1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 5

1- 4. اهداف تحقیق.. 8

1-5. فرضیات تحقیق.. 9

1-6. قلمرو تحقیق.. 9

1-7.مدل تحقیق:.. 10

1-8. تعاریف متغیرها و واژههای کلیدی.. 10

1-8-1.تعاریف نظری.. 10

1-8-2.تعریف عملیاتی.. 12

2.فصل دوم: مطالعات نظری……………………………………………………………………………………………14

2-1.مقدمه.. 14

2-2. تولید گل و گیاهان زینتی.. 17

2-3. اهمیت تولید گل و گیاهان زینتی در کشور.. 19

2-4. برنامه ها و اهداف کلی تولید گل و گیاهان زینتی وزارت جهاد کشاورزی –معاونت باغبانی.. 20

2-5. ضرورت توسعه صادرات غیرنفتی.. 21

2-6.  گل ، جایگزین مناسب برای نفت.. 24

2-7. نقش صادرات بر رشد و توسعه اقتصادی.. 28

2-8. وضعیت تولید و صادرات گل و گیاهان زینتی در دنیا.. 31

2-9. وضعیت صادرات گل و گیاهان زینتی در ایران.. 33

2-10. بررسی بازارهای هدف صادراتی گیاهان زینتی ایران.. 35

2-11. راهبردها و رهنمودهای کلی رفع مشکلات و موانع صادراتی گل و گیاه   35

2-12. اهمیت گیاهان زینتى در ایجاد اشتغال.. 37

2-13. پرورش گل و گیاه زینتی، زمینه‌ای برای اشتغال زایی و رشد درآمد ارزی   38

2-14. تاریخچه.. 41

2-15. موقعیت ایران.. 41

2-16. موقعیت جغرافیایی محلات.. 42

2-17. موقعیت اقتصادی محلات.. 44

2-18. چالش ها و موانع اساسی تولید گل و گیاه در محلات.. 47

2-19. بخش سوم: پیشینه تحقیق.. 50

 

3.فصل سوم:روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………………………….71

3-1. مقدمه.. 71

3-2. روش تحقیق.. 71

3-3. جامعه آماری.. 73

3-4. نمونه آماری.. 74

3-5 . شیوه گردآوری داده ها.. 74

3-6 . روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات.. 75

3-7 .خلاصه فصل.. 77

4.فصل چهارم:نتایج………………………………………………………………………………………………………………………………..79

4-1. مقدمه.. 79

4-2. آمار توصیفی.. 80

4-2-1. صادرات گل و گیاهان زینتی.. 81

4-3. پویایی سیستم ها.. 88

4-3-1. مفاهیم نظری و اساسی در سیستم پویا.. 88

4-4. تجزیه و تحلیل توصیفی دادهها.. 92

4-6. شبیه سازی روند توسعه ی صادرات گل و گیاهان زینتی بر میزان اشتغال در شهرستان محلات.. 96

4-7. آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………………………….97

4-8. تجزیه و تحلیل استنباطی دادهها.. 98

4-8-1. آزمون فرضیات تحقیق.. 98

4-8-1-1. آزمون فرضیه اصلی (ضریب همبستگی پیرسون).. 98

4-8-1-2. آزمون فرضیه فرعی اول (ضریب همبستگی پیرسون).. 100

4-8-1-3.آزمون فرضیه فرعی دوم (تحلیل مدل شبیه سازی).. 102

5.فصل پنجم:بحث و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..105

5-1-مقدمه.. 105

5-2. بحث و نتیجه گیری.. 106

5-4. پیشنهادات.. 111

5-5. محدودیت های تحقیق.. 111

5-6. پیشنهاد به محققین آتی.. 112

این مطلب را هم بخوانید :

منابع.. 113

Abstract…………………………………………………………………………………………………………….117

. مقدمه

هر شاخه گل در بازار جهانی حدود 2 دلار ارزش دارد و با توجه به اینکه پایه اقتصاد ایران نفت رو به پایان است می تواند جایگزین تجارت نفت شود.  پرورش گل از پر زحمت ترین فعالیت های کشاورزی است که به گفته کارشناسان و متخصصان این رشته، در عمل آوری آن ، عواملی چون فناوری روز و وضعیت بازار دخالت دارد.البته پرورش گل از طرفی هم با توجه به مصرف آب  کم، بهره وری بیشتر دارد و در واحد سطح کوچک ، اشتغال زایی بیشتر(فرقانی و کیانی ابری، 1384).

ایرانیان از نخستین ملت هایی هستند که گل را به یکدیگر هدیه می داده اند و رواج آن در فضای سبز به بیش از 3 هزار سال پیش بر می گردد اما با این وجود توسعه و اقتصادی کردن آن به بیش از 80 سال برمیگردد. قدیمی ترین گل خانه مدرن کشور به 75 سال و در استان مرکزی به 60 سال پیش برمی گردد.

ایران با داشتن 12 اقلیم از 14 گونه اقلیم شناخته شده در جهان ، با تفاوت درجه حرارت هوای بین 25 تا 40 درجه سانتی گراد ، از نظر شرایط وضعیت مناسبی برای تولید گل و گیاه دارد و جزو 15 کشور اول جهان است.

صنعت گل وگیاه نقش موثری نیز در اشتغال زایی دارد و با احداث هر 3 هزار متر مربع گل خانه مدرن ، برای 8 نفر شغل ایجاد می شود .شرایط مناسب آب و هوایی در کنار انرژی و نیروی کار ارزان توجه به این استعداد را دو چندان کرده است.

اکنون سطح زیر کشت گل های زینتی در کشور1800 هکتار است و ایران از نظر تنوع گل ، رتبه نخست ، در میزان تولید جایگاه 17 و از نظر صادرات هم رتبه 107 جهان را دارد(نیکوئی و همکاران، 1388).

شهرستان محلات در جنوب استان مرکزی مهد پرورش انواع گل و گیاهان زینتی است و به هلند ایران معروف است. این شهرستان به عنوان شهر گل و گیاه به لحاظ داشتن شرایط اقلیمی و ویژگیهای منحصر به فرد یکی از مناطق مناسب برای کشت گلهای  زینتی است.

با وجود این ظرفیت ها کشورمان در رتبه های آخر صادرات قرار دارد که نشان از بی توجهی به ظرفیت های تولید است. استان مرکزی در تولید گل بین استان های کشور سابقه ای طولانی دارد و اکنون رتبه دوم پس از استان مازندران را به خود اختصاص داده است. بازار پر نوسان گل و گیاه، نبود ارتباط منسجم بین بخشی، حضور نداشتن ایران در پایگاه های آماری بین المللی و رشد تورم را می توان از موانع اصلی بر سر راه تولید و صادرات گل  برشمرد.البته باتوجه به پتانسیل موجود در ایران ازنظر پرورش و تولید گل با برنامه ریزی کلان می توان ، گل را جایگزین صادرات نفت کرد و دریچه چاه های نفت را بست(تقسیمی، 1378) .

1-2. بیان مسأله

طی چند دهه اخیر، تغییر و تحولات زندگی بشر سمت و سوی اجباری، فاصله از طبیعت را در پی داشته است و این مساله به هیچ وجه با خلق و خوی انسان سازگار نیست و انسان امروزی برای جبران این نقیصه گل را به عنوان چکیده ای از طبیعت و زیبایی های آن به خانه خود آورده است. در حال حاضر پرورش گل و گیاهان زینتی از اهمیت بسیار برخوردار می باشد و در بسیاری از کشورهای جهان، با بهره گیری از دانش تولید گل و گیاهان زینتی، استفاده از تجهیزات مناسب، ارقام خوب و تکنولوژی های جدید کشت، به تولید این محصول در سطح بالا پرداخته اند تا بتوانند علاوه بر تامین نیاز داخل کشور، از آنجا که این صنعت قابلیت ارزآوری بالایی دارد، مبالغ قابل توجهی ارز از طریق صادرات این محصول کسب کنند(نیکوئی و همکاران، 1388).

پرورش گل در محلات، از پیشینه دیرینه ای برخوردار است، به گونه ای که سابقه پرورش گل در محلات نزدیک به پرورش گل در ایران است. محلاتی ها که در جنوب شرقی استان مرکزی زندگی می کنند، از سال های دور در پرورش انواع گل پیشقدم بوده اند. در همین حال سالانه بیش از 22 میلیون شاخه گل گلدانی و شاخه ای از گلخانه ها و اراضی گل خیز محلات تنها به بازار کشور عرضه می شود. شهرستان محلات به سبب آب و هوا و استعداد مناسب برای پرورش گل و گیاه، جایگاهی بکر برای صادرات و جذب بازارهای جهانی گل وگیاه است. با این حال نبود امکانات مناسب تولیدی، از مهمترین مشکلات صادر کنندگان گل محلات است. تغییر تفکر مسئولان در مورد این موهبت الهی که همواره آن را به عنوان یک کالای لوکس میدانسته اند به یک کالای صادراتی ارزآور برای کشور، اساس تمامی حمایت های محدودی بوده است که از این بخش به عمل آمده است. ایجاد اشتغال و رشد صادرات غیر نفتی دو موضوع اساسی در اقتصاد ایران است که با برنامه ریزی جامع برای بهره برداری بهینه از استعدادها و توانمندی های بالقوه ی اقتصاد کشور در بخش های مختلف قابل حصول می باشد (فرقانی و کیانی ابری، 1384). لذا در این تحقیق برآنیم تا پاسخگوی این سوال باشیم که روند توسعه ی صادرات گیاهان زینتی بر وضعیت اشتغال در شهرستان محلات از سال 1382 تا 1392 چه تاثیری دارد؟ توسعه ی صادرات گل و گیاهان زینتی به دنبال تولید بیشتر آن ارزآوری بیشتری را برای منطقه به دنبال خواهد داشت که پیرو این امر روی آوردن افراد ساکن در شهرستان به این پیشه افزایش پیدا خواهد کرد. از این رو توسعه صادرات خود امری موثر در بهبود وضعیت اشتغال ساکنین شهرستان محلات خواهد بود.

1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اهمیت گل و گیاهان زینتی در زندگی انسان به‌خصوص در دنیای صنعتی امروزی و نقش و جایگاه آن در روح و روان آدمی‌بر کسی پوشیده نیست. گل و گیاه در فرهنگ و ادبیات ایرانیان نیز جایگاهی بسیار بلند دارد.توجه روز افزون کشورهای مختلف جهان به تولید و مصرف گیاهان زینتی با تفکر اثرهای روان‌درمانی، ما را بر آن می‌دارد که با یک برنامه ریزی صحیح از امکانات خدادادی کشورمان در راستای بالا‌ بردن فرهنگ مصرف گیاهان زینتی در کشور و همچنین تولید و صادرات آن، به عنوان یکی از محورهای مهم اقتصادی و ارزآور استفاده لا‌زم را به عمل آوریم. این توجه می‌تواند در راستای موارد زیر تحقق یابد(نیکوئی و همکاران، 1388):

1-تأکید بر اهمیت اقتصادی، اشتغال زایی و صادرات گل.

2- زمینه سازی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسایل پرورش گل و گیاه.

3- جذب گردشگران داخلی و خارجی به سبب تنوع و کیفیت گل ایران.

4-ضرورت تلاش برای رواج استفاده از گل های طبیعی به جای گل های مصنوعی وارداتی.

5- لزوم فرهنگ سازی برای پرورش گل و گیاهان زینتی به‌ویژه در مناطق شهری با توجه به تأثیرهای روحی و روانی آن.

6- لزوم افزایش سرانه مصرف گل و گیاه در کشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی و دوری از طبیعت.

7- ضرورت معرفی گل‌های ایرانی به بازارهای داخلی و خارجی.

با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران به نظر می رسد، ایرانیان همواره در مباحث مرتبط با گل و گیاه، جایگاه خوب و ارزنده ای داشته اند و زمانی که بسیاری از کشورها، نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشتند، کشور ما از نظر داشتن گلخانه های خوب و قابل قبول، وضعیتی مناسب داشته است (ملک محمدی و محمدی،1381) .

در سالهای اخیر تولید و تجارت گل و گیاهان زینتی در سطح جهانی توسعه زیادی یافته و از سال 1987 تاکنون سالیانه حدود 9 تا 15 درصد رشد داشته و ارزش معاملات تجاری آن در سال 1990 به بیش از100 میلیارد دلار بالغ گشته است.

ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی، آفتاب درخشان، سوخت و کارگر ارزان، نور کافی، منابع آب ، رطوبت نسبی هوا، عدم بادهای شدید و خسارت زای موسمی و از همه مهم تر نیروی انسانی جوان وتحصیلکرده و فعال، امکان تولید گل و گیاهان زینتی با کیفیت صادراتی و توجیه اقتصادی ، وجود دارد . همچنین، امکان تولید و عرضه محصولات متنوع و مورد نیاز بازار در زمانهای مختلف سال با کمترین هزینه و برخورداری از شرایط مساعد برای افزایش کیفیت محصولات تولیدی از جمله آفتاب درخشان و ساعات آفتابی بالا درکشور که می تواند سبب افزایش کیفیت ظاهری گلهای تولیدی ایران شود، باعث شده که ایران نسبت به سایر کشورهای جهان از مزیت قابل توجهی در تولید گل و گیاهان زینتی برخوردار باشد (فرقانی و کیانی ابری، 1384).

تولید و پرورش گل های زینتی برای کشور ارز آور بوده و ایجاد و پرورش باغ های گل  در هر استان ضمن گسترش گردشگری و افزایش صادرات استان، از نظر علمی و پژوهشی نیز می تواند بانک غنی ای باشد، که بتواند اطلا‌عات آن را در اختیار محققان، اساتید و دانش پژوهان رشته های باغبانی قرار ‌داد. ایجاد پایانه صادرات گل و گیاه در هر استان به گسترش صنعت گل و گیاه کمک کرده و ضمن بازاریابی برای این محصولات، در رشد و توسعه آن نقش اساسی ایفا خواهد نمود(نیکوئی و همکاران، 1388).

شهرستان محلات نیز به عنوان شهر گل و گیاه به لحاظ داشتن شرایط اقلیمی و ویژگیهای منحصر به فرد یکی از مناطق مناسب برای کشت گلهای گل خانه ای است. شاید کمتر منطقه ای در جهان دارای خصوصیات مناسب این شهرستان برای تولید گل باشد.این شهرستان، مهد پرورش انواع گل و گیاهان زینتی و به هلند ایران معروف است(بیگی،1374). بارشد صادرات این محصولات، اشتغال نیروی انسانی و رشد درآمدهای ارزی میسر خواهد شد و از این حیث توجه به تولید و صادرات گل ها و گیاهان زینتی می تواند به نفع اقتصاد ملی باشد. لذا با توجه به اهمیت توسعه صادرات گلهای زینتی، در این پژوهش رابطه توسعه صادرات گلهای زینتی با اشتغال شهرستان محلات از سال 1382تا 1392 پرداخته می شود.

1- 4. اهداف تحقیق

1. بررسی رابطه بین توسعه صادرات و وضعیت اشتغال در شهرستان محلات
2. بررسی رابطه بین توسعه صادرات و افزایش تولید در شهرستان محلات
3. بررسی شبیه سازی روند توسعه صادرات و وضعیت اشتغال در شهرستان محلات

1-5. فرضیات تحقیق

1. بین توسعه صادرات گل های زینتی شهرستان محلات و بهبود وضعیت اشتغال رابطه معنی دار وجود دارد.
2. بین توسعه صادرات گیاهان زینتی و افزایش تولید در شهرستان محلات رابطه معنی دار وجود دارد.
3. بین شبیه سازی روند توسعه صادرات و وضعیت اشتغال در شهرستان محلات رابطه معنی دار وجود دارد.

1-6. قلمرو تحقیق

الف: قلمرو مکانی:

به منظور بررسی رابطه ی بین وضعیت اشتغال و صادرات گیاهان زینتی، شهرستان محلات به عنوان منطقه ی مورد مطالعه انتخاب شده است. شهرستان محلات در جنوب استان مرکزی مهد پرورش انواع گل و گیاهان زینتی می باشد و به هلند ایران معروف است. استان مرکزی در تولید گل بین استان های کشور سابقه ی طولانی دارد و اکنون رتبه دوم پس از استان مازندران را به خود اختصاص داده است.

ب: قلمرو زمانی:

نیمسال دوم 1393