1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2- بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………………………..  4

1-3- اهمیت وضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-4-1- هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-4-2- اهداف فرعی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-5- پرسش های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-5-1- پرسش اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-5-2- پرسشهای فرعی………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-6- فرضیه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-6-1- فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-6-2- فرضیه های فرعی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-7- متغییرها………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-8- تعریف مفاهیم………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-8-1- تعریف نظری …………………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-8-2- تعریف عملیاتی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

þ فصل دوم :  ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2- فرسودگی شغلی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-3- مفهوم و تعاریف مربوط به فرسودگی شغلی……………………………………………………………………………………………. 16

2-4- عوامل بوجود آورنده فرسودگی شغلی……………………………………………………………………………………………………. 17

2-5- مراحل فرسودگی شغلی………………………………………………………………………………………………………………………… 18

2-6- نشانه‌های فرسودگی شغلی……………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-7- پیامد‌های فرسودگی شغلی……………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-8- راه های بهبود فرسودگی شغلی……………………………………………………………………………………………………………… 20

2-9- رابطه فرسودگی شغلی و ویژگیهای شخصیتی…………………………………………………………………………………………. 21

2-10- رابطه فرسودگی شغلی و ویژگی‌های محیط‌های كاری……………………………………………………………………………. 22

2-11- نقش مدیران در پیشگیری از فرسودگی شغلی معلمان…………………………………………………………………………… 22

 

2-12- فرسودگی شغلی معلمان……………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-13- باور………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   26

2-14- باورهای غیر منطقی…………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2-15- انواع باورهای غیرمنطقی……………………………………………………………………………………………………………………. 28

2ـ15ـ1ـ باور غیرمنطقی تایید دیگران ……………………………………………………………………………………………………….. 28

2ـ15ـ2ـ باور غیرمنطقی توقع بیش از حد (انتظارات زیاد از خود)………………………………………………………………….. 29

 

2ـ15ـ3ـ باور غیرمنطقی سرزنش كردن ………………………………………………………………………………………………………… 29

 

2ـ15ـ4ـ باور غیرمنطقی واكنش نومیدی………………………………………………………………………………………………………… 30

2ـ15ـ5ـ باور غیرمنطقی عدم كنترل هیجانات……………………………………………………………………………………………….. 30

2ـ15ـ6ـ باور غیرمنطقی دلواپسی اضطرابی……………………………………………………………………………………………………. 31

2ـ15ـ7ـ باور غیرمنطقی اجتناب از مشكلات…………………………………………………………………………………………………. 31

2ـ15ـ8ـ باور غیرمنطقی اتكا به دیگران (وابستگی)………………………………………………………………………………………… 32

2ـ15ـ9ـ باورغیرمنطقی درماندگی نسبت به تغییر خویشتن …………………………………………………………………………….. 32

2ـ15ـ10ـ باور غیرمنطقی عدم كنترل در برابر مشكلات دیگران …………………………………………………………………….. 33

2ـ15ـ11ـ باور غیرمنطقی كمال طلبی ………………………………………………………………………………………………………….. 33

2-16- مروری كلی بر نظرات آلیس درباره باورها…………………………………………………………………………………………… 34

2-16-1- روشهای شناختی باورها ………………………………………………………………………………………………………………. 36

2-16-2- روشهای فراخوان عاطفی………………………………………………………………………………………………………………. 36

2-16-3- درمان عقلانی ـ هیجانی ـ رفتاری………………………………………………………………………………………………….. 37

2-17- ماهیت سلامتی و آشفتگی روان شناختی……………………………………………………………………………………………… 37

2-18- اصول ششگانه نظریه الیس…………………………………………………………………………………………………………………. 42

2-19- سبک زندگی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

2-20- چیستی و ماهیت سبک زندگی……………………………………………………………………………………………………………. 44

2-21- واژه شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

2-22- مفهوم شناسی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-23- تعریف از زندگی در فرهنگ غرب و نظام دینی…………………………………………………………………………………… 48

این مطلب را هم بخوانید :

2-24- زندگی دنیوی، ابزاری برای نیل به زندگی اخروی………………………………………………………………………………. 50

2-25- عامل خوشی و سعادت زندگی، یاد خدا………………………………………………………………………………………………. 51

2-26- بازیچه و بی‌ارزش بودن زندگی مادی دنیوی……………………………………………………………………………………….. 51

2-27- متأثر بودن خوشی و ناخوشی «زندگی» از عوامل غیرمادی……………………………………………………………………… 51

2-28- متأثر بودن خوشی و ناخوشی «زندگی» از عوامل غیرمادی……………………………………………………………………… 52

2-29- پرهیز از دلبستگی و توجه افراطی به زندگی دنیوی………………………………………………………………………………. 53

2-30- بهره گیری بیش از حد کفاف، عامل تباهی زندگی………………………………………………………………………………… 54

2-31- هر زیستنی زندگی نیست……………………………………………………………………………………………………………………. 54

2-32- رفاه‌زدگی خط قرمز زندگی………………………………………………………………………………………………………………… 55

2-33- مذمت دلبستگی و فریفته شدن به زینت‌ها و جاذبه های مادی زندگی……………………………………………………… 55

2-34- دوری از صاحبان نگاه ناصواب به زندگی…………………………………………………………………………………………… 56

2-35- سبک زندگی اسلامی………………………………………………………………………………………………………………………….. 56

2-36- مروری بر تحقیقات انجام شده در داخل………………………………………………………………………………………………. 57

2-37- مروری بر تحقیقات انجام شده در خارج………………………………………………………………………………………………. 59

þ فصل سوم :  روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   63

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………… 63

3-3- جامعه ی آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………. 63

3-4- نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………………….. 63

3-5- نحوه جمع آوری اطلاعات و ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 64

3-6- پرسشنامه باورهای غیر منطقی جونز………………………………………………………………………………………………………. 64

3-7- پرسشنامه سبک زندگی اسلامی کاویانی………………………………………………………………………………………………….. 65

3-8- پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش…………………………………………………………………………………………………………. 65

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………. 66

þ فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1- توصیف داده های جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………………………….. 68

4-1-1- متغیر سن………………………………………………………………………………………………………………………………………… 68

4-1-2- متغیر جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

4-1-3- متغیر وضعیت تاهل………………………………………………………………………………………………………………………….. 70

4-1-4- متغیر وضعیت اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………………. 71

4-2- توصیف مقیاسها و خرده مقیاسهای پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 72

4-3- مقیاس و خرده مقیاسهای سبک زندگی اسلامی……………………………………………………………………………………….. 72

4-4- متغیر فرسودگی شغلی………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

4-5- مقیاس و خرده مقیاسهای باورهای غیر منطقی…………………………………………………………………………………………. 74

4-6- آزمون فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

4-6-1- فرضیه 1…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 75

4-6-2- فرضیه 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

4-6-3- فرضیه 3…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- بحث و خلاصه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

5-2- بحث بر اساس فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 80

5-2-1- فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………………………………. 80

5-2-2- فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

5-2-3- فرضیه سوم……………………………………………………………………………………………………………………………………… 83

5-3- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 84

5-4- پیشنهادات بر اساس یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 85

5-5- پیشنهادات برای پژوهشهای آتی…………………………………………………………………………………………………………….. 85

5-6- محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………. 85

5-7- محدودیت‌های خارج از اختیار محقق……………………………………………………………………………………………………… 86

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 87

پیوستها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

 

 

چکیده

در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین باورهای غیر منطقی و سبک زندگی اسلامی با فرسودگی شغلی معلمان استثنایی استان گلستان پرداخته شده است. روش تحقیق دراین پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری در این تحقیق، کلیه معلمان استثنایی استان گلستان بودند. تعداد کل معلمان استثنایی 250 نفر و تعداد نمونه آماری بر اساس جدول کرجی و مورگان 152 نفر از معلمان استثنایی استان گلستان در سال تحصیلی 93-92 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پرسشنامه های استفاده شده عبارت بودند از پرسشنامه باورهای غیرمنطقی جونز (2001) مقیاس سبک زندگی اسلامی کاویانی (1388) و مقیاس فرسودگی شغلی مسلش (1993). یافته های پژوهش عبارتنداز بین باورهای غیرمنطقی  بافرسودگی شغلی معلمان استثنایی رابطه معنادار وجود دارد. بین سبک زندگی اسلامی با فرسودگی شغلی معلمان استثنایی رابطه معنادار منفی وجود دارد. و همچنین می­توان میزان فرسودگی شغلی را براساس باورهای غیرمنطقی و سبک زندگی اسلامی پیش بینی نمود.

 

  کلید واژه ها: باورهای غیرمنطقی، سبک زندگی اسلامی، فرسودگی شغلی، معلمان استثنایی

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

• مقدمه

بی‌گمان زیربنای بخش بزرگی از بیماریهای جسمی و پریشانیهای روانی، میزان تحمل فشار روانی و ناتوانی فرد برای مقابله با آن است. هر چند بسیاری از شغلهای امروزی فشار روانی را نیز همراه خود دارد، اما دست اندرکاران آن می‌دانند چگونه باچنین فشارهای تنشزایی مقابله کنند و با وجود محرکهای فشار زایی که در کار روزانه با آن روبرو می‌شوند، می‌دانند چگونه از آثار زیان آور آن دوری گزینند. اما برخی افراد شاغل بدین اندازه توانایی یا امکان لازم برای مقابله یا فرار از محرکهای تنشزا را ندارند و همواره در معرض این محرکها هستند. چنین افرادی گرفتار فرسودگی شغلی می‌شوند و مشکل خود را در زمینه‌های گوناگون شناختی، هیجانی و رفتاری نشان می‌دهند (بدری، 1374).

فرسودگی شغلی کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل فشارزا و نشانگانی مرکب از خستگی جسمی و عاطفی است که به ایجاد خود پنداره و نگرش منفی و فقدان احساس ارتباط با مراجعان به هنگام انجام وظیفه، منجر می‌شود می­نامند. از جمله  عواملی که باعث فرسودگی در کار و شغل میگردد میتوان به استرس و اثرات آن در محیط کسب و کار اشاره نمود. استرس‌های شغلی از عمده‌ترین منابع استرس در زندگی بسیاری ازافرادمی‌تواند موجب بروز واکنشهایی چون اضطراب، بیقراری، بیزاری از کار و بیماری شوند، که معمولترین عکس العملهای موجود در برابر استرس محسوب می‌شوند (خاکزادان، 1385).

پژوهشهای مختلف نشان داده‌اند كه عوامل متعددی در میزان فرسودگی شغلی در معلمان موثرند. این عوامل رامی‌توان ازجنبه‌های مختلف تقسیم‌بندی كرد. در یك تقسیم‌بندی، عوامل فوق به دودسته عام وخاص تقسیم شده‌اند. عوامل عام شرایطی هستند كه كمابیش درهمه مشاغل مربوط به خدمات انسانی وجود دارند (نظیر میزان رضایتمندی از شغل، میزان حقوق و دستمزد، دریافت بازخورد مناسب، وجود نظام كارآمد پاداش، روابط انسانی و محترمانه بین فرد با افراد مسئول و…. ) اما عوامل خاصی مانند باورهای غیرمنطقی و سبک زندگی هم هستند كه وجود آنها در حرفه آموزش و معلمی با فشارهای روانی و فرسودگی شغلی همراه است (حسنی، 1381).

در فرهنگ ما سخن از تاثیر باورها و افکار آدمی بر زندگی فردی و اجتماعی بسیار به چشم      می­خورد. اینکه مکانیسم این تاثیر گذاری به چه شکل می باشد و کدام یک از جنبه های زندگی بیش از هر جنبه ی دیگر می تواند تحت تاثیر باورهای ما باشد و ازسوی دیگر این باورها چگونه شکل گرفته و رشد می کنند، از پیچیده ترین مباحث مطرح در علم روانشناسی و فلسفه از قدیم تابه امروز بوده و هست. بنابراین هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه بین باورهای غیر منطقی و سبک زندگی اسلامی با فرسودگی شغلی معلمان استثنایی استان گلستان است.

1-2- بیان مساله

انسان عصر حاضردر جریان سازگاری با محیط اجتماعی و شغلی خود ناچار است محدودیت‌ها و فشارهایی را متحمل شود به نحوی كه این فشارهای موجود در محل كار منجر به فرسودگی شغلی كاركنان شود. فرسودگی شغلی به خستگی ناشی از فشارهای موجود در محل كار، نفس كار و همچنین علایم و حالات تحلیلی رفتگی قوا، سرخوردگی و گوشه گیری در كاركنان گفته می‌شود (حسنی، 1381).

فرسودگی شغلی، عواقب و هزینه‌های بسیاری بر سازمانها و كاركنان تحمیل می‌كند مانند تعویض مكرر شغل و محل كار (افزایش نقل و انتقالات)، غیبت‌ها و مرخصیهای فراوان، افت كمیت و كیفیت كار، تحت تاثیر قرار گرفتن سلامت روانی فرد، كاهش كیفیت خدمت ارائه شده به ارباب رجوع، ‌ركورد و تاخیر در سلسله كارهای تخصصی و اداری و… (همان، 1381).

فرسودگی شغلی برای توصیف فردی بكار می رود كه در محیط كار تا حدی از استرس رنج می­برد كه از حد تحمل او بیرون بوده و دیگر عملكرد مؤثر و باروری ندارد. فردی كه دچار فرسودگی شغلی گشته، خسته است، پرخاشگری دارد، بدگمان، منفی باف، بدبین و عصبانی است، حساس، زود رنج و بی­حوصله است و با كوچكترین ناراحتی از كوره در می­رود. همچنین فرد در مورد خودش احساس ناراحتی و نارضایتی می كند واز عملكرد شغلی خود ناراضی است. همه عوامل ذكرشده باعث كاهش عزت نفس و كاهش سلامت جسمی و روانی فرد می­شود. به نظر َمزلچ[1] (2002) فرسودگی شغلی عبارت است از کاهش قدرت سازگاری فرد بر اثر عوامل فشارزا و نشانگان خستگی جسمی و هیجانی. فرودنبرگر[2] (1975) اولین شخصی است که در سال 1975 از واژه فرسودگی شغلی با مضمون امروزی آن استفاده کرده و فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی هیجانی و جسمانی دانسته است که از شرایط موجود در محیط کار نشأت می گیرد (بدری، 1374).

از میان رویكردهای مختلف، شناخت فرسودگی شغلی را با این فرض اساسی میتوان آغاز کرد كه بیماریها و اختلاف های روانی از شناخت های اشتباه، باورها و عقاید نادرست و نگرشهای غلط ناشی می شود. و این باورها و نگرشهامی تواند كلیه جوانب زندگی و شغلی یك فرد را در برگیرد بنابراین برای بهبود فرد و رهایی او از مشكلات روانی، باید، باورها و نگرشهای مشكل آفرین شناسایی شوند و با ابزارهای بالینی ارزیابی گردند (مومن زاده، 1381).

در این میان، نوعی از باورها، باورهای غیرمنطقی هستند که اجبار و الزام و وظیفه است، خشك و انعطاف ناپذیر هستند باعث بوجود آمدن رفتار و حالتهای آشفته و ناراحت كننده در فرد می­شود و در نهایت منجر به اضطراب، افسردگی و احساس گناه می­شود (گردی، 1381).

باورهای غیرمنطقی می­تواند به چهار صورت باشد:

الف: چقدر وحشتناك است كه ___ چقدر خطرناك است كه

ب: غیر قابل تحمل است كه ___ غیر قابل تصور است كه ___ نمی­توانم بفهمم كه

پ: زشت است كه ___ ننگ آور است كه ___ مایه آبروریزی است كه

ت: دنیا باید مطابق میل من باشد (فلاین1 1977 به نقل از مومن زاده).

یکی دیگر ازعوامل مرتبط با فرسودگی شغلی سبک زندگی است. مفهوم «سبك زندگی» در روان‌شناسی، با آنچه ما آن را «رویكرد اسلامی» می‌نامیم، چند مشابهت دارد بعضی از مشابهت‌ها عبارتند از: 1. توجه به ارزش‌ها 2. كل نگری 3. غایت گرایی 4. جهت یابی فردی 5. خود خلاق        6. جبرگرایی ملایم 7. نظریه میدان اجتماعی 8. تلاش برای برتری 9. اولویت دادن به هشیاری 10. معیارهای آسیب شناسی 11. تأكید بر پیشگیری؛ 12. كاركردهای سبك زندگی (آقایی، 1386).

اما در اسلام و سبك زندگی آن، تفاوت‌ها و برتری‌هایی نیز وجود دارد. مثل: 1. توجه و عدم توجه به دوره جنینی؛ 2. تعریف كهتری و مهتری واقعی 3. معیارهای احساس كهتری و مهتری؛ 4. تعداد و جایگاه نگرش‌های كلی حاكم بر زندگی 5. مبتنی بودن و نبودن بردین 6. جایگاه اراده در شكل‌گیری سبك زندگی 7. عدم توجه كافی و صحیح به نگرش معنویت 8. كیفیت عمل كردن به سبك زندگی و مهم‌ترین نوآوری در مفهوم سبك زندگی اسلامی این است كه به آموزه‌های اسلامی و كلیت اسلام نگاه شده است. سبك «زندگی اسلامی» عنوانی است شناخته شده در اكثر علوم انسانی در سطح بین الملل، اما از زاویه‌های متعدد به آن نگاه می‌شود و مورد مطالعه قرار می‌گیرد. سبك زندگی اسلامی، با تمام زندگی افراد و ابعاد آن مرتبط است. سبك زندگی اسلامی، از جهتی با دیگر سبك‌های زندگی متفاوت است.

در جامعه‌شناسی، مدیریت، علوم پزشكی و روان‌شناسی بالینی و… ، نیز بحث از سبك زندگی مطرح است، اما در این قلمروها فقط به رفتاری خاص می‌پردازند و با شناخت‌ها و عواطف ارتباط مستقیم برقرار نمی‌كنند. اما سبك زندگی اسلامی، از آن جهت كه اسلامی است، نمی‌تواند بی‌ارتباط با عواطف و شناخت‌ها باشد. بر این اساس، هر رفتاری كه بخواهد مبنای اسلامی داشته باشد، باید حداقل‌هایی از شناخت و عواطف اسلامی را پشتوانه خود قرار دهد. در سبك زندگی از دیدگاه روان‌شناختی، جامعه‌شناختی و علوم پزشكی تنها به رفتار نگریسته می‌شود، اما در هیچ یك نیت افراد، شناخت‌ها و عواطف آنان محسوب نمی‌شود. سبك زندگی اسلامی، نمی‌تواتند بی‌توجه به نیت‌ها باشد. مانند نماز، كه اگر اعتقاد به خداوند و معاد را پشتوانة خود نداشته باشد، رفتار اسلامی محسوب نمی‌شود (متعارفی، 1383).

برای معرفی سبك زندگی اسلامی، می‌توان به «درخت سبك زندگی» اشاره نمود. آدلر و پیروانش سبك زندگی هرفرد را از شكل‌گیری تا پیامدها و آثارش به یك درخت تشبیه كرده‌اند (آقایی، 1386).

1. ریشه‌های این درخت همان ریشه‌های سبك زندگی است كه شكل‌گیری آن را بیان می‌كند؛ 2. ساقه این درخت دربارۀ اعتقادات و نگرش‌های كلی افراد (شامل اعتقادات و عواطف و حتی آمادگی رفتاری و غیره) است. شاخه‌ها و سرشاخه‌های این درخت، وظایف زندگی هستند. در حقیقت، سبك زندگیِ واقعی همان شاخه‌ها و سرشاخه‌هاست. برنامه سبك زندگی اسلامی (سرشاخه‌ها) در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح می‌شود. آنچه در این پژوهش مطرح است، سبك زندگی اسلامی فردی است (همان) درخت سبك زندگی اسلامی، به تفصیل از دیدگاه آیات و روایات، جامعیت لازم را به دست آورده است و تفاوتهای بین دیدگاه اسلامی و روان‌شناختی (آدلر و پیروانش) را آشكار كرده است (محمدی، 1383).

در بررسی‌های انجام شده در كشور ما نیز دیده شده كه گستره‌ای از عوامل بر میزان فرسودگی شغلی معلمان ایرانی تاثیرگذار است كه از آن جمله می‌توان به متغیرهای شغلی، عوامل جمعیت‌شناختی و ویژگی‌های شخصیتی اشاره كرد. رقیه سعیدی (1388) در یك بررسی در مورد فرسودگی شغلی در معلمان كرمانی، پی‌برده است كه بین فرسودگی شغلی و رضایت شغلی رابطه معكوس وجود دارد؛ به این معنا كه هرچه فرسودگی شغلی بیشتر باشد، رضایت شغلی كمتراست. در بررسی دیگری که توسط مهدی امجدیان (1392) انجام شده است به این نتیجه رسیده است كه بین رشته تحصیلی مدیران مدارس با فرسودگی شغلی در آنان رابطه وجود دارد.

در پژوهش دیگری خانم مهناز عبدی (1391) در زمینه میزان فرسودگی شغلی مدارس استثنایی، به سختی كار، مسئولیت سنگین كار با تعداد زیادی دانش‌آموز و تفهیم مسائل به آنان، و در عین حال فقدان منزلت اجتماعی معلمان دوره استثنایی در مقایسه با معلمان دیگر اشاره كرده است (بیگی­فر، 1387).

در سایر جوامع برای كاهش فرسودگی شغلی، علاوه بر توجه به همه عوامل مربوطه، تلاش می‌شود تا با برقراری یك نظام حقوقی و پاداش مكفی، بها‌دادن به حضور و فعالیت درگیرانه معلمان در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های مربوط به حرفه معلمی، كاستن از تعارضات و ابهامات نقش، احترام به منزلت معلمی و… در اینباره عمل شود. اما در كشور ما از پرداختن به نتایج پژوهش‌های داخلی و كاربرد آنها در این زمینه كه با آینده كشور ارتباط مستقیم دارد پرهیز می‌شود.

بنابراین مساله اصلی تحقیق عبارت است از اینکه آیا بین باورهای غیرمنطقی و سبک زندگی اسلامی با فرسودگی شغلی معلمان استثنایی استان گلستان رابطه معناداری وجود دارد؟

1-3- اهمیّت و ضرورت تحقیق

در ابتدا صاحب نظران تصور می کردند که نشانه فرسودگی شغلی، منحصر به حرفه های امدادی و یاری رسانی مانند مددکاری اجتماعی، روانشناسی بالینی و مشاوره است اما امروزه مشخص شده است که این موضوع، یک مشکل بالقوه در تمام مشاغل به شمار می رود. امروزه مسئله فرسودگی شغلی یکی از رایج ترین مشکلات در محیط های کاری است، متاسفانه این وضعیت در دنیای شغلی و زندگی نوین بسیار رایج است و فرسودگی شغلی بعنوان یک سازه محصول عوامل متعددی است که شناخت این عوامل می تواند نقش کامل و موثری در کنترل آن ایفا کند. با آگاهی از میزان و چگونگی عوامل موثر و دخیل در فرسودگی شغلی کارمندان و داشتن بینش لازم در این زمینه افراد قادر خواهند بود، تدابیر لازم را برای کاهش عوامل فرسودگی بدست آورند. نتایج برخی از پژوهش ها نشان می دهد، بین فشار های روانی و فرسودگی شغلی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. از آنجا که فرسودگی شغلی نیز موجب کاهش کیفیت خدمات ارایه شده به مشتریان و ارباب رجوع و به دنبال آن نارضایتی از خدمات می شود، شناخت و پیشگیری از فرسودگی شغلی در ارتقاء بهداشت روانی افراد و افزایش سطح کیفیت خدمات ارایه شده؛ نقش بسزای خواهد داشت (امیری، اسدی و دلبری راغب، 1389: 38).

فرسودگی شغلی، عواقب و هزینه‌های بسیاری بر سازمانها و كاركنان تحمیل می‌كند مانند تعویض مكرر شغل و محل كار (افزایش نقل و انتقالات)، غیبت‌ها و مرخصی‌های فراوان، افت كمیت و كیفیت كار، تحت تاثیر قرار گرفتن سلامت روانی فرد، ‌كاهش كیفیت خدمت ارائه شده به ارباب رجوع، ركورد و تاخیر در سلسله كارهای تخصصی و اداری و… با توجه به رسالت و نقش موثر معلمان در رشد ابعاد وجودی دانش آموزان و تربیت نیروی انسانی و مسوولان آتی جامعه به ویژه در دوره ابتدایی که  زمینه­ساز و اساس رشد در دوره های بعدی محسوب می شود، اهمیت و سلامت بهداشت روانی معلمان آشکار است. حضور معلمان سالم، با نشاط و کارآمد می تواند چهره و محتوای سازمان آموزشی را متحول کند و محیطی سالم برای فراگیران فراهم آورد (خاکزادان، 1385).

در حالی که معلم خسته، کسل و بی­انگیزه موجب اتلاف وقت و انرژی و عدم رشد و تکامل فراگیران را در پی دارد. پژوهشها نشان داده اند تجارب نامطلوب با ایجاد فشار روانی به مرور، قدرت تحمل فشار و توانایی مقابله با آن را کاهش داده و در نهایت منجربه اختلال فرسودگی شغلی شده و مشکلاتی در زمینه های شناختی، هیجانی و رفتاری ایجاد می کنند. همچنین فرسودگی شغلی ازجمله اختلالاتی است که طی سالهای اخیر مورد توجه روانشناسان و متخصصان علوم رفتاری قرار گرفته است (احمدی، 1385).

یکى از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامى عبارت است از سبک زندگى کردن، رفتار اجتماعى، شیوه ى زیستن، اینها عبارةٌ اخراى یکدیگر است، این یک بُعد مهم است؛ که هدف انسان، رستگارى و فلاح و نجاح است، باید به سبک زندگى اهمیت دهیم؛ اگر به معنویت و رستگارى معنوى اعتقادى هم نداشته باشیم، براى زندگى راحت، زندگى برخوردار از امنیت روانى واخلاقى، باز پرداختن به سبک زندگى مهم است. بنابراین مسئله، مسئله ى اساسى و مهمى است.

1-4- اهداف تحقیق

 1-4-1- هدف کلی

هدف اصلی این پژوهش شناخت رابطه باورهای غیر منطقی و سبک زندگی اسلامی با فرسودگی شغلی معلمان استثنایی استان گلستان  می باشد.