پیشگفتار. 11

2-1- تعریف شخصیت… 11

2-1-1- دیدگاههایی درباره شخصیت… 13

2-1-2- دیدگاه روانکاوی.. 13

2-1-3- دیدگاه پدیدار شناختی.. 14

2-1-4- دیدگاه یادگیری یا رویکرد رفتاری.. 14

2-1-5- دیدگاه گرایشی.. 14

2-1-6- دیدگاه پردازش اطلاعات… 15

2-1-7- دیدگاه صفات… 15

2-1-8- طبقه بندی شخصیت… 15

2-1-9- بقراط و جالینوس… 15

2-1-10- کرچمر. 16

2-1-11- ویلیام شلدون. 17

2-1-12- آیزنک… 17

2-1-13- ادبیات مدل 5 عاملی.. 18

2-1-14- پیدایش و تحول الگوی 5 عاملی شخصیت… 19

2-1-15- ساخت شخصیت در الگوی 5 عاملی.. 20

2-1-16- رابطه بین الگوهای 5 عاملی و سایر الگوهای عاملی شخصیت… 20

2-1-17- ساختار و اندازه گیری شخصیت… 21

2-2 سلامت روان. 25

2-2-1- نظریه سیستم‌ها 26

2-2-2- رویکرد اکولوژیکی.. 27

2-2-3- مفهوم تعادل حیاتی.. 28

2-2-4- عوامل موثر در شکل گیری روانشناسی سلامت… 29

2-2-5 ملاک‌های سلامت روان. 29

2-2-6- عوامل موثر بر سلامت روان. 30

2-2-7- همه گیر شناسی.. 31

2-3- کمال گرایی.. 33

 

2-3-1 نظریه‌های كمال‌گرایی.. 34

2-3-2- كمال‌گرایی از دیدگاه اسلام. 39

2-3-3- انواع كمال‌گرایی.. 39

2-3-4- ابعاد كمال‌گرایی.. 41

2-3-5- ویژگی‌های افراد كمال‌گرا 42

2-4- تحقیقات انجام شده خارجی و داخلی.. 44

2-4-1- تحقیقات داخلی.. 44

2-4-2- تحقیقات خارجی.. 48

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- پیشگفتار. 54

3-2- روش پژوهش…. 54

3-3- جامعه آماری.. 54

3-4- حجم نمونه و ویژگیهای آن. 54

3-5- ابزار اندازه گیری پژوهش…. 54

3-6- شیوه جمع آوری اطلاعات… 56

3-7- روشهای تجزیه و تحلیل داده ها 56

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و یافته‌های تحقیق

4-1- مقدمه. 58

4-2- بررسی سوال‌های پژوهش…. 60

4-3-1- فرضیه فرعی اول. 62

4-3-2- فرضیه فرعی دوم. 62

4-3-3- فرضیه فرعی سوم. 63

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1- خلاصه پژوهش و نتیجه گیری.. 68

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 68

5-3- محدودیت‌های پژوهش…. 74

5-3-1- محدودیت در اختیار پژوهشگر. 74

5-3-2- محدودیت خارج از دست پژوهشگر. 74

این مطلب را هم بخوانید :

5-4- پیشنهادهای پژوهش…. 75

5-5- پیشنهادات کاربردی.. 75

5-5-1- بر اساس یافته‌های نتایج فرضیه اصلی.. 75

5-5-1- بر اساس یافته‌های نتایج فرضیه فرعی اول. 75

5-5-2- بر اساس یافته‌های نتایج فرضیه فرعی دوم. 75

5-5-3- بر اساس یافته‌های نتایج فرضیه فرعی سوم. 75

منابع و مآخذ

پیوست

Abstract

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین رابطه ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی)و سلامت روان با کمال‌گرایی در کارکنان ایران رادیاتور انجام گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان کارخانه ایران رادیاتور که در سال 1394 در این کارخانه مشغول به کار هستند، می‌باشد. به روش نمونه گیری تصادفی ساده و براساس جدول براورد حجم نمونه مورگان، تعداد 278 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی) آیزنگ، سلامت روان گلدبرگ و کمال‌گرایی هیل استفاده شده است. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از آزمون‌های آماری پارامتریک ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد.در ضمن کلیه عملیات آماری با استفاده از نرم افزار spss20  تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دادند که مقادیر همبستگی بین ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی)و سلامت روان با کمال‌گرایی در کارکنان بجز درونگرایی از نظر آماری معنی‌دار است(05/0>p). درضمن با اطمینان 99/0 نتیجه می‌گیریم که پیش بینی کمال‌گرایی در کارکنان، بر اساس ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی)و سلامت روان معنی‌دار است و متغیر پیش بین ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی)و سلامت روان قدرت پیش بینی متغیر ملاک (کمال‌گرایی در کارکنان) را دارند.

کلیدواژه: ابعاد شخصیتی(درونگرایی، برونگرایی)، سلامت روان، کمال گرایی

1-1- مقدمه

سلامت‌روانی عبارت است از سازش با خود و محیط، سازگاری داشتن به صورت موفقیت­آمیز و نداشتن بیماری روانی. فرد سالم، دارای سلامت فكر است و قدرت و توانایی كافی برای تحرك، لذت، ‌پیشرفت و تكامل در حد فردی و گروهی را دارد. به عبارت دیگر، سلامت‌روانی مجموعة فعل و انفعال­ها، اقدامات و فعالیت­ها و كارهایی است كه ما را به سمت تأمین سلامت فردی و اجتماعی از نظر روانی هدایت می­كند و از آنجا كه ابعاد روانی جدا از ابعاد جسمی‌‌ و اجتماعی نیست، طبعاً اهداف و فعالیت­های بهداشت روانی اغلب متوجه فعالیت­های بهداشت عمومی‌‌ و بهداشت جسمی‌‌ است.

بررسی‌ها نشان دادند شخصیت افراد می‌‌ تواند مهم ترین عامل تأثیر گذار در سازگاری وسلامتی آنان به شمار آید(مك كری و كوستا[1]،1986، هایز و جوزف[2]،2003)امروزه، بسیاری از پژوهشگران براین عقیده اند كه مدل پنج عاملی شخصیت، می‌‌ تواند دانش ما را درباره‌ی شخصیت وسلامتی افزایش دهد. چنان كه می‌‌ توان هریك از پنج عامل اصلی، روان نژندگرایی(N)، برونگرایی(E)، انعطاف پذیری (O)، دلپذیر بودن(A)، و با وجدان بودن©، را به عنوان مجموعه ای از صفات سازش یافته ای دانست كه می‌‌ توانند هم به فرد و هم به گروه جهت رسیدن به نیازهای اساسی شان كمك نمایند(كروتكوف و هانا[3]،2004)در چند بررسی معلوم گردید كه برون گرایی به صورت مثبت با سلامت‌روانی، و هیجانی فرد ارتباط دارد، در حالی كه، روان رنجور خویی ارتباط منفی با سلامت‌روانی افراد دارد(كوستا و مك كری،1984، واستون و كلارك، مك اینتایر و هامیكر[4]،1992، نقل از شولتز،1991).مك كری و كوستا(هایز و جوزف،2003) عنوان می‌‌ كنند كه بعد انعطاف پذیری شخصیت باعث می‌‌ شود كه شخص، هم حالات عاطفی مثبت و هم حالات عاطفی منفی را بیشتر تجربه نماید، بنابراین، هیچ ارتباط مستقیمی‌‌ بین این بعد وسلامتی وجود ندارد. بررسی‌های طولی درباره افراد نشان می‌‌ دهد افرادی كه در ابعاد دلپذیر بودن و با وجدان بودن نمرات بالایی داشتند از اشخاصی كه در این ابعاد نمرات پایین داشتند سلامت‌روانی بیشتری را نشان دادند(مك كری و كوستا،1991، نقل از شولتز،1991).

كمال گرایی، یكی از متغیرهایی است كه در چند دهه گذشته به عنوان یك سازه چند بعدی  مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهشگران مختلف در تعاریف گوناگونی كه از کمال‌گرایی ارائه داده اند، به جنبه‌های منفی وناسازگارانه‌ی آن بیشتر از جنبه‌های مثبت و سالم، اهمیت داده، و روی هم رفته، کمال‌گرایی را به عنوان یك ویژگی منفی، روان رنجور و ناسازگارانه قلمداد كرده اند(بلات[5]،1995). در سال‌های اخیر بسیاری از پژوهشگران، رویكردی چند بعدی برای مطالعه کمال‌گرایی در پیش گرفته اند. از جمله می‌‌ توان به هویت و فلت(1991)اشاره كرد كه سه بعد را برای کمال‌گرایی قائل شده اند. این ابعاد عبارتند از: کمال‌گرایی خود مدار (وضع معیارهای بالا و غیرواقع گرایانه برای خود)، کمال‌گرایی دیگر مدار (داشتن انتظارات بالا و غیرواقع بینانه در باره‌ی دیگران) وکمال‌گرایی جامعه مدار(باور فرد مبنی بر این كه دیگران از فرد، انتظار كامل بودن دارند و او باید انتظارات آنان رابرآورده سازد). در زمینه‌ی ارتباط کمال‌گرایی و سلامتی، شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر این كه این سازه با جنبه‌های مختلف ناسازگاری و انواع آسیب‌های روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی، بی اشتهایی عصبی، علائم وسواس وباورهای غیرمنطقی ارتباط دارد(پارکر و استامف[6]،2000).

افراد شاغل در صورتی که بتوانند با توجه به ویژگیهای شخصیتی خویش شغلی را انتخاب کنند، می‌‌ توانند با حسن سلوک و بردباری و بدون تحمل فشار روانی زیاد به کار بپردازند و مثمرثمرباشند. نیروی انسانی در صورتی می‌‌ تواند کار مفید و مؤثرداشته باشد که دارای انگیزه مناسب، روحیه مناسب و رضایت و تعهد بالایی باشد. رضایت شغلی و تعهد شغلی جایگاه ویژه ای را در مطالعات مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی دارا می‌‌ باشد. زیرا این ساختار می‌‌‌تواند در جهت پیش بینی رفتارهای سازمانی در آینده نظیر ترک شغلی، تأخیر، کم کاری، غیبت و. مؤثرباشد و در نهایت بر بهره وری نیروی انسانی تأثیر به سزایی داشته باشد. با توجه به اینکه اولین و مهمترین جزء سیستم سازمان، افراد انسانی با شخصیت‌های مختلف خود می‌‌ باشند لذا انگیزه ها، تواناییها، تمایلات، عقاید و افکار که در واقع از اجزاء مهم تشکیل دهنده ی شخصیت انسان می‌‌ باشد حدود انتظارات و توقعات افراد را نسبت به یکدیگر و همچنین نسبت به سازمان تعیین می‌‌ کنند.

1-2- بیان مساله

براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامت عمومی‌عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی فرد که بین این سه جنبه تأثیر متقابل و پویا وجود دارد. بنابراین، سلامت روان به عنوان یکی از ملاک­های تعیین­کننده سلامت عمومی‌افراد درنظرگرفته می­شود؛ که مفهوم آن عبارت است از احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکا به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شکوفایی توانایی­های بالقوه فکری، هیجانی و… (سازمان بهداشت جهانی، 2001). سلامت روانی  به طور کلی برای اطلاق به کسی به کار می‌رود که در سطح بالایی از سازگاری و انطباق رفتاری و هیجانی قرار دارد، نه صرفاً کسی که بیمار روانی نیست(آرتور اس.ربر[7]،۲۰۰۵).

علت این همه توجه به سلامت روان این است که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی لازمه رشد و شکوفایی انسان­ها می­باشد. بدین منظور ایجاد و حفظ سلامت فکر و اندیشه، توانایی مقابله با مشکلات روزمره زندگی، توانایی ایجاد روابط سالم و صمیمانه با همنوعان و داشتن زندگی هدف­دار و پرثمر از اهمیت زیادی برخوردار است، به­خصوص در جامعه رو به رشد کنونی که جوانان بیش از گذشته در برابر شرایط و متغیرهای نامساعد و فشارآور زندگی قرار گرفته­اند (کوشان، واقعی،1382).

یکی از محورهای ارزیابی سلامتی جوامع مختلف، سلامت روانی آن جامعه است. سلامت روانی نقش مهمی‌در تضمین پویایی و کارآمدی هر جامعه ایفا می­کند. هر کس در اصل به یکی از دو طریق با جهان ارتباط برقرار می‌کند.این دو طریق شامل برونگرایی و درون گرایی می‌باشد. هر چند که فرد از یکی از این جهات استفاده می‌برد ولی جهت دیگر نیز برای او باقی می‌ماند.در حالت درون گرایی جهت گیری اصلی فرد به درون خویش است وشخص زیر نظر عوامل درونی و ذهنی خویش است. در حالت بیرونی جهت گیری فرد به سمت بیرون است و بیشتر به جهان خارج گرایش دارد.این شخص از نظر اجتماعی درگیر و فعال است(پروین و جان[8]،2002) شخصیت انسانهارا می‌تـوان بـا معیارهـای گـونـاگونی به دسته‌های مختلف تـقسیم بندی كرد. در اینـجا شخصیت انسانها نخست بـا نحوه ارتباطشان با دیگران به دو دسته درونگرا و برونگرا تـقسیم بندی شده است. هـر دوی ایـن دو نوع شخصیت كاملا طبیـعـی و نـرمـال می‌بـاشـد. برونگرایان به سوی جهان عینی متمایل بوده و درونـگرایان به سوی جهان ذهنی و غیر عینی.از دیدگاه یونگ (۱۹۱۳) پدیده‌های برونگرایی و درونگرایی دو جنبه مهم از شخصیت انسانی را تشکیل می‌دهند. برونگرایی: هنگامی‌که توجه به اشیا و امور خارج چنان شدید باشد که افعال ارادی و سایر اعمال اساسی آدمی‌نتیجه ارزیابی ذهنی نباشد، بلکه معلول مناسبات امور و عوامل خارجی باشد، برونگرایی خوانده می‌شود(سیاسی،۱۳9۱). افراد درون‌گرا از لحاظ روانی دارای سرعت فعالیت مغزی بالاتر از حد طبیعی هستند و این امر سبب می‌‌شود که افراد درون‌گرا به قوای محرکه  کمتر از حد طبیعی نیاز پیدا نمایند. افراد درون‌گرا دارای دیدگاه درونی و ذهنی هستند و آمادگی بیشتری را برای خودداری و تسلط بر نفس خویش از خود نشان می‌دهند.این افراد اوقات خود را به مطالعه و بیشتر در تنهایی سپری نموده و کمتر مایل به معاشرت با دیگران هستند(فورسمان[9]، 2012).از سوی دیگر افراد برون‌گرا دارای سرعت فعالیت مغزی پایین‌تر از حد طبیعی هستند و از این رو این افراد برای اداره امور زندگی خویش به قوای محرکه بالاتر از حد طبیعی نیاز دارند. افراد برون‌گرا بیشتر دارای دیدگاه عینی و خارجی بوده و دارای فعالیت عملی عالیتری هستند (سیاسی،1391). ولی میزان تسلط آنها بر نفس خودشان نسبت به افراد درون‌گرا کمتر است. این افراد مایلند که بر محیط افراد خود تأثیر گذارده و به رقابت با دیگران پرداخته و در مجامع عمومی‌بیشتر ظاهر می‌شوند.

کمال‌گرایی یكی از ویژگی‌های شخصیتی می‌باشد كه می‌تواند هم سازنده، مفید و مثبت باشد و هم نوروتیك و كژ كنش (بیطرف،1390). نیروی انگیزشی هر فرد به سوی رشد و خود شكوفایی است. همه افراد نیاز دارند كه توانایی‌های بالقوه خود را تا بالاترین اندازه ممكن شكوفا كنند و به رشدی فراتر از رشد كنونی خود دست یابند. گرایش طبیعی افراد حركت از مسیر تحقق توانایی‌های بالقوه خودش است، هرچند ممكن است در این راه با برخی موانع محیطی و اجتماعی رو به رو شوند. البته رسیدن به كمال و شكوفا ساختن استعدادها و توانایی‌های نهفته و بالقوه فرد به خودی خود بسیار ارزشمند است و در این وادی كمال‌گرایی امری مثبت و پسندیده است ولی آن‌چه كه به آن اشاره شده است جنبه افراطی یا منفی كمال‌گرایی است (بیطرف،1390).

با توجه به توضیحات گفته شده در این پژوهش به دنبال یافتن جواب این سوال هستیم آیا بین ابعاد شخصیتی(درونگرایی و برون گرایی)و سلامت روان با کمال‌گرایی در کارکنان ایران رادیاتور رابطه وجود دارد؟

1-3- ضرورت‌های انجام پژوهش

از گرایشهای طبیعی انسان، حرکت در مسیر تحقق توانائیهای بالقوه خویش و شکوفا ساختن آنها تا بالاترین حد ممکن می‌باشد. این امر به خودی خود ارزشمند بوده و کمال‌گرایی در این مفهوم امری مثبت و پسندیده است. کمال گرایی، از جمله متغیرهایی است که در چند دهه گذشته به عنوان یک سازه چند بعدی مورد مطالعه قرار گرفته است. گزینش اهداف غیر قابل دسترس و نامتناسب با قابلیتهای فردی موجب می‌شود که کمال‌گرایی وجه منفی پیدا کرده و آثار زیانباری را برای فرد در پی داشته باشد از این رو به نظر بسیاری کمال‌گرایی با انواع اختلالات نوروتیک و رفتارهای ناسازگار رابطه دارد(پارك،2004، استامف و پارکر،2000).در سالهای اخیر بسیاری از محققان، رویکردی چند بعدی را در مطالعه کمال‌گرایی هدف پژوهشهای خود قرار داده اند (فراست[10]،1990). بنابراین، عوامل متعددی می‌توانند شکل گیری کمال‌گرایی نقش داشته باشند. این عوامل شامل متغیرهای کلان مانند وضعیت اقتصادی – اجتماعی، سطح درآمد، تحصیلات، مذهب، سن، و یا متغیرهای روان شناختی مانند: ابعاد شخصیت، سلامت روان و کمال‌گرایی می‌باشند. پژوهش‌های متنوعی پیرامون ابعاد سلامت روان در کارکنان صورت گرفته از جمله می‌توان به پژوهش مردانی حموله(1391) اشاره کرد که در پژوهش خود نشان داد که /81% کارکنان پرستاری از سلامت روان برخوردار بودند و 9/18% آنان در مواجهه با اختلالات روان از جمله 3/7% شکایات جسمانی، 8/5% افکار پارانوییدی و5% اضطراب بوده اند. صاحبی و همکاران (1385) نیز در پژوهشی نشان دادند جسمانی72/6، اضطراب67/6، عملکرد اجتماعی 48/6، افسردگی 28/3 و سلامت روانی2/23 بود؛ همچنین سلامت روانی به طور معنی‌داری با الگوی خواب غیر طبیعی، عدم فعالیت بدنی و عدم رضایت شغلی در ارتباط بود و مشخص شد که احتمال ابتلای کارکنان مؤنث بیشتر است. حاجلو و همکاران(1390) نشان داد، فرسودگی شغلی رابطه ی منفی ای با ابعاد انتظار پدر و مادر، معیارهای شخصی و سازماندهی داردنتایج تحلیل رگرسیون هم نشان داد كه تنها، بعد سازماندهی، توانایی پیش بینی متغیر فرسودگی شغلی را دارد بررسی متغیرهای جانبی چون سن نشان داد كه سن به عنوان متغیر پیش بینی كننده در ارتباط با متغیر ملاك کمال‌گرایی در دو گروه جوان‌تر معنی دار بوده است.در یک جمع بندی کلی می‌توان نتیجه گرفت با تقویت ابعاد مثبت كمال‌گرایی چون سازماندهی و معیارهای شخصی می‌‌ توان فرسودگی شغلی را كاهش داد. همچنین، افراد در اوایل تا اواسط سال‌های كاریشان كمال‌گراتر هستند. از این رو شاید بهتر باشد كه كمال‌‌گرایی این گروه سنی جوان‌تر را به سمت درست و ابعاد مثبت آن هدایت كرد. هدف این پژوهش بررسی رابطه ابعاد شخصیتی(درونگرایی و برون گرایی)و سلامت روان با کمال‌گرایی در کارکنان گروه صنعتی ایران رادیاتوراست.

1-4- اهداف پژوهش

1-4-1- هدف کلی

عملکرد سازمانی                                           22

انگیزش                                               23

دیدگاه مهارت های انگیزش                                  28

انواع صفات انگیزش                                   30

تبحر شخصی                                           30

صفات مجموعه اضطراب                                       31

پیشینه ی پژوهش                                      33

نظریه های انگیزش                                    36

نظریه های معاصر انگیزش                                   40

نظریه نیازهای بالفعل مورای                               41

نظریه انگیزش و بهداشت روانی                                  42

نظریه نیازهای سه گانه مک کللند                               43

نظریه های فرایندی                                   44

نظریه انتظار                                        44

تئوری انتظار و عدالت                                     45

فنون انگیزش و کاربرد آن ها در سازمان                             45

بخش دوم: خلاقیت                                      48

پیشینه خلاقیت                                        48

مفهوم خلاقیت                                         49

ارزشیابی پروژه ای                                   52

تعریف خلاقیت و مولفه های آن                               53

ویژگی های خلاقیت                                     54

تفاوت خلاقیت با نوآوری                               55

ویژگی های شخصیت خلاق                                 57

بهره وری در سازمان و توسعه نیروی انسانی                      58

تعریف خلاقیت از دیدگاه روان شناسی                             59

موانع خلاقیت                                         59

رابطه کارایی خلاقیت در مدیریت                                 62

 

راه های رشد خلاقیت                                   64

فرآیند خلاقیت                                        65

روش های انگیزش به خلاقیت و نوآوری                             68

فنون ایجاد رغبت به خلاقیت                                 70

ویژگی های افراد خلاق                                      73

مقایسه معلمان خلاق با غیرخلاق                                  74

جمع بندی                                        75

پیشینه تحقیقات داخلی                                    79

تحقیقات خارجی                                       83

فصل سوم: روش پژوهش

روش پژوهش                                           87

متغیرهای پژوهش                                      87

جامعه آماری                                         87

حجم نمونه و روش نمونه گیری                               88

ابزار پژوهش                                         88

روائی و پایائی                                           88

روش اجرای پژوهش                                     90

روش تجزیه و تحلیل داده ها                                91

فصل چهارم: یافته های پژوهش

یافته های توصیفی پژوهش                                   93

آمار استنباطی                                            95

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

تفسیر نتایج                                         99

محدودیت ها                                          102

پیشنهادات                                           102

منابع                                                104

چكیده انگلیسی

چکیده

 

این مطلب را هم بخوانید :

یکی از موضوعاتی که امروزه مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت است چگونگی ارتباط بین انگیزش و خلاقیت با عملکرد شغلی است.

در آموزش و پرورش معلمان مدارس را یکی از مهم ترین عوامل خلاق در امر آموزش و پرورش می دانند زیرا امر تدریس و یادگیری که محور تمامی فعالیت های آموزش و پرورش است به گونه عمده در مدرسه صورت می گیرد به همین دلیل بررسی عوامل موثر بر خلاقیت و انگیزش در بین دبیران، اصلی جدایی ناپذیر در مدیریت هر نظام پویا است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط انگیزش خلاقیت با عملکرد شغلی دبیران مدارس متوسطه ی اول شهرستان کنگاور است روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و در زمره ی پژوهش های کاربردی قرار می گیرد جامعه ی آماری شامل تمامی دبیران مقطع متوسطه اول شهرستان کنگاور است و بر اساس جدول مورگان 200نفر از دبیران به شیوه ی تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند برای گردآوری داده ها از 3 پرسشنامه انگیزش شغلی، خلاقیت و عملکرد شغلی استفاده شد پرسشنامه ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شدند.

یافته های پژوهش نشان می دهد که ارتباط معنادار قوی و مثبتی بین میزان خلاقیت، انگیزش و عملکرد شغلی در افراد وجود دارد.

 نتیجه گیری در پایان با استفاده از نتایج پژوهش راهکارهای برای ارتقای توانمندی خلاقیت و ارتقای انگیزه آنها برای داشتن عملکرد بهتر در مدارس و سایر مراکز مشابه ارائه شد.

 کلمات کلیدی  :رابطه انگیزش ،خلاقیت، عملكرد شغلی، مقطع متوسطه

 

مقدمه

یکی از موضوعاتی که امروزه مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت است، چگونگی ارتباط بین انگیزش و ابعاد آن با خلاقیت است.

خلاقیت به عنوان مسئله ای مهم برای افراد، نهادها و روی هم رفته، برای همه جوامع به دلیل ارتباط آن با انعطاف پذیری و تولید بسیار مهم و اساسی است (رانکو[1]، 2004). کروگاگلیاردی[2](2003). بر این باورند که مهم‌ترین عامل در رشد و پیشرفت بشر در تمام زمینه ها نوآوری و خلاقیت است به همین دلیل نوآوری عامل مهمی در تمامی سازمان ها در محیط پررقابت کنونی است.

در آموزش و پرورش، معلمان مدارس را یکی از مهم ترین عوامل خلاق در امر آموزش و پرورش می دانند زیرا امر تدریس و یادگیری که محور تمامی فعالیت های آموزشی و پرورشی است، به گونه ای عمده در مدرسه صورت می گیرد (لانگمن[3]، 1985:85) به همین دلیل بررسی عوامل موثر بر خلاقیت و فعالیت در بین دبیران، اصلی، جدایی ناپذیر در مدیریت هر نظام پویا است ارزشیابی و آگاهی از عوامل موثر بر نظام خلاق؛ اثربخشی مدرسه، کارکنان و سازمان را افزایش می دهد و از بی نظمی و از هم پاشیدگی آن جلوگیری می کند همچنین، در شرایطی که سیاست گذاران و رهبران آموزشی دغدغه ی اطمینان از برآورده شدن اهداف تعلیم و تربیت را دارند، این اطمینان زمانی امکان پذیر است که معلمان کارآمد و نوآور داشته باشیم (خنیفر[4]،1383:63).

هم چنین تعلیم و تربیت به یک معنا عبارت است از رشد قوه قضاوت صحیح در افراد  تقلید از دیگران یا پیروی از تمایلات و عادات، سبب رکود فکری و عجز او در برابر مسائل و مشکلات است امروزه جامعه نیازمند افرادی است که فکر و خرد را حاکم بر اعمال و افکار خویش قرار می دهند و مشکلات را به گونه ابتکاری از سر راه خود بر می دارند.

در روند تحولات عظیم بشری و عصر پر تکاپوی فناوری و بمباران اطلاعاتی و تحلیل رفتن منابع طبیعی و تهاجم ارتباطی که هرلحظه اختراع و اکتشافی، دگرگونی‌های ژرفی در نحوه زندگی و روابط و نگرش‌ها از خود برجای می‌گذارد، نیاز به « شعله‌های بینش درونی و خلاقیت» امری گریزناپذیر است درحالی‌که هیچ‌یک از ما دقیقاً نمی‌دانیم در آینده چه چیز در انتظار ماست، برخی حقایق و نیازهای آینده به نحو فرآینده ای رخ می‌نمایاند. یکی از این حقایق آن است که باید کوشش قابل‌ملاحظه‌ای برای به دست آوردن تصویر وسیع، پربار و دقیق‌تر از آینده انجام دهیم؛ به‌ویژه این امر برای سیستم آموزشی حائز اهمیت و حیاتی است و قسمت عمده مواد درسی باید برای کمک به دانش آموزان جهت گسترش، پرمایه کردن و دقیق‌تر کردن تصویر آنان از آینده اختصاص داده شود، زیرا اگر تصویر یک جامعه از آینده بیش‌ازحد کوچک، کم‌مایه و بیش‌ازحد نادرست باشد، نظام آموزش، آن جامعه را دچار اشتباه نموده، و رسالت خویش را به‌درستی انجام نداده است. (کاکیا، لیدا؛ جوان‌بخت جعفر؛ کیانی محمدعلی،1383)

تصویر دانش آموزان از آینده تعیین‌کننده آن است که انگیزش آنان در یادگیری چیست و آنها در پی چه دستاوردهایی هستند. این تصویر، هم‌چنین تعیین‌کننده توانایی آنان برای زندگی، سازش و رشد کردن در یک جامعه پر از تحول می‌باشد و نتیجه آن به میزان وسیعی تعیین‌کننده تاریخ آینده است.

لازمه این تحول، نظام آموزش متحول است که برای رسیدن به آن نیاز به یک خیزش و عزم جمعی مبتنی بر سخت‌کوشی، تعهد و خلاقیت است و برای رسیدن به این خواسته‌ها اهداف زیر قابل‌تأمل است.

-بسط و تقویت هر چه بیشتر توانایی دو بار نگریستن و دوباره اندیشیدن به مسائل، مقررات روش‌ها، فنون و به‌طورکلی هر آنچه یک معلم در رابطه با شغلش به‌نوعی با آن درگیر است.

-زیر سؤال بردن اسطوره‌های ذهنی معلمان درباره نحوه کلاس داری، تدریس محتوای آموزش، تکلیف، ارزش‌یابی و …

-تفهیم و تبلیغ این پیام که رویکرد خلاقانه می‌تواند باری از دوش معلمان بردارد و فضای یاددهی- یادگیری را لذت‌بخش‌تر و بانشاط‌تر نماید و از فعالیت‌های فرسایشی آن‌ها بکاهد.

-بالا بردن حس خوداتکایی معلمان برای بروز هر چه بیشتر نواندیشی و نوآوری و خلاقیت آن‌ها

-بنابراین خلاقیت و نوآوری لازمه و پیش‌درآمد توسعه پیشرفت و تعالی یک سازمان و جامعه است و آگاهی از متون و تکنیک‌های آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای دبیران، کارکنان و پژوهشگران علاقه‌مند است. (کاکیا، لیدا؛ جوان‌بخت جعفر؛ کیانی محمدعلی،1385)

افزایش خلاقیت در سازمان‌ها می‌تواند به ارتقای کیفیت و کمیت و کیفیت خدمات، کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از اتلاف منابع و با تبع افزایش کارایی و بهره‌وری و ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان

1-6-2 تعریف عملیاتی……………………………………….9

2-1 استرس………………………………………………………………………12

2-1-1 تاریخچه استرس……………………………………………………………….13

2-1-2 تعاریف استرس………………………………14

2-2 علت های استرس…………………………………………17

2-2-1 دگرگونیهای زندگی……………………….17

2-2-2  گرفتاریهای زندگی………………………………………………… 17

2-3 برخی‌ از علل‌ شایع‌ استرس‌ ………………………………….18

2-4 انواع استرس………………………………………….18

2-4-1 یوسترس……………………………19

2-4-2 نوسترس…………………………………………………………19

2-4-3 دیسترس………………………………………..19

2-5 نشانه‌های استرس………………………………………………….19

2-6 فیزیولوژی استرس………………………………………………20

2-6-1 نقش دستگاه عصبی……………………………………………20

2-6-2 نقش دستگاه عصبی درون ریز…………………………..22

2-6-3 غدد فوق کلیوی………………………..23

2-7 نقش ارزیابی شناختی استرس……………………………..24

2-8  استرس و نگرشهای مربوط به آن……………………………….25

2-8-1 روی آورد روان – تنی سنتی…………………………………..25

الف- روی آورد روان تحلیل گری زیگموند فروید ………………………………………..25

ب- پزشکی روان – تنی………………………………………………………………..26

2-8-2  استرس به عنوان پاسخ درونی……………………..26

الف- سندروم كلی سازگاری………………………………………………………26

ب-عوامل محیطی استرس……………………………..27

2-9 واکنش(پاسخ)به تجربیات استرس زا…………………28

2-9-1 پاسخ هیجانی……………………………………….28

 

2-9-2 پاسخ جسمانی……………………………………………..29

2-9-3 پاسخ روانی   ……………………………………………………29

2-10 رویدادهای زندگی …………………………………………….31

2-12 تاریخچه پزشکی ام اس………………………………………………..34

2-13 تشخیص ام اس…………………………………………………………35

2-14 توالی بیماری……………………………………………………………………………37

2-15 علائم اصلی ام‌اس………………………………………………………….38

2-16 اپیدمیولوژی توصیفی………………………………39

2-16-1 بروز و شیوع…………………………………………………….39

2-16-2 اسکلروز منتشر در ایران………………………………….40

2 -16-3 عوامل خطرساز محیطی……………..41

2-17 علت بیماری ام اس…………………………………………….41

2-18 انواع فاکتورهای تشدید کننده……………………………………… 42

2-19  فرضیه بهداشتی و نقش ویروس اپشتین بار…………………………… 43

2-20 روش های مقابله باام اس……………………………………………..43

2-21 تیپ شخصیت………………………………44

2-22 نظریه های شخصیت…………………………………………….45

2-23 تعاریف شخصیت……………………………………………50

2-24 عوامل بوجود آورنده شخصیت…………………………………………..52

2-25 رشد شخصیت…………………………………………………..53

2-26  ویژگی شخصیتی نوع (( الف )) یا ((ب)) و استرس …………….56

2-27 پژوهشهای انجام شده درداخل وخارج………………………………..60

3-1 روش پژوهش…………………………………. 69

3-2 متغیرها………………………………………………………….69

3-3 جامعه آماری……………………………………………………..70

3-4 روش نمونه گیری……………………………………………………70

3-5 حجم نمونه………………………………………70

این مطلب را هم بخوانید :

3-6  ابزار اندازه گیری…………………………………………………………70

3-7 روش اجرای پژوهش……………………………….71

3-8 روش آماری……………………………………………………………72

4-1 یافته های توصیفی پژوهش……………………………………74

4-2  یافته های استنباطی ……………………………76

4-2-1 فرضیه اصلی……………………………………………………….76

4-2-2 فرضیه های فرعی………………………………………………..77

5-1 محدودیت های پژوهش…………………………………………………87

5-2 پیشنهادهای پژوهش……………………………………………………………88

پیوست…………………………………………………………………………….89

منابع……………………………………………………….92

چكیده

مولتیپل اسكلروزیس(ام اس) یك بیماری وابسته به سیستم ایمنی باعلل ناشناخته است ویكی ازمهم ترین بیماری های ناتوان كننده دربالغین است كه بخش میلین سیستم اعصاب مركزی درآن درگیر وتخریب می شود.هدف این مطالعه ارزیابی میزان استرس رویدادهای زندگی وتیپ شخصیت دربیماران مبتلا به ام اس بیمارستان امام رضا(ع)كرمانشاه می باشد.تعداد50نفر(26مردو24زن )مبتلا به بیماری ام اس دراین پژوهش به پرسشنامه تیپ شخصیت اسپنسرومقیاس افسردگی اضطراب استرس(DASS-21)پاسخ دادند.یافته های پژوهش نشان دادندكه بین تیپ شخصیتیAواسترس رویدادهای زندگی افراد رابطه معنی دار وجوددارد و همچنین بین تیپ شخصیتیBواسترس رویدادهای زندگی دربیماران مبتلابه ام اس رابطه وجوددارد. همچنین نتایج نشان دادند بین استرس رویدادهای زندگی باتوجه به نوع تیپ شخصیتی بیماران مبتلابه ام اس تفاوت معنی داری درسطحp<0/01وجوددارد.همچنین بین مؤلفه های استرس رویدادهای زندگی(استرس،اضطراب وافسردگی)دربیماران مبتلابه ام اس باتوجه به نوع تیپ شخصیتی آن ها تفاوت معنی داری درسطح p<0/01 مشاهده می شود.

واژه های كلیدی:استرس،بیماری ام اس،تیپ شخصیتی

1-1 مقدمه  پژوهش

یكی از معضلات اساسی كه درطی چنددهه اخیر وباروی آوردن تدریجی جوامع به سمت زندگی به سبك مدرن، گریبان گیر جوامع بشری شده است پدیده استرس می باشد.زندگی هرگز بدون فشارواسترس نیست و انسان ازبدوتولد تاپایان عمربا مشكلات فراوانی روبه رواست، كه به طورروزمره باتغییرات كمی وكیفی وبه گونه های خاص خود ودرمراحل مختلف،زندگی انسان راتحت تاثیر قرارمی دهند.استرس عبارت است از «مجموعه واكنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگاروپیش بینی نشده داخلی وخارجی،بدان گونه كه هرگاه تعادل وسازگاری فردبه علت عوامل خارجی وداخلی ازمیان برود،استرس پدید می آید. »(افروز و صالح ، 1387)

وقتی درحال استرس هستیم،بدن تعدادزیادی تغییرات فیزیولو‍‍‍‍ژیك كوچك وبزرگ تحمل می كند.مهمترین این تغییرات،كه می تواند مقاومت بدن درمقابل بیماریهاراتضعیف كند،آنهایی است كه به وسیله دستگاه عصبی خودكار(سمپاتیك وپاراسمپاتیك)تنظیم می شود.

مولتیپل اسكلروزیس1یك بیماری وابسته به سیستم ایمنی باعلل ناشناخته است ویكی ازمهمترین بیماری های ناتوان كننده نورولوژیك دربالغین، خصوصا جوانان، است.شایعترین زمان ابتلا،سالهایی است كه درآن فرد بیشترین مسئولیت های خانوادگی واجتماعی رابرعهده داردودرواقع درسنین باروری است.درنتیجه این بیماری به نیروهای مولدجامعه آسیب رسانده واین ضایعه متوجه كل افرادی است كه دراجتماع زندگی می كنند وبه عبارت دیگر زندگی خانوادگی،شرایط اقتصادی وارتباطات اجتماعی بیماران به دلیل درگیرشدن دراین بیماری تحت تا ثیروا قع می شود.

 

.حدود20%افرادمبتلابه ام اس،شكل خوش خیم1 این بیماری رادارند كه دراین صورت بعدازاولین حمله، نشانه های آنان كم تربوده، پیشرفت نمی كنند.تعداداندكی ازافرادنیزشكل بدخیم2 ام اس رادارندكه درنهایت به كاهش تدریجی وبدون وقفه توانایی هامنجر می شودودرنهایت دردوره كوتاهی ناتوانی شدید یاحتی مرگ فرد را از پا درمی آورد. ام-اس به جهت ماهیت اثرگذاری روی توانمندی­های حسی-حرکتی، ادراکی – شناختی و نیز روانی اجتماعی، می تواند روی بسیاری از حیطه­های عملکردی مبتلایان تاثیر داشته باشد.

درطول سالیان طولانی،روانشناسان برای طبقه بندی شخصیت ها به انواع تیپ ها،روش های بسیاری رامطرح كرده اند.یکی از متداولترین طبقه بندی هایی که روان شناسان برای شخصیت بکار می برند تیپ های شخصیتیی A و B است .افراد تیپ A  با الگوی رفتاری ویژه از قبیل تکلم سریع، رقابت جویی، بی حوصلگی، سخت کوشی، پرخاشگری، خشونت، احساس کمبود وقت شدید و انجام همزمان چند کار مشخص می شوندو در مقابل تیپ شخصیتی B، سهل گیر، محتاط ، حساس به کیفیت زندگی ، همرنگ با جماعت، پای بند به قواعد و مقررات در حالی که تیپ A به استقبال خطر می روند و به پیامدهای آن بی اعتنا هستند.رفتار تیپ A با موفقیت های اجتماعی – ا قتصادی در ارتباط است به طوری که هرچه درآمد اشخاص بیشتر می شود رفتار تیپ A تشدید می گردد. فرید من(2006) در تحقیقاتی که در زمینه ی سلامت روان و، ویژگی های شخصیتی انجام داد بیان داشت که مجموعه صفات تیپ های شخصیتی A و B با بیماری های جسمی و روانی در ارتباط است. مثلا احتمال ابتلا به بیماریهای کرونر قلبی در تیپ A بیشتر از تیپ B می باشد.

 

اصل تفاوت های فردی بیانگر آن است که نه تنها در تجارب خود از حوادث زندگی بلکه از میزان آسیب پذیری در برابر حوادث نیز با هم متفاوت اند. این تفاوت ها علاوه بر آنکه امکان دارد از تفاوت سطح دانش، نگرش و نظام ارزشی آنها متاثر باشد از رابطه ی متفاوت هر یک سرچشمه می گیرد.تیپ شخصیتی افراد دررفتار و نوع گرایش های آنان و میزان تحمل استرس ها و سلامت روان آنها تاثیر دارد. به طوری که بعضی از آنان به تغییرات تدریجی و بعضی به تغییرات تحولی گرایش دارند. همچنین وجود مشکلات شخصیتی و روانی می تواند تاثیر قابل توجهی بر انگیزه ها، عملکردها و… کارکنان داشته باشد.

1-2  بیان مسئله

بدون تردید، درتاریخ تمدن بشری، مهمترین جستجوی انسان، تلاش برای شناخت واقعیت خودش بوده است. توسعه علوم مختلف انسان شناسی و ناگزیر هستی-شناسی، نتیجه همین کنکاش بی پایان و بی انجام بوده و هست. حتّی میتوان پذیرفت پیشرفت بسیاری از علوم دیگر نیز، مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به میزان توفیق آدمی در درک بهتر ساختار حیرت انگیز و خارق العاده خویش میباشد. رسیدن به آرامش و اطمینان و دوری از افسردگی و اضطراب واسترس از اساسی‌ترین نیازهای سرشتین آدمی و از دیرباز جزو مسائل اساسی بشر بوده‌ است. همین مسئله موجب شده تا در ادیان و آیین‌های کهن بشری، ضمن تشریح علل آرامش روحی و روانی، راهکارهایی برای پاسخ به این نیاز اساسی بشر ارائه شود.  ( روث وكوهن،1986).

امروزه هر چند مردم از لحاظ جسمی فعالیتهای زیادی دارند، ولی اکثر فعالیتهای بدنی آنها معمولا فعالیتهای سالمی نیستند،مثل دویدن با سرعت برای رسیدن به اتوبوس و… بیشتراین فعالیتها جزء فعالیتهای سالم بشمار نمی‌روند و در نتیجه در اغلب اوقات موجب ایجاد استرس در فرد می‌شوند.استرس شایعترین مشکل جوامع بشری است که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بیشترین آن،خود تحمیلی است. درجامعه‌ی‌ امروزی ما یکی از شایعترین بیماریهای تهدیدکننده‌ی سلامتی است و رقمی درحدود ٧٠٪ مراجعات به پزشکان راتشکیل می‌دهد و این مشکل استرس، فشار و فرسایش بدن، به هنگامی است که با محیط پیوسته در حال تغییر سازگار شویم. چنین تغییراتی آثار جسمانی و هیجانی بر ما می‌گذارد و می‌تواند احساسات مثبت یا منفی ایجاد کند. اثرات استرس ما را ناگزیر به عمل می‌کند و چشم انداز مهیج جدیدی برای ما به ارمغان می‌آورد.آثار مثبت آن باعث کمک به ما درراستای حفاظت از خود می شود.آثار منفی استرس احساس بی اعتمادی ، طرد ، خشم و افسردگی می‌آفریند که این احساسات به نوبه خود به مشکلاتی مانند

2-2- رضایت زناشویی————————————————- 12

2-3- اهمیت تشكیل خانواده در رضایت زناشویی—————————— 13

2-4 – مدل های سازگاری (رضامندی) زناشویی——————————- 13

2- 5- دیدگاه های نظری در مورد رضایت مندی زناشویی ———————– 14

2- 6- مدل چند مختصاتی نظام های زناشویی——————————— 17

2- 7- رفتارهای آرامش بخش در روابط زوجین —————————— 18

2- 8- پایه های اساسی در رضایت مندی زناشویی—————————– 19

2- 9- ویژگی هایی كه در امر زناشویی نقش منفی دارد————————– 24

2-10- راهبردهای پیش گیرانه برای بهبود رضایت زناشویی———————– 26

2- 11- ملاک های همسرگزینی—————————————— 27

2-12- سن ازدواج و تفاوت سنی—————————– 28

بخش دوم: خود توصیف گری بدنی———————————– 31

2-13- خود توصیف گری بدنی—————————————— 32

2-13-1- تفاوت بین نگرانی طبیعی  از تصویر بدنی، نارضایتی بدنی، و مشغله ی ذهنی با

نگرانی های تصویر بدنی و یا اختلالات تصویر بدنی—————————- 34

2-13-2- نگرانی از تصویر بدن در افرادنابالغ، نوجوان ، جوان، میانسال و بزرگسالان

مسن تر———————————————————— 35

2-13-3- رویکردشناختی رفتاری—————————————– 36

بخش سوم: مهارتهای ارتباطی ————————————– 38

2- 14- ارتباط——————————————————- 39

2-15- انواع ارتباط————————————————— 39

2-16- ابعاد و ویژگی های  ارتباط ————————————— 40

2-17- اجزاء ضروری یک ارتباط خوب———————————— 40

2-18- مهارت های ارتباطی——————————————— 41

2-19- سه مهارت بین فردی——————————————– 42

2-20- اهمیت یادگیری مهارت های ارتباطی——————————— 42

2- 21- موثر نبودن بیشتر ارتباط ها—————————————- 43

2- 22- موانع ارتباطی ————————————————- 44

 

بخش چهارم: پیشینه تحقیق—————————————– 47

2-23- تحقیقات انجام شده در داخل————————————— 48

2-24- تحقیقات انجام شده در خارج ——————————— 50

فصل سوم: روش شناسی تحقیق————————————- 52

3-1- پیش درآمد—————————————————– 53

3-2- روش تحقیق—————————————————- 54

3-3- جامعه و نمونه آماری؛ و روش نمونه گیری و برآورد حجم آن—————– 54

3-4- روش و ابزار گرد آوری داده ها————————————– 54

3-5- مراحل طراحی ابزار گرد آوری داده ها——————————— 55

3-6- تعیین روایی و پایایی ابزار گرد آوری داده ها—————————- 56

3-6-1- پایایی (قابلیت اعتماد) ابزار گرد آوری داده ها————————- 56

3-6-2- روایی (اعتبار) ابزار گرد آوری داده ها——————————- 56

3-7- روش های تجزیه و تحلیل داده ها———————————— 57

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها———————————- 58

4-1- پیش درآمد—————————————————– 59

4-2 – یافته های استنباطی———————————————–

فصل پنجم: نتیجه گیری——————————————- 69

5-1- پیش درآمد—————————————————– 70

5–2- بحث و نتیجه گیری———————————————– 71

5-3 – محـدودیت‌های تحقیق——————————————– 76

5-4 – پیشنهـادات—————————————————- 76

5-4-1- پیشنهـادات تحقیق——————————————— 76

5-4-2- پیشنهادات کاربردی——————————————– 76

منابع و پیوست ها—————————————————– 77

چکیده

هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه بین مهارتهای ارتباطی و خود توصیف گری بدنی با زضایت زناشویی معلمان متاهل شهر صومعه سرا بود. مطالعه حاضر توصیفی از نوع پژوهش های همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معلمان زن متاهل شهر صومعه سرا بود که در طول سال تحصیلی 93 -94  در آموزش و پرورش مشغول به کار می باشند. و با استفاده از روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس  انتخاب اعضای نمونه پژوهش اقدام شد . حجم نمونه حدوداً 120 نفر است که به ازای هر متغیر پیش بین 40 نفر تعیین شده است. دراین تحقیق برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. برای سنجش متغیرها و فرضیه های پژوهش،

این مطلب را هم بخوانید :

پردرآمدترین بازیگران مرد جهان در سال ۲۰۱۵ از آزمون های آماری پارامتریک ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. در ضمن كلیه عملیات آماری با استفاده نرم افزار20[1]spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دادند که؛ مقادیر همبستگی بین خودتوصیف گری بدنی و مهارتهای ارتباطی با رضایت زناشویی معلمان زن متاهل از نظر آماری معنی دار است(01/0>p). بین خودتوصیف گری بدنی با رضایت زناشویی، همبستگی مثبت به میزان (35/0 =r) وجود دارد که از نظر آماری معنی دار است(01/0>P). بین مهارتهای ارتباطی با رضایت زناشویی، همبستگی مثبت به میزان (47/0 =r) وجود دارد که از نظر آماری معنی دار است(01/0>P). و پیش بینی رضایت زناشویی معلمان زن متاهل بر اساس خودتوصیف گری بدنی و مهارت های ارتباطی معنی دار است.

کلید واژه : خودتوصیف گری بدنی ، مهارتهای ارتباطی، رضایت زناشویی ، معلمان زن متاهل

1-1- مقدمه

خانواده مهمترین نهاد اجتماعی در جوامع انسانی است كه تكوین و پرورش شخصیت افراد در آن شكل می‌گیرد. برای اینكه خانواده بتواند كاركردهای اصلی خود را به خوبی ایفا نماید، لازم است امنیت و آرامش در كانون آن رخنه كند. واقعیت این است كه در فرآیند چرخه زندگی خانواده مسایل و مشكلاتی بوجود می‌آید كه آرامش آن را هر چند برای مدت كوتاهی سلب می‌كند (ریتزر[2]،2003). در این میان افزایش طلاق نیز از مسائل مهمی است كه پژوهشگران اجتماعی را بیشتر متوجه مسئله رضایت مندی زناشویی می‌كند. از همین رو است كه از دهه 1990 تا به حال نسبت به دهه‌های قبل، این مسئله، توجه تعداد زیادی از محققین، در رشته‌های مختلف و با اهداف گوناگون را به خود جلب كرده‌است(براد بری و همکاران [3]،2004). رضایت‌مندی زناشویی پیامد توافق زناشویی  است و به صورت درونی احساس می‌شود. اصطلاح توافق زناشویی، رابطة مناسب زن و شوهر را توصیف می‌كند. در رابطه با توافق بالا، هر دو زوج به گونه‌ای رفتار، تصور و ادارك می‌كنند كه گویا نیازها و انتظار‌هایشان برآورده شده و چیزی وجود ندارد. كه در روابطشان خلل ایجاد كند. در ازدواج بدون توافق زناشویی مشكلات موجود میان زوجین به حدی بالاست كه آنها را از احساس برآورده شدن نیازها و انتظارات باز می‌دارد. اغلب زوج‌ها، جایی بین این دو انتها قرار دارند و زمینه‌هایی از توافق و نبود توافق را تجربه می‌كنند.(حیدری،1385). رضایت‌مندی زناشویی حالتی است كه طی آن زن و شوهر از ازدواج با یكدیگر و با هم بودن احساس شادمانی ورضایت دارند.(میر احمدی زاده،1382). اغلب رضایت‌مندی زناشویی را به صورت نگرش‌ها یا احساسات كلی فرد راجع به همسر و رابطه‌اش تعریف می‌كنند. یعنی رضایت‌مندی زناشویی یك پدیده درون‌فردی و یك برداشت فردی از همسر و رابطه است. چنین تعریفی از رضایت‌مندی زناشویی بیانگر آن است كه رضایت‌مندی یك مفهوم تك بعدی و مبین ارزیابی كلی فرد دربارة همسر و رابطة اوست(فرح دوست،1386). شناخت عوامل مؤثر در روابط زناشویی، مهار و مدیریت آن یكی از روش‌های درخور توجه در حل مشكلات زناشویی و رسیدن به رضایت از زندگی زناشویی به شمار می‌رود.

1-2- بیان  مساله

رضایت زناشویی موضوعی است که توجّه مشاوران و روانشناسان خانواده را به خود معطوف کرده است. بعضی از پژوهش گران رضایت زناشویی را به عنوان کیفیت رابطه زناشویی در نظر گرفته اند. این احساسات ذهنی میتواند به عنوان رضایت تلقی شود، و به عنوان تداوم رفتارهای واقعی و یا ویژگی های ازدواج مورد توجّه قرار گیرد (فقیر پور، 1383). بک (1967) معتقد است در زمینه رضایت زناشویی برداشت زن و شوهر از رفتار همدیگر بیش از رفتار حائز اهمیّت است. فردی که رضایت زناشویی بالایی داشته باشد نسبت به زندگی اش نگرش مثبتی دارد و برعکس اگر فردی از زندگی زناشویی اش ناراضی و ناخشنود باشد، نگرش منفی به زندگی و خود در او شکل می گیرد. ارتباط و مهارتهای ارتباطی در زندگی انسانها، بخصوص در زندگی زناشویی اهمیت فراوان دارد و مانند بستری است که سایر ابعاد زندگی زناشویی را در بر می گیرد. مشکلات ارتباطی شایعترین شکایتی است که زوج های جویای کمک بیان می کنند(شیرالی نیا، 1387). مهارتهای ارتباطی  شامل مهارتهای متفاوتی هستند، به عنوان مثال، توانایی گوش دادن فعالانه به عنوان یک مهارت اساسی در روابط بین فردی همواره مورد توجه بوده است(امین چهارسوقی، 1381). پژوهش های زیادی نشان می دهند که آموزش  مهارتهای ارتباطی و اصول صحیح برقراری ارتباط به همسران، سازگاری آنها را در زندگی زناشویی افزایش می دهند و موجب رشد و تکامل احساسات و ارزش های خانواده می شود.

تصور از خود همان خود ادراك شده است یعنی یك نقطه نظر عینی از مهارت ها، خصوصیات و توانایی ها یی كه  فرد از خود دارد(پاپ و مک هال[4] ، 1988). کش و استرچان[5] (2002) تصور از بدن را به احساسات شخصی در رابطه با بدن و ظاهر فیزیکی مربوط می دانند. بحث در رابطه با تصور از بدن بیشتر به سمت بررسی نارضایتی از بدن پیش رفته است ( هوانگ، نورمن، زابینسکی، کالفاز  و پاتریک ، 2007).  برخی از مطالعات نشان داده اند که احساسات منفی درباره بدن با عاطفه منفی، عزت نفس پایین و آسیب پذیری به افسردگی مرتبط می باشند. پژوهشگران در مطالعه ای به این نتیجه رسیدند که تصور ناراضی کننده درباره بدن با رضایت پایین از روابط رومانتیک و سازش کلی روان شناختی مرتبط است و این عوامل باعث کاهش رضایت از زندگی می شود(ادمان وهمکاران ، 2005). تصویر بدنی در برگیرنده اطلاعات، احساسات و ادراکات آگاهانه و غیر آگاهانه شخص در مورد بدن می باشد. این تصویر از زمان تولد شکل گرفته و همزمان با رشد فرد کامل شده و در طی مراحل زندگی فرد تغییر می کند. تغییر تصویر ذهنی بدن در پی تغییرات قابل مشاهده در بدن می تواند تاثیر زیادی روی شخصیت و رفتار فرد داشته باشد. این تصویر ذهنی عامل اساسی در تعیین چگونگی تعامل فرد با دیگران محسوب می شود. تصویر منفی از بدن می تواند منجر به احساسات منفی درباره شکل بدن شود و به عنوان یک عامل خطر و نگهدارنده در آسیب شناسی روانی ذکر شده است(ادمان و همکاران، 2005). با توجه به موارد گفته شده  این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال هست که آیا بین خود توصیف گری بدنی و مهارت های ارتباطی با رضایت زناشویی معلمان زن متاهل رابطه وجود دارد؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

   رابطه زناشویی یکی از صمیمی ترین و خصوصی ترین انواع ارتباط انسانی و از نیازهای فطری بشر است. داشتن رابطه با همسر، می تواند سرچشمه احساس آرامش، حمایت و لذت برای هر کس باشد و این در حالی است که همین رابطه گاهی می تواند به منشا اضطراب، احساس ناکامی و نارضایتی تبدیل شود. زمانی که دو نفر با سلایق و نیازهای مختلف در کنار هم قرار می گیرند، دوام و کیفیت زندگی به دانش، مهارت و هنر هر یک از آنها در تحکیم این ارتباط بستگی دارد( دیو ، 2008). یکی از جوانب بسیار مهم یک نظام زناشوئی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند (تانی گوچی  و همکاران ، 2006). اما آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشوئی است، نشانگر آن است که رضایت زناشوئی به آسانی قابل دستیابی نیست (رزن گراندن  و همکاران[6] ،2004)؛ چه از یکسو در همان هفته ها و ماههای اول ازدواج ، عدم توافق های جدی ایجاد می گردد که چنانچه حل نگردند، می توانند رضایت و ثبات این رابطه را تهدید کنند (تالمن  و هسیا، 2004).  همچنین مشکلات زناشویی با کاهش بهره وری شغلی، بروز مشکلات جسمانی و روانی و ضعف عملکرد سیستم ایمنی  ارتباط دارد(گلاسر[7] ،2000).  یکی از مهم ترین عوامل مشکل ساز در زمینه رضایت زناشویی، ارتباط می باشد. ارتباط فرآیند اصلی در روابط زناشویی است و عبارتند از فرآیندی كه زن و شوهر به صورت كلامی و غیركلامی درقالب گوش دادن، مكث، حالت چهره با یكدیگر به تبادل احساسات و افكار می پردازند(شیرالی نیا و همکاران، 1387) موضوع ارتباطات در روابط زناشویی به قدری مهم است كه بیش از 90% زوجین آشفته ناتوانی در برقراری ارتباط را به عنوان یك مسئله مهم در روابط خود مطرح كرده اند(خسروی، 1386).

اصطلاح تصویر بدنی اولین بار به وسیله شلدر (1920) به عنوان تصویر ذهنی، از بدن و جسمان و نحوه ی ظهور آن در نظر خودمان تعریف شد. این تعریف دارای دو بعد ادراکی و نگرشی است(گلسون و

فصل دوم: پیشینه‎ی پژوهش

2-1 پیشینه‎ی نظری.. 13

2-1-1 سازوکارهای دفاعی.. 13

2-1-1-1 فروید. 13

2-1-1-2 سرکوبی.. 14

2-1-1-3 عمل زدایی و جداسازی 14

2-1-1-4 واکنش وارونه. 15

2-1-1-5 جا به جایی.. 15

2-1-1-6 تثبیت… 15

2-1-1-7 واپس روی.. 16

2-1-1-8 فرافکنی.. 16

2-1-1-9 درون فکنی.. 16

2-1-1-10 والایش… 17

2-1-1-11 آنا فروید. 17

2-2 مکانیزم‎های ریاضت طلبی و عقلی سازی.. 19

2-2-1 ریاضت طلبی.. 19

2-2-2 عقلی سازی.. 19

2-3 راهبردهای مقابله‎ای.. 26

2-3-1 ماهیت مقابله‎ای.. 26

2-3-2 مروری تاریخی بر مقابله. 28

2-3-3 کارکرد‎های مقابله. 31

2-3-4 مقابله، احساس وارزیابی.. 33

2-3-5 منابع شخصی مقابله. 34

2-3-5-1 تحول من.. 34

2-3-5-2 کارامدی.. 34

2-3-5-3 خوش بینی.. 35

 

2-3-5-4 احساس‎یکپارچگی.. 35

2-3-5-5 شناخت… 35

2-3-6 طبقه بندی راهبردهای مقابله‎ای.. 36

2-4 راهبردهای سازش‎یافته و سازش نایافته. 39

2-4-1 مقابله سازش‎یافته. 39

2-4-2 مقابله سازش نایافته. 39

2-5 تفاوت‎های مقابله و مکانیسم‎های دفاعی.. 40

2-6 رضایت زناشویی.. 41

2-7 تفاوت زوج‎ها از نظر میزان رضایتمندی.. 42

2-8 عوامل موثر در آشفتگی روابط زوجی.. 44

فصل سوم: روش اجرای پژوهش

3-1 جامعه آماری.. 51

3-2 حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 51

3-3 روش تحقیق.. 51

3-4 ابزار گردآوری اطلاعات… 51

3-4-1 پرسشنامه سبک‎های دفاعی (DSQ) 52

3-4-2 پرسشنامه راهبردهای مقابله‎ای.. 52

3-4-3 پرسشنامه رضایت زناشویی.. 53

3-5 روش اجرای کار. 54

3-6 روش‎های تجزیه و تحلیل داده‎ها 54

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه. 56

4-2‎ یافته‎های توصیفی و جمعیت شناختی.. 57

4-3‎یافته‎های استنباطی.. 62

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه. 72

این مطلب را هم بخوانید :

5-2-تبیین فرضیات پژوهش… 72

5-3-محدودیتها 80

5-4-پیشنهادهای پژوهش… 80

منابع و مأخذ. 81

چکیده

هدف کلی این پژوهش بررسی رابطه بین سبک‎های دفاعی و راهبردهای مقابله‎ای با رضایتمندی زناشویی است. در‎این پژوهش تلاش می‎شود تا آسیب‌پذیرترین و مقاوم‌ترین تركیب سازوكارهای دفاعی/سبكهای مقابله‎ای نسبت به خطر فروپاشی خانواده (طلاق) ‎یافته شود. بدین منظور نمونه‎ای متشکل از 180 نفر، در سه گروه 60 نفره تهیه شده است که‎این سه گروه شامل زوجین با رضایت زناشویی بالا، زوجین با رضایت پایین و زوجین متقاضی طلاق می‎باشد و به صورت نمونه دردسترس انتخاب گردیده‎اند. برای بررسی روابط بین متغیرها از سه پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ فرم کوتاه، راهبردهای مقابله‎ای موس و بلینگز و سبک‎های دفاعی DSQ استفاده شده است. جهت تحلیل آماری داده‎های پژوهش از روش آزمون‎های همبستگی، آزمونهای آماری پارامتریک تی مستقل و ضریب رگرسیون چندگانه استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می‎دهد که متغیر سبکهای مقابله‎ای 042/0 درصد و متغیر سبکهای دفاعی 089/0 از تغییرات متغیر رضایت زناشویی را قابل تبیین می‎کند. همچنین نتایج نشان داد، بین سبکهای مقابله‎ای، سبکهای دفاعی با رضایت زناشویی در زوجین با رضایت بالا و متقاضی طلاق تفاوت در دو گروه در سطح 01/0>p معنادار است.

واژگان کلیدی: رضایت زناشویی، سازوکار دفاعی، سبك‎های مقابله‎ای‌، طلاق

مقدمه

ازدواج‎یک سنت فطری و الهی است که از دیرباز وجود داشته و تمامی‎شرایع و قوانین آن را ترغیب کرده‎اند. ازدواج قراردادی است که به موجب آن، زن و مرد در زندگی با‎یکدیگر شریک و متحد شده، خانواده‎ای را تشکیل می‎دهند. مصلحت فرد و اجتماع در‎این است که زنان و مردان پیمان زناشویی ببندند و تشکیل خانواده دهند. اسلام اساس خانواده را بر آرامش، مودت، مهربانی و مساوات استوار ساخته است. آنچه از خود ازدواج مهم تر به شمار می‎رود موفقیت در ازدواج در بین زوجین است (فتحی آشتیانی و احمدی1383). موفقیت در ازدواج سبب‎ایجاد خانواده‎های سالم خواهد شد و خانواده‎های سالم در سلامت فرزندان و سپس سلامت جامعه، نقش مهمی‎را دارند. جو حاکی از عدم تفاهم (عدم درک متقابل زن و شوهر از وضعیت و حالات طرف مقابل) و وجود درگیری و کشمکش بیانگرعدم رضایت رناشویی است. بدیهی است که در صورت وجود جو حاکی از عدم رضایت میان همسران، سلامت و کارکرد خانواده خدشه دار می‎شود و ادامه‎ی‎این اوضاع سرانجام ازدواج و خانواده را متلاشی می‎کند (محمدخانی، 1388). لذا، توجه به سلامت و چگونگی فضای درون خانواده که در عواملی نظیر رضایت زوجین از زندگی تبلور می‎یابد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. بدنبال رضایت از زندگی، اختلافات زناشویی کمتر شده و طلاق نیز در جامعه کمتر رخ می‎دهد (منانی، 1385).

سازوکار دفاعی‎یک کنش روانشناختی می‎باشد که میان آرزوها، نیازها، عواطف و تکانه‎های فرد از‎یک سو وبازداری‎های درونی شده و واقعیت‎های بیرونی از سوی دیگر میانجی می‎شود. دفاع، تقلای ناهشیار انگیخته شده‎ای تعریف می‎شود که هیجان دردناک را به حداقل و هیجان لذت بخش را به حداکثر می‎رساند. درحقیقت، از وجود انسان دفاع می‎کنند و تعادل او را برقرار می‎نمایند. فروید1 اولین کسی بود که در رابطه با مکانیسم‎های دفاعی صحبت نمود او تعدادی مکانیسم دفاعی را فرض نمود و خاطرنشان ساخت ما با استفاده از چندین مکانیسم به طور همزمان از خود دفاع می‎کنیم.‎این مکانیزم‎های دفاعی عبارتند از سرکوبی، انکار، واکنش وارونه، فرافکنی، واپس روی، دلیل تراشی، جابجایی و والایش. بین‎این مکانیسم‎ها مقداری همپوشی نیز وجود دارد. گرچه مکانیسم‎ها از لحاظ جزئیات تفاوت دارند اما در دو ویژگی مشترک هستند1) آنها انکار‎یا تحریف واقعیت هستند. 2) آنها به صورت ناهشیار عمل می‎کنند (سید محمدی، 1387).

فولکمن[1] و لازاروس[2] مقابله را‎اینطور تعریف می‎کنند: “تلاش‎های شناختی و رفتاری که جهت مدیریت خواست‎های داخلی و‎یا خارجی صورت گرفته که به عنوان سختی‎یا مشکل فراتر از توان فرد ارزیابی می‎شوند. ” براساس‎این تعریف 1. مقابله‎ای فرایندی است که پیوسته درحال تغییراست؛2. مقابله‎ای به طور خودکار انجام نمی‎شود، بلکه الگوی آموخته شده‎ای است برای پاسخ گویی به موقعیت‎های تنش زا؛و3. مقابله‎ای نیازمند تلاش‎های فرد برای مقابله‎ای با استرس است (خدایاری فرد وپرند، 1390). فولکمن، لازاروس وسایرین با توجه به گستردگی و گوناگونی پاسخ‎های مقابله‎ای، جهت درک شیوه‎های مقابله‎ای که مردم از آنها استفاده می‎کنند، طبقه بندی‎هایی را پیشنهاد دادند.‎یکی از جدیدترین و مشهورترین مفهوم سازی‎های شیوه‎های مقابله‎ای بین دو روش مقابله‎ای تمایز قائل می‎شود: روش‎های مقابله‎ای مسئله محور و مقابله‎ای هیجان محور. مقابله‎ای مسئله محور مستلزم تلاش‎های فعال برای مواجهه با محرک تنش زا است.‎یک نمونه از مقابله‎ای مسئله محور مسئله گشایی فعال است که مستلزم تلاش برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مسئله وتدبیر‎ها وراه حل‎های در دسترس می‎باشد. از طرف دیگر، مقابله‎ای هیجان محور به تلاش‎هایی اشاره می‎کند که مستقیماً در پی حل مسئله نبوده بلکه بر مدیریت واکنش‎های هیجانی متمرکز است واز ارزیابی‎های اولیه وثانویه ناشی می‎شود.‎یک نمونه از مقابله‎ای هیجان محور، فرار- اجتناب است که می‎تواند مصرف الکل‎یا سایر دارو‎ها واجتناب احساسی از مشکل واقعی را‎ایجاب کند (مارتز و لیونه، 2007).

پژوهشگران بر‎این نکته تاکید کرده‎اند که باید بین مکانیزم‎های دفاعی و راهبردهای مقابله‎ای تمایز قائل شد. راهبردهای مقابله‎ای نیازمند آگاهی کامل و تصمیم گیری برای مدیریت و حل موقعیت مشکل آفرین هستند؛ در حالی که مکانیزم‎های دفاعی ناهشیارانه روی می‎دهند و فقط می‎توانند با حالت هیجانی درونی تداخل کنند و تحریفی از واقعیت به وجود آورند. علاوه بر‎این، راهبردهای مقابله‎ای وابسته به موقعیت، در حالی که مکانیزم‎های دفاعی انعکاس دهنده خصوصیات نسبتا پایدار افرادند (زوکالی، موسکاتلو، برنو، باریلا، کامپولو و سانتورو، 2006؛ به نقل از جواهری و همکاران، 1390). شناخت و دسترسی به سازوکارهای دفاعی و راهبردهای مقابله‎ای افراد به عنوان سازه‎هایی بسیار تاثیر گذار در شخصیت، افکار و رفتار افراد دارای اهمیت می‎باشد. در پژوهش حاضر به بررسی دو سازه روانشناختی سازوکارهای