1-7-3-قلمرو زمانی 6

1-8-روش گردآوری اطلاعات 7

1-9-ابزار گردآوری اطلاعات 7

1-10-روش تجزیه وتحلیل اطلاعات 7

1-11-تعریفهای عملیاتی 7

1-11-1- قانون هدفمندی یارانه ها 7

1-11-2-الگوی مصرف(تابع تقاضا) 7

 

فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه تحقیق 8

2-1-بخش اول:هدفمندی یارانه ها والگوی مصرف 9

2-1-1- مقدمه 9

2-1-2-تعریف یارانه و انواع آن 9

2-1-3-یارانه چیست؟ 9

2-1-4-انواع یارانه 9

2-1-5-یارانه دولتی چیست و چرا دولت ها یارانه پرداخت می کنند؟ 11

2-1-6-ویژگی کالاهای مشمول یارانه 12

2-1-7-تاریخچه پرداخت یارانه در جهان 12

2-1-8-دولت برای چه چیزهای یارانه می پردازد؟ 12

2-1-9-اشکالات ومعایب پرداخت یارانه قبل از هدفمندی 13

2-1-10-تاثیر یارانه بر مصرف انرژی 14

2-1-11- اثرات پرداخت یارانه انرژی 14

2-1-11-1- آثار اقتصادی 14

2-1-11-2- آثار اجتماعی یارانه های انرژی 15

2-1-11-3- آثار زیست محیطی یارانه های انرژی 15

2-1-12-قانون هدفمند سازی یارانه 16

2-1-13-مفهوم هدفمند سازی 16

2-1-14-اهداف قانون هدفمندسازی یارانه ها 17

2-1-15-مزایا و مشکلات هدفمند کردن یارانه ها در کشور 17

 

2-1-16-مراحل هدفمندی یارانه ها توسط دولت 18

2-1-17-تاریخچه هدفمندی یارانه ها در کشورهای مختلف 20

2-1-18-بهینه سازی مصرف انرژی 25

2-1-19-مصرف انرژی در جهان 25

2-1-20-دستورات مصرف در اسلام 26

2-1-21-لزوم اصلاح الگوی مصرف به منظور دستیابی به توسعه اقتصادی 27

2-1-22- رویکردهای مختلف به مسئله اصلاح یارانه های انرژی 28

2-1-22-1-تحلیل تعادل جزئی 28

2-1-22-2-تحلیل تعادل عمومی 29

2-1-22-3- تحلیل تعادل جزئی گسترش یافته 30

2-1-22-4- مدل سازی داده – ستانده 30

2-1-23-مدلهای تقاضای انرژی 31

2-1-23-1- الگوی نظری تحلیل تقاضای انرژی 33

2-1-24-متغیرهای مؤثر در تقاضای آب 34

2-1-25-ارائه الگوی تحلیلی تابع تقاضای آب 34

2-2-بخش دوم:آشنایی با صنعت آب 35

2-2-1-مقدمه 35

2-2-2-درباره آب 35

2-2-4- جایگاه ایران بین کشورهای مصرف کننده آب 37

2-3-پیشینه تحقیق 40

2-3-1-پیشینه پژوهشهای درون کشور 40

2-3-2-پیشینه پژوهشهای خارج کشور 44

2-3-3- وجه تمایز این تحقیق 46

فصل سوم: روش شناسی تحقیق 53

3-1-مقدمه 54

3-2-روش تحقیق 54

3-3-متغیرهای تحقیق 54

3-3-1- متغیر مستقل 54

این مطلب را هم بخوانید :

3-3-1-1-متغیر مستقل اصلی 54

3-3-1-2-متغیر مستقل فرعی 54

3-3-2-متغیر وابسته 55

3-4-جامعه آماری 55

3-5-نمونه وروش نمونه گیری 55

3-6-روش گردآوری اطلاعات 55

3-7-ابزار گردآوری اطلاعات 55

3-8-روایی وپایایی ابزار 56

3-9-روش های تجزیه وتحلیل اطلاعات 56

3-10- قلمرو تحقیق 56

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 57

4-1- مقدمه 58

4-2- توصیف متغیرهای تحقیق 58

4-2-1- توصیف ویژگیهای مصرف در دوره های مختلف 59

آمار توصیف مصارف صنعتی 59

آمار توصیف  مصارف خانگی 60

آمار توصیف  مصارف عمومی 61

4-2- آمار توصیفی متغیرهای مورد بررسی 62

4-3- آزمون فرضیات تحقیق 64

4-3-1- آزمون نرمال بودن متغیرها (کولموگروف – اسمیرنوف): 65

4-4-  تحلیل دادهها 66

4-4-1- تجزیه واریانس مصارف خانگی 66

4-4-1- تجزیه واریانس مصارف صنعتی 67

4-4-1- تجزیه واریانس مصارف عمومی 68

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و ارایه پیشنهادها 70

5-1- مقدمه 71

5-2- نتایج آمار توصیفی 71

5-3- آزمون فرضیات تحقیق 72

5-4- پیشنهادهای پژوهش 74

5-4- محدودیت های پژوهش 76

پیوست ها 79

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر هدفمندی یارانه ها بر الگوی مصرف و میزان مصرف آب شهر اردبیل صورت گرفته است. تحقیق از نظر هدف کاربردی بوده و روش تحقیق از نوع توصیفی همبستگی می باشد وجامعه آماری شامل کلیه مصرف کنندگان آب در بخش های خانگی، عمومی، صنعتی در شهر اردبیل می باشد. جهت گردآوری اطلاعات میزان مصرف آب از داده‌های اداره آب و فاضلاب استان اردبیل و میزان بارندگی و دمای هوا در مطع زمانی مورد نظر از داده های اداره هواشناسی استان اردبیل استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد، رابطه معناداری میان هدفمندی یارانه ها بر اصلاح الگوی مصرف و کاهش مصرف آب در بخش های عمومی و صنعتی وجود دارد اما میان هدفمندی یارانه ها بر اصلاح الگوی مصرف و کاهش مصرف آب در بخش های خانگی رابطه معناداری مشاهده نشد. وجود رابطه معنادار بین هدفمندی یارانه ها و الگوی مصرف و کاهش مصرف آب در بخش های عمومی و صنعتی نشان می دهد افزایش هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت آب به دلیل وسعت مصرف در این بخش ها انرژی گرانی محسوب شده باعث کاهش مصرف و اصلاح الگوی مصرف این بخش ها گشته است.

 کلمات کلیدی: هدفمندی یارانه ها، قیمت آب، مصرف آب، اصلاح الگوی مصرف

1-1-مقدمه

واژه یارانه[1] در لغت نامه بطور کلی کمک رایگان و اعانه مالی دولت به مردم در زمانهای معین معنا شده است و عبارتست از نوعی حمایت دولت از قشر خاص و در برخی موارد کل جامعه در دوره های زمانی خاص یا اضطراری به منظور تأمین رفاه اجتماعی از طریق کاهش هزینه ها. پرداخت یارانه دلایل مختلفی می تواند داشته باشد مانند: پایین نگه داشتن قیمت کالاهای مصرفی و یا حفظ روند تولید یک کالای معین.(مهدی علیزاده، 89)

پرداخت یارانه نقش دوگانه ای را می تواند ایفا کند هم موجب کمک به رفاه عمومی می شود و هم موجب تحریف قیمت های بازار شده، منابع را به صورت نامطلوب توزیع می کند. با توجه به همین جنبه منفی پرداخت یارانه ها بود که لایحه هدفمندی یارانه ها در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و بوسیله دولت از آذرماه سال 1389 به اجرا درآمد. طرح هدفمندی یارانه ها به علل مختلفی از جمله به منظور بهینه کردن مصرف حامل های انرژی از جمله آب تصویب و اجرا شده است این موضوع انتخاب شد تا با روش علمی مشخص گردد آیا اجرای این طرح در عمل بر الگوی مصرف آب در شهر اردبیل تاثیر گذاشته است یا خیر؟

این تحقیق از نوع کاربردی است که با روش علّی- مقایسه ای انجام خواهد شد. به این دلیل علّی است که تاثیر اجرای قانون هدفمندی یارانه ها را در بهینه سازی مصرف آب بررسی می کند که اجرای قانون هدفمندی ومتوسط دمای هوابه عنوان متغیر مستقل و بهینه سازی الگوی مصرف آب به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است و به این دلیل مقایسه ای است که میزان مصرف آب در دو دوره یعنی دوره دو ساله قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و دردوره دو ساله بعد از اجرای قانون مذکور مقایسه خواهد شد.

1-2-بیان مسئله پژوهش

منظور از هدفمندی یارانه ها، این است که به تدریج یارانه های غیرمستقیم دولت، که هدف آنها پایین نگه داشتن قیمت کالاهای ضروری بود حذف شود و در مقابل یارانه مستقیم نقدی به خانواده ها و مراکز تولیدی ارائه گردد که مرحله اول آن آذرماه سال 1389 در ایران به اجرا درآمد. در واقع دولت با اجرای این قانون قصد دارد در یک دوره زمانی پنج ساله یارانه های اصلی شامل انرژی، موادغذایی، بهداشت و درمان، حمل و نقل و … را حذف و به قیمت واقعی عرضه نماید.

الگوی مصرف ترکیب و مقدار کالاها و خدماتی است که افراد یک جامعه از آن ها استفاده می نمایند. الگوی مصرف آب در این پژوهش مقدار مصرف آب توسط ساکنین شهر اردبیل اعم از خانواده ها، مراکز تولیدومصرف کنندگان عمومی می باشد که با استفاده گزارشات صادره از اداره آب استخراج خواهد شد.

با توجه به اینکه یکی از اهداف اجرای قانون هدفمند کردن یارانه اصلاح الگوی مصرف در جامعه اعلام شده است درصدد برآمدیم که دو سال بعد از اجرای قانون مذکور تاثیر آن را در اصلاح مصرف بسنجیم.

اصلاح الگوی مصرف می تواند موجب شود که در اقتصاد کشور تعادلی برقرارشود و چرا که یکی از عوامل عدم انباشت سرمایه که یکی از مهمترین عوامل توسعه پایدار است مصرف بیش از اندازه در کشور است که اکثر درآمد کشوررا به خود اختصاص می دهد. لذا از لحاظ تئوریک اجرای قانون هدفمند کردن یارانه در جهت کاهش مصرف، به ویژه حامل های انرژی می تواند به اصلاح الگوی مصرف کمک کند و زمینه را برای توسعه پایدار فراهم سازد. حال باید دید دو سال بعد از اجرای قانون مذکور این هدف تحقق یافته است یا خیر؟

این پژوهش می خواهد تاثیراجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها را بر الگوی مصرف آب در شهر اردبیل مورد بررسی قرار دهد برای این کار میزان مصرف آب در شهر اردبیل را در دو دوره زمانی از سال 1387 تا سال 1391 اندازه گیری کند.

بدین ترتیب که در دوره اول به مدت دو سال ازآذر ماه سال 1387 تا آذرماه سال 1389 میزان مصرف آب در شهر اردبیل را اندازه بگیرد وآن را با میزان مصرف آب در همان شهر در دوره دوم یعنی از آذرماه 1389 که شروع قانون هدفمند می باشد تاآذرماه 1391 مقایسه کند تا تغییرات حاصل شده بدست آید. متغیرهای مورد استفاده در این طرح میزان مصرف آب در خانوارها، میزان مصرف آب در مراکز تولیدی، میزان مصرف آب در مصرف کنندگان عمومی ومتوسط دمای هوای هرماه و همچنین میزان تغییرات مصرف در دو دوره مذکور می باشد.چون هرساله به تعدادمشترکین اداره آب افزوده میشود بنابراین نمی توان مصرف رادردودوره قبل وبعد هدفمندی یارانه ها مقایسه کرد بدین منظور میزان مصرف هرماه را برتعداد مشترکین همان ماه تقسیم نموده ومتوسط مصرف هر مصرف کننده را بدست می آید.

بدین ترتیب که ابتدا از شرکت آب استان اردبیل آمار مربوط به تعداد خانوار، مراکز تولیدی صنعتی وعمومی که جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند اخذ خواهد شدوسپس گزارشات مربوط به میزان مصرف وتعداد مصرف کنندگان به تفکیک خانوار،صنعتی وعمومی اخذ گردیده وباتقسیم میزان مصرف بر تعداد مصرف کننده،متوسط مصرف هر واحد مصرف کننده محاسبه می گردد وهمچنین آمار مربوط به متوسط دمای هوا برای دوسال قبل ودوسال بعداز هدفمندی یارانه هارا به تفکیک ماه از اداره هواشناسی شهر اردبیل دریافت کرده واز طریق نرم افزار spss مقایسه می کنیم نتیجه مقایسه نشان خواهد داد که آیا اجرای قانون هدفمندی یارانه ها تاثیری در الگوی مصرف داشته است یا خیر؟

1-3-اهمیت موضوع وضرورت انجام پژوهش

ایران یکی از کشورهای مصرف گرادرجهان است که از آمارهای مصرف بالایی برخوردار است وازطرفی ایران درعرصه صادرات بیشترمتکی به صادرات نفت وگاز بود واین دومحصول وفرآورده های آنها مزیت رقابتی ایران در عرصه بین المللی بحساب می آیندوهمینطور حامل های انرژی ودرراس آنها نفت وگاز یکی از فاکتورهای موفقیت هرکشوردراقتصادپایدار وتولید است که بحمدالله ایران ازاین نظر بسیار غنی است و این دلیل نمی شود که ما بی رویه مصرف کنیم واز امکانات استفاده بهینه نکنیم .

به این دلیل دراین پژوهش بررسی می شود که اجرای قانون هدفمندی یارانه ها به چه میزان درالگوی مصرف ومیزان مصرف آب شهر اردبیل تاثیر داشته واین تاثیر مثبت بوده یامنفی.وبه منظور بررسی دقیق این موضوع مصرف کنندگان را به 3 گروه خانوارها، مراکزصنعتی، مراکز عمومی تقسیم کرده ایم.

1-4-فرضیات پژوهش

1-اجرای قانون هدفمندی یارانه ها(با کنترل اثر دما) برالگوی مصرف ومیزان مصرف آب خانوارهای شهر اردبیل تاثیر دارد.

2- اجرای قانون هدفمندی یارانه ها(با کنترل اثر دما) بر الگوی مصرف ومیزان مصرف آب مراکز عمومی شهر اردبیل تاثیر دارد.

3-اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بر روی الگوی مصرف ومیزان مصرف آب مراکز صنعتی شهراردبیل تأثیر دارد.

4- بین میزان مصرف سه گروه خانگی،عمومی و صنعتی تفاوت معنی داری وجود دارد.

1-5-اهداف پژوهش

1-شناخت رابطه بین اجرای قانون هدفمندی یارانه ها با الگوی مصرف ومیزان مصرف آب شهراردبیل (هدف عملی).

2-شناخت تاثیر اجرای قانون هدفمندی یارانه ها با الگوی مصرف ومیزان مصرف آب در شهر اردبیل (کاربردی).

3-با توجه به اینکه طرح هدفمند کردن یارانه ها به منظور بهینه کردن مصرف حامل های انرژی صورت گرفته است و آب از اهمیت و جایگاه ویژه ای در میان سایر حامل های انرژی برخوردار است بنابراین پس از سه سال از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها ضروری است تا معلوم گردد آیا قانون مذکور به هدف خود رسیده است؟

1-6-نوع وروش پژوهش

این تحقیق از نوع کاربردی است که با روش علّی – مقایسه ای انجام خواهد شد. به این دلیل علّی است که تاثیر اجرای قانون هدفمندی یارانه ها را در بهینه سازی الگوی مصرف آب بررسی می کند که اجرای قانون هدفمندی به عنوان متغیر مستقل اصلی ومتوسط دمای هوا بعنوان متغیر مستقل فرعی و بهینه سازی الگوی مصرف آب به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است و به این دلیل مقایسه ای است که میزان مصرف آب در دو دوره یعنی دوره دو ساله قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و دوره دو ساله بعد از اجرای قانون مذکور مقایسه خواهند شد.

1-7-قلمروپژوهش

در ذیل قلمرو تحقیق را به تفکیک قلمروموضوعی،قلمرو مکانی وقلمروزمانی تشریح می کنیم: