1-8- بیان متغیرهای پژوهش در غالب یک مدل مفهومی 7

1-9- تعریف متغیرها 8

1-9-1- تعریف عملیاتی 8

1-9-2- تعریف مفهومی 10

1-10- قلمرو پژوهش 11

1-11- چهار چوب کلی فصل 12

فصل دوم: بررسی ادبیات و پیشینه­ی پژوهش

2-1- مقدمه 14

2–2- مبانی نظری پژوهش 15

2-2-1- مقدمه 15

2-2-2- تاریخچه­ی مدیریت زنجیره­ی تأمین 16

2-2-3- تعریف زنجیره­ی تأمین 17

2-2-4- انواع زنجیره تأمین 20

2-2-5- مدیریت زنجیره تأمین 22

2-2-6 – فرآیندهای مدیریت زنجیره تأمین 24

2-2-7- سطوح عملکردی برای مدیریت زنجیره تأمین 25

2-2-8- فازهای تصمیمی در یک زنجیره تأمین 27

2-2-9- دو نگاه متفاوت به فرآیندهای زنجیره تأمین 29

2-2-10- اهمیت مدیریت زنجیره تأمین 30

2-2-11- سیستم­های مدیریت زنجیره تأمین 31

2-2-12- اطلاعات و مدیریت زنجیره تأمین 31

2-2-13- کاربردهای مدیریت زنجیره تأمین 33

2-2-14- ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین 34

2-2-15- موانع استقرار سیستم­های زنجیره­تأمین 34

2-3- مزیت رقابتی 35

2-4- عملکرد سازمانی 36

2-5- زنجیره تأمین و عملکرد سازمانی 37

2-6- زنجیره تأمین و مزیت رقابتی 38

 

2-7- مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی 38

2- 8- پیشینه­ی پژوهش 40

2-8-1- پژوهش­های داخلی 40

2-8-2- پژوهش­های خارجی 44

2-9- بیان متغیرها و شاخص­های پژوهش 49

2-9-1- شاخص­های شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین 49

2-9-2- شاخص­های مزیت رقابتی 56

2-9-3- شاخص­های عملکرد سازمانی 61

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

3-1- مقدمه 64

3-2- اهداف پژوهش 64

3-3- سؤالات پژوهش 64

3-4- فرضیه­های پژوهش 65

3-5- روش پژوهش 65

3-6- جامعه آماری پژوهش، حجم نمونه و روش انتخاب شرکت­های مورد مطالعه فرضیه­های پژوهش 65

3-6-1- جامعه آماری 65

3-6-2- روش نمونه­گیری و حجم نمونه 66

3-6-3- تعیین حجم نمونه در هریک از طبقات 67

3-7- روش و ابزار گردآوری داده­ها 68

3- 7- 1- روش گردآوری داده­های پژوهش 68

3-7-2- ابزار گردآوری داده­ها 69

3-8- متغیرهای پژوهش 69

3-8-1-متغیر مستقل 69

3-8-2- متغیر وابسته 70

3-9- روایی و پایایی ابزار سنجش 70

3-9-1- روایی پرسشنامه 70

3-9-2- پایایی پرسشنامه 71

3-10- روش تحلیل داده­ها 73

این مطلب را هم بخوانید :

3-10-1- فنون تحلیل توصیفی 73

3- 10- 2- فنون تحلیل استنباطی 74

فصل چهارم: تحلیل داده­ها

4-1- مقدمه 76

4-2- آمار توصیفی 77

4-2-1- جنسیت 77

4-2-2- سن 78

4-2-3- وضعیت تحصیلی 79

4-2-4- تجربه کاری 80

4-3- آمار استنباطی نمونه آماری 81

4-3-1- تبیین و تفسیر متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش 81

4-3-2-آزمون کولموگروف – اسمیرنف 81

4—4- بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته به کمک مدل معادلات ساختاری 83

4-4-1- تشریح مدل معادلات ساختاری 83

4-4-2- ارایه مدل نهایی به کمک مدل معادلات ساختاری 87

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه 90

5-2- نتایج فرضیه­ها 90

5-2-1- نتیجه فرضیه اول 90

5-2-2- نتیجه فرضیه دوم 91

5-2-3- نتیجه فرضیه سوم 91

5-3- پیشنهادهای کاربردی 92

5-4- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده 93

5-5- موانع و محدودیت­های پژوهش 94

منابع و مآخذ 96

منابع فارسی 97

منابع غیر فارسی 101

پیوست 102

پیوست الف: معرفی متغیرها، شاخص و گویه­های مربوط به آن 103

پیوست ب: پرسشنامه 106

چکیده انگلیسی 111

چکیده

این پژوهش با موضوع«بررسی تاثیر شیوه­های مدیریت زنجیره تامین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه» با هدف بررسی تأثیر متغیرهای عینی پژوهش از قبیل همکاری استراتژیک تأمین کنندگان، ارتباط با شرکاء، به اشتراک گذاری اطلاعات، کیفیت اطلاعات اشتراک گذاری شده و تعویق بر متغیرهای عملکرد سازمانی و مزیت رقابتی بنا نهاده شده است. با توجه به اهمیت مدیریت زنجیره تأمین در سازمان، مسأله اصلی که در این پژوهش به آن پرداخته شده است بررسی تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی است. روش پژوهش حاضر توصیفی- علی و از نظر هدف از نوع کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش را یک نمونه 178تایی از شرکت­ها و واحدهای تولیدی در استان کرمانشاه که دارای زنجیره­ی تأمین هستند، تشکیل می­دهند، برای انتخاب نمونه از روش نمونه­گیری ساده تصادفی استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه است که با توجه به ادبیات پژوهش و با استناد به پرسشنامه لی و همکاران(2006)؛ که بر اساس طیف پنج­تایی لیکرت درجه­بندی گردید، مورد استفاده قرار گرفت. برای سنجش روایی پرسشنامه از نظر اساتید و افراد متخصص استفاده شد و پایایی پرسشنامه از روش ضریب آلفای کرونباخ و با استفاده از نرم افزار  SPSS به­دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها نیز از نرم افزارهای SPSS و LISRL استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل داده­ها «تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین بر عملکرد سازمانی به­طور معکوس و معناداری پذیرفته می­شود.» «تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین بر مزیت رقابتی به­طور مستقیم و معناداری پذیرفته می­شود.» و نیز «تأثیر مزیت رقابتی بر عملکرد سازمانی به­طور مستقیم و معناداری پذیرفته می­شود.»

کلمات کلیدی: زنجیره تأمین، مدیریت، عملکرد سازمانی، مزیت رقابتی.

 

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1-                       مقدمه

در این فصل ابتدا به بیان مسأله و اهمیت و ضرورت پژوهش صورت گرفته، پرداخته شده است، مدل مفهومی و چارچوب ساختاری پژوهش ترسیم گردید و سپس هدف از انجام این پژوهش و دلیل انتخاب موضوع، استفاده کنندگان و همچنین به تعاریف مفهومی و عملیاتی و قلمرو پژوهش از نظر موضوعی، زمانی و مکانی اشاره شده است.

1-2-                       بیان مسأله

عملکرد سازمانی یکی از مهم­ترین سازه­های مورد بحث در پژوهش­های مدیریتی است و بدون شک مهم­ترین معیار سنجش موفقیت در شرکت­های تجاری به حساب می­آید، ولی به­طور کلی در خصوص این­که متغیرها و شاخص­های عملکرد سازمانی کدامند؟ هنوز توافق نظر کاملی در بین صاحب­نظران وجود ندارد. به­طور کلی شاخص­های عملکرد سازمانی به دو دسته ذهنی و عینی قابل تقسیم است. شاخص­های ذهنی عملکرد سازمانی بیشتر شاخص­هایی را شامل می­شود که بر مبنای قضاوت گروه­های ذینفع سازمان شکل می­گیرد، از جمله رضایتمندی مشتری، رضایتمندی کارکنان، موفقیت در ارائه محصولات جدید. شاخص­های عینی عملکرد سازمانی، شاخص­هایی هستند که به­صورت کاملاً واقعی و بر اساس داده­های عینی اندازه­گیری می­شود؛ از جمله این شاخص­ها می­توان به شاخص­های سودآوری نظیر بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام، بازده سرمایه گذاری اشاره کرد(ابزاری و همکاران، 1388، ص28).

عملکرد سازمانی نشان دهنده­ی میزان دستیابی سازمان به اهداف بازاری و مالی است. ارزیابی عملکرد فرآیند سنجش جامع عملکرد دستگاه­های اجرایی در قالب عباراتی نظیر کارآیی، اثربخشی، توانمندسازی و قابلیت پاسخ­گویی در چارچوب اصول و مفاهیم علمی مدیریت برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی و در قالب برنامه­های اجرایی است(رجب­زاده و همکاران،1389، ص66).

سازمان­ها همواره در تلاش برای بهبود سهم بازار، افزایش سود، و دستیابی به مزیت رقابتی نسبت به رقبا هستند، برای دستیابی به این اهداف؛ توجه به کارآیی و اثربخشی زنجیره­تأمین از اهمیتی فراوان در هر سازمان؛ برخوردار است(رجب­زاده و همکاران،1389، ص59).

کریستوفر(1998)؛ مدیریت زنجیره­تأمین را یک ابزار قدرتمند برای دستیابی به مزیت رقابتی برای همه گروه­ها در زنجیره­تأمین عنوان می­کند. مدیریت زنجیره­تأمین به ارتباط نزدیک و هماهنگ فعالیت­های خرید، ساخت و انتقال محصول اشاره دارد. این زنجیره فرآیندهای کسب و کار را با اطلاعات سریع واحد تولید و جریان سرمایه تلفیق می­کند تا زمان صرف شده و هزینه بهای تمام شده کالا را کاهش دهد.

با استفاده از مدیریت زنجیره­تأمین، یک سازمان تلاش می­کند تا مراحل اضافی و تأخیرها در طول راه را از میان بردارد. سیستم­های اطلاعاتی، مدیریت زنجیره­تأمین را از طریق فراهم آوردن اطلاعات لازم کارآمدتر می­سازند و از این طریق به سازمان­ها در هماهنگ کردن، زمان­بندی کردن، کنترل تولید، مدیریت موجودی و تحویل محصولات و خدمات کمک می­کنند(رودساز، 1389، ص­ص259-257).

هدف مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه­سازی اطلاعات و جریان یکپارچه مواد در سراسر زنجیره تأمین به عنوان یک سلاح رقابتی موثر برای سازمان است(چیلدوز، 2003).

مدیریت زنجیره­تأمین و مسائل مرتبط با آن یکی از مهم­ترین عوامل رقابتی در سازمان­ها است، یکپارچگی سیستم مدیریت زنجیره­تأمین، می­تواند در عملکرد سازمانی و دستیابی به مزیت رقابتی در مقایسه با رقبا موثر باشد. مدیریت زنجیره­تأمین باید به افزایش اثربخشی و کارآیی سازمان منجر گردد(لی و همکاران، 2004، ص110).

تن و همکاران(2001)؛ هدف نهایی از به­کارگیری مدیریت زنجیره­تأمین را استفاده تمام اعضا زنجیره­تأمین از روش­های یکپارچه برای رسیدن به سطح بالایی از رضایت مشتری و در نتیجه کسب مزیت رقابتی در بلند مدت، می­دانند.

جانسون و ریلی(1985)؛ مدیریت زنجیره­تأمین را یک روش یکپارچه­سازی برای مبادله، برنامه­ریزی و کنترل جریان اطلاعات از تأمین­کنندگان به مصرف­کنندگان نهایی می­دانند.

 بنابراین، مسأله اساسی در این پژوهش، بررسی تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه است؛ و به این منظور سعی شده که با بررسی و سنجش مجموعه‌ای از عوامل مختلف که در پژوهش­های داخلی و خارجی مطرح شده‌اند، به سوال اصلی پژوهش پاسخ داده شود.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

مدیریت زنجیره­تأمین باعث ایجاد شیوه­های سودمندی از مزیت رقابتی مطمئن و بهبود عملکرد سازمانی می­شود، امروزه رقابت اصلی میان شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین در سازمان­ها است(لی و همکاران، 2004، ص111).

هدف اصلی سیستم­های مدیریت زنجیره­تأمین، قابل رویت بودن اطلاعات- ارتباطات باز و سریع و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در میان اعضای زنجیره­تأمین است. سیستم­های برنامه­ریزی تأمین، سازمان را قادر می­سازد تا پیش­بینی­های تقاضای یک محصول را ایجاد کند و طرح­های منبع­یابی و تولید برای آن محصول را توسعه دهد. چنین سیستم­هایی به سازمان کمک می­کند تا تصمیمات عملیاتی بهتری را اتخاذ کنند(رودساز، 1389، ص 260).

سیستم­های مدیریت زنجیره­تأمین، سازمان­ها را قادر می­سازند تا فرآیندهای زنجیره­تأمین داخلی و خارجی­شان را ساده و مؤثر کنند و مدیریت، آنچه را که تولید می­شود، ذخیره می­شود و تحویل داده می­شود با استفاده از اطلاعات دقیق فراهم آورد. با اجرای یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه، سازمان­ها می­توانند عرضه و تقاضا را با یکدیگر یکسان کنند، سطوح موجودی را کاهش دهند؛ خدمات تحویل را بهبود دهند و زمان ارائه محصول به بازار را سرعت بخشند و از دارایی­ها به­طور کارآمدی استفاده کند. سیستم مدیریت زنجیره­تأمین مؤثر؛ باعث ارتقاء عملکرد سازمانی در عرصه­های بهبود خدمات به مشتری و کاهش هزینه و به کارگیری پول نقد می­شود(رودساز و همکاران، 1389، ص 266).

در رقابت­های جهانی موجود در عصر حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری برکیفیت بالا و خدمت­رسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده است که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکت­ها بیش از این نمی­توانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاه­های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان، نیازمند یافته­اند. با توجه به نقش و اهمیت مدیریت زنجیره­تأمین و افزایش رقابت میان سازمان­ها، این پژوهش«به بررسی شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین و تأثیر آن بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکت­ها و واحدهای تولیدی استان کرمانشاه می­پردازد.

1-4- اهداف پژوهش

• بررسی تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین بر عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه
• بررسی تأثیر شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین بر مزیت رقابتی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه
• بررسی تأثیر مزیت رقابتی بر عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه

 

1-5- اهداف کاربردی پژوهش

هدف کاربردی از انجام این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر شیوه­های مدیریت زنجیره تأمین است که به­طور مؤثر و کارآ برای رسیدن به سطح بالایی از مزیت رقابتی و در نتیجه سطح بالایی از عملکرد سازمانی مثمر ثمر هستند. از آنجایی که مدیریت زنجیره­تأمین با افزایش رقابت در میان سازمان­ها به­عنوان یک عامل کلیدی درکسب موفقیت برای هر سازمانی محسوب می­شود، نتایج حاصل از این پژوهش می­تواند در بخش­های مختلف تولیدی و صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.

 

1-6- سؤالات پژوهش

• شیوه­های مدیریت زنجیره­ی تأمین چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکت­­های تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
• شیوه­های مدیریت زنجیره­ی تأمین چگونه بر مزیت رقابتی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
• مزیت رقابتی چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟

 

1-7- فرضیه­های پژوهش

1) شیوه­ی مدیریت زنجیره­تأمین تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه دارد.

2) شیوه­ی مدیریت زنجیره­تأمین تأثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه دارد.

3) مزیت رقابتی تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکت­های تولیدی استان کرمانشاه دارد.

 

1-8- بیان متغیرهای پژوهش در غالب یک مدل مفهومی

جهت طراحی یک نظام تأمین و مدیریت آن به­صورت کارآ و مؤثر، نیاز به برخورداری از یک چارچوب نظری مناسب است؛ بدیهی است بدون چنین چارچوبی نمی­توان به یک نظام هماهنگ و منسجمی دست یافت و انتظار داشت که عملکرد آن کارآ و مؤثر باشد. بدین منظور چارچوب­های مختلفی از طرف صاحب­نظران مطرح شده است(احمدی، 1384، ص40).

شکل 1-1 چارچوب پیشنهادی در این پژوهش را که توسط آقای لی و همکاران(2006) ارائه شده است، نشان می­دهد که پایه پژوهش حاضر قرار گرفته است. بنابراین هدف از انجام این پژوهش پیشنهاد سه فرضیه اصلی است؛ شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین تأثیر غیرمستقیم بر عملکرد سازمان و تأثیر مستقیم بر مزیت رقابتی دارد؛ از طرفی مزیت رقابتی نیز به­طور مستقیم عملکرد سازمانی را تحت تأثیر قرار می­دهد.

شکل 1-2 چارچوب توسعه یافته پژوهش آقای لی و همکاران را نشان می­دهد، در این چارچوب برای شیوه­ی مدیریت زنجیره­تأمین پنج بُعد همکاری استراتژیک تأمین­کنندگان، ارتباط با مشتری، اشتراک اطلاعات، کیفیت اطلاعات به اشتراک گذاشته شده و تعویق ارائه شده است؛ جزئیات و تعاریف مربوط به عملکرد سازمانی و مزیت رقابتی در بخش­های بعدی توضیح داده می­شود.

1-9- تعریف متغیرها

1-9-1- تعریف عملیاتی

الف) شیوه مدیریت زنجیره­تأمین: شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین، به مجموعه­ای از فعالیت­های انجام شده در یک سازمان برای ترویج مدیریت مؤثر در زنجیره­تأمین تعریف می­شود(لی و همکاران، 2006، ص111). در این پژوهش برای بررسی شیوه­های مدیریت زنجیره­تأمین(SCM)، 5 شاخص معرفی شده­اند که عبارتند از: همکاری استراتژیک تأمین­کنندگان، ارتباط با مشتری، اطلاعات به اشتراک گذاشته شده، کیفیت اطلاعات اشتراک­گذاری شده و تعویق؛ که به شرح زیر تعریف می­شوند:

   همکاری استراتژیک تأمین­کنندگان: ارتباط بلند مدت بین سازمان و تأمین­کنندگان؛ همکاری استراتژیک میان تأمین­کنندگان به­عنوان یک اهرم استراتژیک و قابلیت عملیاتی برای مشارکت سازمانی افراد، برای کمک به سازمان در دستیابی به مزیت­های رقابتی طراحی می­شود(لی و همکاران،2006، ص110).

ارتباط با مشتری: کسب و کارها همواره برای مشتریان ارزش قائلند، اما امروزه به مشتریان جهت سودآوری سازمان توجه بیشتری می­شود، سازمان­ها دریافتند که تنها مزیت رقابتی پایدارشان در گرو ارتباط آن­ها با مشتریان است(رودساز،1389، ص 267).

اطلاعات به اشتراک گذاشته شده(تبادل اطلاعات): تبادل اطلاعات لازم بین طرفین به­طور آگاهانه و ارادی است. این بُعد هر گونه اطلاعاتی را که به نحوی در ارایه خدمت موثر هستند، تضمین می­کند(الوانی و