدیث به آغاز پیدایی و پاگیری شعر فارسی یعنی نیمه‌های سده‌ی سوم می‌رسد.» (راستگو، 1376: 6) درجه‌ی این تأثیرپذیری به گونه‌ای بیش از یک تلمیح و اقتباس است. این تأثیر پذیری تا آنجاست که بسیاری از آثار بدون فهم قرآنی قابل قرائت نیست.

مولانا جلال الدین محمد بلخی ، عارف نام آور و شاعر پارسی سرا در مجموعه آثار خویش و بویژه در مثنوی معنوی به قرآن و آیات آن توجه و نگاهی خاص و ویژه دارد. در مثنوی معنوی مولوی به طور مستقیم یا غیرمستقیم به قرآن استناد شده است. بیت بیت مثنوی آنچنان آمیخته به آیات قرآنی است که می‌توان گفت که مثنوی معنوی مولوی نوعی تفسیر از قرآن کریم است.

مولوی از قرآن ضمن کاربرد هنرمندانه، بهره‌ای معرفت شناسانه دارد و با صنایع ادبی چون تلمیح، تضمین، استناد، تحلیل، اقتباس، تمثیل، استعاره و حتی ارائه ترجمه یا تفسیر منظوم آیات قرآن، مبانی و مبادی معرفتی خویش را بیان می‌کند.

این نوشتار در پنج فصل تدوین شده است: