3-5-   اصول فرم فیلم. 117

3-6-   اصول ساختار روایت در فیلم داستانی.. 120

3-7-   تکنیک در فیلم داستانی.. 129

3-7-1-     میزانسن.. 129

3-7-2-     فیلمبرداری و قاب بندی.. 131

3-7-3-     تدوین و چسباندن نماها 133

3-7-4-     صدای فیلم. 135

3-8-   ژانر و سبک در فیلم داستانی.. 136

4- فصل چهارم: تحلیل فیلم‏های نمونه معنویت‏گرا:مورد پژوهی سینمای فرانک دارابانت.. 140

4-1- سینمای معنویت‏گرای فرانک دارابانت.. 140

4-1-1- معرفی کارگردان: 140

4-2- فیلم اول: رستگاری در شاوشنک The shawshank redemption.. 143

4-2-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 147

4-3- فیلم دوم: مسیر سبز The Green Mile.. 157

4-3-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 162

این مطلب را هم بخوانید :

4-4- فیلم سوم: مجستیک The majestic. 171

4-4-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 174

4-5- فیلم چهارم: مه The Mist 183

4-5-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 187

4-6- تحلیل کلی سبک و ویژگی های فرمال آثار سینمایی فرانک دارابانت.. 197

5-. فصل پنجم: نتیجه گیری.. 210

6-.. منابع: 213

چکیده:

پژوهش حاضر تلاشی برای تحلیل و ارزیابی صورت بندی مضامین معنوی (حس معنوی – استعلایی (Spirituality)) در سینماست. در این مسیر ابتدا به سیر شکل‏گیری سینمای معنویت‏گرا و هم چنین کارگردان‏های خاصی که دغدغه معنویت‏گرایی در فیلم‏هایشان اهمیت داشته، نگاهی اجمالی شده است. سپس به بیان شیوه تعامل میان رویکرد معنویت‏گرایی و فیلم از منظر دین‏گرایان پرداخته شده و در ادامه نیز انواع رویکردهای تحلیل فیلم به عنوان روش‏های تحلیلی موجود مطرح شده است. روش و رویکرد تحلیلی این پژوهش بر ارزیابی فرم و قالب ارائه روایت داستانی در فیلم از نگاه نئوفرمالیست‏ها (پست‏فرمالیست‏‏ها) تکیه دارد. بنابراین در گام بعد نگرش نئوفرمالیستی در سینما و چگونگی کاربرد نظریه آن‏ها در فیلم تبیین شده و به نسبت فرم و محتوا در فیلم پرداخته شده است. در این رویکرد از آن جهت که فرم به نوعی محتوا را می‏آفریند؛ نزدیک به دیدگاه سنت گرایان در مورد نماد و صورت اثر هنری است که آن را جلوه ای از امر متعالی و قدسی می‏دانند. به تعبیر دیگر فرمی که محتوایی معنویت‏گرایانه را با خود دارد همان صورت هنر معنوی در نگاه اهل سنت است. این دیدگاه تبیین می‏کند که تجربه فرم فیلم در تعامل با تماشاگر تبدیل به یک تجربه معنوی – آیینی می‏شود. این رویکرد با دیدگاه اصحاب مکتب دریافت آلمان برای تبیین نقش خواننده در شکل دادن به معنای فرم تکمیل می‏شود. در این نگرش معتقدند که معنا و حس معنوی برآمده از فرم با مشارکت فعال تماشاگر و از طریق تجربه او، شکل می‏گیرد. درادامه به تبیین فرم فیلم پرداخته شده است. در این تبیین مواردی چون اصول فرم فیلم و معیار های ارزیابی و تحلیل، اصول ساختار روایی در فیلم داستانی و عناصری چون میزانسن، قاب بندی و فیلمبرداری، تدوین، صدای فیلم و سبک کارگردانی بیان شده است. در پایان نیز به تحلیل چهار فیلم از فرانک دارابانت کارگردان صاحب نام آمریکایی مجاری تبار پرداخته شده است.

واژگان کلیدی: حس معنوی – استعلایی، (Spirituality)، مضمون معنوی، فرم، نئوفرمالیسم، فرانک دارابانت.

1- فصل اول: کلیات

1-1-  مقدمه

هنر همواره بیانگر شکلی از اشتیاق آدمی برای جاودانگی است. به بیان امروزی مشتاق بودن یعنی هیجان زده‏ بودن برای چیزی. غلیان احساسات و شور و احساس برای درک، دریافت یا حس کردن امری را اشتیاق می‏نامند، جالب آنکه «مشتاق بودن» – (enthusiasm)- از دو لغت یونانی en  و  Theosگرفته شده است و به معنای ((in God «خدایی» است. این خدا گونه بودن و نسبت اشتیاق با امری خدایی همان حس کشش معنوی است که در هنر باعث ماندگاری، جاودانگی و ایجاد حسی متفاوت در مخاطب می‏گردد. این مشارکت مخاطب که در فضایی آکنده از اشتیاق و معنویت صورت می‏گیرد برای انسان تبدیل به تجربه ای معنوی شده و به زندگی انسان معنا و جهتی الهی می‏بخشد.

با چنین رویکردی می‏توان تمامی امور زندگی و فضای خلاقیت هنری را به اموری معنوی و قدسی پیوند زد. از این رو می‏توان گفت فیلم‏ها خود به خود دارای معنویتی درونی هستند که آدمی را برای تأمل و جست و جوی ناخودآگاه فردیشان(و چه بسا جمعی) تحریک و تهییج می‏کند.

از سوی دیگر هنر قصه گویی در فیلم الهام گرفته از هنر قصه گویی بزرگان دینی و کتب آسمانی است. با تأملی گذرا در کتب آسمانی و الهی می‏توان دریافت که همواره برای مخاطبان عام (و چه بسا فرهیخته) از زبانی هنرمندانه و با پرداختی داستان وار برای انتقال مفاهیم معنوی استفاده شده است، فیلم نیز چنین شیوه ای را برای انتقال مفاهیم و معنای خود به مخاطب برگزیده است. از این رو یکی از هیجان انگیزترین مجاری ارتباطی که از طریق آن می‏توان آدمی را با مضامین معنوی پیوند داده و آشنا کرد استفاده از سینما و قصه گویی با تصاویر یک فیلم است.

دیدگاه برخی مؤمنین و معنویت‏گرایان نیز بر آن است که زندگی انسان محل الهامِ علائم ربانی و معنوی است. به تعبیر دیگر خداوند از طریق نشانه‏هایی در زندگی آدمی به وی الهام نموده و پیام هایی را برای انسان ارسال می‏نماید و یکی از این نشانه‏ها و محل های علامت گذاری شده در زندگی انسان در دنیای امروز فیلم و سینما است. از این رو برخی نظریه پردازان معتقدند فیلم‏ها نیز به صورت ناخودآگاه نشانه‏هایی از معنویت را در خود دارند، چه فیلم ساز خواسته باشد چنین مفهومی را منتقل کند چه در ناخودآگاه و فرم خاص ارائه اثرش پنهان شده باشد.

از سوی دیگر زندگی در دنیای امروز انسان را در کشاکش سهمگینی با مسائل معنوی و ماورائی قرار داده است که در گذشته وجود نداشته است، زندگی سنتی دیروز به دلیل عدم وجود تکنولوژی و رسانه‏ها