ازدواج مبنای تشکیل خانواده به عنوان اولین و مهمترین واحد اجتماعی است. زمان وقوع ازدواج (سنی که در آن ازدواج اتفاق می­افتد)، تأثیر بلافصل و بدون واسطه­ای را بر باروری اعمال می­کند. معمولاً ازدواج­های زودرس یا سنین پایین شروع ازدواج، با میزان باروری ارتباط مستقیم دارد. مطالعه حاضر به مسئله شیوع ازدواج در بین زنان کمتر از 20 سال و فرزندآوری آنان در سطح شهرستانی از بُعد فضایی نظر افکنده است. این مطالعه با استفاده از داده­های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 انجام گرفته است. جهت بررسی رابطه معناداری بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T مستقل، تحلیل مسیر و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. سپس از شاخص خودهمبستگی فضایی (موران) و شاخص محلی پیوند فضایی (لیسا) برای نشان دادن تغییرات و گرایش و عدم گرایش شهرستان­ها به تشکیل خوشه­های هم­جوار، استفاده شده است. نتایج آزمون T نشان می­دهد که نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری است و شاهد گرایش شهرستان­ها به تشکیل خوشه­های هم­جوار در زمینه نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان در مناطق روستایی هستیم. بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی- اجتماعی شهرستان­ها و نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان رابطه و همبستگی منفی وجود دارد و شاهد گرایش شهرستان­ها به همگن شدن در زمینه نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان هستیم. بین درصد شهرنشینی و نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان رابطه و همبستگی منفی وجود دارد و توزیع فضایی آن­ها در سطح کشور یک توزیع نیمه یکنواخت است. نتایج ضریب همبستگی نشانگر آن است که با افزایش درصد سطح تحصیلات و اشتغال زنان از نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان کاسته می­شود. بین نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان فرزندآوری آنان در مناطق مختلف کشور رابطه و همبستگی مثبت وجود دارد و شاهد گرایش شهرستان­ها ­به تشکیل خوشه­های هم­جوار در زمینه این دو متغیر هستیم. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می­دهد که متغیرهای نرخ ازدواج دختران نوجوان و سطح تحصیلات دیپلم زنان نوجوان مجموعا 59 درصد از تغییرات میزان فرزندآوری زنان نوجوان را تبیین می­کند.

 

واژگان کلیدی: ازدواج دختران نوجوان، فرزندآوری، توسعه یافتگی، شهرنشینی، تحصیلات، اشتغال، توزیع فضایی

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                             صفحه      

 

فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 6

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4-1 هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4-2- اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………………….. 7

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق

 

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 9

2-2- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی……………………………………………………………………………… 9

2-2-1- تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………….. 9

2-2-2- تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………… 17

 

فصل سوم: مبانی نظری تحقیق

3-1- مروری بر نظریات موجود……………………………………………………………………………………………….. 27

3-1-1- نظریات مرتبط با سن ازدواج……………………………………………………………………………….. 27

3-1-1-1- نظریه­های اقتصادی…………………………………………………………………………………. 27

3-1-1-2- نظریه­های جامعه­شناختی………………………………………………………………………… 28

3-1-1-3- نظریه­های جمعیت­شناختی……………………………………………………………………… 28

3-1-1-4- نظریه نوسازی…………………………………………………………………………………………. 29

عنوان                                                                             صفحه      

 

3-1-1-5- نظریه مبادله……………………………………………………………………………………………. 30

3-1-1-6- نظریه برابری جنسیتی…………………………………………………………………………….. 31

3-1-2- نظریات مرتبط با باروری……………………………………………………………………………………… 32

3-1-2-1- نظریه­های اقتصادی…………………………………………………………………………………. 32

3-1-2-2- نظریه­های اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………………………. 33

3-1-2-2-1- نظریه کالدول……………………………………………………………………………………… 34

3-1-2-2-2- نظریه کول………………………………………………………………………………………….. 35

3-1-2-2-3- نظریه دیویس و بلیک…………………………………………………………………………. 36

3-2 چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 38

3-3- مدل تجربی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 38

3-4- فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 39

 

فصل چهارم: روش تحقیق

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 41

این مطلب را هم بخوانید :

4-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. 41

4-3- ابزار جمع­آوری داده­ها…………………………………………………………………………………………………….. 42

4-4- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………….. 42

4-5- واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………… 42

4-6- قلمرو زمانی و مکانی………………………………………………………………………………………………………. 43

4-7- حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………. 43

4-8- تکنیک­های آماری تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………….. 43

4-8-1- تحلیل مدل خودهمبستگی فضایی و محلی…………………………………………………………. 43

4-8-2- شاخص موران…………………………………………………………………………………………………….. 45

4-8-3- شاخص محلی پیوند فضایی (لیسا)………………………………………………………………………. 46

4-9- تعریف نظری و عملیاتی متغیرها…………………………………………………………………………………….. 46

4-9-1- متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………….. 46

4-9-2- متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………………. 48

عنوان                                                                             صفحه      

 

فصل پنجم: یافته­های تحقیق

5-1- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………….. 50

5-2- آمار استنباطی و مکانی…………………………………………………………………………………………………… 66

5-3- تحلیل مسیر………………………………………………………………………………………………………………….. 90

فصل ششم: بحث و نتیجه گیری

6-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 109

6-2- نتایج فرضیات    ……………………………………………………………………………………………………… 111

6-3- پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 121

6-4- محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 121

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………. 122

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………. 126

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

جدول 4-1: انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع…………………………………….. 45

جدول 4-2 عناوین و وزن شاخص ­ها جهت تعیین درجه توسعه ­یافتگی شهرستان های

کشور…………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

جدول 5-1 درصد زنان حداقل یکبار ازدواج کرده (کشور به تفکیک استان)………………….. 52

جدول 5-2 درصد ازدواج زنان نوجوان (کشور به تفکیک استان)  ………………………………… 55

جدول 5-3 میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 سال (کشور به تفکیک استان)…………. 58

جدول 5-4 درصد تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور (به تفکیک استان)……………… 61

جدول 5-5 درصد اشتغال زنان 19-10 ساله در مناطق مختلف کشور………………………….. 64

جدول 5-6 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

اجتماعی شهرستان­ها و نرخ ازدواج دختران نوجوان……………………………………………………… 66

جدول 5-7 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و نرخ

ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 70

جدول 5-8 آزمون رابطه نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق روستایی و شهری………… 72

جدول 5-9 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

شهری و روستایی………………………………………………………………………………………………………….. 73

جدول 5-10 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد اشتغال زنان نوجوان و نرخ

ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 75

جدول 5-11 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و نرخ ازدواج دختران نوجوان……. 76

جدول 5-12 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

اجتماعی شهرستان­ها و فرزندآوری زنان نوجوان …………………………………………………………. 77

جدول 5-13 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و

میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 81

عنوان                                                                                                    صفحه

 

جدول 5-14 آزمون رابطه میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق روستایی و شهری…. 84

جدول 5-15 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

 شهری و روستایی…………………………………………………………………………………………………………. 85

جدول 5-16 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد پایین اشتغال زنان نوجوان و

میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 86

جدول 5-17 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و فرزندآوری نوجوان…………………. 87

جدول 5-18 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان

فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………… 89

جدول 5-19 عناصر متغیرهای زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی متغیر میانی نرخ

ازدواج دختران نوجوان در سطح شهرستان­ها……………………………………………………………….. 91

جدول 5-20 عناصر متغیرهای مستقل و زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی فرزندآوری

زنان نوجوان در سطح شهرستان­های کشور………………………………………………………………….. 92

جدول 5-21 میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر

وابسته فرزندآوری زنان نوجوان……………………………………………………………………………………… 93

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

شکل 4-1 انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع……………………………………………. 44

شکل 5-1 توزیع فضایی کل زنان ازدواج کرده در کشور بر اساس سرشماری 1385…………… 53

شکل 5-2 توزیع فضایی درصد ازدواج دختران در کشور بر اساس سرشماری 1385………….. 56

شکل 5-3 توزیع فضایی میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 ساله در مناطق مختلف

کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………………………………. 59…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

شکل 5-4 توزیع فضایی سطح تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور …………………………….. 62

شکل 5-5 توزیع فضایی درصد اشتغال زنان نوجوان 19-10 ساله در مناطق مختلف

کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………………………….. 65

شکل 5-6 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان با سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

اجتماعی سال 1385…………………………………………………………………………………………………………. 94

شکل 5-7 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات زیر دیپلم و

 دیپلم کل کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………… 95

شکل 5-8 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان روستایی و درصد تحصیلات زیر دیپلم و

دیپلم زنان نوجوان بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………….. 96

شکل 5-9 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات عالی زنان نوجوان

در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………………………………………………….. 97

شکل 5-10 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق شهری و روستایی بر

اساس سرشماری1385………………………………………………………………………………………………………. 74

شکل 5-11 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد اشتغال زنان نوجوان در

مناطق مختلف کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………. 98

 

عنوان                                                                                                    صفحه