عنوان:

بررسی حقوق متهم در مرحله تحقیق و تعقیب کیفری در حقوق کیفری ایران و فقه

 

 

استاد راهنما :

دکتر هادی احتشامی

 

زمستان 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان______________________________________________________________________ صفحه

 

چکیده فارسی.. 1

فصل اول: کلیـات تحقیق.. 3

1-1)مقدمه. 3

1-2)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 4

1-3) اهداف تحقیق.. 5

1-3-1) هدف اصلی.. 5

1-3-2) اهداف فرعی.. 5

1-3-3) هدف کاربردی.. 5

1-4)پرسش های تحقیق 5

1-5)فرضیه های تحقیق.. 6

1-6)روش تحقیق 6

1-6-1) گردآوری مطالب… 6

1-6-2)ابزار تحقیق.. 6

1-6-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها 6

1-6-4)مراحل تحقیق.. 6

1-7) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها و کلید واژه ها 7

1-7-1)تعاریف حقوق.. 7

1-7-1-1)تعریف لغوی حقوق.. 7

1-7-1-2)تعریف اصطلاحی واژه ی حقوق.. 7

1-7-1-3)ویژگی های حقوق از دیدگاه حضرت علی (ع) 7

1-7-1-4)مفهوم تحلیلی حقوق.. 8

1-7-2)تعریف متهم. 8

1-7-2-1) تعریف لغوی متهم. 8

1-7-2-2) تعریف اصطلاحی متهم. 8

1-7-2-3)مفهوم تحلیلی متهم. 9

1-7-2-4)حقوق متهم در اعلامیه جهانی حقوق بشر. 9

1-7-3)تعریف شهروند. 10

1-8) سوابق تحقیق 12

1-9) جنبة نوآوری و جدید بودن تحقیق 18

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق.. 20

2-1)  مقدمه. 20

2-2)ادوار حقوقی در ایران. 20

2-3)تاریخچه حقوق شهروندی.. 21

2-3-1) حقوق شهروندی در قرآن کریم. 21

2-3-2)حقوق شهروندی در حکومت نبوی.. 22

2-3-3) حقوق شهروندی در قوانین موضوعه ایران. 22

2-3-4) حقوق شهروندی در اعلامیه جهانی حقوق بشر. 24

2-3-5) حقوق شهروندی در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی.. 24

2-3-6) حقوق شهروندی در اعلامیه اسلامی حقوق بشر. 24

2-3-7)حقوق متهم در کنوانسیون ضد شکنجه و رفتار یا مجازات خشن، غیر انسانی یا تحقیر کننده 25

2-3-8) کشورهای طرف کنوانسیون میثاق.. 25

2-3-9) حقوق شهروندی در قانون اساسی ایران مصوب1324. 26

2-3-10) حقوق شهروندی در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. 27

2-3-11)حقوق شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 27

2-3-12) حقوق شهروندی در فرمان هشت ماده ای امام (ره) 33

2-3-13) حقوق شهروندی در قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی.. 34

2-3-14) سومین بخشنامه آیت الله شاهرودی ریاست محترم قوه قضاییه در خصوص رعایت حقوق شهروندی.. 35

2-4)حقوق متهم در قانون اساسی ج.ا.ا 36

2-5)حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری.. 40

2-6) تحلیل مفهوم حقوق دفاعی.. 42

2-6-1)حق بودن یا حق داشتن.. 42

2-6-2)تقسیم بندی هوفلدی از حق.. 42

2-6-3) جایگاه حقوق دفاعی متهم در تقسیم بندی هوفلدی.. 43

2-6-4)تعریف حقوق دفاعی متهم از منظر آیین دادرسی کیفری.. 44

2-7) بررسی مبانی حقوق دفاعی.. 46

2-7-1)فرض بی گناهی.. 47

2-7-1-1)مبنای فرض بی گناهی.. 48

2-7-1-2)تحلیل فرض بی گناهی در فرایند دادرسی کیفری.. 49

2-7-1-3)حقوق دفاعی ناشی از فرض بی گناهی برای متهم. 51

2-7-2) دادرسی عادلانه. 53

2-7-3)مصلحت گرایی.. 54

2-7-4)ضرورت واقعی: هم زیستی مسالمت آمیز. 55

فصل سوم: حقوق متهم در مرحله‏ی تعقیب و تحقیقات مقدماتی‏ در نظام کیفری ایران. 57

3-1) مقدمه. 57

3-2)مراحل بررسی عدالت کیفری و دادرسی حقوق متهم در نظام حقوقی ج. ا. ا. 57

3-2-1)حقوق متهم در مرحله کشف جرم. 58

3-2-2) حقوق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی.. 59

3-2-2-1) جرایم نقض کننده اصول حاکم بر تحقیقات مقدماتی.. 62

3-2-2-2)تحلیل حمایت قانونی از رسیدگی عادلانه در تحقیقات مقدماتی.. 63

3-2-2-3)ضمانت اجرای کیفری رسیدگی عادلانه در تحقیقات مقدماتی.. 63

3-2-2-4)جرایم علیه حقوق متهم. 67

3-2-2-5)حقوق متهم در مرحله پیش از محاکمه. 71

1)اصل برائت… 72

2) حق اطلاع از علت احضار و داشتن فرصت حضور. 78

3) تفهیم اتهام 78

4)حق سکوت (امتناع ازپاسخ) 79

5) حق برخورداری از وکیل.. 79

6) ممنوعیت اغفال. 80

7) ممنوعیت شکنجه برای اخذ اقرار. 80

8)منع مداخله خودسرانه در مسکن، زندگی خصوصی، مراسلات… 82

9) صدور قرار تأمین متناسب با اتهام و وضعیت متهم. 82

10)لزوم تشکیل پرونده شخصیتی متهم. 83

11)آخرین دفاع از متهم. 87

12) اظهار نظر نهایی.. 90

3-2-3)حقوق متهم در مرحله تعقیب جرم. 90

3-3)حقوق متهم را در اعلامیه جهانی حقوق‏ بشر. 93

3-4)حقوق قانونی متهم و دستاوردهای قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1/2/1392. 93

3-5) تقسیم و طبقه بندی جرائم کیفری، کشف جرم و تحقیقات مقدماتی، ضابطان دادگستری، حریم خصوصی.. 101

3-6) اشکالات و ایرادات وارده به قانون آئین دادرسی کیفری جدید. 112

3-7)  پاسداشت حقوق متهم. 113

فصل چهـارم: حقوق متهم در فقه. 118

این مطلب را هم بخوانید :

4-1)مقدمه. 118

4-1-1)تفهیم اتهام. 118

4-1-2) احکام حاکم بر سکوت… 119

4-1-3)منع شکنجه متهم برای کسب اقرار. 121

4-1-4)ممنوعیت بازداشت متهم. 123

4-1-5)رعایت تساوی میان طرفین دعوا 126

4-1-5-1)ادله ی قول مشهور. 127

4-1-5-2)ارزیابی ودیدگاه 128

4-1-6)علنی بودن رسیدگی به اتهام متهم. 129

4-1-7)حق بهره مندی از وکیل.. 131

4-2) حقوق متهم با نگاهی به اصول حاکم بر سیستم قضاوت امام علی(ع) 134

4-3) بررسی فقهی ـ حقوقی متهمان. 136

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادها 147

5-1)جمع بندی.. 147

5-2)نتیجه گیری.. 155

5-3)پیشنهادها 159

فهرست منابع. 161

 

منابع فارسی.. 161

کتاب ها 161

منابع غیر فارسی.. 162

پایان نامه ها 164

مقالات… 165

سایت ها و وبلاگ ها 167

قوانین و مقررات… 167

پیـوست… 169

چکیده انگلیسی.. 176

 

 

حروف اختصاری:   ü     قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران                                           ق.ا.ج.ا.ا ü      قانون آیین دادرسی کیفری                                          ق.آ.د.ک ü     قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری        ق.آ.د.د.ع.ا.ک ü     قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب                              ق.ت.د.ع.ا ü     قانون مجازات اسلامی                                                       ق.م.ا

چکیده:

متهم فردی است که فاعل جرم تلقی شده ولی هنوز انتساب جرم به وی ثابت نگردیده است و خواه ناخواه و یا روا یا ناروا، اتهام یا اتهاماتی به او نسبت داده شده است. وظیفه نظام قضایی این است که در چنین حالتی هم به حفظ حقوق فردی و هم حقوق اجتماعی بپردازد. از آنجا که انسان موجودی است زنده به همراه حق لذا باید حقوق او نیز رعایت گردد و خصوصاً اگر به خاطر مسائلی، درشرایطی ویژه قرار گرفته و متهم به ارتکاب جرم یا جرایمی گردد اینجاست که نیاز به قوانینی احساس می شود که به خوبی بتواند حقوق متهم را تضمین کند. با مطالعة متون فقهی و حدیثی به خوبی این نکته مستفاد می گردد که در نظام دادرسی اسلامی نکات بسیار مترقی پیرامون حفظ حقوق متهم بیان گردیده است و با بررسی قانون اساسی بویژه در فصل سوم آن و دیگر قوانین که الهام بخش آنها نیز حقوق اسلامی است بحث حفظ حقوق متهم پررنگ تر می گردد. می توان برخی از تضمینات اساسی حقوق متهم را که در دادرسی اسلامی مطرح است و توسط قوانین موضوعه پذیرفته شده است این گونه برشمرد : حق داشتن وکیل مدافع و استفاده از معاضدت قضایی، اصل برائت کیفری و فرض بی گناهی متهم، حق مصونیت از دستگیری و بازداشت خودسرانه، حق سکوت، تحصیل دلیل از طرق مشروع، حق برخورداری از دادرسی منصفانه بی طرف و علنی، حق مواجهه با شهود جرم و تعدیل آنها، حق استفاده از مترجم، حق شکایت از آراء کیفری و دیگر حقوقی که رعایت و تضمین آنها همان گونه که در منابع فقهی ذکر شده و در قوانین نیز مورد تأیید قرار گرفته است لازم می باشد؛ در قسمت آیین دادرسی کیفری ما با مشکلاتی مواجه هستیم که حتی با قانون اساسی و منابع معتبر فقهی و نیز اعلامیه های منطقه ای و جهانی خیلی سازگاری ندارند و جای اصلاح این گونه قوانین و کمک به حفظ حقوق متهم خالی می باشد. در این پژوهش برآن شدیم تا حقوق متهم در مرحله تحقیق و تعقیب کیفری در حقوق کیفری ایران و فقه را بررسی نماییم.

کلید واژه ها: متهم، حقوق متهم، تعقیب، تحقیق مقدماتی، فقه، حقوق کیفری ایران.

 

فصل اول   کلیـات تحقیق

 فصل اول: کلیـات تحقیق

1-1)  مقدمه

متهم در یک جمله ساده و با عنایت به تعریف جرم شخصی است که ارتکاب یک یا چند جرم از جرائم تعریف شده در قوانین جزایی به وی نسبت داده شود، فارغ از صحت و سقم ادعای مطروحه و به موجب اصل برائت تمام انسان ها عاری از گناه و آلودگی می باشند و قرآن کریم این اصل را مورد اشاره قرار داده است. در آیه 14 سوره اسراء می فرماید: «هیچ کس را قبل از آنکه رسول برایش بفرستیم مجازات نخواهیم کرد». بنابراین متهم تا زمانی که جرمش ثابت و حکم قطعی برای او صادر نگردیده باشد مجرم شناخته نمی شود و تا زمان اثبات جرم از حقوقی برخوردار است که هم در اسناد بین المللی و هم در قانون اساسی جمهوری اسلامی تضمین شده است.

حق اطلاع متهم از اتهام وارده ، احترام به حق دفاع او، برقراری موازنه میان او ومدعی به حساب می آید، زیرا جهل و عدم اطلاع متهم از اتهام انتسابی ودلایل آن موجب تضییع حق دفاع و آزادی های فردی او می­شود. حقوق متهم به معنای تضمین راهکارها و تدابیری است که به منظور حفظ و حراست از امتیازها و منافع شخصی است که به او اتهام ارتکاب عمل مجرمانه‏ای‏ وارد شده است. متهم در مراحل مختلف جریان عدالت کیفری و دادرسی‏ جزایی از امتیازها و حقوقی بهره‏مند است.این مراحل عبارتند از کشف و تعقیب، تحقیقات مقدماتی و نهایی و همچنین محاکمه، صدور رأی‏ محکومیت و سرانجام اجرای حکم جزایی که در مرحله آخر متهم دیگر مجرم و محکوم علیه می‏باشد و جایگاه بحث حقوق دفاعی متهم برای وی‏ مطرح نمی‏شود.

در ارتباط با حقوق متهم به عنوان شهروند، حقوق شهروندی اهمیت پیدا می­کند و از واژگانی است که طی چند دهه اخیر به شدت مورد توجه روشنفکران و نخبگان سیاسی قرار گرفته و توجه زیادی را به خود جلب نموده است که از حیث موضوع در قانون اساسی بر دو دسته­ی اصلی قابل تقسیم و تفکیک است که شامل حقوق کلی و اساسی و حقوق اجتماعی است، این نیز شامل حقوق سیاسی، اداری، اقتصادی، فرهنگی و قضایی است و حقوق قضایی به عنوان بخشی از حقوق اجتماعی شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به ترتیب اصول 22، 32، 34، 35، 36، 37، 38، 39 را به خود اختصاص داده است.

هرچند که در حقوق اسلام، سیستم دادرسی دو مرحله ای نیست و یک مرحله ای می باشد ولی در همان یک مرحله ای هم برای متهم در مرحله ی تحقیق و تعقیب حقوقی را قائل است و لذا شناختن قواعد مربوط به حقوق متهم و تطبیق آن با حقوق عرفی و آیین دادرسی کیفری ایران اهمیت بسزایی دارد یعنی از زمانی که یک متهم تحت تعقیب قرار می گیرد تا زمانی که آن اتهام اثبات گردد تا آن زمان او حقوقی