1-3-ضرورت و اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………………………..4

1-4-اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….5

1-5-پرسش‌های پژوهش……………………………………………………………………………………………………….5

1-6-فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………………….6

-7-محدوده مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………………….6

1-8-روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..7

1-8-1-روش کار………………………………………………………………………………………………………………..7

1-8-2-تکنیک TOPSIS………………………………………………………………………………………………………7

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………….8

2-1-مبانی نظری پژوهش………………………………………………………………………………………………………9

2-1-1-تعریف گردشگری…………………………………………………………………………………………………….9

2-1-2-تعریف گردشگر……………………………………………………………………………………………………..10

2-1-3-تاریخچه گردشگری…………………………………………………………………………………………………11

2-1-4-تأثیرات گردشگری…………………………………………………………………………………………………..13

 

 

2-1-5-اشکال گردشگری……………………………………………………………………………………………………14

2-1-5-1-گردشگری تفریحی و استفاده از تعطیلات…………………………………………………………………15

2-1-5-2-گردشگری درمانی……………………………………………………………………………………………….15

2-1-5-3-گردشگری فرهنگی و آموزشی……………………………………………………………………………….15

2-1-5-4-گردشگری اجتماعی…………………………………………………………………………………………….16

2-1-5-5-گردشگری ورزشی………………………………………………………………………………………………16

2-1-5-6-گردشگری مذهبی و زیارتی…………………………………………………………………………………..16

2-1-5-7-گردشگری بازرگانی و تجاری………………………………………………………………………………..17

2-1-5-8-گردشگری سیاسی……………………………………………………………………………………………….17

2-1-6-طبقه‌بندی جاذبه‌های گردشگری………………………………………………………………………………….17

2-1-7-اکوتوریسم…………………………………………………………………………………………………………….18

2-2-پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………20

 

فصل سوم: توان‌های محیطی و جاذبه‌های گردشگری شهرستان………………………………………………….23

3-1-توان‌های محیطی…………………………………………………………………………………………………………24

3-1-1-موقعیت و مشخصات شهرستان هریس…………………………………………………………………………24

3-1-2-توپوگرافی منطقه……………………………………………………………………………………………………..27

3-1-3-شیب…………………………………………………………………………………………………………………….29

3-1-4 جهات جغرافیایی……………………………………………………………………………………………………..30

3-1-5- فرم زمین……………………………………………………………………………………………………………..32

3-1-6-اقلیم…………………………………………………………………………………………………………………….34

3-1-7-کلاس فرسایش خاک……………………………………………………………………………………………….38

3-1-8-کاربری اراضی………………………………………………………………………………………………………..40

3-1-9-کوه‌های شهرستان……………………………………………………………………………………………………42

3-1-10-پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………………………43

3-1-11-حیات جانوری…………………………………………………………………………………………………….43

3-1-12-رودخانه‌ها…………………………………………………………………………………………………………..44

3-2-جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی شهرستان……………………………………………………….45

3-2-1-جاذبه‌های طبیعی…………………………………………………………………………………………………….45

3-2-1-1-منطقه گردشگری ساپلاغ……………………………………………………………………………………….45

3-2-1-2-محور گردشگری هریس- مشگین شهر…………………………………………………………………….46

3-2-1-3-منطقه‌ی گردشگری دربند هرزه‌ورز………………………………………………………………………….48

3-2-1-4-منطقه‌ی قره‌دره روستای ترکایش…………………………………………………………………………….49

3-2-1-5-منطقه‌ی شیرلان…………………………………………………………………………………………………..49

3-2-1-6-روستای چمن‌زمین………………………………………………………………………………………………50

3-2-1-7-آبشارهای هریس…………………………………………………………………………………………………51

3-2-1-8-چشمه‌های شهرستان…………………………………………………………………………………………….54

3-2-2-جاذبه‌های تاریخی…………………………………………………………………………………………………..55

3-2-2-1 قلعه‌ها……………………………………………………………………………………………………………….55

3-2-2-2-تپه‌ها…………………………………………………………………………………………………………………58

3-2-3-جاذبه‌های مذهبی…………………………………………………………………………………………………….58

 

این مطلب را هم بخوانید :

3-2-4-جاذبه‌های فرهنگی و مردم‌شناسی………………………………………………………………………………..60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش……………………………………………………………………….64

4-1-یافته‌های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….65

4-1-1-کوهنوردی…………………………………………………………………………………………………………….66

4-1-2-پهنه­های مناسب دامنه نوردی…………………………………………………………………………………….67

4-1-3-پهنه­های مناسب ورزش­های زمستانی (اسکی و برف‌نوردی)……………………………………………..68

4-1-4-شناسایی پهنه‌های مناسب طبیت‌نگری………………………………………………………………………….69

4-1-5-گردشگری روستایی…………………………………………………………………………………………………69

4-2-ایجاد ماتریس اولیه………………………………………………………………………………………………………70

4-2-1-نرمال کردن ماتریس تصمیم‌گیری………………………………………………………………………………..70

4-2-2-وزن‌دهی به ماتریس نرمال شده با تکنیک آنتروپی شانون………………………………………………….71

4-2-3-محاسبه ماتریس بی‌مقیاس‌شده موزون………………………………………………………………………….72

4-2-4-محاسبه ایده‌آل‌های مثبت و منفی برای هر معیار…………………………………………………………….72

4-2-5-محاسبه نزدیکی نسبی به گزینه‌ها و رتبه‌بندی گزینه‌ها……………………………………………………..73

4-3-نمره­‌دهی و رتبه­بندی براساس شاخص­های محیطی…………………………………………………………….74

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………….75

5-1-نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………..76

5-2-پرسش‌های پژوهش…………………………………………………………………………………………………….77

5-3-آزمون فرضیات…………………………………………………………………………………………………………..78

5-4-محدودیت‌ها و مشکلات پژوهش……………………………………………………………………………………78

5-5-مشکلات گردشگری شهرستان……………………………………………………………………………………….79

5-6-پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………79

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………….81

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………85

مقدمه

    صنعت گردشگری یکی از پدیده‌های قرن حاضر است که بعد از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت مهم جهان شمرده می‌شود و علاوه بر فقرزدایی، عدالت‌گستری و اشتغال‌زایی، درآمد بالایی را ایجاد کرده‌است، به گونه‌ای که سازمان گردشگری در بیانیه‌ی‌ مانیل، گردشگری را نیاز اساسی در هزاره‌ی سوم معرفی کرده‌است و پیش‌بینی می‌شود که در سال 2020، تعدادگردشگران به 5/1 میلیارد برسد(تقی‌زاده و همکارانش،1391: 76).

   گردشگری به عنوان صنعتی نوپا در سال‌های اخیر تاثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته‌است. ایجاد اشتغال ، ارزآوری ، تعادل منطقه‌ای ، کمک به صلح جهانی، کمک به   سرمایه‌گذاری در میراث فرهنگی، بهسازی محیط، کمک به بهسازی زیستگاه‌های حیات‌وحشی، توسعه نواحی روستایی دارای جاذبه‌های گردشگری و جلوگیری از برون‌کوچی جمعیت و مانند آن، از جمله مزایای این صنعت بوده است(صدرموسوی و دخیلی‌کهنموئی،1383: 92).

   گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی در قلمرو ملی باشد. گردشگری به خصوص در زمانی که سود فعالیت‌های دیگر بخش‌های اقتصادی درحال کاهش باشد، جایگزین مناسبی برای آنها و راهبردی برای توسعه است .براین مبنا دلیل اصلی توسعه گردشگری، غلبه بر پایین بودن سطح درآمد، ارایه فرصت‌های جدید شغلی وتحولات اجتماعی درجامعه است و می تواند امیدهایی رابرای کاهش فقر به خصوص درنواحی که به نحوی دچار رکود اقتصادی شده‌اند، فراهم آورد(پاپلی‌یزدی و سقایی،1386: 82).

   امروزه گردشگری جزو بزرگترین و متنوع‌ترین صنایع در دنیا به حساب می‌آید و بسیاری از بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی را نیز تحت‌الشعاع خود قرار داده است. اگر کشوری بتواند از ظرفیت‌های خود استفاده کرده و چرخ‌های این صنعت را در کشورش به حرکت درآورد شاهد شکوفائی شگرفی در سطح اقتصاد کشور خواهند بود زیرا رشد صنعت گردشگری تاثیرات چندجانبه‌ای مانند بهبود وضعیت تراز پرداخت‌ها، تنوع اقتصادی، افزایش درآمدها و ایجاد فرصت‌های شغلی و دستیابی به رشد اقتصادی پایدار در کشورها را به دنبال دارد. به علت اهمیت و نقش این صنعت در دستیابی به رشد و توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی، در دهه‌های اخیر، جوامع و کشورهای مختلف به گسترش این صنعت روی آورده‌اند و در تلاش هستند سهم بیشتری از بازار جهانی این صنعت را برای جوامع خود به ارمغان ببرند، به طوری که هم‌اکنون این صنعت به یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی کشورها تبدیل شده‌است و از آن به عنوان یک صنعت مولد و پویا که سایر بخش‌های اقتصادی را نیز تحت تأثیر قرار  می‌دهد، یاد می‌شود. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان یکی ازمنابع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنائی می‌دانند. لذا در سراسر دنیا به ویژه در کشورهایی که شکل‌های دیگر توسعه اقتصادی مانند تولید یا استخراج از نظر اقتصادی به صرفه نیست یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارد، به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی می‌شود(بختیاری و یزدانی،1389: 50).

کشور ایران جزء 10 کشور اول جهان از لحاظ جاذبه‌های گردشگری و جزء 5 کشور جهان از نظر تنوع گردشگری است. از این رو اهمیت دارد از قابلیت‌های خود در توسعه گردشگری استفاده کند(امین‌بیدختی ونظری،1388: 50).

   ایران از جنبه جاذبه‌های گردشگری، دارای انواع اقلیم‌ها، فضاها و فصل‌هاست و از جنبه‌ی آثار باستانی، مناطق تفریحی  و زیبایی‌های طبیعی با کشورهای پیشرفته درصنعت گردشگری برابری می‌کند. ایران دارای دشت‌ها، کوه‌ها، کویرها، غارها، دریاچه‌ها، آبشارها، موزه‌ها، ابنیه‌ی تاریخی و باستانی، کارگاه‌های سنتی، صنایع‌دستی بی‌نظیر و بسیاری از عوامل رونق بخش گردشگری است و از این جنبه، جزو معدود کشورهای جهان به شمار می‌آید که با مدیریت مؤثر این منابع و امکانات می‌تواند به منافع مادی و معنوی فراوان دست یابد. با توجه به ظرفیت فراوان کشورمان در جذب گردشگر بین‌المللی و تأثیر مستقیم و غیر مستقیم این صنعت بر بخش‌های مختلف اقتصادی، رشد و توسعه صنعت گردشگری می تواند به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک‌محصولی و دستیابی به رشد و توسعه پایدار مورد استفاده قرار بگیرد.

   بروز بحران‌های اقتصادی، کمبود فرصت‌های شغلی و کمبود مزیت‌های درآمدی در برخی از نواحی، توجه به گردشگری را به عنوان راهبرد توسعه‌ی فرامنطقه‌ای افزایش داده‌است. صنعت گردشگری به منظور بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت‌های موجود، نیازمند شناخت همه جانبه فرصت‌ها و توانمندی‌ها  و چالش‌های پیش‌رو است. شهرستان هریس دراستان آذربایجان‌شرقی یکی از این نواحی می باشد که از نبود اشتغال و درآمد رنج می‌برد. این پژوهش با هدف شناسایی توان‌های بالقوه و پتانسیل‌سنجی جاذبه‌های گردشگری شهرستان هریس برای معرفی به عنوان یک بازار جدید گردشگری ، با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مدل تاپسیس در پنج فصل آماده گردید.

 

1-2-بیان مسأله

   آذربایجان‌شرقی از دیرباز دیار آشنای جهانگردان،سفر نامه‌نویسان، تجار و طالبان علم بوده است. سفرنامه‌های متعدد جهانگردان مسلمان و شرق‌شناسان غربی حکایت از جایگاه بالای جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی این سرزمین دارد. این استان با وجود قابلیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری فراوان همچنان برای گردشگران ناآشنا است. حتی گردشگران داخلی نیز تا اندازه‌ای با آن بیگانه‌اند. شهرستان هریس یکی از قدیمی‌ترین مناطق آذربایجان‌شرقی می‌باشد.این شهرستان، به دلیل دارا بودن آب وهوا و پوشش گیاهی مناسب به خصوص در فصول گرم سال، پذیرای گردشگران زیادی می‌باشد. این منطقه با توجه به دارا بودن مراتع نسبتاً غنی و تنوع گیاهی موجود در آن ها از جمله گیاهان دارویی، وجود اراضی و دشت‌های وسیع با قابلیت حاصلخیزی، تولیدات زراعی و دامی و سوغات و صنعت‌دستی مشهور با شهرت جهانی(فرش)، می‌تواند مورد توجه گردشگران قرار گیرد. با شناخت پتانسیل‌های گردشگری این منطقه، سازمان‌های متولی و سرمایه‌گذاران گردشگری می‌توانند در بهترین مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری شهرستان سرمایه‌گذاری کنند و موجب توسعه‌ی این منطقه شوند.

 

1-3-ضرورت و اهمیت پژوهش

   اهمیت صنعت گردشگری، از نظر ایجاد درآمد و شغل مورد توجه کسانی که با نیروی کار این رشته آشنا نیست، قرار نمی‌گیرد. با وجود این، منابع انسانی یکی از بزرگترین مسایلی است که دست‌اندرکاران صنعت گردشگری باید مورد توجه قرار دهند. این صنعت بزرگترین سازمان یا نهادی است که نیروی انسانی زیادی به کار می‌گیرد و در بسیاری از کشورها این صنعت به صورت بزرگترین کارفرما درآمده‌ است. همچنین اهمیت صنعت گردشگری از لحاظ اقتصادی و میزان اشتغال‌زایی قابل توجه است(فکری‌مزرعه،1389: 21).

    صنعت گردشگری مسالمت‌آمیزترین جنبش خانواده‌ی بشری است که بر پیشرفت دانش، فرهنگ و اقتصاد تأثیر مستقیم دارد(کهزادی وهمکاران،1388: 2). در نیم قرن اخیر، صنعت گردشگری از یک فعالیت محلی و درون‌مرزی، به پدیده‌ای تأثیرگذار در اقتصاد جهانی تبدیل شده‌است(الوانی و پیروزبخت،82:1385) و بزرگترین صنعت جهان از لحاظ سنجه‌های اقتصادی محسوب می‌شود(2006:116,Pomfret). رشد روز افزون و شتابنده‌ی این صنعت، موجب شده که بسیاری از صاحب نظران، قرن بیستم را قرن گردشگری نام‌گذاری کنند(کاظمی،3:1387) و  به عنوان فعالیتی اقتصادی با نفع بسیار در بهبود کیفیت زندگی ساکنان مناطق و افزایش درک از مکان، عامل مهمی در توسعه به شمار آید(پاپلی‌یزدی وسقایی،114:1386).  براساس آمار شورای جهانی گردشگر، اکنون بخش صنعت گردشگری، به طور مستقیم یا غیر مستقیم،              بیش از دویست میلیون فرصت شغلی تمام‌وقت، پاره‌وقت و فصلی به‌‌‌وجودآورده‌است(الوانی و پیروزبخت،82:1385). در کل، صنعت گردشگری می‌تواند منافع زیادی را برای جوامع مختلف داشته باشد، این منافع در پنج بخش اصلی عبارتند از:

1-توسعه‌ی زیرساخت‌ها، حمل و نقل، انرژی و ارتباطات؛

2-فرآوری زمینه‌ی مناسب برای توسعه و حمایت از صنایع، کشاورزی، صنعت ساختمان، تغذیه و خدمات؛

3-جذب سرمایه‌های خارجی به صورت مستقیم و غیرمستقیم؛

4-هموارسازی بستر مناسب برای افزایش درآمدهای ملی، توسعه فرصت‌های شغلی و ایجاد تحول مثبت در سایر بخش‌های اقتصادی با استفاده از ضریب تکاثری صنعت گردشگری؛

5-بهبود استانداردهای زندگی(حیدری،5:1383).

با توجه به تاثیر شگرف گردشگری در زمینه‌های اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروز، باید با نظری بلند و مدیریتی عالمانه، آگاهانه و با برنامه‌ریزی درست، در جهت گسترش آن تلاش کرده و آثار منفی آن را به حداقل رسانید. بنابراین اهمیت صنعت گردشگری از یک طرف و وجود پتانسیل‌های گردشگری شهرستان هریس از طرف دیگر، استفاده از یک رویه‌ی مناسب را برای پتانسیل‌سنجی        جاذبه‌های گردشگری شهرستان جهت برنامه‌ریزی مناسب را ضروری می‌نماید.

1-4-اهداف پژوهش

   هدف عمده در این پژوهش این است که جاذبه‌های گردشگری شهرستان هریس را با تأکید بر معرفی بازارهای جدید گردشگری، با استفاده از مطالعات تحلیلی و توصیفی و مدل‌های مدیریتی پتانسیل‌سنجی کنیم. برخی از اهداف جزئی این پژوهش عبارتند از:

-شناخت جاذبه‌ها و قابلیت‌های صنعت گردشگری در شهرستان هریس.

-ارائه مدل برنامه‌ریزی متناسب با شرایط و قلمرو مورد مطالعه.

-ارائه راهکارها و پیشنهادات لازم برای توسعه گردشگری در شهرستان.

1-5-پرسش‌های پژوهش

2-1-1-تحلیل پوششی داده‌ها.. 10

2-1-2-مفهوم کارایی.. 11

2-1-3- مفهوم کارآیی در تحلیل پوششی داده‌ها.. 13

2-2-4- انواع کارایی.. 14

2-1-5- کارایی، بهره‏وری و اثر بخشی.. 15

2-1-6- روش‌های برآورد کارایی.. 16

2-1-6-1- برنامه‏ریزی ناپارامتریک.. 17

2-1-6-2-روش تحلیل پوششی داده‌ها.. 18

2-1-7- انتخاب نهاده‌ها و ستانده‌ها.. 19

2-1-8-مدل‌های پایه تحلیل پوششی داده‌ها.. 20

2-1-8-1-مدل CCR. 20

2-1-8-1-مدل نسبت CCR. 23

2-1-8-3-قانون بازده به مقیاس:.. 25

2-1-8-9-مدل BCC. 26

2-1-9- تحلیل پوششی داده‏ای پنجره‏ای.. 30

2-1-10- مزایای تحلیل پوششی داده‌ها :.. 33

2-2- آنالیز اجزای اصلی.. 34

2-2-1-تحلیل عاملی.. 34

2-2-2-فرآیند تحلیل عاملی.. 35

2-2-3-مراحل تکنیک آنالیز اجزای اصلی.. 40

2-3-تلفیق DEA و PCA.. 42

2-4-پیشینه تحقیق.. 44

2-4-1- تحقیقات انجام گرفته در خارج.. 44

2-4-2- تحقیقات انجام گرفته در داخل.. 49

2-5-نتیجه گیری در راستای موضوع تحقیق.. 51

فصل سوم- روش اجرای تحقیق.. 53

مقدمه.. 53

3-1-روش تحقیق.. 54

 

3-2- جامعه آماری.. 54

3-3- نمونه‌گیری.. 54

3-4- گرداوری داده‌ها.. 55

3-5- متغیرهای تحقیق.. 56

3-6- روش انجام پژوهش و مدل مورد استفاده.. 56

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده‌ها و یافته های تحقیق.. 62

مقدمه.. 62

4-1- نتایج.. 63

4-1-1- نتایج مربوط به گروه شرکت‏های صنایع غذایی و دارویی.. 63

4-1-2- نتایج مربوط به گروه شرکت‏های صنایع فلزی و خودرو و ماشین آلات   65

4-1-3- نتایج مربوط به گروه شرکت‏های صنایع شیمیایی و پتروشیمی.. 65

4-2- نتایج فرضیات.. 66

4-3- تحلیل نتایج.. 71

4-4- خلاصه نتایج.. 72

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادها.. 73

مقدمه.. 73

5-1- نتیجه‌گیری پژوهش.. 74

5-2- محدودیت‌های تحقیق.. 76

5-3- پیشنهادات بر اساس نتایج بدست آمده در پژوهش.. 76

5-4- پیشنهادات محقق برای پژوهش‏های آتی.. 77

مراجع.. 77

پیوست.. 82

فهرست جداول

جدول 1-2- کلیات تحقیقات پیشین در مورد پیش بینی ورشکستگی .. 45

جدول 2-2-تحقیقات پیشین خارجی.. 48

جدول2-3- تحقیقات پیشین داخلی.. 50

جدول 1-3- انواع مدل‏های پایه تحلیلی پوششی داده‏ها.. 59

جدول 1-4- نتایج بدست آمده برای فرضیه 1. 67

این مطلب را هم بخوانید :

جدول 2-4- نتایج بدست آمده برای فرضیه 2. 68

جدول 3-4- نتایج بدست آمده برای فرضیه 3. 69

جدول 4-4- نتایج بدست آمده برای فرضیه 4. 70

فهرست نمودارها

نمودار 1-2- نمودار تولید.. 26

شکل 1-2- الگوی مفهومی پژوهش.. 44

نمودار 1-4- نمودار توزیع امتیاز کارایی شرکت‏های گروه اول.. 63

نمودار 2-4- نمودار توزیع امتیاز کارایی شرکت‏های گروه دوم.. 65

نمودار 3-4- نمودار توزیع امتیاز کارایی شرکت‏های گروه سوم.. 66

خلاصه

ورشکستگی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مباحث پژوهش‌های مالی محسوب می‏گردد که عملا بر روی کلیه ذینفعان یک سازمان اقتصادی اثر می‏گذارد. سرمایه گذاران تلاش زیادی را برای اطلاع از وضعیت شرکت‏ها، در جهت حفظ سرمایه خود انجام می‏دهند. تا کنون پژوهش‏های گوناگونی در زمینه پیش بینی وضعیت شرکت‏ها انجام گرفته است، هرچند که در ایران پژوهش‌های کافی در این زمینه انجام نگرفته است. ازجمله روش‏هایی که به تازگی جهت تسهیل فرایند تصمیم گیری مالی مورد استفاده قرار گرفته است، روش تحلیل پوششی داده‏ها است. در پژوهش‌های گذشته تمامی شرکت‏های مورد بررسی با استفاده از این روش در یک گروه قرار می‏گرفتند که با توجه به ماهیت مدل تحلیل پوششی داده‌ها که باید مجموعه‏های مورد تحلیل، همگن باشند، کار چندان درستی نبود. در این پژوهش 52 شرکت تولیدی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران که اطلاعات مالیشان در دسترس بود، بر اساس سیستم تولید و ریسک‏های مالی، در سه گروه شرکت‏های صنایع غذایی و دارویی، شرکت‏های صنایع فلزی و خودروسازی و شرکت‏های صنایع شیمیایی و پتروشیمی، طبقه بندی گردیدند سپس محاسبات هر دسته جداگانه انجام گرفت. ابتدا داده های استخراج شده از صورت‌های مالی برای کاهش ابعاد، وارد مدل PCA شده و سپس خروجی این مدل برای سنجش کارایی وارد مدل DEA ‏گردید و از روی عدد کارایی بدست آمده (که عددی بین 0و1 می‏باشد) سالم یا ورشکسته بودن (قرار داشتن شرکت در آستانه ورشکستگی) شرکت‌های هر دسته پیش بینی شد. این عمل برای یک سال و دو سال قبل از سال وقوع ورشکستگی برای شرکت‏های هر دسته انجام گرفت. در انتها مشخص شد که مدل مورد استفاده در پژوهش تا دو سال قبل از ورشکستگی قادر به پیش بینی شرکت‏های ورشکسته گروه اول می‏باشد و تا یک سال قبل از وقوع، شرکت‏های ورشکسته گروه دوم را پیش بینی می‏نماید و در مورد گروه سوم توانایی مدل در پیش بینی شرکت‏های سالم بسیار بیشتر از توانایی آن در پیش بینی شرکت‏های ورشکسته می‏باشد.

واژگان کلیدی: تحلیل پوششی داده‏ها، آنالیز اجزای اصلی، آستانه ورشکستگی مالی، بورس اوراق بهادار

فصل اول-کلیات تحقیق

مقدمه

موضوع پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‏ها، در حوزه پژوهش‌های مالی جذابیت زیادی در بین کارشناسان این امر دارد. با توجه به تاثیری که مشکلات مالی شرکت‏ها بر روی ذینفعان آن‏ها می‌گذارد، همواره ارائه روش‏ها و مدل‏های پیش بینی ورشکستگی و درماندگی مالی یکی از جذاب‌ترین حوزه‌ها در پژوهش‌های امور مالی بوده است.

سرمایه گذاران شرکت‏ها همواره انتظار دارند که سرمایه‌شان از امنیت لازم برخوردار باشد و بازده‏ای مناسب در مقیاس با ریسکی که کرده‏اند نصیبشان شود؛ و این که بتوانند به موقع بحران‏های مالی شرکت‏ها را پیش بینی کرده و از به خطر افتادن سرمایه‌شان جلوگیری کنند.

محققان در جهت رفع این نیاز تا کنون پژوهشات گسترده‌ای انجام داده‌اند  و از روش‌ها و مدل‌های مختلفی برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‏ها و البته پیش بینی ورشکستگی آن‏ها استفاده کرده‌اند، اما به نکته ای که باید توجه کرد این است که هیچ کدام از این روش‌ها به تنهایی کافی نیست و باید از آن‏ها در کنار هم و البته با استفاده از قضاوت‌های حرفه ای کارشناسان کاربلد (تحلیل‌های فاندمنتال) استفاده شود.

از جمله روش‌هایی که در چند سال اخیر جهت تسهیل فرایند تصمیم گیری‌های مالی بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته، روش تحلیل پوششی داده‌ها است، که البته نتایج قابل قبولی نیز داشته است.

در این پژوهش هدف بررسی توان مدل تحلیل پوششی داده‌ها در پیش بینی ورشکستگی یا به نوعی قرار گرفتن شرکت‏ها (در گروه‌های مختلف) در آستانه ورشکستگی مالی می‌باشد. که در این بین از یک روش آماری با عنوان تکنیک اجزای اصلی برای کاهش بعد ورودی‌های مدل تحلیل پوششی داده‌ها استفاده شده است.

در فصل اول این پژوهش درباره ضرورت موضوع و گزاره های پژوهش بحث شده است، پایه تئوریک و پیشینه پژوهش‌های داخلی و خارجی در فصل دوم مطرح شده است، روش پژوهش و طرق جمع آوری اطلاعات در فصل سوم بیان شده است و درنهایت در فصل چهارم و پنجم نتایج بدست آمده ارائه شده است.

1-1-بیان مسئله

تا کنون پژوهشات زیادی در باب پیش بینی ورشکستگی شرکت‏ها انجام شده است و البته نتایج مختلفی نیز بدست آمده که در بخش پیشینه پژوهش بیشتر در مورد آن بحث می‌شود. اما استفاده از روش‌های جدید و البته مدل‌های قدیمی در قالب‌های جدید، همواره مورد توجه محققان مالی قرار داشته است.

هرچقدر این مدل‌ها ساده‌تر و قابل فهمتر باشند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. یکی ازمدل‏هایی که اخیرا برای پیش بینی آینده مالی شرکت‏ها بیشتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته مدل تحلیل پوششی داده‌ها است که با استفاده از سنجش کارایی شرکت‏ها، پیش بینی برای آینده شرکت (سالم یا ورشکسته شدن) ارائه می‌کند.

مشکل اساسی در کارهای گذشته این است که همه شرکت‏ها در یک گروه قرار گرفته و مورد تحلیل قرار داده شدند. با توجه به ماهیت DEA[1] که باید تمام اعضای مجموعه ( DMU[2]ها) دارای ماهیت یکسان باشند، این موضوع یکی از ضعف‌های پژوهشات قبلی محسوب می‌شود که در این پژوهش با دسته بندی شرکت‏ها سعی شده تا این مشکل برطرف گردد.

در چنین وضعیتی می‌توان به صورت تفکیک شده قابلیت پیش بینی هر دسته را مورد ارزیابی قرار داد و نتیجه کامل‌تری در مورد ماهیت این مدل در پیش بینی وضعیت مالی شرکت‏ها ارائه نمود.

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی تلاش زیادی را برای اطلاع از وضعیت شرکت‏ها، در جهت محافظت از سرمایه خود انجام می‌دهند. کارشناسان مالی باید در جهت رفع این نیاز سرمایه‌گذاران تا حد امکان پژوهشات گسترده‏ای را انجام دهند و مدل‌های متفاوتی برای ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد شرکت‏ها ارائه نمایند. اما باید توجه داشت که هیچ یک از روش‌ها یک مدل کامل و بی عیب نیستند و در کنار هر مدلی قضاوت تصمیم گیرنده نیز بسیار مهم است.

ازجمله روش‌هایی که به تازگی جهت تسهیل فرایند تصمیم گیری مالی مورد استفاده قرار گرفته است، روش تحلیل پوششی داده‏ها است. پژوهشات نسبتا کمی علی الخصوص در ایران در زمینه استفاده از این مدل صورت گرفته است و در نتیجه جای پژوهشات بسیاری در باب این مدل خالی است.

امتیاز کارایی بدست آمده از این تکنیک می‌تواند در پیش بینی وضعیت شرکت‏ها، به خصوص ورشکستگی آن‏ها کمک یار تصمیم گیرندگان و کارشناسان مسائل مالی باشد.

1-3-گزاره‏های تحقیق

گزاره‌های این پژوهش که عبارتند از اهداف، سوالات پژوهش در ادامه بیان شده است:

1-3-1- اهداف تحقیق

اهداف اصلی و فرعی این پژوهش عبارتند از:

هدف اصلی:

تعیین کارایی شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار تهران در هرکدام از سه گروه طبقه‌بندی شده (صنایع غذایی و دارویی، صنایع فلزی و خودرو سازی و ماشین آلات و صنایع شیمیایی و پتروشیمی) و بررسی توانمندی مدل طراحی شده (مدل تلفیقی DEA و PCA[3]) در پیش بینی ورشکستگی با توجه به کارایی آن‏ها.

اهداف فرعی:

1-تعیین نسبت شرکت‏های ورشکسته پیش بینی شده در صنایع غذایی و دارویی

2-تعیین نسبت شرکت‏های ورشکسته پیش بینی شده در فلزات و خودرو سازی و ماشین آلات

3-تعیین نسبت شرکت‏های ورشکسته پیش بینی شده در صنایع شیمیایی و پتروشیمی

4-ارائه نتایج نهایی در توانمندی مدل در پیش بینی شرکت‏های ورشکسته هر گروه

1-3- 2-سوالهای تحقیق

مسئله اصلی:

چگونه می‌توان از تلفیق مدل‌های DEA و PCA برای پیش بینی ورشکستگی شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار تهران استفاده کرد؟

1-4-پیشینه تحقیق.. 9

1-5-ضرورت انجام تحقیق.. 10

1-6-کاربرد نتایج تحقیق.. 11

1-7-اهداف تحقیق.. 12

1-8- روش انجام تحقیق و گردآوری اطلاعات.. 13

1-9- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 13

1-10- محدودیت های تحقیق.. 14

1-11- قلمرو تحقیق.. 15

1-11-1- قلمرو موضوعی… 15

1-11-2- قلمرو زمانی… 15

1-11-3- قلمرو مکانی… 15

1-12- تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق.. 15

1-13- جمع بندی فصل.. 19

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1-مروری بر ادبیات موضوع تحقیق از دیدگاه نظری.. 19

2-1-1-مقدمه.. 19

2-2-بخش اول:  بازار مالی، رشد و توسعه، تولید ناخالص داخلی.. 19

2-2-1- بازارهای مالی… 19

2-2-1-1- مفهوم بازارهای مالی… 19

2-2-1-2- تاریخچه بازارهای مالی… 19

2-2-1-3- جایگاه بازارهای مالی در اقتصاد کلان.. 19

2-2-2- رشد و توسعه اقتصادی… 19

2-2-2-1- تعریف رشد و توسعه.. 19

2-2-2-2-پیشینه توسعه و رشد اقتصادی در ایران.. 19

2-2-2-3-رشد اقتصادی… 19

2-2-2-4-توسعه و ابعاد آن.. 19

2-2-3- درآمد یا تولید ناخالص ملی (GDP ). 19

2-3- بخش دوم: جهانی شدن و رقابت پذیری.. 19

 

2-3-1-جهانی شدن.. 19

2-3-1-1 -تعریف مفهومی جهانی شدن.. 19

2-3-1-2-تأثیر جهانی شدن بر اقتصاد ملی کشورها. 19

2-3-2-رقابت و رقابت پذیری… 19

2-3-2-1- تعریف و مفهوم رقابت پذیری… 19

2-3-2-2- بینش رقابتی… 19

2-3-2-3- رقابت پذیری در سطح ملی… 19

2-3-2-4- رقابت پذیری صنعت… 19

2-4- بخش سوم: مجمع جهانی اقتصاد. 19

2-4-1- معرفی مجمع جهانی اقتصاد. 19

2-4-2- گزارشات رقابت پذیری جهانی… 19

2-4-3- نحوه محاسبه امتیاز و وزن شاخص ها. 19

2-4-4-طبقه بندی کشورها از لحاظ رقابت پذیری… 19

2-5- بخش چهارم: سند چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران.. 19

2-5-1-مقدمه.. 19

2-5-2- ساختار چشم انداز. 19

2-5– 3- مبانی علمی چشم انداز. 19

2-5-4- پیشینه مفهومی چشم انداز. 19

2-5-5-مبانی تجربی چشم انداز. 19

2-5-5- سند چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران.. 19

2-5-5-1-مقدمه.. 19

2-5-5-2- تاریخچه برنامه ریزی و چشم انداز در ایران.. 19

2-5-5-3-پیشینه چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران.. 19

2-5-5-4- فرآیند تهیه چشم انداز ایران 1404.. 19

2-5-5-5- متن کامل سند چشم انداز 1404.. 19

2-5-5-6- فلسفه تبدیل شدن ایران به قدرت برتر منطقه ای و راهبردهای متخذه. 19

2-6- بخش پنجم: صنعت خودروسازی.. 19

2-6-1-مقدمه.. 19

 

این مطلب را هم بخوانید :

2-6-2-آغاز تولید اولین اتومبیل ها در جهان.. 19

2-6-3-جایگاه صنعت خودرو در میان سایر صنایع.. 19

2-6-4-صنعت خودرو و سازی و تحولات اقتصاد جهانی… 19

2-6-5-شرکت‏های چند ملیّتی خودروساز در جهان.. 19

2-6-6-صنعت خودرو در ایران.. 19

2-6-6-1-مقدمه.. 19

2-6-6-2- تاریخچه ورود خودرو به ایران.. 19

2-6-6-3-مروری بر صنعت خودروی کشور(1387-1341) و نگرشهای کلان در صنعت خودرو. 19

2-6-6-4-شرکت های خودرو ساز در ایران.. 19

2-6-6-5- بررسی نقش صنعت خودرو در اقتصاد ایران.. 19

2-6-6-6- چشم انداز صنعت خودرو در افق 1404.. 19

2-7 -مروری بر ادبیات تجربی.. 19

2-8 – جمع بندی.. 19

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه. 19

3-2- روش تحقیق.. 19

3-3- مراحل انجام تحقیق.. 19

3-4- مکان تحقیق.. 19

3-5- روشهای جمع‌آوری اطلاعات.. 19

3–5–1- مطالعات کتابخانه‌ای… 19

3–5–2- پایگاه ها و نشریات علمی شبکه جهانی اینترنت… 19

3–5–3- اسناد بالادستی، مصوبات مجلس، سند چشم انداز 1404.. 19

3-6- جامعه و نمونه آماری.. 19

3-7- معرفی تکنیک استفاده شده در این تحقیق.. 19

3-7-1- پیش بینی و تحلیل سریهای زمانی… 19

3-7-2-اجزاء تشکیل دهنده سری زمانی… 19

3-7-3-مدلهای سری زمانی: 19

3-7-4-مدل پیش بینی هلت وینترز. 19

3-7-5-میانگین مجذور خطاها. 19

3–7–6- ضریب همبستگی اسپیرمن… 19

3-7-7- ضریب همبستگی پیرسون.. 19

3-8- معرفی شاخص های تحقیق.. 19

3-9- رابطه شاخص های تحقیق (ارتباط متقابل مولفه های تاثیر گذار در رقابت پذیری) 19

3-10- جمع بندی.. 19

  فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1- مقدمه. 19

4-2-گردآوری داده ها و پیش بینی جایگاه رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی.. 19

4-3- تعیین  A و B در مدل پیش بینی هلت وینترز. 19

4-4- پیش بینی امتیاز رقابت پذیری 142 کشور مورد بررسی با تکنیک هلت وینترز. 19

4-5- رتبه بندی امتیاز پیش بینی شده رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی کشورها 19

4-6- آزمون همبستگی اسپیرمن برای تعیین همبستگی GDP و رقابت پذیری.. 19

4-6- آزمون همبستگی پیرسون برای تعیین همبستگی حجم تولید خودرو و توسعه بازارهای مالی.. 19

4-7-پیش بینی جایگاه صنعت خودرو سازی ایران در جهان با توجه به اهداف سند چشم انداز 1404.. 19

4-8- جمع بندی.. 19

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه. 19

5-2- نتیجه گیری و ارائه یافته های پژوهش… 19

5-3-راهکارهای دست یابی به اهداف سند چشم انداز و گام نهادن در راه جهانی شدن.. 19

5-4-راهبردهای دستیابی به اهداف سند چشم انداز 1404 در صنعت خودرو. 19

5-5- پیش نیازها و بسترهای لازم برای تحقق اهداف سند چشم انداز 1404 در صنعت خودرو. 19

5-6- پیشنهادات جهت تحقق اهداف سند چشم انداز 1404 در صنعت خودرو. 19

5-7- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی.. 19

منابع.. 19

منابع فارسی… 19

منابع لاتین… 19

مقدمه

با وجود آنکه در طول قرن اخیر تلاش‌های فراوانی در جهت اصلاحات اقتصادی و شروع یک دوران رونق اقتصادی مستمر و پیشگامانه در ایران شروع شده است ولی هنوز یک مسیر مطمئن در رسیدن به ایرانی پیشرفته و با شکوفایی اقتصادی حاصل نشده و به همین دلیل دستاورد دوره‌های اصلاحات اقتصادی تاکنون درحد فراهم ساختن یک رضایتمندی ملی نبوده است. دوره اصلاحات اقتصادی شاهنشاهی رضا شاه از سال 1305 تا 1320و دوره اصلاحات اقتصادی محمد رضا شاه طی دهه چهل باوجود گسترش زیر بناها، اقتصاد ملی ایران را از مسیر طبیعی وعلمی آن خارج کرد.

اگرچه تلاش‌های بعد از انقلاب اسلامی افتخار آفرین بوده است. ولی هنوز فاصله طولانی با یک جامعه شکوفا و اقتصاد مطلوبی وجود دارد. دوره اصلاحات ساختاری طی دهه اول انقلاب به ملی شدن اقتصاد، و طی سالهای 76 تا 84 که به آزادسازی اقتصاد منجر شد و دوره اصلاحات اقتصادی سازندگی ملی سالهای 68 تا 76 تلاش‌های فراوان و قابل تقدیری بوده است ولی به سرانجام مطلوبی نرسیدند.

از مهمترین مشکلات برنامه تحول اقتصادی در ایران روشن نبودن چشم‌انداز آینده ایران وسیاستهای اقتصادی تحول‌آمیز بوده است،تا با کمک آن یک خواست و عزم ملی برای تجمیع انرژی‌ها و هم‌جهتی فعالیت‌ها و یک برنامه فراگیر و همه‌جانبه در راستای آینده مطلوب و مشخص برای جامعه ایران بوجود آید. سند چشم‌انداز ملی ایران در سال 1382 پس از پنج سال مطالعه و مباحثات لازم در کمیسیون‌ها و شورای مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید وسیاست‌های اصل 44 در سال‌های 83 و84 به رهبر انقلاب اسلامی ارائه و پس از اصلاح و تصویب ایشان به قوای سه‌گانه برای هدایت فعالیت‌ها و برنامه‌های میان‌مدت کشور ابلاغ شد.

سند چشم انداز و سیاست های کلی حاکم برآن، سندی است که مقام معظم رهبری آن را ابلاغ و لازم التباع بودن آن را گوشزد فرموده اند به همین دلیل سندی لازم الاجراست. با توجه به آنکه کلیدی ترین هدف سند  چشم انداز 1404 دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه، رسیدن به اشتغال کامل و… است و از سوی دیگر توسعه بازارهای مالی موتور محرکه رشد و پیشرفت اقتصادی بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است.از این جهت در این پژوهش جایگاه فعلی شاخص های توسعه بازارهای مالی در اقتصاد جهانی بنابر گزارش مجمع جهانی اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته است و با استفاده از روش جدید تصمیم گیری و پیش بینی موقعیت فعلی رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی ایران در اقتصاد جهانی و میزان شکاف تا تحقق هدف (دستیابی به جایگاه اول اقتصادی در منطقه) محاسبه گردیده است و همچنین با پیش بینی موقعیت سایر کشورها با استفاده از گزارشات 11 ساله آنها رتبه اقتصادی ایران با توجه به سند چشم انداز 1404 تعیین گردیده تا بتوان با استفاده از نتایج حاصله از این پژوهش میزان شکاف در زمان فعلی برای دستیابی به اهداف مشخص شود تا با تلاش و عزم و اراده بیشتر، جهت گیری ها اصلاح و بازسازی شده و برنامه ریزی استراتژیک اقتصادی و سیاسی و فرهنگی تبیین گردد.

از سوی دیگر با توجه به تاثیر تولید ناخالص داخلی(GDP[1]( در توسعه بازارهای مالی و افزایش حجم تولیدات صنعت خودرو سازی و حجم بالای سهم ارزشی این صنعت در تولید ناخالص داخلی GDP ایران ( 11.5 درصد از GDP سهم صنعت خودرو سازی می باشد و بعد از صادرات نفتی به علت صرفه جویی ارزی و بهبود در روند صادرات نقش به سزایی در تولید ناخالص داخلی و نتیجتاَ توسعه بازارهای مالی و در نهایت بهبود جایگاه رقابتی و اقتصادی ایران در جهان دارد.) توجه به این صنعت برای قرار گیری در مسیر پیشرفت و توسعه و تعالی امری مهم و حیاتی بوده و دست یابی به اهداف سند چشم انداز 1404 را تسهیل می کند.

از طرفی با توجه به گزارش انجمن جهانی خودروسازان درباره‌ تولید خودرو در کشورهای مختلف جهان، ایران با تولید یک میلیون و 599 هزار و 454 دستگاه انواع خودرو در سال گذشته میلادی موفق به کسب رتبه 13 جهان از نظر حجم تولید خودرو شده است. (World Automakers,2010) و لذا توجه به این صنعت و افزایش حجم خودروهای تولیدی منجر به توسعه و بهبود تولید ناخالص ملی، توسعه بازارها و درنهایت بهبود جایگاه رقابتی اقتصادی ایران خواهد شد؛لذا بررسی جایگاه ایران در این صنعت با توجه به ارتباط آن با توسعه بازارهای مالی و همچنین پیش بینی حجم تولید خودرو توسط کشورها با توجه به حجم تولیدات 10 ساله آنها و تعیین جایگاه ایران در سال 1404 با توجه به سند چشم انداز 1404 و دست یابی به هدف تولید 3 میلیون خودرو در سال در مقابل سایر کشورهای خودرو ساز، بسیار مهم می باشد.

اگرچه تحقق هر چشم اندازی از موجود و حال آغاز میشود، ولی تدوین چشم اندازها، همواره با این پیش فرض آغاز می گردد که تحولات ساختاری و شکل گیری شرایطی کاملا متفاوت از وضع موجود، در دوره زمانی یک چشم انداز، امکان پذیر و به اندازه کافی امید بخش و برانگیزاننده است.

اگر برای درو کردن محصول فردا، بذر آن باید امروز کاشته شود؛ پس برای قرار گرفتن در زمره کشورهای پیش رفته، در آینده ای نزدیک، باید امروز بذر ترقی و پیشرفت را در دل آحاد ملت ایران افشاند. در این راستا، چشم انداز زمینه شکل گیری تحولات، اصلاحات و تغییرات ساختاری را برای رسیدن به نقطه مطلوب و رفع نواقص و کاستی ها مهیا می کند. در واقع هدف نهایی چشم انداز، معطوف به تبیین گزینش های استراتژیک و جهت های اصلی در تحولات ساختاری – نهادی، به منظور ایجاد زیر ساخت های لازم برای جامعه مطلوب می باشد.

1-2 – بیان مسئله و موضوع تحقیق

حجم اقتصاد جهان در سال ۲۰10 ( $ 125٬526٬728٬۰66٬837 ) بوده است(World bank , 2010) بزرگ‌ترین اقتصاد را در میان کشورهای جهان اقتصاد ایالات متحده آمریکا در اختیار دارد و تولید ناخالص داخلی این کشور نزدیک به 14٫586 تریلیون دلار است. در مقایسه، ۱۵ کشور صاحب ارز یورو در اتحادیه اروپا مجموعا به تولید ناخالص داخلی ۱۴٫۴۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۰۷ دست یافتند.چین دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان است و چنانچه رشد کنونی اقتصادی چین همچنان ادامه یابد، چین از نظر اقتصادی، در حال رسیدن به آمریکا یعنی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است و باید خود را برای مقابله با پیآمدهای سیاسی و اقتصادی این موضوع آماده کند. در سال ۲۰۱۱ میلادی صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد چین در پنج سال آینده به نخستین اقتصاد جهان تبدیل شود، چین در سال ۲۰۱۶ میلادی در شاخص های اقتصادی از آمریکا پیشی خواهد گرفت. این صندوق ارزیابی های خود را بر اساس اولویت های مختلفی مانند قدرت خرید انجام داده است. (ویلیام، 1383 )

طی سه دهه اخیر تجارت جهانی با سرعت بی سابقه ای رشد کرده است. در سال 1970 میزان کل واردات و صادرات بین المللی بالغ بر 26درصد تولید ناخالص جهان بود. در سال 1980 این شاخص به 40درصد و در سال 2000 به 50درصد افزایش یافت اما رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی از این نیز چشمگیرتر بوده است. طی دهه 60 نرخ رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی دو برابر نرخ رشد تولید ناخالص و 4/1 برابر نرخ رشد صادرات جهان بود. طی دوره 1999-1986 میانگین نرخ رشد سرمایه گذاری خارجی به درصد 26 در سال افزایش یافت. در مجموع در فاصله 2000-1960 حجم کل سرمایه گذاری خارجی جهان از 70 میلیارد دلار در سال 60 به متجاوز از 6000 میلیارد دلار در سال 2000 افزایش یافت. مقایسه روند رشد تولید ناخالص، صادرات و سرمایه گذاری مستقیم خارجی جهان بیانگرآن است که طی نیم قرن گذشته رشد صادرات سریع تراز رشد تولید و رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی به مراتب سریع تر از رشد تجارت خارجی بوده است. این امر به معنای افزایش وابستگی اقتصادهای جهان به یکدیگر و ادغام فزاینده آنهاست.در روند تحولات فوق نه تنها میزان داد و ستدهای بین المللی افزایش یافته بلکه با پیدایش و رشد شرکت های فرا ملی اقتصادهای ملی با سرعت فزاینده ای در حال ادغام اند.

به علاوه، روند جهانی شدن با رشد سیاست آزادسازی اقتصاد، کاهش نظارت دولت ها بر اقتصادهای ملی و رفع موانع حقوقی و سیاسی حرکت آزاد کالاو عوامل تولید در پهنه جهان همراه بوده است. دریافت و شناخت عوامل موثر بر جهانی شدن اقتصاد برای کنترل و مدیریت پروسه جهانی شدن و تهیه یک استراتژی موثربرای بهره برداری مناسب از آن، به ویژه برای کشورهای درحال رشد ضروری و کلیدی است. ( ایروانی، 1381)

طی ماه‌ها و سال‌های گذشته عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان تجارت جهانی از جمله مباحث پرمناقشه در میان صاحب‌نظران اقتصادی بوده است. اقتصاددانان توسعه تحولات مهم جهان بویژه کشورهای توسعه نیافته را پیامدهای ناشی از جهانی‌سازی ارزیابی می‌کنند. به طور کلی عمده‌ترین هدف کشورها از عضویت در سازمان تجارت جهانی یا گات سابق، توسعه صادرات و انتقال توانایی‌های خود به جهان خارج است. این سازمان از طریق حذف سهمیه‌های وارداتی و آزادسازی بازرگانی خارجی با یکسان‌سازی قوانین و مقررات، کاهش حمایت‌های مالی دولت از بخش‌های مختلف اقتصادی و حذف موانع غیرتعرفه‌ای و یارانه‌ها در جهت جهانی‌سازی گام برمی‌دارد. به عبارت دیگر آینده از آن تولیدات کشورهایی خواهد بود که با هزینه کمتر و کیفیت بهتر بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. از این‌رو اقتصادهای ضعیف و ناکارآمد جهان توسعه نیافته در فرآیند جهانی‌سازی اقتصاد در صورتی که تحولات ساختاری و اصلاحات بنیادین در اقتصاد ملی خود ایجاد نکنند، بشدت دچار آسیب‌های جدی و نابسامانی خواهند شد. بدون اصلاحات اقتصادی کشورهای توسعه نیافته در تقسیم کار نابرابرتر اقتصاد جهانی هضم خواهند شد. (ملکی، 1388 )

بسیاری از سازمان­ها و نهادهای جهانی اقدام به تعریف شاخص های مختلف برای بررسی و رتبه بندی کشورهای جهان از لحاظ رقابت پذیری اقتصادی نموده اند در این میان مجمع جهانی اقتصاد[2] با بهره گیری از کمیته ای متشکل از تعداد زیادی از متخصصان و خبرگان تمامی کشورها و تعریف شاخص های قابل سنجش و کمی، اقدام به رتبه بندی کشورهای مختلف جهان نموده است.

انجمن اقتصاد جهانی یک سازمان مستقل بین المللی برای بهبود وضعیت اقتصادی و کسب و کار جهانی می باشد و متعهد به ارائه گزارشات مستند به رهبران سیاسی و متخصصان و کارآفرینان و سرمایه گزاران و دیگر جوامع برای شکل دادن به برنامه های جهانی، منطقه ای و صنعتی می باشد. گزارشات این سازمان بسیار جامع و مستند می باشد و برای دست یابی به گزارشاتی جامع و قابل استناد جهانی از متخصصان و کمیته های مختلف کسب و کار، استراتژیست ها، تحلیل گران ریسک، انجمن مدیران دانشگاهی بهره می­جوید.

این سازمان همه ساله گزارشی درخصوص جایگاه رقابت پذیری اقتصادی کشورها با استفاده از 12 شاخص تصمیم گیری (نهادها[3]، زیر ساخت ها[4]، ثبات در سطح اقتصاد کلان [5]، سلامتی و تحصیلات اولیه [6]- که به عنوان فاکتورهای اولیه و اصلی اقتصادی شناخته می شوند -، تحصیلات و آموزش عالی و کارآموزی[7]، کارایی بازار کالا[8]، کارایی بازار نیروی انسانی (بازار کار )[9]، توسعه بازارهای مالی[10]، آمادگی تکنولوژیکی[11]، اندازه بازار[12] – که به عنوان فاکتورهای کارایی اقتصادی شناخته می شوند-، پیچیدگی یا تخصصی شدن داد و ستد (جذابیت های کسب و کار)[13]، نوآوری[14] – که به عنوان فاکتورهای نوآوری اقتصادی شناخته می شوند- و 111 زیر شاخص ( مثل جرایم سازمانی، نرخ مالیات، فرار مغز ها، تورم، مرگ و میر نوزادان،سهولت دسترسی به وام، شاخص اندازه بازار خارجی،توسعه بازار، هزینه صرف شده برای تحقیق و توسعه و… )به ارزیابی کشورهای مختلف و در نهایت رتبه بندی آنها می پردازد.از طرفی برای رتبه بندی و تعیین جایگاه توسعه بازارهای مالی از 9 شاخص دسترسی به خدمات مالی[15]، توانایی ارائه خدمات مالی[16]، تامین مالی از طریق بازار سهام محلی[17]، سهولت دسترسی به وام[18]، ریسک دسترسی به سرمایه[19]، محدودیت جریان سرمایه[20]، عملیات بانکی سالم و بدون فساد[21]، مقررات مبادله اوراق بهادار[22]، شاخص حقوق قانونی[23]استفاده شده است.

بنابر گزارشات این سازمان از میان 142 کشور مورد بررسی، ایران با امتیاز 4.26 در رتبه 123 توسعه بازارهای مالی و در نهایت در رتبه 62 رقابت پذیری اقتصادی قرار دارد، از سوی دیگر سند چشم انداز و سیاست های کلی حاکم برآن، سندی است که مقام معظم رهبری آن را ابلاغ و لازم التباع بودن آن را گوشزد فرموده اند به همین دلیل سندی لازم الاجراست. با توجه به آنکه کلیدی ترین هدف سند  چشم انداز 1404 دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه، رسیدن به اشتغال کامل و… است و از سویی توسعه بازارهای مالی موتور محرکه رشد و پیشرفت اقتصادی بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است؛ از این رو در این پژوهش جایگاه فعلی شاخص های رقابت پذیری اقتصادی و مالی در اقتصاد جهانی بنابر گزارش مجمع جهانی اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته است و با پیش­بینی موقعیت تمامی 142 کشور مورد بررسی و با استفاده از گزارشات 11 ساله آنها ( گزارشات سالهای 2011-2001) رتبه و امتیاز رقابت پذیری اقتصادی و بازرگانی و مالی کشورها با استفاده از روش پیش بینی هلت وینترز[24] محاسبه و پیش بینی می گردد و با توجه به سند چشم انداز 1404 جایگاه ایران در سال 1404 (2025 میلادی )تعیین می گردد تا بتوان با استفاده از نتایج حاصله از این پژوهش میزان شکاف در زمان فعلی برای دستیابی به اهداف مشخص شود تا با تلاش و عزم و اراده بیشتر، جهت گیری ها اصلاح و بازسازی شده و برنامه ریزی استراتژیک اقتصادی و سیاسی و فرهنگی تبیین گردد.

از سوی دیگر با توجه به تاثیر تولید ناخالص ملی [25]در توسعه بازارهای مالی و افزایش حجم تولیدات صنعت خودرو سازی و حجم بالای سهم ارزشی این صنعت در تولید ناخالص داخلی(GDP) ایران (11.5 درصد از تولید ناخالص داخلی سهم صنعت خودرو سازی می باشد و بعد از صادرات نفتی به علت صرفه جویی ارزی و بهبود در روند صادرات نقش به سزایی در تولید ناخالص داخلی و نتیجتاَ توسعه بازارهای مالی و در نهایت بهبود جایگاه رقابتی و اقتصادی ایران در جهان دارد.) توجه به این صنعت برای قرار گیری در مسیر پیشرفت و توسعه و تعالی امری مهم و حیاتی بوده و دست یابی به اهداف سند چشم انداز 1404 را تسهیل می کند.

از طرفی با توجه به گزارش انجمن جهانی خودروسازان درباره‌ تولید خودرو در کشورهای مختلف جهان، ایران با تولید 1،599،454 دستگاه انواع خودرو در سال گذشته میلادی موفق به کسب رتبه 13 جهان از نظر حجم تولید خودرو شده است. (World Automakers,2010 )و لذا توجه به این صنعت و افزایش حجم خودروهای تولیدی منجر به توسعه و بهبود تولید ناخالص ملی، توسعه بازارها و درنهایت بهبود جایگاه رقابتی اقتصادی ایران خواهد شد؛لذا بررسی جایگاه ایران در این صنعت با توجه به ارتباط آن با توسعه بازارهای مالی و همچنین پیش بینی حجم تولید خودرو توسط کشورها با توجه به حجم تولیدات 10 ساله آنها و تعیین جایگاه ایران در سال 1404 با توجه به سند چشم انداز 1404 و دست یابی به هدف تولید 3 میلیون خودرو در سال در مقابل سایر کشورهای خودرو ساز، بسیار مهم می باشد. لذا در این پژوهش میزان همبستگی GDP با رتبه رقابت پذیری کشورها و همچنین همبستگی حجم تولید خودرو با توسعه بازارهای مالی تعیین می گردد.

1-3- سوال­های ویژه تحقیق

1. رتبه و امتیاز کشورهای جهان از نظر رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی در سال 1404 چگونه است؟
2. برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز 1404، جایگاه رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی ایران در چه رتبه و امتیازی باید قرار گیرد؟
3. آیا میان تولید ناخالص داخلی و جایگاه رقابت پذیری اقتصادی، بازرگانی و مالی همبستگی وجود دارد ؟
4. آیا میان حجم خودرو تولیدی و امتیاز توسعه بازار مالی همبستگی وجود دارد ؟
5. جایگاه صنعت خودرو سازی ایران در جهان با توجه به اهداف سند چشم انداز 1404 چگونه است؟

ضرورت انجام تحقیق

امروزه پدیده جهانی شده از جمله مسائلی است که کشورها و دولت های دنیا را به خود مشغول ساخته و تمامی کشورها در صدد تلاش برای چگونگی برخورد با این پدیده هستند تا اقتصاد خود را با اقتصاد جهانی هماهنگ ساخته و گام محکمی در جهت پیشرفت و توسعه اقتصادی بردارند بنابراین تلاش تمامی کشور­ها جهت همسویی با اقتصاد جهانی و رشد و پیشرفت هر چه بیشتر، بررسی هرچه بیشتر گزارشات و رتبه و جایگاه اقتصادی ایران را طلب میکند تا ایران نیز از این گردونه پیشرفت عقب نمانده و بتواند مسیر تعالی برای دست یابی به اهداف چشم انداز 1404 را طی کند.

از سوی دیگر لزوم کمی کردن و اندازه گیری علم اقتصاد را بیش از پیش به سمت علوم دقیقه گرایش داده است به نحوی که اکنون دیگر صرف دانستن جهت تاثیر متغیرها بر یکدیگر، در امر انتقال دقیق و منظم اطلاعات نمی تواند مفید باشد بلکه دانستن میزان اثر متغیرها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو به کار بستن روشهای آماری و ریاضی به عنوان ابزاری جهت تحلیل مسایل اقتصادی کارگشای

1-4- اهداف تحقیق.. 24

1-5- سوالات تحقیق.. 24

1-6- فرضیات تحقیق.. 25

1-7- روش تحقیق از نظر شیوه انجام تحقیق.. 27

1-8- جامعه آماری پژوهش و ابزار سنجش…. 27

1-9- قلمرو تحقیق.. 27

1-10- تعریف روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها وآزمون فرضیه ها: 28

1-11- چهارچوب نظری تحقیق.. 28

1-12- متغیر های تحقیق.. 29

1-12-1- متغیر های مستقل.. 29

1-12-2- متغیرهای میانجی وابسته. 29

1-12-3- متغیر های وابسته نهایی.. 30

1-13- تعریف مفهومی  و عملیاتی متغیرها 30

فصل 2: ادبیات تحقیق    34

2-1- مقدمه. 35

2-2- مفاهیم تحقیق.. 36

2-2-1- آمیخته ترفیع و ابعاد آن.. 36

2-2-2- ابعاد ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کننده در مدل آکر  47

2-2-3- ارزش ویژه برند.. 51

2-3- تحلیل و نقد مبانی نظری.. 55

2-3-1- مدل کلر. 55

2-3-2- مدل کاپفرر. 57

2-3-3- مدل آکر. 58

2-4- مروری بر صنعت خرده فروشی.. 59

2-4-1- انواع سازمان های خرده فروشی.. 60

2-4-2- فروشگاه های زنجیره ای.. 62

2-4-3- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در دنیا 64

2-4-4- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در ایران   66

 

2-4-5- فروشگاه زنجیره ای پروما 69

2-4-6- جمع بندی صنعت مورد مطالعه. 70

2-5- پیشینه تحقیق.. 70

2-5-1- سوابق تحقیقات داخلی.. 70

2-5-2- سوابق تحقیقات خارجی.. 75

2-6- جمع بندی.. 80

فصل 3: روش تحقیق    82

3-1- مقدمه. 82

3-2- روش تحقیق.. 83

3-3- جامعه آماری.. 85

3-4- نمونه آماری.. 86

3-4-1- حجم نمونه آماری.. 86

3-4-2- روش نمونه گیری.. 87

3-5- ابزار گردآوری داده ها 87

3-6- ویژگی های فنی ابزار گردآوری داده ها 91

3-6-1- روایی.. 91

3-6-2- پایایی.. 92

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات… 94

3-7-1- روش های آزمون آماری.. 94

3-7-2- آزمون های برازندگی مدل کلی.. 97

3-8- دلیل انتخاب روش لیزرل برای این مطالعه. 99

3-9- جمع بندی.. 99

فصل 4: تجزیه و تحلیل داده ها 100

4-1- مقدمه. 101

4-2- ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه. 102

4-2-1- جنسیت… 102

4-2-2- سن اعضای نمونه. 103

4-2-3- وضعیت تاهل.. 105

این مطلب را هم بخوانید :

4-2-4- سطح تحصیلات اعضای نمونه. 106

4-2-5- مشاغل اعضای نمونه. 107

4-2-6- حجم خرید ماهانه. 109

4-3- توصیف متغیر های تحقیق.. 111

4-4- شاخص های توصیفی متغیر های تحقیق.. 112

4-5- تحلیل عاملی سازه های تحقیق.. 114

4-5-1- تحلیل عاملی تأییدی متغیر فروش حضوری.. 115

4-5-2- تحلیل عاملی تأییدی متغیر پیشبرد فروش…. 117

4-5-3- تحلیل عاملی تأییدی متغیر روابط عمومی.. 119

4-5-4- تحلیل عاملی تأییدی متغیر بازاریابی مستقیم   122

4-5-5- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تبلیغات… 124

4-5-6- تحلیل عاملی تأییدی متغیر کیفیت درک شده  127

4-5-7- تحلیل عاملی تأییدی متغیر وفاداری برند.. 129

4-5-8- تحلیل عاملی تأییدی متغیر آگاهی از برند.. 131

4-5-9- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تداعی برند.. 133

4-5-10- تحلیل عاملی تأییدی متغیر ارزش ویژه برند   135

4-6- مدل ساختاری تحقیق.. 137

4-7- آزمون های تکمیلی.. 143

4-7-1- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه. 143

4-7-2- آزمون تحلیل واریانس یک عامله. 145

4-8- جمع بندی.. 151

فصل 5: نتیجه گیری و پیشنهادات    151

5-1- مقدمه. 152

5-2- خلاصه ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه تحقیق   153

5-3- تبیین یافته های مربوط به فرضیات تحقیق بر اساس ادبیات پژوهش     154

5-3-1- فرضیه اول تحقیق و تبیین نتایج.. 154

5-3-2- فرضیه دوم  تحقیق و تبیین نتایج.. 155

5-3-3- فرضیه سوم  تحقیق و تبیین نتایج.. 155

5-3-4- فرضیه چهارم  تحقیق و تبیین نتایج.. 155

5-3-5- فرضیه پنجم  تحقیق و تبیین نتایج.. 156

5-3-6- فرضیه ششم تحقیق و تبیین نتایج.. 156

5-3-7- فرضیه هفتم تحقیق و تبیین نتایج.. 157

5-3-8- فرضیه هشتم تحقیق و تبیین نتایج.. 157

5-3-9- فرضیه نهم تحقیق و تبیین نتایج.. 157

5-3-10- فرضیه دهم تحقیق و تبیین نتایج.. 158

5-3-11- فرضیه یازدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 158

5-3-12- فرضیه دوازدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 159

5-3-13- فرضیه سیزدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 159

5-3-14- فرضیه چهاردهم تحقیق و تبیین نتایج.. 159

5-3-15- فرضیه پانزدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 160

5-3-16- فرضیه شانزدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 160

5-3-17- فرضیه هفدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 160

5-3-18- فرضیه هجدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 161

5-3-19- فرضیه نوزدهم تحقیق و تبیین نتایج.. 161

5-3-20- فرضیه بیستم تحقیق و تبیین نتایج.. 161

5-3-21- فرضیه بیست و یکم تحقیق و تبیین نتایج   162

5-3-22- فرضیه بیست و دوم تحقیق و تبیین نتایج   162

5-3-23- فرضیه بیست و سوم تحقیق و تبیین نتایج   163

5-3-24- فرضیه بیست و چهارم تحقیق و تبیین نتایج   163

5-3-25- فرضیه اصلی تحقیق و تبیین نتایج.. 164

5-4- یافته های پژوهش…. 164

5-5- محدودیت های تحقیق.. 173

5-6- ارائه پیشنهادها به مدیران فروشگاه مبتنی بر یافته های پژوهش     174

5-7- توصیه به سایر پژوهشگران.. 175

منابع و ماخذ تحقیق    177

پیوست تحقیق    186

• مقدمه

در عصر حاضر با توجه به تاسیس فروشگاه های خرده فروشی و مراکز خرید بزرگ خصوصی رقابت شدیدی بین فعالان صنعت خرده فروشی در جریان است.امروزه مراکز خرید برای جذب مشتریان با هم به رقابت می پردازند،مرکز خریدی که باعث رضایت بیشتر مصرف کنندگان شود در این رقابت برنده خواهد شد(کورویلا و جوشی[1] ، 2010).  براساس نظر محققین برند ، برند های خرده فروشی نوعا حساسیت بیشتری در مقایسه با برند های محصولات دارند ( آیلاوادی و کلر[2] ، 2004).

با توجه به اینکه برند می تواند قلب و روح مخاطب خود را تسخیر نماید و در دنیای امروزی که بازارها مملو از محصولاتی هستند که از لحاظ فیزیکی تفاوت چندانی با هم ندارند،خلق یک برند می تواند تمایز چشمگیری ایجاد کند(لویس و لومبارت[3] ، 2010).برند گذاری میتوان به طور خاص در خرده فروشی مهم باشد و ماهیتی رقابتی ایجاد کند(وبودا،برنارد و هلسیگ[4] ،2009).

ارزش ویژه برند غالباً به عنوان ارزشی که یک برند به محصول می دهد توصیف شده است.عموماً ارزش ویژه برند ناشی از کلیه فعالیت هایی است که برای فروش برند صورت میگیرد. بنابراین میتوان آن را بر مبنای فعالیتهای بازاریابی برای برند مورد نظر نیز بررسی نمود.

از عوامل مهم برای ایجاد و تقویت ارزش ویژه برند فعالیت های بازاریابی هستند . ارزش ویژه برند حاصل سرمایه گذاری است که در فعالیت ها ی بازاریابی درگذشته صورت گرفته است . شرکت ها از طریق فعالیت های بازاریابی مصرف کنندگان را از برند آگاه ساخته و تصویر مطلوبی از برند در ذهن آنها ایجاد می کنند (ون ریل و همکاران[5] ، 2005). آمیخته ترفیع به عنوان یکی از اجزای مهم آمیخته بازاریابی می باشد و موفقیت یا عدم موفقیت بسیاری از سازمان ها و شرکتها در گرو فعالیتهای ترفیعی و ترویجی آن هاست و شرکت ها هر ساله بودجه بیشتری را برای فعالیت های ترفیعی خود تصویب می نمایند. بسیاری از مدیران صنعت خرده فروشی بدون در نظر گرفتن اثر بخشی عوامل ترفیعی هزینه های گزافی را به سازمان خود متحمل می کنند در صورتیکه با در نظر گرفتن اثر بخشی عوامل ترفیعی بر ارزش ویژه برند فروشگاه یا مرکز خرید خود میتوانند ترکیب موثرتری از فالیت های ترفیعی و ترویجی را انتخاب و اجرا کنند. از همین رو در این تحقیق پژوهشگر بر آنست تا تاثیر عناصر آمیخته ترفیع را بر ارزش ویژه برند بسنجد و با پیشنهاد ترکیب فعالیت ترفیعی مناسب مدیران فروشگاه پروما تهران را در بالا بردن ارزش ویژه برند این فروشگاه یاری رساند.

• بیان مساله

تحقیقات در حوزه برند خصوصا ارزش ویژه برند از دو منظر کسب و کار (بنگاه اقتصادی) و مصرف کننده  که عمدتا در بازارهای مصرفی (B2C)  می باشد ، انجام گرفته است. محققان حوزه برند به خصوص آکر و کلر در تحقیقات اخیر خود بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان (CBBE[6])  تاکید داشته اند.

همچنین در محیط رقابتی و متغیر امروزی، شرکت ها به منظور حفظ روابط سودآور با مشتریان، ناگزیر به استفاده از روشهای متنوع و نوین ارتباطی هستند. تبلیغات رسانه ای، روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و ابزارهای ارتقای فروش، ازجمله روشهای ارتباطی بازاریابی هستند که برای موفقیت سازمان از طریق یک سیستم، باید به طور مؤثر یکپارچه شوند.

از طرف دیگر در صنعت خدمات به ویژه بازارهای خرده فروشی تحولات گسترده ای در سالهای اخیر در سطح دنیا و کشور ما بوجود آمده است. تغییر در نوع خرده فروشی و روند رو به گسترش خرده فروشی های بزرگ و زنجیره ای در همه جا از جمله در شهر بزرگ تهران قابل مشاهده است. رقابت فشرده در این خرده فروشی ها ، برند سازی  و دستیابی به ارزش ویژه برند بالاتر برای مدیران خرده فروشی ها یک هدف استراتژیک به شمار میرود.

با وجود مطالعات انجام گرفته در حوزه برند ، از یک سو مطالعات بسیار اندکی در حوزه ارزش ویژه برند از دیدگاه مشتریان در ایران به خصوص در صنعت خرده فروشی انجام پذیرفته ، از سوی دیگر تلاشی جهت بررسی تاثیر عناصر آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند در صنعت خرده فروشی از طرف محققان  تا  به امروز در ایران صورت نگرفته است.همچنین لزوم استفاده از ابزارهای نوین بازاریابی به ویژه در حوزه ترفیع و ارتباطات منسجم بازاریابی که کمتر در فروشگاه های خرده فروشی در ایران مورد استفاده قرار گرفته نیاز به بررسی و واکاوی تاثیر عناصر ترفیع در صنعت خرده فروشی را تشدید می کند.

از اینرو تحقیق پیش رو سعی بر این دار تا اثر عناصر آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان در صنعت خرده فروشی را بسنجد و جهت نیل به این هدف با انتخاب مشتریان فروشگاه های زنجیره ای پروما شهر تهران به عنوان جامعه آماری امید دارد نتایج بسیار ارزنده ای در حوزه برند سازی واشاعه آن در فروشگاه های خرده فروشی ایران بدست آورد.

• اهمیت و ضرورت تحقیق

ارزش ویژه برند غالباً به عنوان ارزشی که یک برند  به محصول می دهد توصیف شده است. عموماً ارزش ویژه برند ناشی از کلیه فعالیتهایی است که برای فروش برند صورت میگیرد. بنابراین میتوان آن را بر مبنای فعالیتهای بازاریابی برای برند مورد نظر نیز بررسی نمود. کلر ارزش ویژه برند از دیدگاه مشتری را واکنش مشتری به استراتژیهای بازاریابی، هنگامی که مشتریان از برند های متنوعی آگاهی دارند، می داند  (کلر[7] ، 2001).

در واقع امروزه اعتقاد بر این است که توجه بیشتری به برندها و محصولات از دید سیستمی مورد نیاز است تا مدیران بازاریابی بتوانند با ترکیب آمیخته بازاریابی مناسب، به خلق ارزش برای برند بپردازند و بر تصمیم گیری خریداران اثر بگذارند (شوکر[8] و همکاران ، 1994 ).

با این حال در ادبیات بازاریابی کشور نسبت به اهمیت ارزش ویژه برند در انتخاب فروشگاه های خرده فروشی از سوی مشتریان، مطالعات کمی صورت گرفته است وآن قسمتی از تحقیقات هم که این موضوع را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند به نقش عناصر آمیخته ترفیع به عنوان یک منبع ایجاد ارزش مستقلا توجه نکرده اند.در صورت توجه و بکارگیری ترکیبی مناسب از آمیخته ترفیع ، فروشگاه های خرده فروشی مانند صنایع دیگر قادر خواهند بود در بازار رقابتی امروز بر آگاهی ، وفاداری و درک مشتریان از برند خود تاثیر بگذارند و با جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان فعلی باعث سود آوری و افزایش فروش بواسطه  این سرمایه ارزشمند یعنی مشتریان ، شوند. بنابراین بررسی های آماری برای آزمون اثرات آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند در صنعت خرده فروشی بیش از پیش مورد نیاز است .

در عین حال عدم مطالعه و بررسی ارزش ویژه برند و اثر فعالیتهای بازاریابی بر آن، باعث می شود تا تصمیم گیری بر ترکیب سرمایه گذاری، با ریسک بیشتری همراه بوده و اثربخشی آن نیز کاهش یابد (کلر ، 1993).    همچنین بالا رفتن ارزش ویژه یک برند باعث افزایش وفاداری، افزایش تمایل مشتریان به پرداخت قیمتهای بیشتر، افزایش تمایل به خرید، افزایش کارایی ارتباطات بازاریابی، افزایش کشش مشتریان نسبت به نوسانات قیمتی و کاهش آسیب پذیری نسبت به فعالیتهای بازاریابی رقبا میشود (باروایز[9] ، 1994 و 1993 ).

بر این اساس بررسی و سنجش ارزش ویژه برند فروشگاه پروما از دیدگاه مصرف کنندگان می تواند به صورت راهنما و معیاری، فعالیتهای این شرکت را در جهت ایجاد یک برند قویتر هدایت و ارزیابی کند. بنابراین انجام پژوهشی که بتواند تاثیر عناصر آمیخته ترفیع را بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان در صنعت خرده روشی بررسی و ارزیابی کند کاملاً ضروری به نظر می رسد.

• اهداف تحقیق

هدف اصلی: سنجش  میزان تاثیر آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

اهداف فرعی این تحقیق عبارتند از:

-تاثیر پیشبرد فروش بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

-تاثیر روابط عمومی بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

-تاثیر  بازاریابی مستقیم بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

-تاثیر تبلیغات بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

-تاثیر فروش حضوری بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران

• سوالات تحقیق

سوال اصلی این  تحقیق عبارت است از:

آیا آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

و سوال فرعی تحقیق عبارتند از:

-آیا پیشبرد فروش بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

-آیا روابط عمومی بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

-آیا بازاریابی مستقیم بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

-آیا تبلیغات بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

-آیا فروش حضوری بر ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کنندگان فروشگاه پروما در شهر تهران تاثیر دارد؟

• فرضیات تحقیق

با توجه به اهداف تعیین شده برای این تحقیق می توان فرضیه های تحقیق را به شرح زیر بیان نمود:

فرضیه اصلی: آمیخته ترفیع بر ارزش ویژه برند فروشگاه پروما از دیدگاه مصرف کنندگان تاثیر دارد.

فرضیه های فرعی تحقیق عبارت است از :

1. پیشبرد فروش بر کیفیت درک شده از فروشگاه پروما تاثیر دارد
2. پیشبرد فروش بر وفاداری به برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
3. پیشبرد فروش بر آگاهی از برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
4. پیشبرد فروش بر تداعی برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
5. روابط عمومی بر کیفیت درک شده از فروشگاه پروما تاثیر دارد.
6. روابط عمومی بر وفاداری به برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
7. روابط عمومی بر آگاهی از برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
8. روابط عمومی بر تداعی برند فروشگاه پروما تاثیر دارد.
9. بازاریابی مستقیم بر کیفیت درک شده از فروشگاه پروما تاثیر دارد.

1-6 قلمرو تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………………………….    5

1-7 جامعه آماری  ………………………………………………………………………………………………………………………….    5

1-8 روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………………..    5

1-9 روشهای مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………….   5

1-10تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی …………………………………………………………………………………..    5

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………..   8

2-2 آمیخته بازاریابی در خدمات ……………………………………………………………………………………………………   9

2-3 تعریف بازاریابی داخلی ……………………………………………………………………………………………………………   10

2-4 تعریف کیفیت رابطه  ………………………………………………………………………………………………………………   17

2-5 تعریف کیفیت خدمات  …………………………………………………………………………………………………………..   20

2-6 پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………   22

2-6-1 پیشینه تحقیقات خارجی بازاریابی داخلی ………………………………………………………………………….   22

2-6-2 پیشینه تحقیقات داخلی بازاریابی داخلی ……………………………………………………………………………   30

2-6-3 پیشینه تحقیقات خارجی بازاریابی درونی و کیفیت خدمات ……………………………………………..   39

2-6-4 پیشینه تحقیقات داخلی بازاریابی درونی و کیفیت خدمات ……………………………………………….  42

2-6-5 پیشینه  تحقیقات خارجی کیفیت خدمات ………………………………………………………………………….   45

2-6-6 پیشینه تحقیقات داخلی  کیفیت خدمات ……………………………………………………………………………   58

2-6-7 پیشینه تحقیقات کیفیت خدمات و کیفیت رابطه ……………………………………………………………….   62

2-6-8 پیشینه تحقیقات خارجی کیفیت رابطه ……………………………………………………………………………….   65

2-6-9 پیشینه تحقیفات داخلی کیفیت رابطه  ………………………………………………………………………………..  79

3-1  مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………………………………………..   86

3-2  روش  تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………   86

3-3 طرح تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….   87

3-3-1 دسته بندی روش های تحقیق بر اساس هدف …………………………………………………………………….   87

3-3-2 دسته بندی روش های تحقیق بر اساس نحوه گردآوری داده ها ………………………………………..   87

3-4 متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………    88

3- 5 مقیاس مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………………………    90

3-5 -1 قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….   90

 

3-5 -2 دوره های زمانی انجام پژوهش ……………………………………………………………………………………..     90

3-5 -3 مکان پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………    90

3- 6 نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………    90

3-6-1 جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………….    91

3-6-2 روش های نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………….    91

3-6-3جمع آوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………….    93

3-6 -3-1روش و ابزار جمع آوری داده ها …………………………………………………………………………………….    93

3- 6 -4 پایایی ابزار ( کمی ) …………………………………………………………………………………………………………    94

3- 6 -5 روایی ابزار (کمی) ……………………………………………………………………………………………………………     95

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………    96

3-7-1  آزمون میانگین …………………………………………………………………………………………………………………    97

3-7-2  تحلیل عاملی تاییدی ………………………………………………………………………………………………………     97

3-7 -3 مدل معادلات ساختاری …………………………………………………………………………………………………..     97

3-7-4 ضرورت مدل معادلات ساختاری در پژوهش حاضر ………………………………………………………….    99

3-7 -5 نرم افزاراسمارت پی ال اس ………………………………………………………………………………………………    99

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………  101

بخش اول : آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………  101

4-2 تحلیل دموگرافیک جامعه کارمندان ……………………………………………………………………………………….  102

1-4-2 بررسی ویژ گی جامعه کارمندان از لحاظ وضعیت جنسیتی ……………………………………………..  102

2-4-2 بررسی ویژگی جامعه کارمندان از لحاظ وضعیت تاهل …………………………………………………….   103

3-4-2 بررسی ویژگی جامعه کارمندان از لحاظ سطح تحصیلات ………………………………………………..   104

4-4-2 بررسی ویژگی جامعه کارمندان از لحاظ محل تحصیل……………………………………………………..   106

5-4-2 بررسی ویژگی جامعه کامندان از لحاظ وضعیت سنی ………………………………………………………   107

6-4-2 بررسی ویژگی جامعه کامندان از لحاظ وضعیت درآمد………………………………………………………   109

7-4-2 بررسی ویژگی جامعه کامندان از لحاظ وضعیت سابقه اشتغال در بانک  …………………………   110

4-3 تحلیل دموگرافیک جامعه مشتریان ……………………………………………………………………………………….   112

1-4-3 بررسی ویژگی جامعه مشتریان  از لحاظ وضعیت جنسیتی  …………………………………………….   112

2-4-3 بررسی ویژگی جامعه مشتریان از لحاظ وضعیت تاهل  …………………………………………………….   113

این مطلب را هم بخوانید :

3-4-3 بررسی ویژگی جامعه مشتریان از لحاظ وضعیت سطح تحصیلات  …………………………………    114

4-4-3 بررسی ویژگی جامعه مشتریان از لحاظ وضعیت سنی  ……………………………………………………    115

5-4-3 بررسی ویژگی جامعه مشتریان از لحاظ وضعیت درآمدی  ………………………………………………    116

بخش دوم : تحلیل آمار استنباطی داده ها……………………………………………………………………………………..   117

4-4 مدل سازی معادلات ساختاری ……………………………………………………………………………………………..    117

1-4-4  ارزیابی مدل سنجش  ……………………………………………………………………………………………………..    117

1-1-4-4 مرحله اول: محاسبه بارهای عاملی ………………………………………………………………………………    117

2-1-4-4 مرحله دوم: محاسبه پایایی مرکب ……………………………………………………………………………….    124

3-1-4-4 مرحله سوم: محاسبه اعتبار همگرایی  …………………………………………………………………………    125

2-4-4 ارزیابی  مدل ساختاری …………………………………………………………………………………………………….    126

1-2-4-4 مرحله اول: ضریب تعیین R2 ………………………………………………………………………………………    126

2-2-4-4  مرحله دوم: ضرایب مسیر……………………………………………………………………………………………    127

3-2-4-4  مرحله سوم: معنی دار بودن اثر………………………………………………………………………………….    129

4-5  آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………………………………………….   131

4-6 آزمون تست سطح مطلوبیت ………………………………………………………………………………………………..   132

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………..   141

5-2 مروری بر چهارچوب کلی تحقیق ……………………………………………………………………………………….   141

5-3 یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….    142

5-4 مقایسه یافته ها با تحقیقات گذشته  ………………………………………………………………………………..     144

5-5 محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..     146

5-6 پیشنهادات اجرایی ……………………………………………………………………………………………………………      146

5-7 پیشنهادات پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………     148

منایع  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..    150

پیوست 1 ………………………………………………………………………………………………………………………………….     168

پیوست 2 ………………………………………………………………………………………………………………………………. .     170

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………….

فهرست شکل ها :

شکل2-1   مثلث بازاریابی خدمات …………………………………………………………………………………………………   8

شکل 3-1 مراحل تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………..  96

شکل3-2 فرآیند انجام تحلیل عاملی تاییدی ………………………………………………………………………………..   98

شکل 4-1 نمودار مستطیلی وضعیت جنسیتی نمونه کارمندان …………………………………………………..  103

شکل 4-2 نمودار مستطیلی وضعیت تاهل نمونه کارمندان …………………………………………………………  104

شکل4-3 نمودار مستطیلی وضعیت سطح تحصیلات نمونه کارمندان ………………………………………..   105

شکل 4-4 نمودار مستطیلی وضعیت محل تحصیل نمونه کارمندان …………………………………………..   107

شکل 4-5 نمودار مسنطیلی وضعیت سنی نمونه کارمندان ………………………………………………………..   108

شکل4-6 نمودار مستطیلی وضعیت درآمد نمونه کارمندان ………………………………………………………..   110

شکل4-7 نمودار مستطیلی وضعیت سابقه اشتغال نمونه کارمندان ……………………………………………   111

شکل 4-8 نمودار مستطیلی وضعیت جنسیتی نمونه مشتریان  ………………………………………………..    112

شکل4-9 نمودار مستطیلی وضعیت تاهل نمونه مشتریان …………………………………………………………    113

شکل4-10 نمودار مستطیلی وضعیت سطح تحصیلات نمونه مشتریان …………………………………….   114

شکل4-11 نمودار مستطیلی وضعیت سنی نمونه مشتریان ………………………………………………………   115

شکل4-12 نمودار مستطیلی وضعیت درآمدی نمونه مشتریان …………………………………………………   116

شکل4-13 مدل تخمین اولیه در محیط نرم افزار اسمارت پی ال اس ……………………………………..   118

شکل4-14 مدل تخمین در محیط نرم افزار اسمارت پی ال اس ……………………………………………..   121

شکل 4-15 نشان دهنده ضرایب مسیر در نرم افزار اسمارت پی ال اس ………………………………….   129

شکل4-16 مدل اعداد معناداری با بوت استرپینگ در محیط نرم افزار اسمارت  …………………….   131

شکل 4-17 میانگین ابعاد متغیر بازاریابی داخلی …………………………………………………………………….    134

شکل 4-18 میانگین ابعاد متغیر کیفیت خدمات …………………………………………………………………….    136

شکل4-19 میانگین ابعاد متغیر کیفیت رابطه …………………………………………………………………………     138

شکل 5-1 خروجی نرم افزار اسمارت پی ال اس …………………………………………………………………….     142

بیان مساله اصلی تحقیق :

امروزه سازمان ها در محیطی پویا، پرابهام و متغیر فعالیت می کنند. یکی از بارزترین ویژگی های عصر حاضر، تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که در شرایط اجتماعی و فرهنگی( نظیر تحولات درطرز تفکر، ایدئولوژی، ارزش های اجتماعی)، سیاسی، اقتصادی، تکنولوژیکی آنها روی می دهد. در دنیای کنونی با شدید شدن رقابت و توقعات روز افزون مشتریان و میل به سطوح بالای انتظارات مشتریان برای بقای سازمان ضرورت می یابد ، هر سازمانی که سطح رضایت مشتریانش پایین باشد پایگاه مشتری در آن تضعیف شده و موجب از دست دادن سهم بازار می شود . امروزه مزیت رقابتی مبتنی بر داراییهای نامشهود همچون سرمایه انسانی قرار دارد. بازاریابی داخلی کسب این هدف را با در نظر گرفتن کارکنان به عنوان مشتریان داخلی تسهیل می کند نتایج حل مساله را می توان این در نظر گرفت که همه سازمانها به خوبی درک کرده‌اند که حفظ مشتریان کنونی نسبت به جذب مشتریان جدید از سودآوری بیشتری برخوردار می‌باشد، در نتیجه واحد‌های بازاریابی از صرف وقت و هزینه در تبلیغات بی‌هدف دست کشیده و به تکنیک‌های حفظ و رضایت و تداوم رابطه با مشتری توجه خود را معطوف نموده‌اند. در سایر تحقیقات  بررسی  تاثیر بازاریابی داخلی بر کیفیت خدمات در نظر گرفته شده است . اما در این پژوهش  به بررسی تاثیر بازاریابی  داخلی بر کیفیت رابطه با مشتریان  پرداخته می شود  و کیفیت  خدمات به عنوان متغیر میانی در نظر گرفته شده است . کیفیت رابطه را نیز با ابعادی از قبیل اعتماد و تعهد و رضایت مشتریان بررسی می نماییم . مطالعات نشان می دهد رضایت مشتریان از رضایت کارکنان بدست می آید. تحقیقات ثابت می کند کارکنان خرسند تعهد بیشتری نسبت به سازمان و مشتریان دارند .  این موضوع بیشتر با سازمانهای مرتبط است که کارکنان خط مقدم آنها با مشتریان بسیاری همه روزه در ارتباطند.. در سازمان های خدماتی همچون بانک ها، نیروی انسانی نقش تعیین کننده ای در کسب موفقیت سازمان ایفا می کنند. راه چاره تضمین عملکرد عالی بانک ها را باید در نقش آفرینی موفق مدیریت منابع انسانی جست و جو کرد. همانطور که گفته شد مشکل مطرح شده برای تمامی سازمانهای خدماتی که نیروی انسانی نقش مهمی را در آن اجرا می کند مفید می باشد شرکت مورد مطالعه نیز بانک سپه می باشد که کارمندان آنان به خصوص کارمندان خط مقدم با مشتریان بسیاری سرو کار دارند بنابراین با به کار بردن مفهوم بازاریابی داخلی در این سازمان تلاش می شود تا کارمندان رابطه بهتری را با مشتریان خود داشته باشند . و بتوانند مشتریان فعلی را حفظ کنند تا هزینه کمتری صرف شود نسبت به زمانی که مشتریان جدیدی را جذب نمایند . بسیاری از کارها در بانکها اینترنتی شده اند اما باز کارمندان آنان نقش اساسی ای را در موفقیت کارها دارند که سازمان بایستی تلاش کند تا کارمندان خود را راضی نگه داشته و انگیزه و اشتیاق لازم را در آنان برای پاسخگویی صحیح به مشتریان حفظ نماید .

1-2 تشریح و بیان موضوع :

امروزه در بسیاری از کشورهای جهان بخش مهمی از تولید ناخالص ملی ، مربوط به بخش خدمات است . با افزوده شدن به تعداد سازمانهای خدماتی و پیرو آن رقابت فزاینده بین این سازمانها ، بسیاری از سازمانها برآن شدند تا در این عرصه رقابتی پذیری خود را حفظ و ایجاد مزیت رقابتی کنند . از آنجا که خدمات همچون کالا ملموس نبوده دارای قابلیت نگهداری و ذخیره سازی نیست ، و ارائه خدمات و کیفیت مطلوب ارائه آن به شدت وابسته به کارکنان ارائه کننده آن خدمت و تعامل آنان با مشتریان بستگی دارد ، بار مزیت رقابتی بر دوش کارکنان این سازمانها قرار می گیرد .  کارکنان مهمترین دارایی و سرمایه یک سازمان به شمار می روند ، نبود کارکنان مناسب و خوب در ارائه کالا و خدمات سازمان در محیط رقابتی امروز سازمانها را دچار مشکلات ادیده خواهد نمود . این امر در سازمانهای خدماتی به صورت آشکارتری دیده می شود . در این نوع سازمان کارکنان همراه و درکنار مشتریان خدمات را ارئه می نمایند . نتیجتا نه تنها خود کارکنان بلکه تعاملات ما بین کارکنان و مشتریان نیز نقش مهمی در ارائه خدمات مناسب خواهد داشت (رایج , 1387 )  . امروزه، با افزایش صنایع خدماتی، بازاریابی خدمات و کیفیت خدمات یک چالش مهم برای سازمان ها تبدیل شده اند. تلاش سازمان ها در این وضعیت، شاهدان عینی به این موضوع هستند. در سال های  گذشته، سازمان برای رسیدن به تخصیص کیفیت خدمات و رضایت مشتریان خارجی خود توسط مفاهیم و روش های بازاریابی خارجی تلاش می نمود (کریستوفر[1], 1991 ) . در دهه ی 1970 بازاریابی درونی به عنوان راهکاری برای شرکتهایی که در جستجوی ارائه خدمت برتر به مشتریان بودند شناخته شد بعد از گذشت بیش از 30 سال از مطرح شدن بازاریابی داخلی تحقیقات تجربی اندکی برروی آن انجام گرفته است و به نظر می رسد که علت اصلی آن فقدان یک تعریف جامع از بازاریابی درونی می باشد با استناد به این مطلب که بازاریابی درونی راهکاری موثر برای پیاده سازی استراتژیهای بازاریابی سازمان به صورت کارا معرفی می گردد چرا که به سازمان این قدرت را می دهد که با بهره گیری از نیرودهای درونی ، منابع انسانی – پاسخگوی موثرتری در بازاربیرونی باشد اهمیت پرداختن به بازاریابی درونی پررنگ تر می شود.امروزه بازاریابی داخلی به عنوان یک راهبرد برای اجرای برنامه های سازمان، شناخته شده است. مطالعات مربوط در این زمینه حاکی از آن است که فعالیت های بازاریابی داخلی از طریق نفوذ وایجاد انگیزه در کارکنان رقابت پذیری سازمان را بهبود بخشیده و شایستگی ها را ارتقاء می دهد .  بازاریابی داخلی یک فعالیت مهم در توسعه یک سازمان مشتری گرا است. هدف اصلی بازاریابی داخلی ترویج دانش در مورد مشتریان داخلی و خارجی و رفع موانع عملیاتی ای است که امکان دارد در راه ساخت خدمات بر اساس ارزش ها و اثربخشی سازمانی باشد(کریستوفر, 1991 )  . ارتباط بازاریابی داخلی به عملیات خدمات در تاکید بر روی افزایش کیفیت خدمات در شرکت مشتری محور استوار است. (پراهالاد[2]. راماسوامی[3] .2000 ) تولید از طریق کارکنان خط مقدم و مشتری در زمان معامله رخ می دهد. بنابراین، تجربه خرید مشتری باید از جانب چشم انداز هر دو سازمان و مشتری قابل درک باشد . (یاکبوسی[4] . نوردهیلم[5] . 2000 )  با گسترش روز افزون اقتصاد خدماتی، سازمان ها برای کسب و حفظ مزیت رقابتی پایدار به دنبال راهکارهایی نوین برای جذب و حفظ مشتریان می باشند . از مهمترین عوامل جهت تحقق این هدف به خصوص در سازمانهای خدماتی، کیفیت خدمات است. کیفیت خدمات یکی از ابزارهای بسیار مهم جهت ارضای نیاز ها و تحقق وفاداری مشتریان می باشد .تحقیقات گذشته نشان می دهد که سازمان ها برای داشتن کیفیت خدمات برتر ، نیازمند داشتن کارکنان ( مشتریان درونی ) توانمند، پر انگیزه و دارای رفتارهای مشتری مدارانه هستند . امروزه با مطرح شدن دو ایده و مفهوم بازاریابی داخلی و کیفیت خدمات ، اهمیت و نقش تعیین کننده مشتریان درونی سازمان ها (کارکنان) در تحقق کیفیت خدمات بیش از پیش روشن تر شده است . روابط شخصی و بلندمدت میان کارمند و مشتری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می تواند بر ارزیابی مشتری از کالاها و خدمات دریافتی تأثیرگذار باشد (بتی و دیگران.1996)  این مسأله بخصوص در بخش ، خدماتی که ارائه خدمات مستلزم تعامل زیاد میان مشتری و کارمند بوده از اهمیت بالاتری برخوردار  (گرمر و دیگران, 2001 ) است . برای مشتری مهم است و از سوی دیگر این روابط چه پیامدهای مثبتی را می تواند برای سازمان داشته باشد؟ در پاسخ به این پرسش، محققان معتقدند که مشتریان تنها در پی دریافت خدماتی با کیفیت از(پاترسون و اسمیث, 2001 ) سازمان نیستند . اگر چه وجود خدمات با کیفیت شرط لازم برای رقابت اثربخش با سایر سازمان هاست، اما به اعتقاد بسیاری از محققان شرایط کافی برای انگیزش مشتری به حفظ روابط بلندمدت با سازمان و درگیری در پیامدهای، مطلوب سازمان نیست  (  2007 ؛ کولگیتچانگ و چن  1998؛ کینارد و ، 2005 ؛ گوینر و دیگران  ، کاپلا و دیگران .2006) در نتیجه سازمان ها باید به مزایای حاصل از رابطه خود با مشتری نیز توجه داشته باشند . یکی دیگر از پیامدهای مثبت حاصل از روابط بلندمدت میان مشتری و کارمندان در صنایع خدماتی کیفیت رابطه است . کیفیت رابطه نیز بیانگر ادراک مشتری از چگونگی رابطه خود با کارمند و بطور کلی سازمان است  ).هنینگ -تورا و دیگران . 2002) اهمیت و ضرورت حل این موضوع می تواند این باشد که امروزه هدف نهایی سیاست منابع انسانی بر پیوند سازمان و کارکنان آن با مشتریان استوار است . سازمانی که هدف اصلی آن جلب رضایت مشتریان باشد ، تمامی هم و غم خود را صرف توسعه کمی و کیفی وظایف خود در رابطه با مشتریان می نماید و در خدمت مشتری بودن از دیدگاه آن به معنای ارائه خدمت جذاب و با کیفیت برتر و در عین حال قابل دسترس بودن آن برای همه مردم است .  پیامدهای ناشی از عدم حل مساله آن را می توان بی انگیزه بودن کارکنان و نداشتن امنیت شغلی و بی مسئولیتی آنان دانست که در پی آن نارضایتی مشتریان و از دست دادن آنان و کاهش سود آوری برای سازمان در نظر گرفت .

1-3 اهداف(کلی و جزئی) تحقیق :

هدف کلی :

هدف اصلی این تحقیق ارزیابی میزان تأثیر مولفه های بازاریابی داخلی بر کیفیت روابط با مشتریان بانک سپه می باشد .

اهداف فرعی :

1. شناسایی رابطه بازاریابی داخلی بر کیفیت خدمات
2. بررسی رابطه کیفیت خدمات بر کیفیت رابطه با مشتریان
3. تعیین میزان کیفیت خدمات ارائه شده در بانک
4. تعیین میزان کیفیت رابطه با مشتریان
5. تعیین میزان سطح بازاریابی داخلی بانک سپه

 سوالات یا  فرضیه های تحقیق :

• بین بازاریابی داخلی و کیفیت خدمات ر ابطه مثبت وجود دارد .
• بین کیفیت خدمات و کیفیت رابطه ، رابطه مثبتی وجود دارد .
• سطح بازاریابی داخلی بانک مورد نظر در وضعیت مطلوبی قرار دارد .
• سطح کیفیت رابطه با مشتریان در وضعیت مطلوبی قرار دارد .
• سطح کیفیت خدمات ارائه شده در وضعیت مطلوبی قرار دارد .

1-4 روش تحقیق :

نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی است و نحوه گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی می باشد.

1-5 روش های گرد آوری اطلاعات :

در انجام فصل دوم از منابع کتابخانه ای و اینترنتی که شامل کتب و مقالات می باشد استفاده شد و در فصل سوم و چهارم نیز از کتب روش تحقیق و کتاب های آموزشی نرم افزاری کمک گرفته شد .

1-6 قلمرو تحقیق :

قلمرو مکانی آن تعدادی شعبه که به طور تصادفی از میان شعب شرق تهران بود انتخاب شده است ، زمان کلی انجام آن 6 ماه بود که شامل موارد زیر می باشد ، درحین انجام فصل 2 پروپوزال بایستی توسط بانک سپه به تصویب می رسید که حدود 2 ماه به طول انجامید و دربازه زمانی حدود یک ماه به شعب مختلف سر زده و پرسشنامه ها را میان کارمندان و مشتریان توزیع گردید ، پس از آن به گردآوری داده و تحلیل آنها پرداخته شد ، که شامل فصل 3 و4 و5 می باشد .

1-7 جامعه آماری :

جامعه آماری این تحقیق شامل کارمندان و مشتریان بانک سپه می باشد ؛ کارمندان شعب شرق (به دلیل دسترسی محلی و ازدیاد جامعه تنها یک منطقه انتخاب گردید )بانک سپه 570 نفر بودند و جامعه مشتریان