1-8) تعاریف نظری.. 7

1-8-1) سرسختی ذهنی.. 7

1-8-2)راه‌های مقابله با استرس.. 7

1-8-3) خوشبینی.. 8

1-9) تعاریف عملیاتی.. 9

1-9-1) سرسختی ذهنی.. 9

1-9-2) راه‌های مقابله با استرس.. 9

1-9-3) خوش‌بینی.. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1)مقدمه.. 12

2-2)بخش اول مبانی نظری.. 12

2-2-1)تعریف سرسختی ذهنی.. 12

2-2-2) سیر تکامل مفهوم و ابزارهای سنجش سرسختی ذهنی.. 16

2-2-3)خرده مقیاس‌های پرسشنامه سرسختی ذهنی ورزشی.. 22

2-2-4)ویژگی‌های افراد سرسخت.. 24

2-2-5)سرسختی ذهنی و نوع ورزش.. 31

2-2-6)ورزشکاران نخبه در مقابل ورزشکاران دانشگاهی.. 32

2-2-7)تفاوت‌های جنسیتی در سرسختی ذهنی.. 32

2-2-8)استرس در ورزشکاران.. 33

2-2-9) مدل‌های نظری مقابله با استرس.. 36

2-2-10)روش‌های مقابله با استرس.. 47

2-2-11)روش‌های مقابله با استرس در ورزشکاران.. 50

2-2-12)تفاوت‌های فرهنگی و فردی در مقابله با استرس.. 53

2-2-13) خوش‌بینی.. 53

2-2-14)ارزیابی خوش‌بینی:.. 54

2-2-15)رویکردهای خوش‌بینی.. 55

2-2-16)اجزا و مؤلفه‌های خوش‌بینی.. 57

2-2-17)منشأ خوش‌بینی(ارثی یا اکتسابی).. 58

 

2-2-18)خصوصیات کلیدی خوش‌بینی و بدبینی.. 59

2-2-19)خوش‌بینی و راه‌های مقابله با استرس.. 61

2-2-20)سرسختی ذهنی و مقابله با استرس.. 62

2-2-21)خوش‌بینی و سرسختی ذهنی.. 63

2-3)تحقیقات داخلی و خارجی.. 63

2-3-1)تحقیقات داخلی.. 63

2-3-2)تحقیقات خارجی.. 65

فصل سوم:روش‌شناسی تحقیق

3-1)مقدمه.. 70

3-2)روش تحقیق.. 70

3-3) جامعه و نمونه آماری تحقیق.. 70

3-4)متغیرهای تحقیق.. 70

3-5)ابزارهای اندازه‌گیری یا روش‌های عملی جمع‌آوری دادهها.. 70

3-5-1) پرسشنامه اطلاعات عمومی.. 70

جدول3-1.شماره هر یک از سؤالات راه‌های مقابله با استرس.. 72

3-6)روش اجرای پژوهش.. 73

3-7)روش تحلیل  یافته‌ها.. 73

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

4-1)مقدمه.. 75

4-2)بخش اول- آمار توصیفی.. 75

4-3) بخش دوم- آمار استنباطی.. 77

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1) مقدمه.. 87

5-2) خلاصه تحقیق.. 87

5-3)بحث و نتیجه‌گیری.. 88

5-4) محدودیت‌های پژوهش.. 94

5-5) پیشنهادهای تحقیق.. 95

این مطلب را هم بخوانید :

5-5-1)پیشنهادهای کاربردی.. 95

5-5-2)پیشنهادهای پژوهشی.. 95

 

منابع

منابع فارسی.. 97

منابع لاتین.. 99

 

پیوست­ها

پیوست1. 105

پیوست2. 106

پیوست3. 107

 

جداول

جدول2-1.ویژگی‌های ورزشکاران سرسخت ذهنی که جونز و همکاران(2002) به ترتیب اهمیت ارائه کرده است… 29

جدول4-1: توزیع سن افراد نمونه.. 75

جدول4-2:بیانگر سابقهی ورزش حرفهای افراد نمونه.. 75

جدول4-3: آزمون نرمال بودن( کولموگروف-اسمیرنوف).. 77

جدول4-4: آزمون همبستگی بین سرسختی ذهنی با راه‌های مقابله با استرس   78

جدول4-5: آزمون همبستگی بین سرسختی ذهنی با مؤلفه‌ی مسئله مدار راه‌های مقابله با استرس.. 78

جدول4-6: آزمون همبستگی بین سرسختی ذهنی با مؤلفه‌ی هیجان مدار راه‌های مقابله با استرس.. 79

جدول4-7: آزمون همبستگی بین سرسختی ذهنی با مؤلفه‌ی اجتناب مدار راه‌های مقابله با استرس.. 79

جدول4-8: آزمون همبستگی بین سرسختی ذهنی با مؤلفه‌ی شهودی راه‌های مقابله با استرس.. 79

جدول4-9:رگرسیون خطی ساده بین سرسختی ذهنی با راههای مقابله با استرس   80

جدول4-10: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با سرسختی ذهنی.. 81

جدول4-11: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی اطمینان سرسختی ذهنی   81

جدول4-12: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی پایداری سرسختی ذهنی   81

جدول4-13: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی کنترل سرسختی ذهنی   82

جدول4-14: رگرسیون خطی ساده بین خوش­بینی با سرسختی ذهنی.. 82

جدول4-15: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با راه‌های مقابله با استرس   83

جدول(4-16): آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی مسئله مدار راه‌های مقابله با استرس.. 83

جدول(4-17): آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی هیجان مدار راه‌های مقابله با استرس.. 84

جدول4-18: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی اجتناب مدار راه‌های مقابله با استرس.. 84

جدول4-19: آزمون همبستگی بین خوش­بینی با مؤلفه‌ی شهودی راه‌های مقابله با استرس.. 84

جدول4-20: رگرسیون خطی ساده بین خوش­بینی با راههای مقابله با استرس   85

 

فهرست شکل‌ها

 

نمودار(2-1)، فرایند مقابله از دیدگاه(کوهن، لازاروس،1979،لازاروس و فلکمن،1984، به نقل از تیلور91؛ یزدانی،1382. 43

نمودار2-2 پاسخهای مسئله مدار و هیجانمدار از نظر بیلینگر و موس(به نقل هالاهان و موس، 1996؛ به نقل از عرب علیدوستی1385).. 44

نمودار4-1: هیستوگرام توزیع سنی افراد نمونه به همراه منحنی توزیع نرمال   76

مقدمه

سرسختی ذهنی[1] امروزه به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مهم در موفقیت ورزشکاران معرفی می‌شود (گلبی و شیرد[2]،2004)،ولی هنوز درک کمی از این واژه در روان­شناسی ورزشی وجود دارد (جونز و همکاران[3]،2002). تعریف این مفهوم نه فقط در میان مربیان، مفسران ورزشی، هواداران، و ورزشکاران، بلکه در میان پژوهشگران مختلف متفاوت است. در مجموع می‌توان گفت سرسختی ذهنی عبارت است از: توانایی مقابله با فشارها و سختی‌ها، عبور از موانع و شکست‌ها، تمرکز بر هدف، حفظ و کسب آرامش پس از شکست، اجرای باثبات در سطوح بالای رقابتی و رقابت‌جویی. سرسختی ذهنی مهارتی است که ورزشکاران را قدرتمند می‌کند و سبب می‌شود در موقعیت‌های دشوار و پرفشار ازجمله تمرین، رقابت و پس از رقابت موفق عمل کنند( جونز و همکاران،2002).  برخی از تحقیقات کیفی اظهار داشتند که ورزشکاران با سرسختی ذهنی بالاتر نسبت به ورزشکاران با سرسختی کمتر به‌طور مؤثرتری با استرس مقابله می‌کنند(کایسلر  و همکاران[4] ،2009). استرس و حوادث استرس‌زا اجزای جدایی‌ناپذیر ورزش رقابتی محسوب می‌شوند. شیوع عوامل استرس‌زا نظیر ارتکاب خطای روانی یا بدنی، تجربۀ درد و ناراحتی، مشاهدۀ تقلب یا موفقیت رقیب، جریمۀ داور و توبیخ مربی ضرورت وجود مهارت‌های مقابله‌ای مؤثر را به منظور حفظ سلامت ورزشکار و دستیابی به موفقیت ورزشی اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. ناتوانی در مقابلۀ مؤثر با عوامل استرس‌زا برای عملکرد و موفقیت ورزشی ورزشکار زیان‌بخش خواهد بود(بشارت،1386).

یکی دیگر از سازه‌های روانی که به نظر می‌رسد با هر دوی سرسختی ذهنی و مقابله ارتباط دارد، خوش‌بینی[5] است(نیکولز و همکاران[6]،2008). خوش‌بینی به جهت‌گزینی اشاره دارد که در آن معمولاً پیامد­های مثبت مورد انتظارند و این پیامد­ها به‌عنوان نتایج عوامل ثابت، کلی و درونی در نظر گرفته می‌شوند. خوش‌بینی نیز نقش مهمی در سازگاری با رویدادهای استرس‌زای زندگی دارد(نصیر،1390).

از آنجایی که نقش عوامل روانی به خصوص متغیرهای تحقیق حاضر در عملکردهای ورزشی به اثبات رسیده است و امروزه روانشناسان ورزشی به دنبال مداخلات روانشناسی جهت بهبود مسائل روانی ورزشکاران هستند، از اینرو تحقیق حاضر به دنبال تعیین ارتباط متغیرهای؛ خوش بینی، سرسختی ذهنی و راه های مقابله با استرس است، با مشخص کردن ارتباط سرسختی ذهنی،راه­های مقابله با استرس و خوش بینی، تغییرات این متغیرها قابل پیش بینی خواهد بود و می توان با تکیه بر نتایج آن، بهترین پیشنهادات جهت مداخلات روانشناسی را به مربیان و روانشناسان ورزشی ارائه داد.

1-2) بیان مسئله

امروزه، ویژگی‌های روان‌شناختی در موقعیت­های تحت فشار و رقابتی به‌عنوان مهم­ترین عوامل دست‌یابی به موفقیت در اجرای ورزشی پذیرفته شده­اند(حاتمی و همکاران،1391). از میان عوامل روان‌شناختی، سرسختی ذهنی از مهم­ترین ویژگی‌های مؤثر در دست‌یابی به موفقیت ورزشی در نظر گرفته شده است(شیرد  و همکاران[7]،2009)، با وجود این، تعریف جامع و یکدستی برای این مفهوم ذهنی ارائه نشده است. سرسختی ذهنی طبق تعریف گوچیاردی و همکاران[8](2008) عبارت است از: مجموعه­ای از ارزش­ها، نگرش­ها، شناخت‌ها و هیجانات عمومی و اختصاصی مربوط به ورزش که ذاتی و اکتسابی­اند و بر چگونگی نزدیک شدن، پاسخ‌دهی و ارزیابی فرد از فشارهای مثبت و منفی، چالش­ها و ناملایمات در مسیر رسیدن به هدف تأثیر می­گذارند.

کلاف و همکاران[9](2002) گزارش کردند افرادی که سرسختی ذهنی بالایی دارند، احساس بالایی از باور به خود داشته و ایمان راسخی دارند و آن‌ها سرنوشت خود را در کنترل دارند، این افراد نسبتاً تحت تأثیر رقابت و مشکلات قرار نمی­گیرند. در مقابل جونز و همکاران(2002) اظهار کردند که سرسختی ذهنی، توانایی افراد برای مقابله با نیازهای تمرینی و رقابت، افزایش اراده، کانون توجه، اعتمادبه‌نفس و حفظ کنترل زیر فشار را افزایش می­دهد. برخی واژه­ها ازنظر مفهومی به سرسختی ذهنی نزدیک هستند و برخی را می­توان به نوعی بخشی از سرسختی ذهنی دانست. جونز و همکاران[10](2007) نشان دادند که مقابله همچنین یکی از سازه­های کلیدی سرسختی ذهنی به شمار می­رود. مقابله به تلاش­های آگاهانه شناختی و رفتاری برای مدیریت وضعیت­های استرس­زا اشاره دارد(نیکولز و همکاران[11]،2008). در ورزش قهرمانی و حرفه­ای استرس زیادی در ورزشکاران وجود دارد که به‌صورت بلندمدت یا کوتاه‌مدت تعادل هیجانی آن‌ها را از بین می­برد(رمضانی نژاد و همکاران،1390)، سرسختی ذهنی فرد را قادر به مقابله بهتر با استرس و همچنین کنار آمدن با نیازهای ویژه­ی رقابت­های ورزشی می‌کند(کادیک و رایال[12]،2012). کوشابا و مادی[13](1999) اظهار کردند که افراد سرسخت در مواجهه با موقعیت­های استرس­زا رویکردهای خاصی را برای مقابله با استرس به کار می­برند.  بااین‌حال دانش کمی در مورد روش­های مقابله با استرس مورد استفاده­ی ورزشکاران سرسخت در مقایسه با ورزشکاران غیر سرسخت وجود دارد. محققان سرسختی ذهنی را عاملی برای مقابله با رویدادهای استرس­زا دانسته‌اند، آن‌ها بر این باورند که افراد با سرسختی بالا به رویدادهای استرس­زا به‌طور فعال واکنش نشان داده و تلاش می‌کنند راه‌حلی برای مقابله با این موقعیت­ها پیدا کنند(هیستاد[14]،2012).  نیکولز و پولمن[15](2007) اظهار کردند با اینکه بین راه‌های مقابله با استرس و سرسختی ذهنی رابطه وجود دارد ولی تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است. یکی دیگر از سازه­های روانی که به نظر می­رسد با هردوی سرسختی ذهنی و مقابله مربوط می­شود خوش­بینی[16] است(نیکولز و همکاران،2008). خوش­بینی به‌عنوان انتظار رخ دادن اتفاقات خوب تعریف شده است(کارور و همکاران[17]،2010). در یک مطالعه کیفی، گلد و همکاران[18](2002) سطح بالایی از سرسختی ذهنی، مقابله­ی مؤثر و خوش­بینی را در بین قهرمانان المپیک گزارش کردند. خوش­بینی، در این رابطه، به‌عنوان” تعیین کننده دو نوع رفتار مختلف تعریف شده است: الف)ادامه تلاش مستمر ب) تسلیم شدن یا فرار کردن. درنهایت، به نظر می­رسد که خوش­بینی با تفاوت در روش­های مقابله با استرس مرتبط است. نتایج یک مطالعه­ی فرا تحلیلی که اخیراً انجام گرفت نشان داد که افرادی که خوش­بینی بیشتری دارند از استراتژی­های مقابله­ای  مؤثرتری در برابر استرس استفاده می­کنند(سولبرگنیس و سیگیرستروم[19]،2006).

ورزشکاران معلول همیشه درگیر تنش­ها و تنیدگی­های زیادی در طول زندگی خود هستند که همواره ذهن آن‌ها را به خود درگیر کرده و در اکثر موارد ناتوانی آن‌ها زیر سؤال می­رود. به‌طوری‌که با کوچک­ترین شکستی ، احساس حقارت کرده و بیشتر از قبل ناامید و دلسرد می‌شوند(گیلک و همکاران،1392).

به همین دلیل شناخت عوامل روان‌شناختی و همبسته­های مؤثر در حل مشکلات و ناهنجاری­های رفتاری ورزشکاران معلول و اقدام در زمینه برنامه­ریزی به‌منظور اصلاح و بهبود این عوامل یکی از روش­های بسیار مؤثر در پیشگیری از اختلال­های روانی آن‌ها به‌حساب می­آید(اصلانخانی و همکاران،1388). در یک پروژه تحقیقاتی پنا و همکاران[20](2004) با طرح این سؤال که آیا ورزشکاران معلول سرسختی ذهنی بالاتری نسبت به ورزشکاران سالم دارند؟ به بررسی این موضوع پرداختند، مطالعه آن‌ها نشان داد،­سرسختی ذهنی ورزشکاران نخبه معلول مشابه همتایان سالم است. کمپل و جونز[21](2002) در تحقیقی نشان دادند که سطوح بالای رقابت ورزشی برای ورزشکاران معلول شرایط پرفشاری را به وجود می­آورد ازاین‌رو ورزشکاران معلول نیاز دارند که عوامل ایجاد کننده استرس در رقابت­های ورزشی را شناخته و استراتژی‌های مناسبی را برای مقابله با آن به‌کارگیرند.  اطلاعات دقیق و بیشتر از عوامل اثرگذار بر استرس مانند سرسختی و خوش‌بینی و گزینش راه‌های مقابله مؤثر در ورزشکاران معلول به‌منظور کمک به این ورزشکاران ضروری است. در بررسی ادبیات موجود در زمینه روان­شناسی ورزشکاران معلول چه در خارج (کمپل و جونز،2002؛ پنا و همکاران،2004) و چه در داخل کشور(اصلانخانی و همکاران،1388) متغیرهای تحقیق حاضر را باهم و به شکلی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت، موردی یافت نشد و فقط یک تحقیق در مورد رابطه­ی بین سرسختی ذهنی ، خوش­بینی و راه‌های مقابله با استرس یافت شد که در این تحقیق نیکولز و همکاران(2008) نشان دادند، رابطه­ی مثبت و بالایی بین سرسختی ذهنی بالا و خوش‌بینی وجود دارد، همچنین سرسختی ذهنی بالا با راه‌های مقابله با استرس مسئله­مدار ارتباط مثبتی دارد.

به‌طور خلاصه، سرسختی ذهنی یک سازه­ی روان­شناسی جذاب برای مربیان و روان­شناسان ورزشی است. اطلاعات تجربی زیادی برای درک بیشتر ارتباط سرسختی ذهنی با دیگر سازه­های روان­شناسی مانند خوش­بینی و راه‌های مقابله با استرس نیاز است، ازاین‌رو هدف این تحقیق پاسخ به این سؤال است که رابطه­ای بین سرسختی ذهنی ، راه‌های مقابله با استرس و خوش‌بینی در ورزشکاران لیگ برتر والیبال نشسته چیست؟

1-3)ضرورت و اهمیت تحقیق

رسیدن به موفقیت در رقابت­های ورزشی در سطوح مختلف یکی از اهداف مهم ورزشکاران، تیم­ها و مسئولان و دست‌اندرکاران ورزشی است که نیل به این مهم جز با تلاش­های علمی و عملی میسر نخواهد بود. استفاده از پژوهش­های علمی و انجام طرح‌های تحقیقاتی معتبر برای سنجش توانایی­های ذهنی و روانی ورزشکاران، گامی مهم در این عرصه محسوب می­شود، چراکه با استفاده از نتایج این تحقیقات مربیان به نقاط ضعف و قوت بازیکنان خود پی می­برند و بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، راهکارهای تقویت ضعف­های ورزشکاران خود را جستجو کرده و راهکارهای مناسب را اتخاذ می‌کنند. همچنین روان­شناسان ورزشی در پی موقعیت­هایی هستند تا تحقیقات و آزمونهای ورزشی را انجام دهند که بتوانند ویژگی‌های پایدار و ناپایدار شخصیت را در زمینه­های ورزشی به‌گونه‌ای معتبر اندازه‌گیری کنند(واعظ موسوی و سمندر،1380).

اهمیت هریک از متغیرهای تحقیق حاضر در شرایط رقابت و رویدادهای ورزشی بیان شد ازآنجایی‌که محقق در بررسی منابع موجود در مورد موضوع حاضر در کشور هیچ پاسخی به سؤال این تحقیق پیدا نکرد و همچنین در بررسی تحقیقات خارجی فقط یک مورد به بررسی سؤال این تحقیق پرداخته است لذا انجام این تحقیق به‌منظور توسعه­ی ادبیات تحقیق در زمینه روان­شناسی ورزشی به‌خصوص روان­شناسی ورزشکاران معلول لازم می‌نماید. نتایج تحقیق حاضر بدون شک منبع مهمی برای مربیان و ورزشکاران در جهت آشنایی بیشتر با متغیرهای؛ سرسختی ذهنی، راه‌های مقابله با استرس و خوش­بینی و رابطه بین این متغیرها به‌عنوان متغیرهای مؤثر بر موفقیت و نتایج رقابت­های ورزشی خواهد بود. به‌طورکلی مربیان و روان­شناسان ورزشی با بهره‌گیری از نتایج این تحقیق، که متکی بر ارزیابی دقیق ظرفیت­های روانی و نیازمندی­های بازیکنان است، به نقاط ضعف و قوت ورزشکاران خود پی می­برند و شناخت دقیق­تری را از ورزشکاران خود کسب می­نمایند، که می‌توانند با بهره­گیری از این شناخت، به طراحی برنامه­های مهارت­های روانی اقدام ورزند، زیرا برنامه­های سازمان‌دهی شده تمرینات روانی، عاملی اثرگذار در بهبود عملکرد ورزشی است.

1-4) اهداف تحقیق

هدف کلی

تعیین میزان رابطه بین سرسختی ذهنی، راه‌های مقابله با استرس و خوش‌بینی در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته ایران

اهداف اختصاصی

1. تعیین میزان رابطه بین سرسختی ذهنی با راه‌های مقابله با استرس و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته
2. تعیین میزان رابطه بین خوش­بینی با سرسختی ذهنی و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته
3. تعیین میزان رابطه بین خوش­بینی با راه‌های مقابله با استرس و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته

 

1-5) فرضیه‌های تحقیق

1. بین سرسختی ذهنی با راه‌های مقابله با استرس و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته ارتباط وجود دارد.
2. بین خوش‌بینی با سرسختی ذهنی و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته ارتباط وجود دارد.
3. بین خوش‌بینی با راه‌های مقابله با استرس و مؤلفه­های آن در بازیکنان لیگ برتر والیبال نشسته ارتباط وجود دارد

1-7 ) پیش‌فرض‌های تحقیق

• آزمودنی­ها با دقت به سؤالات پاسخ داده­اند.
• آزمودنی­ها از انگیزه کافی برای کامل کردن پرسشنامه­ها برخوردار بوده­اند.
• در هنگام کامل کردن پرسشنامه­ آزمودنی­ها در شرایط طبیعی روحی و روانی قرار داشتند.
• شرکت‌کنندگان در تحقیق همکاری لازم را با محقق خواهند داشت.

1-8) تعاریف نظری

1-8-1) سرسختی ذهنی

سرسختی ذهنی عبارت است از: توانایی مقابله با فشارها و سختی­ها، عبور از موانع و شکست‌ها، تمرکز بر هدف، حفظ و کسب آرامش پس از شکست، اجرای باثبات در سطوح بالای رقابتی و رقابت‌جویی. سرسختی ذهنی مهارتی است که ورزشکاران را قدرتمند می‌کند و سبب می‌شود در موقعیت‌های دشوار و پرفشار ازجمله تمرین، رقابت و پس از رقابت موفق عمل کنند (جونز و همکاران[22]،2002).

1-8-2)راه‌های مقابله با استرس

عبارت است از تلاش­های فکری و رفتاری مستمر که برای برآوردن احتیاجات خاص بیرونی و درونی فرد به کار می‌رود. این احتیاجات ممکن است مطابق یا افزون بر منابع یا امکانات فرد باشد(فولکمن و همکاران[23]،1986).  لازاروس و فلکمن(1984) روش­های مقابله را به‌عنوان فرآیند تغییرات شناختی رفتاری می‌دانند، که فرد برای گریز، حذف، کاهش یا کنترل عوامل فشار روانی و استرس­زا به کار می­برد.

1-8-2-1) روش مقابله مسأله­مدار

روشی است که فرد در شرایط و موقعیت استرس­زا  احساس می­کند با تفکر و شناخت بیشتر می­تواند ­خود را ­از عوامل استرس­زا ­دور ­کند. در روش مقابله مسأله­مدار، تمرکز شخص بر مسأله یا موقعیت پیش‌آمده است و تلاش فرد پیرامون تغییر مسأله یا موقعیت و اجتناب از آن در آینده است.در روش مقابله مسأله مدار اقداماتی از قبیل شناخت و آگاهی از مشکل و مسأله، بررسی راه‌حل‌ها، انتخاب راه‌حل‌ها مناسب ، اجرای بهترین راه‌حل و سرانجام برطرف کردن عامل استرس­زا صورت می­گیرد(داوری،1386).

1-8-2-2) روش مقابله هیجا­ن­مدار

در روش مقابله هیجا­ن­مدار، توجه شخص بر مهار هیجانات منفی ناشی از استرس ­­است ­و معمولاً زمانی که تجربه استرس ­اجتناب­ناپذیر تلقی­می­شود افراد از این روش استفاده می­کنند.در این روش اقداماتی مانند: اشتغال ذهنیت به‌طور آگاهانه برای ایجاد فراموشی، مقصر­ دانستن خود ­یا دیگران به­عنوان مواجه­های انفعالی صورت می­گیرد(داوری،1386).

1-8-2-3) روش مقابله شهودی

در روش مقابله شهودی فرد روش­های سازگاری را از طریق توکل به خدا، امید داشتن، خوش­بینی و اعتقادات و مذهبی در خود به وجود می‌آورد. به نظر فولکمن و لازاروس امید می­تواند از اعتماد به خویشتن