داتلود پایان نامه ارشد :بررسی معماری پایدار

دانشگاه تكنولوژی و مجموعه آموزشی لاورنس…. 33

موزه علوم مونیخ- آلمان. 35

موزه علوم شهر علوم لاویلت-فرانسه. 37

موزه علم و فناوری ایران 38

1.8.1.1نتیجه……………….. 39

1.9سؤالات کلیدی تحقیق.. 39

2فصل دوم: مبانی نظری موزه علم و فناوری.. 40

2.1علم چیست؟………… 40

2.1.1علم در آینه‌ی هنر. 40

2.1.2علم در آینه معماری.. 43

2.1.3معماری و الكترونیك… 47

2.1.4نامادیت………………. 48

2.1.5حسی بودن………… 48

2.1.6چندرسانه‌ای بودن 49

2.2معماری- مسئله یا پاسخ؟. 49

2.2.1انگاره‌های پنهانی ذهنیت… 50

2.2.1.1پایداری…………….. 50

2.2.1.2پویایی………………. 50

2.2.1.3تغییر………………. 51

2.3معرفی موضوع………. 52

2.3.1مفهوم موزه………… 52

2.3.1وجه‌تسمیه موزه….. 52

2.3.2اهداف موزه‌ها بر اساس تعاریف ایكوم. 53

2.4طبقه‌بندی عملکردی موزه‌ها 54

2.5موزه علوم……………… 54

2.5.1تاریخچه موزه علوم. 55

2.6.1نمایشگاه دائمی….. 55

2.6.2نمایشگاه موقت…… 56

دانشگاه تكنولوژی و مجموعه آموزشی لاورنس…. 33

موزه علوم مونیخ- آلمان. 35

موزه علوم شهر علوم لاویلت-فرانسه. 37

موزه علم و فناوری ایران 38

1.8.1.1نتیجه……………….. 39

1.9سؤالات کلیدی تحقیق.. 39

2فصل دوم: مبانی نظری موزه علم و فناوری.. 40

2.1علم چیست؟………… 40

2.1.1علم در آینه‌ی هنر. 40

2.1.2علم در آینه معماری.. 43

2.1.3معماری و الكترونیك… 47

2.1.4نامادیت………………. 48

2.1.5حسی بودن………… 48

2.1.6چندرسانه‌ای بودن 49

2.2معماری- مسئله یا پاسخ؟. 49

2.2.1انگاره‌های پنهانی ذهنیت… 50

2.2.1.1پایداری…………….. 50

2.2.1.2پویایی………………. 50

2.2.1.3تغییر………………. 51

2.3معرفی موضوع………. 52

2.3.1مفهوم موزه………… 52

2.3.1وجه‌تسمیه موزه….. 52

2.3.2اهداف موزه‌ها بر اساس تعاریف ایكوم. 53

2.4طبقه‌بندی عملکردی موزه‌ها 54

2.5موزه علوم……………… 54

2.5.1تاریخچه موزه علوم. 55

2.6.1نمایشگاه دائمی….. 55

2.6.2نمایشگاه موقت…… 56

2.6.3مرکز اطلاعات…….. 56

2.6.4بخش‌های تکمیلی 56

2.7تعاریف و ضوابط تأسیس مراكز تحقیقاتی.. 57

2.7.1محقق………………… 57

2.7.2گروه پژوهشی…….. 57

2.7.3پژوهشكده………….. 57

2.7.4پژوهشگاه……………. 58

2.7.5روش ایجاد واحدهای تحقیقاتی.. 58

3فصل سوم: رویکرد معماری پایدار 59

3.1مقدمه…………………… 59

3.2تعاریف و مفاهیم معماری پایدار 61

3.3پاسخگویی معماری پایدار در سایه فرهنگ.. 64

3.4معماری پایدار و جایگاه زمینه‌گرایی.. 65

3.5همزیستی فنّاوری، محیط و انسان. 65

3.5.1.1حفاظت از آب….. 68

3.5.1.2حفاظت از مواد و مصالح.. 70

3.5.1.3طراحی چرخه عمر. 72

3.5.1.3.1مرحله قبل از ساخت…………….. 73

3.5.1.3.2مرحله ساخت و ساز………………. 74

3.5.1.3.3مرحله بعد از ساخت……………… 75

3.5.1.4طراحی انسانی….. 77

3.5.1.4.1حفظ شرایط طبیعی…………….. 78

3.5.1.4.2طراحی شهری و برنامه‌ریزی سایت… 78

3.5.1.4.3طراحی برای آسایش بشر………. 79

3.5.2نقش عناصر ساختمانی در رسیدن به پایداری.. 81

3.5.2.1نقش بام‌ها و دیوارهای سبز در رسیدن به طراحی پایدار. 81

3.5.2.2کاربرد سامانه‌های خورشیدی در ساختمان.. 84

3.5.2.3بررسی جایگاه نماهای دو پوسته در کاهش مصرف منابع انرژی.. 87

3.5.2.4تحلیل الگوی آتریم‌ها در بهینه‌سازی مصرف انرژی.. 87

3.5.3بررسی نمونه‌های معماری پایدار. 88

3.5.3.1موزه علوم کالیفرنیا رنزو پیانو. 88

3.5.3.2غرفه ایران در اکسپو ا 2015 میلان.. 91

4فصل چهارم: مقدمات طراحی.. 94

4.1مقدمه…………………… 94

4.2مطالعات تاریخی شهر تهران. 94

4.3موقعیت جغرافیایی شهر تهران. 95

4.1مطالعات اقلیمی تهران. 96

4.1.1ارتفاعات استان تهران.. 97

4.1.1عرض جغرافیایی تهران.. 98

4.1.2منابع آب‌ها…………. 98

4.1.3توده‌های هوا و سیستم‌های هواشناسی مؤثر بر استان تهران.. 98

4.1.4آب و هوای تهران. 99

4.1.5پهنه خطر زمین‌لرزه در تهران.. 101

4.2مطالعات سایت طراحی.. 102

4.2.1معرفی سایت……… 102

4.2.1دلایل انتخاب سایت… 102

4.2.1موقعیت و ابعاد سایت… 104

4.2.1شیب و پوشش گیاهی سایت… 104

4.2.1چشم‌اندازهای سایت… 105

4.2.1کاربری‌های اطراف سایت… 105

4.2.1شبکه دسترسی‌ها ……105

4.2.2جهت استقرار ساختمان.. 106

4.2.3جبهه های همسایگی سایت… 107

4.2.4چشم‌اندازهای سایت… 108

4.2.5بررسی نقاط پر اهمیت و مشرف به سایت… 109

4.2.6باد های غالب و جهت وزش باد. 110

4.2.7جبهه های مناسب نور گیری.. 111

4.3حوزه‌بندی فضاها…… 112

4.3.1اداری…………………. 112

4.3.2علمی-پژوهشی…… 112

4.3.3خدماتی……………… 113

4.3.4ارتباطی……………… 113

4.1ابعاد، اندازه و استانداردهای فضاهای اصلی مجموعه. 114

4.1.1آزمایشگاه‌ها………… 114

4.1.1.1طبقه‌بندی………… 114

4.1.1.2روش‌ها یا گرایش‌ها 114

4.1.1.3اصول طراحی…… 115

4.1.1.4فضای لازم برای هر نفر. 115

4.1.1.5مدول‌های طراحی.. 116

4.1.1.6توزیع سرویس‌ها. 117

4.1.1.7سیستم‌های دفع مواد زاید.. 118

4.1.1.8انباری………………… 119

4.1.1.9نیازهای ویژه…….. 119

4.1.1.10فضاهای مرتبط 120

4.1.1.11روكار سطح……. 120

4.1.1كلاس‌ها……………..‌ 121

4.1.1.1فضای مورد نیاز.. 121

4.1.1.2شكل استاندارد اتاق.. 122

4.1.2كتابخانه……………… 123

4.1.2.1بررسی روابط داخلی در كتابخانه. 123

4.1.2.2ورودی در كتابخانه. 124

4.1.2.3قسمت مطالعه در كتابخانه. 124

4.1.2.4فضای امانات كتابخانه. 125

4.1.2.5نورگیری در كتابخانه. 126

4.1.2.6تهویه در كتابخانه. 127

4.1.2.7حفاظت در مقابل آتش‌سوزی.. 127

4.1.2.8استاندارد فضای كتابخانه. 127

4.1.3ساختار اداری……… 128

4.1.4سالن‌های سخنرانی.. 128

4.1.4.1شكل اساسی……. 129

4.1.4.2ابعاد كمینه برای صندلی‌ها 129

4.1.4.3انواع ترتیب صندلی‌ها 130

4.1.5نمایشگاه…………….. 130

4.1.5.1عملكرد نمایشگاه. 131

4.1.5.2نحوه نورپردازی در نمایشگاه. 132

4.1.5.3مسیرهای حركت 133

4.1.6سلف سرویس…….. 133

4.2ریزفضاها………………. 137

4.1دیاگرام ارتفاعی…….. 139

4.1سازه و تأسیسات……. 140

4.1.1سازه…………………. 140

4.1.2تأسیسات……………. 141

4.1.2.1آبرسانی…………….. 141

4.1.2.2اطفاء و اعلام حریق.. 142

4.1.2.3گرمایش و سرمایش…. 142

4.1.2.4برق رسانی……….. 142

5فصل پنجم: طراحی……………….. 143

فهرست منابع…………….157

چکیده

موزه یک مؤسسه غیر منفعت‌جویانه، در خدمت جامعه و توسعه آن است که به روی عموم مردم باز بوده و همواره برای تحقیق و کسب دانش، ضبط و نگهداری و نمایش دست آوردهای آن، به منظور آموزش، پرورش و سرگرمی مردم با مدارک عینی تلاش می‌کند. موزه علم و فناوری موزه‌ای ست که در آنجا نه تنها به فعالیت‌های ذکرشده پرداخته می‌شود، بلکه فضایی جذاب و آموزشی برای افراد مراجعه‌کننده نیز هست. در رساله حاضر سعی شده است در کنار فعالیت علمی این موزه به امر پایداری انرژی و استفاده از انرژی‌های سبز نیز پرداخته شود. مطالعات صورت گرفته در این پایان‌نامه به دو دسته تقسیم می‌شود: ابتدا برای شناخت موزه علم و فناوری، نمونه‌های آن در اروپا مطالعه شد. موزه علم و فن‌آوری تنها فضایی برای نمایش دستاوردها و یا مكانی برای تفریح و استراحت نیست بلكه فعالیت اصلی در این موزه‌ها تحقیق و پژوهش است. ایجاد موزه علم و فناوری در ایران از دهه 70 شمسی آغاز شد. در ادامه به منظور به‌کارگیری انرژی پایدار در این پروژه به مطالعه و شناخت نمونه‌های موجود و همچنین استانداردها، ضوابط و مؤسسات وابسته پرداخته شد.

یکی از معتبرترین سازمان‌ها در این حوزه، شورای ساختمان‌سازی سبز امریکا یا مجموعه آیین‌نامه‌های لید می‌باشد. این سازمان به ترغیب و تسریع پذیرش و گسترش جهانی ساختمان‌سازی پایدار و راه‌کارهای توسعه از طریق تولید و پیاده‌سازی مفاهیم کلی، ابزارهای اجرایی و قابل‌قبول در حوزه طراحی،‌ ساخت و بهره‌برداری از ساختمان‌های پایدار با کارایی بالا می‌پردازد.

در این رساله سعی شده است تا با معرفی این سازمان‌ها، ضوابط فنی، معیارها و همچنین بررسی نمونه‌های موردی موجود و البته با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و فرهنگی تهران، به ایده‌هایی در طراحی موزه علم و فناوری با رویکرد پایدار برسیم.

لغات کلیدی: موزه فناوری، تکنولوژی،‌ معماری پایدار، بهینه‌سازی مصرف انرژی.

پیش‌گفتار

موزه یک فضای آموزشی است که علاوه بر بررسی روند تحول تاریخی علوم و فنون، آخرین دستاوردهای انسان و آثار بدیع او را برای به چالش کشیدن ذهن و فکر بازدیدکننده به کار می‌گیرد تا او را به فکر وا‌دارد و به کشف رابطه بین پدیده‌ها هدایت کند. موزه‌ها نقش عمده‌ای در جمع‌آوری، نگهداری و تفسیر عناصر در جهان دارند. موزه‌ها ناظر میراث فرهنگی بوده و به گردآوری مواردی پر اهمیت برای بشر می‌پردازد.

انجمن بین‌المللی موزه‌ها (ICOM)، موزه را بدین صورت تعریف می‌کند: «یک مؤسسه غیر منفعت‌جویانه، در خدمت جامعه و توسعه آن، که بر روی عموم مردم بازبوده و همواره برای تحقیق و کسب دانش، ضبط و نگهداری و نمایش دست‌آوردهای آن، به منظور آموزش و پرورش و سرگرمی مردم با مدارک عینی تلاش می‌کند». در سال‌های اخیر و به منظور پاسخ به ضرورت‌های رشد و توسعه فناوری در كشور، ایجاد زیرساخت‌های فناوری توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد تأكید قرار گرفته است. بر این مبنا هم اكنون احداث 15 مركز اطلاع‌رسانی[1] و تعدادی پارك‌های علمی در مراكز بزرگ دانشگاهی توسط وزارت مذكور در دست اقدام قرار دارد. در سال 83 مجمع تشخیص مصلحت نظام ایجاد پارك‌های فناوری در ایران را تصویب نمود. در این سال هیئت‌وزیران[2] در ذیل ضوابط ملی آمایش سرزمین و در راستای تبیین سند چشم‌انداز بیست‌ساله كشور، توسعه شهرك‌ها و پارك‌های علمی- فناوری در كشور را متناسب با نیازهای ملی و منطقه‌ای تصویب نمود. با توجه به آنچه گفته شد ضرورت توسعه پارك‌های علمی و فناوری در كشور احساس شده است. پارک‌ها و شهرهای علمی نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای دارند. ایران سرزمینی است بااستعدادهای فراوان، و احداث و توسعه این پارک‌ها در ایران خصوصاً در جوار مراكز علمی بزرگ خاصیت‌های فراوانی دارد.

یکی از شاخه‌های معماری معاصر، معماری سبز یا معماری پایدار است. پایداری در حالت کلی به معنای توانایی حفظ یک فرآیند یا وضعیت معین است. معماری پایدار مفهومی کلی است که به توضیح تکنیک‌های طراحی معماری، که از نظر محیطی آگاهانه می‌باشند، می‌پردازد.

1.1 مقدمه

اساس تفكر در تنظیم مباحث این پایان‌نامه آن بوده است كه پژوهش بمانند هر فعالیت دیگر دارای شیوه‌ها و روش‌ها و مبتنی به اصول و ضوابط است و توسعه آن در هر جامعه‌ای منجر به شکوفایی و رشد و تعالی در تمام زمینه‌ها می‌شود. تنگناهای بخش پژوهش در جامعه امروز ما در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، علمی و… به وضوح قابل مشاهده است كه باعث بسیاری از نابسامانی‌ها و عقب‌ماندگی‌های كشور شده است. مطالعه و مقایسه سطح علم و تكنولوژی بین جامعه ما و جوامع توسعه‌یافته این موضوع را بیشتر مشخص می‌سازد. با نظر به اهمیت امر پژوهش و جایگاه آن در توسعه علمی كشور و نیز توانمندی و كارایی کودکان و جوانان در امر توسعه، ایجاد مركزی باهدف گسترش فرهنگ تحقیق و پژوهش در بین افراد به عنوان یك راهكار و در قالب موزه علم و فن‌آوری به صورت یك پروژه‌ی معماری در این پایان‌نامه مورد نظر بوده است؛ كانونی كه با فراهم آوردن امكاناتی چند، فرهنگ تحقیق و پژوهش را در بین افراد جامعه گسترش داده و روحیه علم پروری و دانش‌اندوزی را در آن‌ها تقویت كند.

موزه علم و فناوری فضایی است که در کنار فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقی به آموزش نیز پرداخته می‌شود و در این پروژه سعی بر آن بوده است تا مفاهیم پایداری طبیعی نیز گنجانده شود. این موزه در کنار آموزش و گسترش علوم جدید به تشویق افراد در جهت استفاده از انرژی‌های نو و سبز نیز می‌پردازد تا فرهنگ پایداری طبیعی را نهادینه نماید.

در ادامه قابل‌ذکر است كه در تهیه این مطالب هرگز ادعایی نیست كه توانسته باشیم به تمام زوایای مورد بحث اشاره‌کرده باشیم ولی دلگرمی و امید این است كه این مجموعه ناچیز بتواند افق فكری جدیدی در