رشتهی علمسنجی
عنوان
تحلیل وضعیت بروندادهای علمی جمهوری اسلامی ایران در اولویتهای منتخب علم و فناوری
استاد راهنما
دکتر حمزهعلی نورمحمدی
استاد مشاور
دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
هدف اصلی این پژوهش ارزیابی کمّی و کیفی بروندادهای علمی کشور جمهوری اسلامی ایران در اولویتهای علم و فناوری منتخب از نقشه جامع علمی کشور شامل فناوریهای نانو، زیست و انرژی هستهای با استفاده از دادههای بخشهای نمایه استنادی گسترش یافته علوم و همایشهای علوم پایگاه وب آو ساینس در طی سالهای 2002 تا 2011 در مقایسه با کشورهای رقیب در چشمانداز 1404 بوده است. همچنین بررسی کمّی و کیفی میزان همکاریهای بینالمللی ایران، دانشگاهها و نویسندگان برتر ایرانی و وضعیت مجلات علمی بینالمللی که به چاپ تولیدات علمی ایرانیان پرداختهاند، از دیگر اهداف این پایاننامه میباشد. این پژوهش از نوع مطالعات علمسنجی است که با استفاده از روش تحلیل استنادی انجام میگیرد. از روش تطبیقی و همچنین نرمافزارهای SPSSو Excel برای تجزیه تحلیل اطلاعات استفاده شده است. بروندادهای علمی ایران در حوزههای اولویتدار مورد بررسی در طی ده سال مذکور رشد صعودی داشته است؛ به طوری که نرخ رشد متوسط تولیدات علمی ایران در حوزههای اولویتدار فناوری نانو 57 درصد، زیست فناوری 29 درصد و در انرژی هستهای 42 درصد میباشد. در رتبهبندی بر اساس تعداد تولیدات علمی در زمینه فناوری نانو، کشور ایران در بین 136 کشور جهان، با تعداد 2325 تولیدات علمی حدود 26/1 درصد از کل تولیدات علمی جهان در این زمینه را دارا میباشد و رتبه نوزدهم را دارد. در زیست فناوری در بین 186 کشور جهان، در رتبه 25 و با تعداد تولیدات 2162 در حدود 9/0 تولیدات کل جهان را دارا است. در انرژی هستهای هم از بین 137 کشور جهان، ایران با تعداد 933 تولیدات و حدود 79/0 درصد از کل تولیدات جهان، در رتبه 29 میباشد. بیشترین همکاری علمی بینالمللی کشور ایران در هر سه اولویت علم و فناوری منتخب با کشور آمریکا میباشد و میانگین ضریب همکاری گروهی بین نویسندگان ایرانی در حوزه زیست فناوری با 66/0 بیشتر از دو حوزه دیگر و در حوزه انرژی هستهای با 64/0 بیشتر از حوزه فناوری نانو با 59/0 میباشد. مطالعه ارتباط بین تعداد انتشارات و تعداد استنادات، تعداد انتشارات و شاخص اچ، تعداد نویسندگان و تعداد استنادات، و تعداد کشورهای همکار در تولید بروندادهای علمی و استنادات در کشورهای رقیب مورد بررسی، وجود رابطه مستقیم و معناداری را نشان میدهد. بین تعداد استنادات دریافتی در سه حوزه اولویتدار مورد بررسی هم تفاوت معناداری وجود دارد.
کلیدواژهها: ارزیابی بروندادهای علمی، ایران، اولویتهای علم و فناوری، نقشه جامع علمی کشور، همکاری علمی بینالمللی، شاخصهای ارزیابی مجلات
فهرست مطالب
عنوان……….. صفحه
چکیده أ
فهرست جدولها ص
فهرست شکلها ك
فصل اول: کلیات پژوهش… 1
1-1. مقدمه. 2
1-2. بیان مسأله. 4
1-3. اهداف پژوهش… 6
1-3-1. هدف کلی.. 6
1-3-2. اهداف فرعی.. 7
1-4. اهمیت موضوع پژوهش… 10
1-4-1. اهمیت و ضرورت نظری پژوهش: 10
1-4-2. اهمیت کاربردی پژوهش: 11
1-5. سؤالات پژوهش… 11
1-5-1. سؤال اصلی پژوهش… 11
1-5-2. سؤالات فرعی پژوهش… 12
1-6. تعاریف متغیرهای پژوهش… 15
1-6-1. تعاریف نظری اجزای مسأله. 15
1-6-1-1. بروندادهای علمی.. 15
1-6-1-2. اولویتهای علم و فناوری نقشه جامع علمی کشور جمهوری اسلامی ایران. 15
1-6-1-3. همکاری علمی.. 16
1-6-2. تعاریف عملیاتی اجزای مسأله. 16
1-6-2-1. بروندادهای علمی.. 16
1-6-2-2. اولویتهای علم و فناوری منتخب(فناوریهای نانو، زیست و انرژی هستهای) 16
1-6-2-3. همکاری علمی.. 17
1-7. جمعبندی.. 17
فصل دوم. 18
مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 18
2-1. مقدمه. 19
2-2.علمسنجی و ارزیابی بروندادهای علمی.. 20
2-2-1. تعریف علمسنجی.. 20
2-2-2. تاریخچه پیدایش علمسنجی.. 22
2-2-3. تعریف کتابسنجی.. 24
2-2-4. ارتباط علمسنجی با کتابسنجی.. 25
2-2-5. استناد. 26
2-2-6. کاربرد تحلیل استنادی.. 27
2-3. شاخصهای ارزیابی بروندادهای علمی.. 31
2-3-1. تاریخچه پیدایش شاخصهای ارزیابی.. 31
2-3-2. اهمیت انجام مقایسه و نرمالسازی با رویکرد علم سنجی.. 35
2-4. تحلیل بروندادهای علمی کشور جمهوری اسلامی ایران. 38
2-4-1. موانع توسعه علم و فناوری در کشور جمهوری اسلامی ایران. 40
2-5. اهمیت ارزیابی پژوهشگران و مؤسسات پژوهشی.. 41
2-5-1. شاخصهای بهنجار شده موجود برای ارزیابی دانشمندان و مؤسسات پژوهشی.. 43
2-5-1-1. شاخص اچ.. 43
2-5-1-2. شاخص جی.. 45
2-5-1-3. شاخص اچ جی.. 46
2-5-1-4. شاخص پی.. 46
2-6. اهمیت مجلات… 46
2-6-1. شاخصهای ارزیابی مجلات… 47
2-6-1-2. ایجاد طرح وزندهی کردن. 49
2-6-1-3. کاربرد عملی نفوذ مجلات نارین و ضریب تأثیر گارفیلد در علمسنجی.. 50
2-7. همکاریهای علمی.. 52
2-7-1. ضریب همکاری گروهی.. 54
2-8.چشمانداز و نقشه جامع علمی کشور ایران. 54
2-8-1. چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی.. 54
2-8-2. مفهوم شناسی نقشه جامع علمی کشور به عنوان چشمانداز علمی کشور. 56
2-8-3. دستهبندی حوزههای اولویت دار. 57
2-8-4. نرخ تولید علم و کیفیت تولید علم در نقشه جامع علمی کشور. 58
2-8-5. چشمانداز کشور ترکیه. 59
2-9.اولویتهای علم و فناوری منتخب از نقشه جامع علمی کشور. 60
2-9-1. اهمیت فناوریهای نوین در جهان. 60
2-9-1-1. فناوری نانو(تعریف، تاریخچه، اهمیت) 60
2-9-1-2. زیستفناوری(تعریف، تاریخچه، اهمیت) 63
2-9-1-3. انرژی هسته ای.. 67
2-10.معرفی پایگاههای استنادی مورد استفاده 68
2-10-1. وب آو ساینس… 69
شکل 2-2. صفحه جستجوی پیشرفته پایگاه وب آو ساینس… 69
جدول2-1. انواع مدارک نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس(برگرفته از صفحه جستجوی پایگاه وب آو ساینس) 70
جدول 2-2 . انواع مختلف قالب مدارک نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس… 71
2-10-2. پایگاه اطلاعاتی جی سی آر. 72
شکل 2-3 . صفحه اصلی پایگاه استنادی نشریات… 72
2-10-3. پایگاه ای اس آی.. 73
شکل 2- 4. صفحه اصلی پایگاه اطلاعاتی ESI 73
2-11. جمع بندی مبانی نظری.. 74
2-12. پیشینه پژوهش… 75
2-12-1. پیشینه در داخل ایران. 75
2-12-1-1. ارزیابی بروندادهای علمی در اولویتهای علم و فناوری سطح الف منتخب از نقشه جامع علمی کشور. 75
2-12-1-2. ارزیابی بروندادهای علمی در حوزههای مختلف علم و فناوری.. 78
2-12-1-3. بررسی جایگاه ایران در علوم جهانی.. 87
2-12-1-4. ارزیابی بروندادهای علمی دانشگاهها و مؤسسات… 93
2-12-2. پیشینه در خارج از ایران. 96
2-12-2-1. ارزیابی بروندادهای علمی در اولویتهای علم و فناوری سطح الف نقشه جامع علمی کشور جمهوری اسلامی ایران. 96
2-12-2-2. ارزیابی بروندادهای علمی در حوزههای مختلف علم و فناوری.. 108
2-13. جمعبندی از مرور پیشینهها 117
فصل سوم. 120
3-1. مقدمه. 121
3-2. روش پژوهش… 121
3-3. جامعه آماری پژوهش… 122
3-4. روش نمونهگیری و حجم نمونه. 123
3-5. ابزار گردآوری دادهها 123
3-6. روش جمعآوری دادهها 124
3-7. روش تجزیه تحلیل دادهها 127
3-8. جمعبندی.. 128
فصل چهارم. 129
4-1. مقدمه. 130
این مطلب را هم بخوانید :
4-2. پاسخ به سؤالات پژوهش… 131
4-2-1. تعداد و سهم کل بروندادهای علمی کشورهای جهان در حوزههای اولویتدار مورد بررسی در دوره زمانی2002-2011 به تفکیک قارههای جهان. 131
4-2-2. برترین کشورها از نظر کمّیت تولیدات علمی در حوزههای اولویتدار علم و فناوری منتخب 134
4-2-3. بروندادهای علمی کشورهای مورد بررسی در هر یک از حوزههای اولویتدار علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای.. 138
4-2-3-1. تعداد کل بروندادهای علمی، سهم جهانی از بروندادهای علمی و رتبه جهانی و منطقهای کشورهای مورد بررسی در حوزههای اولویتدار منتخب… 139
4-2-3-2. رتبه منطقهای بروندادهای علمی ایران و سایر کشورهای رقیب مورد بررسی در حوزههای اولویتدار مورد بررسی به طور کلی و بدون اعمال محدودیت زمانی برای شناسایی جایگاه واقعی کشور ایران در حوزههای مذکور. 143
4-2-4. میزان رشد بروندادهای علمی جهانی در سالهای مختلف مورد بررسی در اولویتهای علم و فناوری نانو، زیست و انرژی هستهای.. 144
4-2-4-1. تعداد و میزان رشد بروندادهای علمی کشور جمهوری اسلامی ایران در اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای.. 147
4-2-5. میزان کیفیت بروندادهای علمی 23 کشور مورد بررسی در هر یک از اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای.. 148
4-2-6. تعداد نویسندگان، دانشگاهها، کشورهای همکار و تعداد نشریات در کشورهای مورد بررسی برای ارائه فرمولی برای پیشبینی آینده 155
4-2-6-1. آزمون رگرسیون. 158
4-2-6-1-1. بررسی عوامل مؤثر بر رشد استنادات در حوزه اولویتدار انرژی هستهای.. 158
4-2-6-1-2. بررسی عوامل مؤثر بر رشد استنادات در رشته فناوری نانو. 160
4-2-6-1-3. بررسی عوامل مؤثر بر رشد استنادات در حوزه اولویتدار زیست فناوری.. 161
4-2-7. دستهبندیهای موضوعی مرتبط با اولویتهای علم و فناوری در بروندادهای علمی کشور ایران 163
4-2-8. وضعیت شاخصهای کیفی علمسنجی مانند شاخص اچ، جی، اچجی، پی در اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای بروندادهای علمی کشور ایران. 166
4-2-9. میزان همکاریهای علمی بین المللی ایران در اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای با سایر کشورهای جهان. 167
2-4-9-1. کشورهای برتر از نظر تعداد همکاریهای علمی بینالمللی با کشور ایران و همچنین شاخصهای ارزیابی کیفیت مانند تعداد استنادات، میانگین استنادات به ازای انتشارات و شاخص اچ در اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای.. 168
2-4-9-1-1. کشورهای برتر همکاری کننده با ایران در حوزه زیست فناوری.. 168
2-4-9-1-2. کشورهای برتر همکاری کننده با ایران در حوزه فناوری نانو. 169
2-4-9-1-3. کشورهای برتر همکاری کننده با ایران در حوزه انرژی هستهای.. 170
4-2-9-2. مقایسه بروندادهای علمی با همکاریهای علمی بینالمللی و ملّی بر اساس شاخصهای کمّی و کیفی در هر یک از اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای.. 171
4-2-10. شبکه همنویسندگی برای بروندادهای علمی کشور ایران با همکاریهای علمی بینالمللی در هر یک از حوزههای اولویتدار مورد بررسی در طی سالهای 2002 تا 2011. 172
4-2-10-1. شبکه همنویسندگی بروندادهای علمی ایران در حوزه زیست فناوری.. 173
4-2-10-2. شبکه همنویسندگی بروندادهای علمی ایران در حوزه فناوری نانو. 174
4-2-10-3. شبکه همنویسندگی بروندادهای علمی ایران در حوزه انرژی هستهای.. 175
4-2-11. ضریب همکاری گروهی نویسندگان ایرانی در طی سالهای 2002 تا 2011. 176
4-2-12. وضعیت نویسندگان برتر ایرانی در اولویتهای علم و فناوری زیست، نانو و انرژی هستهای بر اساس شاخصهای ارزیابی کمّی و کیفی.. 177
جدول 4-23. وضعیت کمّی و کیفی نویسندگان ایرانی در حوزه اولویتدار زیست فناوری در سالهای 2002 تا 2011 177
4-2-13. برترین دانشگاهها و مؤسسات ایرانی در حوزههای اولویتدار زیست، نانو و انرژی هستهای در دوره زمانی 2002 تا 2011. 180
4-2-13-1. دانشگاهها و مؤسسات برتر ایرانی از لحاظ دارا بودن بیشترین تعداد بروندادهای علمی در حوزههای اولویتدار علم و فناوری و بررسی کیفیت آنها بر اساس شاخصهای بروندادی.. 180
4-2-14. مجلات معتبر بینالمللی که بیشترین تولیدات علمی نویسندگان ایرانی در زمینههای موضوعی مذکور در آنها چاپ شده است، کدامند؟. 186
4-2-15. مجلاتی که تولیدات علمی ایرانیان در آنها به چاپ رسیده اند در مقایسه با مجلات بین المللی ، در حوزههای موضوعی مورد بررسی به صورت تفکیک سالهای مورد بررسی از نظر شاخصهای مختلف ارزیابی کیفیت در چه وضعیتی قرار دارند؟. 192
4-2-16. بررسی ارتباط بین تعداد انتشارات(کمّیت) و استنادات(کیفیت) 198
4-2-16-1. ارتباط بین میزان انتشارات(کمّیت) و استنادات(کیفیت) در حوزه اولویتدار انرژی هستهای 198
4-2-16-2. ارتباط بین میزان انتشارات(کمّیت) و استنادات(کیفیت) در حوزه اولویتدار فناوری نانو 198
4-2-16-3. ارتباط بین میزان انتشارات(کمّیت) و استنادات(کیفیت) در حوزه اولویتدار زیست فناوری 199
4-2-17. بررسی ارتباط بین تعداد انتشارات و شاخص اچ بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی در حوزههای اولویتدار علم و فناوری انرژی هستهای، فناوری نانو و زیست فناوری.. 199
4-2-17-1. ارتباط بین تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار انرژی هستهای.. 199
جدول4-38. ضریب همبستگی اسپیرمن بین تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار انرژی هستهای 199
4-2-17-2. ارتباط بین تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار فناوری نانو. 200
4-2-17-3. ارتباط بین تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار زیست فناوری.. 200
4-2-18. بررسی ارتباط بین تعداد استنادات به ازای انتشارات و شاخص اچ بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی در حوزههای اولویتدار علم و فناوری انرژی هستهای ، نانو و زیست… 200
4-2-18-1. رابطه بین تعداد استنادات به ازای تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار انرژی هستهای 201
4-2-18-2. رابطه بین تعداد استنادات به ازای تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار فناوری نانو 201
4-2-18-3. رابطه بین تعداد استنادات به ازای تعداد انتشارات و شاخص اچ در حوزه اولویتدار زیست فناوری 202
4-2-19. بررسی ارتباط بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادات دریافتی بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی در حوزههای اولویتدار علم و فناوری انرژی هستهای، فناوری نانو و زیست فناوری.. 202
4-2-19-1. ارتباط بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادات دریافتی در حوزه اولویتدار انرژی هستهای 202
4-2-19-2. ارتباط بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادات دریافتی در حوزه اولویتدار فناوری نانو 203
4-2-19-3. ارتباط بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادات دریافتی در حوزه اولویتدار زیست فناوری 203
4-2-20. بررسی ارتباط بین تعداد کشورهای همکاری کننده در تولید بروندادهای علمی و استنادات دریافتی بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی در حوزههای اولویتدار انرژی هستهای ، نانو و زیست فناوری.. 203
4-2-20-1. ارتباط بین تعداد کشورهای همکاری کننده در تولید بروندادهای علمی و استنادات دریافتی در حوزه اولویتدار انرژی هستهای.. 204
4-2-20-2. ارتباط بین تعداد کشورهای همکاری کننده در تولیدات علمی و استنادات دریافتی در زمینه فناوری نانو 204
4-2-20-3. ارتباط بین تعداد کشورهای همکاری کننده در تولیدات علمی و استنادات دریافتی در حوزه اولویتدار زیست فناوری.. 205
4-2-21. آزمونهای آماری مربوط به بررسی وجود و یا عدم وجود تفاوت معنادار آماری در شاخصهای ارزیابی بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی.. 205
4-2-21-1. بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار آماری بین شاخص اچ بروندادهای علمی 23 کشور رقیب مورد بررسی در سه حوزه اولویتدار علم و فناوری منتخب… 205
4-2-21-2. بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار آماری بین شاخص تعداد استنادات به ازای انتشارات 23 کشور رقیب مورد بررسی.. 206
4-2-22. آزمونهای بررسی تفاوت برای بروندادهای علمی کشور ایران. 207
4-2-22-1. بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار میان میزان رشد بروندادهای علمی کشور ایران در هر یک از اولویتهای علم و فناوری نانو، زیست و انرژی هستهای.. 207
4-2-22-2. بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار آماری تفاوت بین میزان استناد به بروندادهای علمی ایران در اولویتهای علم و فناوری.. 207