اولی حرام است. حرمت نگاه با واسطه در صورت تلذذ نیز ثابت است.

فهرست مطالب

 

مقدمه……………………………………………………………………………..1

1-تعریف مسئله و بیان سؤال اصلی تحقیق: …………..…………………………………. .1

2- سؤالهای فرعی: ………………………….….…………………………………….1

3-سابقه و ضرورت تحقیق:……………………………………………………………..2

4-هدف تحقیق:………………………………….…………………………………..2

5– روش تحقیق:……………………………………………….…………………….2

6-اهمیت تحقیق:………………………………..……………………………………3

7-روش و ابزار گردآوری اطلاعات:………………………………..……………………….3

8-فرضیه های تحقیق:………………………………………………………………….3

9-قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی):…………………………………………………..3

10-جنبۀ نوآوری و جدید بودن تحقیق:……………………………………………………3

فصل اول: مفاهیم و کلیات……………………………………………………………….4

الف: مفاهیم:………………………………………………………………………….5

محتویات:…………………………………………………………………………….5

1- کلیدواژه ها:………………………………………………………………………5

2-هنر(Art):………………………………………………………………………….6

3- ویژگیهای زن هنرمند:……………………………………………………………….7

4- بایدهای بازیگریزن:…………………………………………………………………..8

بیان استدلال بر اجازۀ شوهر:…………………..……………………………………….10

نقدوبررسی:………………………..………………………….…………………….10

5- فیلم(Film):……………………………………………………………………..11

6- سینماCinema)):………………………..……………………………………….12

7- تئاتر(Theatre):…………………………………………………………………12

8- بازیگری (Acting):……………………………………………………………….13

ب: کلیات…………………………………………………………………………..14

 

1-فرق میان فیلم و تئاتر:……………………………………..………………………..14

2- حکم حکومتی:………………………………………………..…………………..15

مستندات حکم حکومتی……………………………………………………………….16

أ- قرآن……………………………………………………………………………..16

ب- سنت…………………………………………………………………………..17

ج- عقل…………………………………………………………………………….18

3- مقتضایاصلاولیدربازیگریزن:………………………………………………………….19

فصلدوم:بازیگریدرفیلموتئاتردرصورتعدماستلزامفعلحرام……………………………………….21

الف- بررسی ادلۀ فقهاء دربارۀ جواز بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن……..……………….22

1-رویکرداول: موافقت مشروط و محدود:…………………………………………………..22

2- عوامل مؤثر بر این رویکرد:………………………………………….……………….23

أ- عوامل سیاسی اجتماعی:……………………………………………….……………24

ب- عوامل فرهنگی:…………………………………………………………………..24

ج- عوامل اقتصادی:…………………………………………………………………..24

ب-  بررسی ادلۀ فقهاء دربارۀ عدم جواز بازی گری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن………………….25

1- رویکرددوم : مخالفت مطلق………………………………………………………….25

2- عواملمؤثربراینرویکرد:………………………………………………………………25

أ- عوامل سیاسی اجتماعی:………………………………………….…………………26

ب- عوامل فرهنگی:……………………………………………………………..……26

ج- عوامل اقتصادی:…………………………………..………………………………26

3- چهره پردازی (گریم) در بازیگری……………………………………………………..27

أ- روایات…………………………………………………………………………..27

نتیجه:……………………………………………………………………………..34

ب-اجماع:….………………………………………………………………………36

نتیجه:………………..……………………………………………………………37

4- شروط چهره پردازی و آرایش جنس مخالف:……………………………………………..38

فصل سوم:بازیگری زن در فیلم و تئاتر در صورت استلزام فعل حرام………………………………39

الف-  بررسی ادلۀ فقهاء در بارۀ بازیگری زن در فیلم و تئاتر در صورت استلزام فعل حرام…………….40

این مطلب را هم بخوانید :

1- قاعدۀ حرمت مقدمۀ حرام:………………………………………..…………………..40

توضیح:……………………………………………………………………………..41

2- قاعدۀ حرمت اعانت بر اثم و عدوان:…………………………………………………….41

3- قاعدۀ نفی سبیل:…………………………………………………………………..42

4- آیات:……………………………………………………………………………43

ب-  بررسی حکم وضعی درآمد بازیگری زن درصورت استلزام فعل حرام…………..……………..46

تبعیت درآمد از شغل………………………………………………………………….46

فصلچهارم:جایگاهحکمحکومتینسبتبهمواردغیرجائزبازیگری……………………………..49

الف-  بررسیادلۀاستثناءشدنمواردغیرجائزبازیگریزنتوسطحکمحکومتی…………………50

1- تقدمادلۀوجوبحفظنظاماسلامیبرادلۀاحکامحرمتاولیه:………………………………..50

2- حکومتوتقدمادلۀحرمتاخلالبهنظاماسلامیبرادلۀاحکامحرمتاولیه:………………….50

ب-  بررسیادلۀعدمتأییدحکمحکومتیدراستثناءشدنمواردغیرجائزبازیگریزن………………57

1- ولایت فقیه را نه مردم انتخاب می کنند و نه خدا، لذا حکم حکومتی آن تأثیری بر استثنا شدن موارد غیر جائز بازیگری زن ندارد:…….………………………………………………………….57

أ- اقوال:…………………………………………………………………………….57

نقد و بررسى ادله و اقوال:………………………………………………………………58

ب- ادلّۀ اثبات ولایت فقیه:…………………………………………………………….60

1-دلیل عقلى…………………..…………………………………………………..:60

2ـدلیل نقلی:………………………………………………………………………61

ج -معنای مورد نظر از ولایت مطلقه فقیه:………………………………………………..62

2- احکامحکومتیحکمثانویاست،لذاتأثیریدراستثناشدنمواردغیرجائزبازیگریندارد:……63

1- نظریه ها در بارۀ احکام حکومتی………………………………………………………………63

2- آیا احکام حکومتی از سنخ احکام ثانویه است……………….…………………………………65

3- احکامحکومتیموقتیهستندوتأثیرآندراستثناءقراردادنمواردغیرجائزبازیگریثابتنیست:65

4- احکامحکومتیمصلحتیاست،لذاتأثیرآنتازماناستمرارمصلحتجاریاست:………………..67

نقدوبررسی:…………………………………………………………………………………….67

ضوابطومعیارهایمصلحتدرصدوراحکامحکومتی:…………………………………………….68

اسبابوشرایطصدورحکمحکومتی:…………………………………………………………….69

تعارضاحکامحکومتیبادیگراحکامشرعیوفتوایمجتهدین:…………………………………..70

فصل پنجم: بازیگری زن و احکام متفرقه………………………………………………….72

الف- حدودپوشش:……………………………………..……………………………74

استثنای صورت و دو دست تا مچ:……………………..…….……………..……………75

نکته………………………..……………………………………………………..76

بیان استدلال:……………………….……..……………………………………….76

دلیل اوّل: دلالت آیه بر استثنا ی صورت  و دست:……………………………..……..……..76

دلیل دوم: روایاتی که در تفسیر استثنا درآیه آمدهاست………………………..…………….79

دلیل سوم نفی حرج در دین:…………………………………………………………..81

ب- پوشش زن در نقش مادر بزرگ:……………………………………….…………….81

دلیل حرمت: آیه:……………………………………………………………………82

ج- پوشیدن لباس جنس مخالف و یا همانندی:……………………………………………83

د- بازى کردن در نقش ائمه (ع):……………………………………………………….86

ذ-  استفاده از کلاه گیس:……………………………………………………………..89

ادلۀ:1-آیه:…………………………………………………………………………..89

2- استصحاب:………………………………………………………………………89

ر- پوشیدن لباس شهرت و مهیج:………………………………………….……………90

ادلۀحرمت: آیۀاول:……………………………………………………………………90

آیۀدوم:…………………………………………………………………………….90

روایت:………………………………………..……………………………………90

نقدوبررسی:………………………………………………………………………….90

ز- پوشیدن لباس غیر مسلمانان:…………………………………………..…………….91

س- حدود شرعی نگاه کردن به زن اجنبی:………………………………..……………….91

حکم نگاه به دست و صورت:……………………………………………………………92

1- دلایل حرمت نگاه به دست و صورت…………………………………………….………92

دلیل اول:…………………………………………………………………………..92

دلیل دوم: استدلال به صحیحۀ هشام بن سالم:………………………………………………94

دلیل سوم:………………………………………………………………………….95

2- دلایل جواز نگاه به دست و صورت:…………………………………………..……….95

دلیل اول: صحیحۀ علی بن سوید……………………………………………………….95

دلیل دوم: روایه ابی الجارود…………………………………………………………….96

دلیل سوم: روایهعلی ّبن جعفرعن أخیه (ع)……………………………..…………………96

3- نگاه به زنان بی حجاب:…………………………………………………………….97

ش- تحریک جنسی:…………………………………………..……………………..99

1-ریبه و لذّت بردن:………………………………..………………….………………99

2- تحریک و تهییج جنسی:…………………..………………..……………………..101

دلایل بر حرمت:……………………………………………………….…………..101

ص- گفتگوی مرد و زن:………………………………………..….…………………102

ض- حرمت شوخی با زنان:…………………………………………………………..103

ط- حرمت خلوت با زن نامحرم:………………………………………………………104

ظ- دست دادن زنان با مردها…………………………………………..……………104

ع- حرمت عطر زدن برای زن………………………………………..………………105

غ- بازیگری و حکم رفتار زن و رابطۀ او با نامحرم:………………………………………..105

1) بازی به عنوان زن و شوهر، خواهر و برادر و مانند آنها:………………………………….107

2) نمایش و پخش:………………………………………………………………..107

3) تماشا:………………………………….…………………………………….108

نتیجه:………………………………………………………………………………………….109

فهرست منابع…………………………………………………………………………………..112

مقدمه

محتویات:

• تعریف مسئله و بیان سؤال اصلی تحقیق
• سؤالهای فرعی
• سابقه و ضرورت تحقیق
• هدف تحقیق
• روش تحقیق
• اهمیت تحقیق
• روش و ابزار گرد آوری اطلاعات
• فرضیه های تحقیق
• قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی)
• جنبۀ نوآوری و جدید بودن تحقیق

 

• تعریف مسئله و بیان سؤال اصلی تحقیق:

با توجه به اینکه بازیگری از ارکانهنر هفتم است جایگاه آن در جامعه بر کسی پوشیده نیست. از طرفی دیگر این هنر، امروزه محدود به آقایان نیست بلکه مشارکت زنان نیز در آن بیش از پیش در حال افزایش است که در نتیجۀ آن اختلاط زن و مرد در نقشهای مختلف به وجود می آید که در صورت عدم توجه به حساسیت آن بویژه از بُعد دینی ممکن است ما هم مسئول ایجاد لغزشها و انحرافات فرهنگی جامعه و تربیت و پرورش نسل آینده خود باشیم.

سؤل اصلی تحقیق: حکم فقهی بازیگری زن در فیلم، سینما و تئاتر چیست؟

• سؤالهای فرعی:
• مراد از فیلم و بازیگری چیست؟
• اقوال فقهاء در بارۀ جواز بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن در صورت عدم استلزام فعل حرام چیست؟
• اقوال فقهاء در بارۀ عدم جواز بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن در صورت عدم استلزام فعل حرام چیست؟
• اقوال فقهاء در بارۀ جواز بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن در صورت استلزام فعل حرام چیست؟
• حکم وضعی درآمد بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن در صورت استلزام فعل حرام چیست؟
• بررسی ادلۀ استثناء شدن موارد غیر جائز بازیگری زن توسط حکم حکومتی.
• بررسی ادلۀ عدم تإثیر حکم حکومتی در استثناء شدن موارد غیر جائز بازیگری زن.
• سابقه و ضرورت تحقیق:

بازیگری زن در فیلم و تئاتر، از مسائل مستحدثه است که سابقه ای در مباحث فقهی ندارد و به خاطر بی

بند و باری و مورد ابتلا نبودن، این مسئله در گذشته، چندان مورد نظر فقها قرار نگرفته است و درخصوص

سابقۀ تحقیق، شاید بتوان گفت که تلاشهای فرعی و فردی در این باره انجام گرفته است، اما امروزه این

وضع تغییر کرده است و زن با حضوری متین و باوقار، می تواند با حفظ حجاب در این عرصه فعالیت

کند.

در زمان معاصر، فقها منعی برای بازیگری زن در فیلم و تئاتر نمی بینند و در صورت عدم ترتب مفسده، آن

را جائز دانسته اند.[2] در مجموع، اگر چه می توان به آثاری در این باره اشاره کرد ولی در عین حال به تمام

جوانب موضوع پرداخته نشده است.

• هدف تحقیق:

هدف از تحقیق در این موضوع بررسی فقهی بازیگری زن در فیلم و تئاتر و تبیین حکم ابعاد مختلف آن است که آشنائی علاقمندان به آن باعث می شود گام خود را در این زمینه با شایستگی بیشتری بردارند تا از لغزش و انحراف و گسترش فرهنگهای بیگانه در جامعه اسلامی جلو گیری بعمل آید، و همچنین بانوان علاقمند بتوانند در ایفای نقشهای مختلف مانند همسر، مادر، خواهر… که بسیار ارزشمند و خطیر محسوب و محسوس می شود نکات فرهنگی و دینی را بیش از پیش رعایت کنند و مد نظر قرار دهند.

• روش تحقیق:

روش های تحقیق، در علوم گوناگون، از جمله در علوم اسلامی، از نظر داده ها و گزاره هایی که از آنها

استفاده می شود، به عقلی، نقلی و تجربی تقسیم می شود. این رساله با توجه به روش نقلی و اقوال فقها به

مسئلۀ مورد پژوهش می پردازد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که بسیاری از تحقیقات عقلی و نقلی، مانند

اخلاق، اصول فقه یا علوم نقلی مانند فقه، حدیث، رجال، تفسیر، تاریخ…با این روش صورتمی پذیرد.[3]

• اهمیت تحقیق:

اصولاً از هنر بعنوان وسیله ای جهت تبیین و تبلیغ دیدگاهها و ارزشهای مختلف بویژه اجتماعی، فرهنگی، دینی … در هر جامعه ای استفاده می شود که فیلم و تئاتر یکی از مهمترین ابزار آن است که بعلت دارا بودن جذابیتهای خاص خود علاقمندان زیادی نیز دارد. فراموش نشود که مهمترین رسالت هنر و به خصوص فیلم، تئاتر و … به عنوان فراگیرترین، مؤثرترین و کارآمدترین ابزار هنری معاصر، ارائه الگوهای مناسب رفتاری، اخلاقی و فرهنگی جامعه است. ترسیم الگویی مناسب و پاسخگو به عرصه بازیگری زن مسلمان در نقشهای مختلف مانند همسر، مادر، خواهر… از وظایف خطیر و ارزشمند محسوب و محسوس می شود که آشنائی علاقمندان به آن باعث می شود تا گام خود را شایسته تر بردارند و از انحراف و گسترش فرهنگهای بیگانه در جامعه اسلامی جلو گیری شود، زیرا تغذیه فکری، فرهنگی و عقیدتی بانوان به عنوان نیمی از پیکره جامعه که مسئولیت خطیر تربیت و پرورش نسل جامعه را به عهده دارد، از طریق هنر به ویژه هنر هفتم امکان پذیر خواهد بود.

• روش و ابزار گرد آوری اطلاعات:

فیش برداری از منابع مربوطه و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش برداری، کتاب خانه ای، اینترنتی و تحلیلی با مراجعه به پایان نامه ها و اقوال فقها می باشد.

• فرضیه های تحقیق:

مراد از مسائل مستحدثه بیان مسائل جدید است که فقها بنا بر دلایلی از جمله به دلیل مبتلابه نبودن آن کمتر به آن پرداخته اند و یا به صورت پراکنده متعرض آن شده اند که با جمع آوری و بیان آنها در اینجا سعی شده است تا آن ها منسجم تر در اختیار علاقه مندان رار گیرد.

• قلمرو تحقیق(زمانی، مکانی و موضوعی):

این تحقیق قلمرو زمانی و مکانی ندارد و از جهت موضوعی اختصاص به فقه شیعه دارد.

10- جنبۀ نوآوری و جدید بودن تحقیق:

در این تحقیق به بررسی مسائل مستحدثه  و بررسی زوایای گوناگون موضوع از بُعد فقهی طبق آیات، روایت و آراء و اقوال فقها و بیان آنها پرداخته شده است. البته ممکن است این مسائل به صورت پراکنده و ضمنی در کتب دینی مورد اشاره قرار گرفته باشد.

 الف: مفاهیم:

محتویات:

• کلید واژه ها
• هنر
• ویژگی های زن هنرمند
• بایدهای بازیگری زن
• فیلم
• سینما
• تئاتر
• بازیگری
• کلیدواژه ها:

الف- حکم:واژه ی حکم بر خطاب شرعی، که متعلق به افعال مکلفان به نحو اقتضا، تخییر یا وضع است، اطلاق می شود.[4]و از یک جهت به دو دسته تقسیم می شود: 1-احکام تکلیفی 2- احکام وضعی.

أ- احکام تکلیفی:  قدما، احکام شرعی تکلیفی را به «اقتضائیه» و «تخییریه» احکامی تقسیم می کنند؛ «اقتضائیه» احکامیاست که اقتضای فعل یا ترک آن وجود داشته باشد، اعم از وجوب، حرمت، استحباب و کراهت. در غیر از این موارد، چنانچه حکمی اقتضای فعل و ترک نداشته باشد، مباح تلقی می شود.[5]

ب- احکام وضعی:   احکام وضعی از احکام خمسه شمرده نمی شود و به طور مستقیم به رفتار و کردار انسان مکلف مربوط نیست، بلکه با قانون گذاری خاص، به طور غیر مستقیم، بر اعمال و رفتار انسان اثر می گذارد. البته این احکام، گاهی با واسطه و گاهی بدون واسطه با افعال مکلفان ارتباط پیدا می کند، بنابراین به عدد خاصی منحصر نمی شود. سببیت، شرطیت، مانعیت و صحت از انواع احکام وضعی شمرده می شوند.[6]

در تقسیم بندی دیگر، احکام به واقعی و ظاهری تقسیم می شوند:

أ- احکام واقعی:   احکامی را که مکلف، از طریق قطعییا ادله ی اجتهادی به آنها دست پیدا می کند و بدون لحاظ علم و جهل مکلف برای موضوع و متعلق جعل شده است، «احکام واقعی» می گو یند. این احکام در مقام جعل، متوجه جاهل نیز می شود. چه ادلۀ این احکام یقین آور باشد، مانند نص قرآن و خبر متواتر یا از ادلۀ ظنیه به شمار آید، مانند ظواهر قرآن و خبر واحد[7]. از قبیل حرمت ربا، وجوب نماز، استحباب و کراهت برخی از افعال.

ب- احکام ظاهری:   احکام و مجعولات شرعی که در موضوعات آنها، جهل به حکم واقعی لحاظ شده است. جایگاه این احکام پس از فرض حکم واقعی و جهل مکلف به آن است. به همین دلیل به این نوع مجعولات شرعی، احکام ظاهری گفته می شود طهارت ظاهری، فساد و بطلان ظاهری معامله و حلیت ظاهری، از مصادیق این احکام هستند.طهارت ظاهری، یعنی چیزی که نجاست واقعی آن مشخص نیست (اصاله الطهاره،یا استصحاب طهارت). فساد و بطلان ظاهری معامله، یعنی معامله ای که صحت و بطلان واقعی آن مجهول است (اصاله الفساد و استصحاب عدم نقل). حلیت ظاهری، آن چیزی است که حرمت واقعی اش مشکوک است (اصاله الحلّ).[8]

• هنر (Art):

از هنر تعاریف گوناگون و متعددی شده است. چه غربیان که اصالت حیات را بر پایۀ ماده و طبیعت فرض کرده اند و هنر را محصول چنین اندیشه ای می دانند و چه شرقیان که حیات را در ابعاد معنوی و ماهوی آن دنبال می کنند و هنر را کمالات روحی می دانند. برخی می گویند: «هر کاری که شما در انجامش لذت ببرید، یک اثر هنری است».[9]

هنر آمیزه ای از جلوه های مادی و معنوی هستی و از جمله جلوه های متعالی حیات بشر و از فصول ممیزۀ او و سایر موجودات است.هنر را به لحاظ خود نمی توان تقسیم کرد. بنابر این تقسیمات آن یا به اعتبار ابزارهایی است که برای خلاقیت هنری از آنها استفاده می شود، یا به اعتبار شیوه هایی است که برای نشان دادن خلاقیت و فعالیتهای هنری به کار گرفته می شود. اما از جهت ماهیت هیچ تفاوتی میان اقسام آن وجود ندارد. گاه ما در هنر از ابزارهای بصری استفاده می کنیم و گاه شنیداری و گاه به شکل تجسمی و گاه مجموعه ای از علایم مثل خوشنویسی و غیره.[10]

3- ویژگی های زن هنرمند:

الف- معرفت دینی: در مکتب اسلام، هر کاری که از اهمیت بیشتری بر خوردار باشد، معرفت بیشتری می طلبد. از آنجایی که هنر، دمیدن روح تعهد در انسان هاست، زن هنرمند مسلمان باید برای استفاده از