سؤالات و فرضیه‏های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..3

 

فصل اول : مفهوم شناسی

1-1 کودک……………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-1-1ارکان کودك انگاری…………………………………………………………………………………………………………………….8

1-1-1-1 آغاز کودکی…………………………………………………………………………………………………………………………..8

2-1-1-1 پایان کودکی……………………………………………………………………………………………………………………….13

2-1-1 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….18

2-1 کودکان نامشروع…………………………………………………………………………………………………………………………..19

3-1 کودکان عقب مانده ذهنی………………………………………………………………………………………………………………20

4-1  کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………………………..22

5-1 کودک فرزندخوانده……………………………………………………………………………………………………………………….22

6-1 آسیب و آسیب شناسی…………………………………………………………………………………………………………………..23

7-1 آسیب های معنوی………………………………………………………………………………………………………………………..24

8-1 بزه………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

9-1 حقوق…………………………………………………………………………………………………………………………………………..26

1-9-1 اصطلاح فقهی…………………………………………………………………………………………………………………………27

2-9-1 اصطلاح حقوقی……………………………………………………………………………………………………………………….28

10-1 کودک آزاری………………………………………………………………………………………………………………………………30

 

فصل دوم: ماهیت و انواع آسیب های معنوی کودکان

1-2 ماهیت خسارت معنوی…………………………………………………………………………………………………………………..33

2-2 مصادیق و انواع خسارت معنوی……………………………………………………………………………………………………..35

2-2- 1 مصادیق حـقوق مـعنوی کودک……………………………………………………………………………………………….37

1-1-2-2 حق هویت…………………………………………………………………………………………………………………………..37

2-1-2-2 حق آموزش‌ و پرورش…………………………………………………………………………………………………………..42

3-1-2-2 حـق آزادی………………………………………………………………………………………………………………………….46

4-1-2-2 حق تمامت جسم و روان……………………………………………………………………………………………………….49

سؤالات و فرضیه‏های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..3

 

فصل اول : مفهوم شناسی

1-1 کودک……………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-1-1ارکان کودك انگاری…………………………………………………………………………………………………………………….8

1-1-1-1 آغاز کودکی…………………………………………………………………………………………………………………………..8

2-1-1-1 پایان کودکی……………………………………………………………………………………………………………………….13

2-1-1 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….18

2-1 کودکان نامشروع…………………………………………………………………………………………………………………………..19

3-1 کودکان عقب مانده ذهنی………………………………………………………………………………………………………………20

4-1  کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………………………..22

5-1 کودک فرزندخوانده……………………………………………………………………………………………………………………….22

6-1 آسیب و آسیب شناسی…………………………………………………………………………………………………………………..23

7-1 آسیب های معنوی………………………………………………………………………………………………………………………..24

8-1 بزه………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

9-1 حقوق…………………………………………………………………………………………………………………………………………..26

1-9-1 اصطلاح فقهی…………………………………………………………………………………………………………………………27

2-9-1 اصطلاح حقوقی……………………………………………………………………………………………………………………….28

10-1 کودک آزاری………………………………………………………………………………………………………………………………30

 

فصل دوم: ماهیت و انواع آسیب های معنوی کودکان

1-2 ماهیت خسارت معنوی…………………………………………………………………………………………………………………..33

2-2 مصادیق و انواع خسارت معنوی……………………………………………………………………………………………………..35

2-2- 1 مصادیق حـقوق مـعنوی کودک……………………………………………………………………………………………….37

1-1-2-2 حق هویت…………………………………………………………………………………………………………………………..37

2-1-2-2 حق آموزش‌ و پرورش…………………………………………………………………………………………………………..42

3-1-2-2 حـق آزادی………………………………………………………………………………………………………………………….46

4-1-2-2 حق تمامت جسم و روان……………………………………………………………………………………………………….49

2-2-2 کودک آزاری……………………………………………………………………………………………………………………………50

1-2-2-2 : انواع کودک آزاری …………………………………………………………………………………………………………….51

2-2-2-2 علل کودک آزاری………………………………………………………………………………………………………………..54

3-2-2-2 نتایج کودک آزاری……………………………………………………………………………………………………………….57

 

فصل سوم: جبران خسارات معنوی

1-3 ادله فقهی جبران خسارات معنوی کودک…………………………………………………………………………………………60

1-1-3 قاعده لاضرر و جبران‌ خسارت معنوی کودک………………………………………………………………………………60

1-1-1-3 مستندات قاعده لاضرر………………………………………………………………………………………………………….60

2-1-1-3 انطباق عنوان ضرر با خسارت به حقوق معنوی کودک……………………………………………………………..62

3-1-1-3 انطباق‌ عنوان‌ ضرار با خسارت به حـقوق معنوی کودکان………………………………………………………….63

4-1-1-3 بررسی دلالت قاعده لاضرر بر اثبات جواز جبران خسارت به حقوق معنوی کودکان با عنایت به نظریات فقها در زمینه این قاعده ………………………………………………………………………………………………………………………..65

2-1-3 شمول قاعده نفی عسروحرج و جبران‌ خسارت به حقوق معنوی کودکان…………………………………………75

1-2-1-3 مفهوم حرج………………………………………………………………………………………………………………………….75

2-2-1-3 انطباق عنوان حرج‌ بر‌ خسارت به حقوق مـعنوی کودکان…………………………………………………………76

3-2-1-3 دلالت و شمول لفظی قاعده نـفی عـسروحرج بـر جبران خسارت به حقوق معنوی کودکان…………77

3-1-3 بنای عقلا و جبران خسارت به حقوق مـعنوی کودکان…………………………………………………………………79

1-3-1-3 مفهوم بـنای عقل………………………………………………………………………………………………………………..79

2-3-1-3 کیفیت استدلال به بـنای عـقلا در‌ جـبران‌ خسارت به حـقوق مـعنوی کودکان…………………………80

2-3 جبران خسارت معنوی کودک در حقوق موضوعه: ……………………………………………………………………………81

3-3 شیوه جبران خسارت معنوی…………………………………………………………………………………………………………..84

1-3-3 شیوه ی جبران خسارت معنوی در فقه………………………………………………………………………………………..84

2-3-3 شیوه جبران خسارت معنوی در حقوق…………………………………………………………………………………………86

3-3-3 تطابق شیوه ی جبران خسارت با وضعیت زیاندیده……………………………………………………………………….87

 

فصل چهارم : رویکرد حقوق و قوانین موضوع ایران نسبت به خسارات معنوی کودکان

1-4 رویکرد قانون اساسی…………………………………………………………………………………………………………………….91

2-4 رویکرد قوانین مدنی………………………………………………………………………………………………………………………93

1-2-4 همبستگی خانواده و حمایت از کودکان……………………………………………………………………………………….94

2-2-4 نگهداری و تربیت کودکان…………………………………………………………………………………………………………95

1-2-2-4حضانت………………………………………………………………………………………………………………………………..95

2-2-2-4 حضانت اطفال در معرض خطر………………………………………………………………………………………………97

3-2-4 حق بر نفقه………………………………………………………………………………………………………………………………99

4-2-4 حقوق کودکان نامشروع…………………………………………………………………………………………………………..100

5-2-4 حقوق کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………….101

6-2-4 حقوق کودکان فرزند خوانده…………………………………………………………………………………………………….103

1-6-2-4شرایط فرزند خوانده…………………………………………………………………………………………………………….105

2-6-2-4 آثار فرزند خواندگی…………………………………………………………………………………………………………….105

3-4 رویکرد کیفری……………………………………………………………………………………………………………………………107

1-3-4 حمایت کیفری ویژه از کودکان………………………………………………………………………………………………..108

1-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت جسمی کودکان…………………………………………………………………………….108

2-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت روانی کودکان………………………………………………………………………………113

3-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت جنسی کودکان…………………………………………………………………………….116

2-3-4 حمایت کیفری در برابر رفتارهای تهدید کننده سلامت و حقوق اجتماعی……………………………………..119

1-2-3-4 حق حضانت………………………………………………………………………………………………………………………119

2-2-3-4 حق بر آموزش و پرورش…………………………………………………………………………………………………….119

3-2-3-4 حق بر سلامت و بهداشت…………………………………………………………………………………………………..120

4-2-3-4 بهره برداری از کودکان برای تکدی گری…………………………………………………………………………….120

5-2-3-4 مصرف، خرید و فروش مواد مخدر……………………………………………………………………………………….120

 

نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………….121

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………122

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………….127

  

مقدمه

بیان مسأله

عدم رشد بدنی، عقلی و روانی کودک، ضریب آسیب پذیری او را بسیار بالا می برد. بدین جهت در تعالیم ادیان الهی، مکتب های تربیتی، نظام های حقوقی، حقوق بین الملل و قوانین کشورها برای مصونیت کودک از آسیب ها، و جبران خسارتهای مادی، عاطفی و اخلاقی او، روشهای حمایتی خاصی پیش بینی شده است.حمایت از حقوق مادی و معنوی کودک نیازمند شناسایی مصادیق آن می باشد. حقوق معنوی کودک به حقوقی گفته می شود که به نحوی با هویت و شکل گیری شخصیت عاطفی، عقلانی و فکری او مرتبط می باشد؛ حق تابعیت، حق نسب و حق آموزش و پرورش از جمله حقوق معنوی کودک به شمار می آیند.  با شناسایی این حقوق در مجموعه تعالیم تربیتی و حقوقی اسلام، تجاوز و تخلف از حقوق معنوی کودک را منشأ مسؤولیت دنیوی و اخروی، اخلاقی، مدنی و کیفری دانسته است.استقراء مفاهیم تربیتی امکان و تأمل در سیاق ادله متضمن این مفاهیم، گذر از مسؤولیت اخلاقی به مسؤولیت مدنی را برای زیانکار میسر می سازد. همچنین با بهره گیری از روش اجتهادی به استناد قواعد فقهی لاضرر ، حرج و بنای عقلای مبانی فقهی نظریه جبران خسارت به حقوق معنوی کودک را ارائه می نماییم.

حقوق کودک یکی از زمینه های مهم حقوقی است که از دیدگاه های متفاوت و در رشته های مختلف حقوق مورد بحث و بررسی واقع شده و دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی داخلی و بین المللی است. این حقوق هم در سطح بین المللی(۱۹۸۹) و هم در سطح داخلی(۱۳۷۲) مورد توجه خاص قرار گرفته است، به طوریکه علاوه بر تاکیدی که در اسلام به حقوق کودک شده است، در قانون اساسی ایران(اصل ۲۱) و در قوانین مدنی و جزایی نیز پاره ای مقررات حمایتی در این زمینه آمده است. اما ، قوانین  جایگاهش کجاست!!!!  قوانین باید اجرا بشود نه اینکه مسکوت باشد.ایران باید الگوی رفتاری  برای سایر ملل باشد. رسا ترین الگوهای رفتاری را از دین مبین اسلام استخراج و به منصه سیاست گزاری های تقنینی بکشاند از یافته های سایر ملل بهترین بهره برداری را بکند مشاهده کردیم همچنان کودکان بسیاری از نعمت آموزش محرومند، بسیاری از کودکان در ایران فاقد شناسنامه و در حقیقت فاقد هویت اند، بسیاری از آنان هنوز مورد تجاوز جنسی حتی از جانب پدران خود قرار می گیرند، فحشای کودکان در خانواده های بی سرپرست  یا تک سرپرست بیداد می کند چه کسی این کودکان را از نگاه هرزه آلود جوانی که به سن بلوغ رسیده و امکان ازدواج را هم ندارد مصون نگاه می دارد نمونه های هولناک را طی نوشتار بیان خواهم داشت تا نظاره گر تجاوزات آشکار به کودکان بی سرپرست یا تک سرپرست باشیم. این ها جرایم سر بسته هستند! گزارش نمی شوند! علت  شیوعش چیست! آسیب  شناسی بشوند!!! بیکاری جوان امروزی؟ اوقات فرغت سازماندهی نشده جوانان؟ عدم توجه مساله ازدواج جوانان؟ عدم آموزش کنترل غرایز جنسی جوانان!! آموزش باید باشد! جوان امروز حقوق جنسیش نادیده گرفته شده! نادیده گرفته شده!!!!!!! کودکان در معرض خطر هستند!! کودکان امروز  مردان و زنان جامعه ی فردای ما هستند!! که از طغیان غرایز اطرافیان ضربه های هولناک می بینند. آسیب را بشناسیم!! علت یابی بشود!!  کودکان بسیاری به خاطر فقر و بدبختی همچنان زیر سن قانونی به سر کار می روند و حتی به کار های سخت و طاقت فرسا گماشته می شوند، همچنان کودکان بسیاری در خیابان های تهران و سایر شهرستان ها با گدایی روزگار می گذرانند و…که مهمترین دلایل این امر به دولت بر می گردد. زیرا:

اولا: دولت آموزش بدهد  کدام خانواده صلاحیت دارا شدن فرزند را دارد! خانواده متزلزل امروز ما کودک به چه کارش می آید! اول آموزش در تمام ابعاد اخلاقی در خانواده لازم است ! خانواده منشاء قدرت ایران است نباید متزلزل بشود!  که این عدم آموزش  باعث می شود خانواده ها در بسیاری از موارد ساده ترین حقوق کودک را نادیده بگیرد. ثانیا:دولت به وظایف خود در همان حدی که خود پذیرفته و در قوانین داخلی اش آورده، عمل نمی کند، از جمله کارسخت برای  کودک، پذیرفتن کودک به عنوان یک موجود مستقل، توجه به نهاد خانواده و پیشگیری بهتر از درمان است!!

آموزش را در تمام سطوح تربیتی و بهداشتی  به خانوادها اعلام بدارید! قبل از ازدواج ! بعد از ازدواج!!! بعد از طلاق!!!

لذا این عوامل باعث شده که مسایل و مشکلات کودکان در ایران از حالت بهنجار خود خارج شده و نیازمند عزم و اراده ملی و همگانی برای جبران مافات خود باشد.

 

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به دغدغه ی كنونی بشر، كرامت انسانی و حفظ حقوق بشر می باشد، به نظر می رسد انجام این تحقیق بنیادین بتواند به یكی از مسایل پاسخ دهد و با توجه به خلاء ها و ضعف هایی كه در این زمینه وجود دارد، بتوان با پیشنهاد راه حل های مختلف و استفاده از نظر قانونگذاران وحقوق دانان كشور های مختلف به پیشبرد این هدف كمك كرد. از طرف دیگر ارتباط بررسی آسیب های معنوی کودکان در حقوق ایران، جز  مباحثی است كه در حقوق كمتر به آن  پرداخته شده است، به طوری كه ادبیات حقوقی در این زمینه از غنای كافی برخوردار نمی باشد. مسأله ی حمایت از کودکان از طریق نگاه قانونگذار از مهمترین مباحث حقوقی یك كشور می تواند باشد، زیرا هر آنچه را كه قانون تأیید كند به نوعی همگان مجبور به رعایت آن می شوند، از این رو باید به این مساله توجه كرد كه توجه قانونگذار می تواند بسیاری از نیاز های كنونی جامعه را در این زمینه پاسخ دهد، پس برای توجه قانونگذار به این مساله، ضرورت انجام این تحقیق بیشتر نمود پیدا می كند.

 

اهداف  تحقیق

1- استحکام بنیان خانواده

2- استحکام بنیان حکومتی کشور جمهوری اسلامی ایران

3- اجرای عدالت نه مکتوب کردن عدالت

4- پیشگیری از آسیب های معنوی کودکان از طریق ارایه ی الگوهای تربیتی

 

سؤالات و فرضیه‏های تحقیق

سوال های تحقیق

1- ارتباط آسیب های معنوی کودکان با سیاست گذاری های تقنینی  به چه صورتی است؟

2- حمایت معنوی کودکان چه تأثیری بر رویكرد اجتماعی آنان می تواند داشته باشد؟

 

2-2-2 کودک آزاری……………………………………………………………………………………………………………………………50

1-2-2-2 : انواع کودک آزاری …………………………………………………………………………………………………………….51

2-2-2-2 علل کودک آزاری………………………………………………………………………………………………………………..54

3-2-2-2 نتایج کودک آزاری……………………………………………………………………………………………………………….57

 

فصل سوم: جبران خسارات معنوی

1-3 ادله فقهی جبران خسارات معنوی کودک…………………………………………………………………………………………60

1-1-3 قاعده لاضرر و جبران‌ خسارت معنوی کودک………………………………………………………………………………60

1-1-1-3 مستندات قاعده لاضرر………………………………………………………………………………………………………….60

2-1-1-3 انطباق عنوان ضرر با خسارت به حقوق معنوی کودک……………………………………………………………..62

3-1-1-3 انطباق‌ عنوان‌ ضرار با خسارت به حـقوق معنوی کودکان………………………………………………………….63

4-1-1-3 بررسی دلالت قاعده لاضرر بر اثبات جواز جبران خسارت به حقوق معنوی کودکان با عنایت به نظریات فقها در زمینه این قاعده ………………………………………………………………………………………………………………………..65

2-1-3 شمول قاعده نفی عسروحرج و جبران‌ خسارت به حقوق معنوی کودکان…………………………………………75

1-2-1-3 مفهوم حرج………………………………………………………………………………………………………………………….75

2-2-1-3 انطباق عنوان حرج‌ بر‌ خسارت به حقوق مـعنوی کودکان…………………………………………………………76

3-2-1-3 دلالت و شمول لفظی قاعده نـفی عـسروحرج بـر جبران خسارت به حقوق معنوی کودکان…………77

3-1-3 بنای عقلا و جبران خسارت به حقوق مـعنوی کودکان…………………………………………………………………79

1-3-1-3 مفهوم بـنای عقل………………………………………………………………………………………………………………..79

2-3-1-3 کیفیت استدلال به بـنای عـقلا در‌ جـبران‌ خسارت به حـقوق مـعنوی کودکان…………………………80

2-3 جبران خسارت معنوی کودک در حقوق موضوعه: ……………………………………………………………………………81

3-3 شیوه جبران خسارت معنوی…………………………………………………………………………………………………………..84

1-3-3 شیوه ی جبران خسارت معنوی در فقه………………………………………………………………………………………..84

2-3-3 شیوه جبران خسارت معنوی در حقوق…………………………………………………………………………………………86

3-3-3 تطابق شیوه ی جبران خسارت با وضعیت زیاندیده……………………………………………………………………….87

 

فصل چهارم : رویکرد حقوق و قوانین موضوع ایران نسبت به خسارات معنوی کودکان

1-4 رویکرد قانون اساسی…………………………………………………………………………………………………………………….91

این مطلب را هم بخوانید :

2-4 رویکرد قوانین مدنی………………………………………………………………………………………………………………………93

1-2-4 همبستگی خانواده و حمایت از کودکان……………………………………………………………………………………….94

2-2-4 نگهداری و تربیت کودکان…………………………………………………………………………………………………………95

1-2-2-4حضانت………………………………………………………………………………………………………………………………..95

2-2-2-4 حضانت اطفال در معرض خطر………………………………………………………………………………………………97

3-2-4 حق بر نفقه………………………………………………………………………………………………………………………………99

4-2-4 حقوق کودکان نامشروع…………………………………………………………………………………………………………..100

5-2-4 حقوق کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………….101

6-2-4 حقوق کودکان فرزند خوانده…………………………………………………………………………………………………….103

1-6-2-4شرایط فرزند خوانده…………………………………………………………………………………………………………….105

2-6-2-4 آثار فرزند خواندگی…………………………………………………………………………………………………………….105

3-4 رویکرد کیفری……………………………………………………………………………………………………………………………107

1-3-4 حمایت کیفری ویژه از کودکان………………………………………………………………………………………………..108

1-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت جسمی کودکان…………………………………………………………………………….108

2-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت روانی کودکان………………………………………………………………………………113

3-1-3-4 حمایت کیفری از سلامت جنسی کودکان…………………………………………………………………………….116

2-3-4 حمایت کیفری در برابر رفتارهای تهدید کننده سلامت و حقوق اجتماعی……………………………………..119

1-2-3-4 حق حضانت………………………………………………………………………………………………………………………119

2-2-3-4 حق بر آموزش و پرورش…………………………………………………………………………………………………….119

3-2-3-4 حق بر سلامت و بهداشت…………………………………………………………………………………………………..120

4-2-3-4 بهره برداری از کودکان برای تکدی گری…………………………………………………………………………….120

5-2-3-4 مصرف، خرید و فروش مواد مخدر……………………………………………………………………………………….120

 

نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………….121

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………122

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………….127

  

مقدمه

بیان مسأله

عدم رشد بدنی، عقلی و روانی کودک، ضریب آسیب پذیری او را بسیار بالا می برد. بدین جهت در تعالیم ادیان الهی، مکتب های تربیتی، نظام های حقوقی، حقوق بین الملل و قوانین کشورها برای مصونیت کودک از آسیب ها، و جبران خسارتهای مادی، عاطفی و اخلاقی او، روشهای حمایتی خاصی پیش بینی شده است.حمایت از حقوق مادی و معنوی کودک نیازمند شناسایی مصادیق آن می باشد. حقوق معنوی کودک به حقوقی گفته می شود که به نحوی با هویت و شکل گیری شخصیت عاطفی، عقلانی و فکری او مرتبط می باشد؛ حق تابعیت، حق نسب و حق آموزش و پرورش از جمله حقوق معنوی کودک به شمار می آیند.  با شناسایی این حقوق در مجموعه تعالیم تربیتی و حقوقی اسلام، تجاوز و تخلف از حقوق معنوی کودک را منشأ مسؤولیت دنیوی و اخروی، اخلاقی، مدنی و کیفری دانسته است.استقراء مفاهیم تربیتی امکان و تأمل در سیاق ادله متضمن این مفاهیم، گذر از مسؤولیت اخلاقی به مسؤولیت مدنی را برای زیانکار میسر می سازد. همچنین با بهره گیری از روش اجتهادی به استناد قواعد فقهی لاضرر ، حرج و بنای عقلای مبانی فقهی نظریه جبران خسارت به حقوق معنوی کودک را ارائه می نماییم.

حقوق کودک یکی از زمینه های مهم حقوقی است که از دیدگاه های متفاوت و در رشته های مختلف حقوق مورد بحث و بررسی واقع شده و دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی داخلی و بین المللی است. این حقوق هم در سطح بین المللی(۱۹۸۹) و هم در سطح داخلی(۱۳۷۲) مورد توجه خاص قرار گرفته است، به طوریکه علاوه بر تاکیدی که در اسلام به حقوق کودک شده است، در قانون اساسی ایران(اصل ۲۱) و در قوانین مدنی و جزایی نیز پاره ای مقررات حمایتی در این زمینه آمده است. اما ، قوانین  جایگاهش کجاست!!!!  قوانین باید اجرا بشود نه اینکه مسکوت باشد.ایران باید الگوی رفتاری  برای سایر ملل باشد. رسا ترین الگوهای رفتاری را از دین مبین اسلام استخراج و به منصه سیاست گزاری های تقنینی بکشاند از یافته های سایر ملل بهترین بهره برداری را بکند مشاهده کردیم همچنان کودکان بسیاری از نعمت آموزش محرومند، بسیاری از کودکان در ایران فاقد شناسنامه و در حقیقت فاقد هویت اند، بسیاری از آنان هنوز مورد تجاوز جنسی حتی از جانب پدران خود قرار می گیرند، فحشای کودکان در خانواده های بی سرپرست  یا تک سرپرست بیداد می کند چه کسی این کودکان را از نگاه هرزه آلود جوانی که به سن بلوغ رسیده و امکان ازدواج را هم ندارد مصون نگاه می دارد نمونه های هولناک را طی نوشتار بیان خواهم داشت تا نظاره گر تجاوزات آشکار به کودکان بی سرپرست یا تک سرپرست باشیم. این ها جرایم سر بسته هستند! گزارش نمی شوند! علت  شیوعش چیست! آسیب  شناسی بشوند!!! بیکاری جوان امروزی؟ اوقات فرغت سازماندهی نشده جوانان؟ عدم توجه مساله ازدواج جوانان؟ عدم آموزش کنترل غرایز جنسی جوانان!! آموزش باید باشد! جوان امروز حقوق جنسیش نادیده گرفته شده! نادیده گرفته شده!!!!!!! کودکان در معرض خطر هستند!! کودکان امروز  مردان و زنان جامعه ی فردای ما هستند!! که از طغیان غرایز اطرافیان ضربه های هولناک می بینند. آسیب را بشناسیم!! علت یابی بشود!!  کودکان بسیاری به خاطر فقر و بدبختی همچنان زیر سن قانونی به سر کار می روند و حتی به کار های سخت و طاقت فرسا گماشته می شوند، همچنان کودکان بسیاری در خیابان های تهران و سایر شهرستان ها با گدایی روزگار می گذرانند و…که مهمترین دلایل این امر به دولت بر می گردد. زیرا:

اولا: دولت آموزش بدهد  کدام خانواده صلاحیت دارا شدن فرزند را دارد! خانواده متزلزل امروز ما کودک به چه کارش می آید! اول آموزش در تمام ابعاد اخلاقی در خانواده لازم است ! خانواده منشاء قدرت ایران است نباید متزلزل بشود!  که این عدم آموزش  باعث می شود خانواده ها در بسیاری از موارد ساده ترین حقوق کودک را نادیده بگیرد. ثانیا:دولت به وظایف خود در همان حدی که خود پذیرفته و در قوانین داخلی اش آورده، عمل نمی کند، از جمله کارسخت برای  کودک، پذیرفتن کودک به عنوان یک موجود مستقل، توجه به نهاد خانواده و پیشگیری بهتر از درمان است!!

آموزش را در تمام سطوح تربیتی و بهداشتی  به خانوادها اعلام بدارید! قبل از ازدواج ! بعد از ازدواج!!! بعد از طلاق!!!

لذا این عوامل باعث شده که مسایل و مشکلات کودکان در ایران از حالت بهنجار خود خارج شده و نیازمند عزم و اراده ملی و همگانی برای جبران مافات خود باشد.

 

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به دغدغه ی كنونی بشر، كرامت انسانی و حفظ حقوق بشر می باشد، به نظر می رسد انجام این تحقیق بنیادین بتواند به یكی از مسایل پاسخ دهد و با توجه به خلاء ها و ضعف هایی كه در این زمینه وجود دارد، بتوان با پیشنهاد راه حل های مختلف و استفاده از نظر قانونگذاران وحقوق دانان كشور های مختلف به پیشبرد این هدف كمك كرد. از طرف دیگر ارتباط بررسی آسیب های معنوی کودکان در حقوق ایران، جز  مباحثی است كه در حقوق كمتر به آن  پرداخته شده است، به طوری كه ادبیات حقوقی در این زمینه از غنای كافی برخوردار نمی باشد. مسأله ی حمایت از کودکان از طریق نگاه قانونگذار از مهمترین مباحث حقوقی یك كشور می تواند باشد، زیرا هر آنچه را كه قانون تأیید كند به نوعی همگان مجبور به رعایت آن می شوند، از این رو باید به این مساله توجه كرد كه توجه قانونگذار می تواند بسیاری از نیاز های كنونی جامعه را در این زمینه پاسخ دهد، پس برای توجه قانونگذار به این مساله، ضرورت انجام این تحقیق بیشتر نمود پیدا می كند.

 

اهداف  تحقیق

1- استحکام بنیان خانواده

2- استحکام بنیان حکومتی کشور جمهوری اسلامی ایران

3- اجرای عدالت نه مکتوب کردن عدالت

4- پیشگیری از آسیب های معنوی کودکان از طریق ارایه ی الگوهای تربیتی

 

سؤالات و فرضیه‏های تحقیق

سوال های تحقیق

1- ارتباط آسیب های معنوی کودکان با سیاست گذاری های تقنینی  به چه صورتی است؟

2- حمایت معنوی کودکان چه تأثیری بر رویكرد اجتماعی آنان می تواند داشته باشد؟

فصل یکم

کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

موج نخست درمان رفتاری[1]  که از چارچوب مفهومی رفتارگرایی ریشه گرفته، به طور رسمی در دهه 1950 با معرفی درمان حساسیت ردایی منظم، و راهبردهای شرطی سازی عاملی و جایگزین های رفتاری برای روان تحلیلی شروع شد. دو ویژگی رفتار درمانی که آن را از مداخلات بالینی موجود در آن زمان متمایز می ساخت، عبارت از کاربرد اصول تحلیل رفتار، در کار بالینی و تأکید بر روی ارزیابی تجربی مداخلات رفتار درمانی بود.  اما درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش یک رویکرد موج سومی در نظر گرفته می شود.

زندگی سالم  یک مفهوم وسیع است و بصورت پیچیده ای با سلامت جسمانی، وضعیت روانشناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و باورهای شخصی فرد و همچنین ارتباط او با عوامل محیطی برجسته در آمیخته و مرتبط است ت. از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ، مفهوم كیفیتسلامت زندگی  یک مفهوم فراگیر است که از سلامت فیزیکی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، سطح استقلال ، روابط اجتماعی و روابط با نهادهای برجسته محیط تاثیرمی پذیرد و برادراک فرد مبتنی است. در واقع کیفیت زندگی گستره ای است در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. کیفیت زندگی      یکی از نمودهای احساسات مثبت است که شامل رضایت از زندگی، احساس خوشبختی وشادکامی می باشد که جنبه هایی        از سلامتی آدمی به شمار می روند (سازمان بهداشت جهانی، 1379). اعتیاد یکی از مواردی است این سلامت را خدشه دار می کند .

با توجه به اهمیت مفهوم سلامت زندگی ، محققان در صدد شناسایی علل مهم مرتبط با آن هستند و در ای ن ن راستا به چند علت مرتبط با آن دست یافته اند. یکی از این متغیرها، احساس خودکارآمدی افراد است. خودکارآمدی بعنوان عاملی موثر بر کیفیت زندگی به درک فرد از مهارت ها و توانایی هایش در انجام موفقیت آمیز عملکردی شایسته تاکید دارد . احساس خودکار آمدی می تواند کلیه جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین خودکارآمدی می تواند عاملی حیاتی در موفقیت و شکست در سراسر زندگی باشد (بندورا، 2000) . بخصوص در بین افرادی که به اعتیاد آلوده هستند  همچنین بین خودکار آمدی و تیپ های شخصیتی رابطه قوی پیدا شده است. ادراک خودکارآمدی یک ساز و کار شناختی است که توانایی کنترل موارد ترسناک را در شخص ایجاد می کند و او را قادر می سازد تا با مشکلات روبرو شود. درک توانایی باعث می شود که شخص رفتارهایی را از خود دور کند. افرادی که دارای احساس خودکارآمدی واضح، هماهنگ و با ثبات هستند از سلامت روانشناختی بیشتری برخوردارند. این افراد به دیدگاهی روشن در مورد خود رسیده اند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه و ارزیابی های این وقایع قرار می گیرند (بندورا، 1997).

فصل یکم

کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

موج نخست درمان رفتاری[1]  که از چارچوب مفهومی رفتارگرایی ریشه گرفته، به طور رسمی در دهه 1950 با معرفی درمان حساسیت ردایی منظم، و راهبردهای شرطی سازی عاملی و جایگزین های رفتاری برای روان تحلیلی شروع شد. دو ویژگی رفتار درمانی که آن را از مداخلات بالینی موجود در آن زمان متمایز می ساخت، عبارت از کاربرد اصول تحلیل رفتار، در کار بالینی و تأکید بر روی ارزیابی تجربی مداخلات رفتار درمانی بود.  اما درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش یک رویکرد موج سومی در نظر گرفته می شود.

زندگی سالم  یک مفهوم وسیع است و بصورت پیچیده ای با سلامت جسمانی، وضعیت روانشناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و باورهای شخصی فرد و همچنین ارتباط او با عوامل محیطی برجسته در آمیخته و مرتبط است ت. از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ، مفهوم كیفیتسلامت زندگی  یک مفهوم فراگیر است که از سلامت فیزیکی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، سطح استقلال ، روابط اجتماعی و روابط با نهادهای برجسته محیط تاثیرمی پذیرد و برادراک فرد مبتنی است. در واقع کیفیت زندگی گستره ای است در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. کیفیت زندگی      یکی از نمودهای احساسات مثبت است که شامل رضایت از زندگی، احساس خوشبختی وشادکامی می باشد که جنبه هایی        از سلامتی آدمی به شمار می روند (سازمان بهداشت جهانی، 1379). اعتیاد یکی از مواردی است این سلامت را خدشه دار می کند .

با توجه به اهمیت مفهوم سلامت زندگی ، محققان در صدد شناسایی علل مهم مرتبط با آن هستند و در ای ن ن راستا به چند علت مرتبط با آن دست یافته اند. یکی از این متغیرها، احساس خودکارآمدی افراد است. خودکارآمدی بعنوان عاملی موثر بر کیفیت زندگی به درک فرد از مهارت ها و توانایی هایش در انجام موفقیت آمیز عملکردی شایسته تاکید دارد . احساس خودکار آمدی می تواند کلیه جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین خودکارآمدی می تواند عاملی حیاتی در موفقیت و شکست در سراسر زندگی باشد (بندورا، 2000) . بخصوص در بین افرادی که به اعتیاد آلوده هستند  همچنین بین خودکار آمدی و تیپ های شخصیتی رابطه قوی پیدا شده است. ادراک خودکارآمدی یک ساز و کار شناختی است که توانایی کنترل موارد ترسناک را در شخص ایجاد می کند و او را قادر می سازد تا با مشکلات روبرو شود. درک توانایی باعث می شود که شخص رفتارهایی را از خود دور کند. افرادی که دارای احساس خودکارآمدی واضح، هماهنگ و با ثبات هستند از سلامت روانشناختی بیشتری برخوردارند. این افراد به دیدگاهی روشن در مورد خود رسیده اند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه و ارزیابی های این وقایع قرار می گیرند (بندورا، 1997).

2-1 بیان مسئله

مفهوم خود کارآمدی برای نخستین بار توسط باندورا روانشناس   آمریکایی (Albert andura) تحت عنوان تئوری شناختی – اجتماعی در سال  1397مطرح شده است. براساس نظریه بندورا خودکارآمدی، اعتماد و اطمینان فرد به توانائی اش در انجام عملی خاص می باشد و  پیش نیازمهم تغییر رفتار است.  خودکارآمدی در پیش بینی حوادث و خلق ابزار مناسب جهت  کنترل آنها نقش  اساسی ایفا می کند. به عبارتی دیگر، خودکارآمدی عامل پیش بینی کننده مهم در انجام رفتارهای بهداشتی  می باشد. خود کارآمدی به معنای توانایی فرد برای ایجاد یک اثر یا نتیجه مطلوب بوده و به صورت درک یا قضاوت فرد در مورد توانایی انجام یک عمل خاص به طور موفقیت آمیز با کنترل عوامل پیرامون خود تعریف می شود و توانمندسازی، راهکار عملی جهت ایجاد این توانایی در افراد محسوب می شود.

افراد دارای سطح بالای خود کار آمدی معمولاً وطایف سخت را به چالش هایی برای تسلط یافتن بر شرایط پیش آمده می شناسند و از آن اجتناب می کنند. عزت نفس به عنوان تجربه یک فرد از صلاحیت سازگار شدن با درگیری های زندگی و شایستگی دریافت شادی است. در بررسی رفتارهای نادرست دخیل در وضعیت سلامتی افراد به ویژه افراد وابسته به مواد اعلب با یک تاریخچه کاهش عزت نفس و خودکارامدی روبرو می شویم که می تواند عامل مهم و تاثیر  گذار در گرایش انها به مصرف مواد مخدر باشد. اغلب این احساس در این افراد وجود داشته است که آنها نمی توانند کنترلی ر زندگیشان  داشته باشند و نتمی توانند مسایل و مشکلات را مدیریت نمایند و بدین ترتیب گامی عملی مبتنی بر باور در ترک اعتیادشان ندارند. خود کار آمدی و عزت نفس به عنوان واسطه بین دانش و عمل به ان هستند و مهم ترین مولفه های توانمند سازی محسوب می شوند. این دو عنصر می توانند در صورت ارتقا در افراد وابسته به مواد منجر به افزایش انگیزه ترک مواد در آنها گردد. یکی از روش هایی که می تواند منجر به افزایش خود کار آمدی و عزت نفس در افراد وابسته به مواد شود درمان های مبتنی بر پذیرش و تعهد می باشد.

2-1 بیان مسئله

مفهوم خود کارآمدی برای نخستین بار توسط باندورا روانشناس   آمریکایی (Albert andura) تحت عنوان تئوری شناختی – اجتماعی در سال  1397مطرح شده است. براساس نظریه بندورا خودکارآمدی، اعتماد و اطمینان فرد به توانائی اش در انجام عملی خاص می باشد و  پیش نیازمهم تغییر رفتار است.  خودکارآمدی در پیش بینی حوادث و خلق ابزار مناسب جهت  کنترل آنها نقش  اساسی ایفا می کند. به عبارتی دیگر، خودکارآمدی عامل پیش بینی کننده مهم در انجام رفتارهای بهداشتی  می باشد. خود کارآمدی به معنای توانایی فرد برای ایجاد یک اثر یا نتیجه مطلوب بوده و به صورت درک یا قضاوت فرد در مورد توانایی انجام یک عمل خاص به طور موفقیت آمیز با کنترل عوامل پیرامون خود تعریف می شود و توانمندسازی، راهکار عملی جهت ایجاد این توانایی در افراد محسوب می شود.

افراد دارای سطح بالای خود کار آمدی معمولاً وطایف سخت را به چالش هایی برای تسلط یافتن بر شرایط پیش آمده می شناسند و از آن اجتناب می کنند. عزت نفس

این مطلب را هم بخوانید :

این مطلب را هم بخوانید :

 به عنوان تجربه یک فرد از صلاحیت سازگار شدن با درگیری های زندگی و شایستگی دریافت شادی است. در بررسی رفتارهای نادرست دخیل در وضعیت سلامتی افراد به ویژه افراد وابسته به مواد اعلب با یک تاریخچه کاهش عزت نفس و خودکارامدی روبرو می شویم که می تواند عامل مهم و تاثیر  گذار در گرایش انها به مصرف مواد مخدر باشد. اغلب این احساس در این افراد وجود داشته است که آنها نمی توانند کنترلی ر زندگیشان  داشته باشند و نتمی توانند مسایل و مشکلات را مدیریت نمایند و بدین ترتیب گامی عملی مبتنی بر باور در ترک اعتیادشان ندارند. خود کار آمدی و عزت نفس به عنوان واسطه بین دانش و عمل به ان هستند و مهم ترین مولفه های توانمند سازی محسوب می شوند. این دو عنصر می توانند در صورت ارتقا در افراد وابسته به مواد منجر به افزایش انگیزه ترک مواد در آنها گردد. یکی از روش هایی که می تواند منجر به افزایش خود کار آمدی و عزت نفس در افراد وابسته به مواد شود درمان های مبتنی بر پذیرش و تعهد می باشد.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………. …………………………………………………..5

 

فصل اول: کلیات

1-1 مفاهیم………………………………………………. ………………………………………………………………………………7

1-1-1 مفاهیم اصلی………………………………………………. …………………………………………………………………7

1-1-1-1 تسهیلات بانكی………………………………………………. …………………………………………………………7

2-1-1-1 تضمینات………………………………………………. ………………………………………………………………….8

2-1-1 مفاهیم مرتبط………………………………………………. ………………………………………………………………9

1-2-1-1وثیقه………………………………………………. …………………………………………………………………..9

2-2-1-1 رهن………………………………………………. ………………………………………………………………….9

3-2-1-1 ضمان………………………………………………. ………………………………………………………………..11

4-2-1-1 مطالبات معوق………………………………………………. ……………………………………………………12

5-2-1-1 ریسک اعتباری………………………………………………. ………………………………………………….12

2-1 شرایط اعطای تسهیلات………………………………………………. ……………………………………………….12

1-2-1 بررسی اهلیت و اعتبار متقاضی………………………………………………. …………………………………13

2-2-1 بررسی طرح یا عملیات موضوع اعطای تسهیلات و نظارت بر حسن اجرای آن………………..19

3-2-1 اخذ وثیقه و تضمین……….. ………………………………………………. …………………………………….20

 

فصل دوم: انواع تضمینات تسهیلات بانکی

1-2 وثایق عینی………………………………………………. …………………………………………………………………24

1-1-2 اموال منقول………………………………………………. ……………………………………………………………24

1-1-1-2 سپرده ها………………………………………………. ……………………………………………………………26

2-1-1-2 طلاجات و اشیاء قیمتی………………………………………. ……………………………………………….30

3-1-1-2 ماشین آلات………………………………………. ……………………………………………………………..30

2-1-2 اموال غیر منقول………………………………………. …………………………………………………………….31

1-2-1-2 املاک داخل شهری………………………………………. ……………………………………………………31

2-2-1-2 املاک روستایی………………………………………. …………………………………………………………32

3-2-1-2 محلهای اجرای طرح های سرمایه گذاری………………………………………. ………………………33

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………. …………………………………………………..5

 

فصل اول: کلیات

1-1 مفاهیم………………………………………………. ………………………………………………………………………………7

1-1-1 مفاهیم اصلی………………………………………………. …………………………………………………………………7

1-1-1-1 تسهیلات بانكی………………………………………………. …………………………………………………………7

2-1-1-1 تضمینات………………………………………………. ………………………………………………………………….8

2-1-1 مفاهیم مرتبط………………………………………………. ………………………………………………………………9

1-2-1-1وثیقه………………………………………………. …………………………………………………………………..9

2-2-1-1 رهن………………………………………………. ………………………………………………………………….9

3-2-1-1 ضمان………………………………………………. ………………………………………………………………..11

4-2-1-1 مطالبات معوق………………………………………………. ……………………………………………………12

5-2-1-1 ریسک اعتباری………………………………………………. ………………………………………………….12

2-1 شرایط اعطای تسهیلات………………………………………………. ……………………………………………….12

1-2-1 بررسی اهلیت و اعتبار متقاضی………………………………………………. …………………………………13

2-2-1 بررسی طرح یا عملیات موضوع اعطای تسهیلات و نظارت بر حسن اجرای آن………………..19

3-2-1 اخذ وثیقه و تضمین……….. ………………………………………………. …………………………………….20

 

فصل دوم: انواع تضمینات تسهیلات بانکی

1-2 وثایق عینی………………………………………………. …………………………………………………………………24

1-1-2 اموال منقول………………………………………………. ……………………………………………………………24

1-1-1-2 سپرده ها………………………………………………. ……………………………………………………………26

2-1-1-2 طلاجات و اشیاء قیمتی………………………………………. ……………………………………………….30

3-1-1-2 ماشین آلات………………………………………. ……………………………………………………………..30

2-1-2 اموال غیر منقول………………………………………. …………………………………………………………….31

1-2-1-2 املاک داخل شهری………………………………………. ……………………………………………………31

2-2-1-2 املاک روستایی………………………………………. …………………………………………………………32

3-2-1-2 محلهای اجرای طرح های سرمایه گذاری………………………………………. ………………………33

4-2-1-2 املاک وقفی………………………………………. ………………………………………. ……………………..39

2-2 وثایق دینی و تضمین اشخاص………………………………………. ……………………………………………..49

1-2-2 وثائق دینی………………………………………. ………………………………………. ……………………………49

1-1-2-2 اسناد تجاری………………………………………. ……………………………………………………………….49

2-1-2-2 ظهر نویسی اسناد تجاری………………………………………. ……………………………………………..61

3-1-2-2  قراردادهای داخلی بانک………………………………………. ……………………………………………..65

2-2-2 تضمین اشخاص………………………………………. ………………………………………. …………………..71

1-2-2-2 مسئولیت ضامن و مضمون عنه از دیدگاههای مختلف……………………………………………….72

2-2-2-2 عقد ضمان از دیدگاه قوانین ایران………………………………………. …………………………………74

3-2-2-2 تفاوتهای ضمان وثیقه با ضمان تضامنی………………………………………. …………………………78

4-2-2-2 حق تعقیب ضامن از مضمون عنه در صورت پرداخت بدهی……………………………………..78

فصل سوم: کیفیت استیفای مطالبات بانکی از محل تضامین و میزان کار آمدی آن

1-3 شرایط وصول از طریق اجرای ثبت………………………………………. ……………………………………….80

1-1-3 شرایط وصول طلب به استناد اسناد رهنی و لازم الاجراء………………………………………………..80

2-1-3 آئین اقدامات اجرائی از طریق اجراهای ثبت………………………………………. ……………………….83

1-2-1-3 تقاضانامه و نحوه صدور اجرائیه………………………………………. …………………………………..84

2-2-1-3 ابلاغ اجرائیه و ترتیب اجرا………………………………………. ………………………………………….87

3-2-1-3 ارزیابی، مزایده و تخلیه………………………………………. ………………………………………………88

4-2-1-3 ختم عملیات اجرایی و نحوه شکایت از آن……………………………………………………………..90

2-3 شرایط وصول طلب از طریق دادگاه های عمومی حقوقی………………………………………………….91

1-2-3 شرایط وصول طلب به استناد تضمینات ماخوذه از مستریان و قراردادهای داخلی بانک…….92

3-3  تاثیر تضمینات و میزان کارآمدی آن در وصول مطالبات……………………………………………………93

1-3-3 تاثیر نوع وثیقه برکاهش ریسک عدم بازپرداخت……………………………………………………………93

1-1-3-3 درجه بندی وثایق با توجه به سطح ریسک اعتباری……………………………………………………94

2-1-3-3 بررسی موفقیت وصول مطالبات به تفکیک وثایق و حجم پرونده ها…………………………….95

2-3-3 تاثیر وثیقه از نظر سهولت و یا عدم سهولت بیع آن………………………………………………………..98

3-3-3 آسیب شناسی دلایل وصول مطالبات دارای وثیقه یا تضمین……………………………………………99

1-3-3-3 مشکلات مربوط به بانک ها …………………………………………………………………………………100

2-3-3-3 مشکلات حقوقی و قضایی…………………………………………………………………………………..103

3-3-3-3 برخی از مصوبات مجلس شورای اسلامی………………………………………………………………104

4-3-3-3 مشکلات مربوط به گیرندگان تسهیلات…………………………………………………………………105

5-3-3-3 سایر موارد………………………………………………………………………………………………………..106

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………. …………………………………………………109

فهرست منابع و مآخذ………………………………………. …………………………………………………….113

کتب………………………………………………………………………………………………………………………………113

پایان نامه ها و مقالات………………………………………………………………………………………………………115

پایگاههای اینترنتی……………………………………………………………………………………………………………116

 

چکیده

با شروع بانکداری در دنیا همواره یکی از مهمترین وظایف نظام بانکداری پرداخت تسهیلات بوده است، بگونه ای که بانک ها با تمسک بدان علاوه بر تامین هزینه های خویش، کسب سود نیز نموده اند، لکن از آنجا که منابع بانکی محدود است و این منابع می بایست در گردش باشد لذا بانک برای اعطای تسهیلات نیاز دارد تا از بازگشت سرمایه خود مطمئین شود. به همین منظور از تسهیلات گیرندگان اخذ تضمین می نماید تا در صورتیکه مشتری از بازپرداخت اصل و فرع بدهی خود سرباز زد سرمایه بانک به همراه فروعاتش از بین نرود و چرخه نظام بانکی و عملیات بانکداری مختل نگردد، لذا ضروری به نظر می رسد که تضمینات تسهیلات بانکی تحلیل و موارد مجمل و مبهم قانون عملیات بانکی بدون ربا در خصوص اخذ تضمینات و نحوه وصول مطالبات از آنها و همچنین میزان کارآمدی و اثر تضمینات در وصول مطالبات مورد بررسی قرارگیرد. در این تحقیق کلیات تضمینات بانکی، انواع و شرایط اعطای تسهیلات و همچنین کیفت وصول مطالبات از وثیقه و نقش و میزان کارآمدی وثایق در وصول آنها تحلیل و تبیین می گردد.

کلمات کلیدی: وثایق- تسهیلات- مطالبات معوق- تضمینات بانکی

  

مقدمه

بیان مسئله

یکی از وظایف مهم نظام بانکداری، پرداخت تسهیلات یا وام بانکی بوده تا از این طریق علاوه بر تأمین هزینه‌های عملیات بانکی، سود آوری نیز داشته باشد و از آنجا که بنابر بند 8 ماده 2 قانون تجارت که تصدی به هر نوع عملیات صرافی و بانکی را ازجمله اعمال تجاری دانسته، بانکداری یک شغل تجاری محسوب می گردد، لذا بانکها به منظور جلوگیری از ضرر دهی بایستی تسهیلات بانکی به مشتریان خود بدهند تا از محل سود تسهیلات پرداختی هم هزینه های خود را درآورند و هم سودآوری داشته باشند تا به عنوان یک تاجر بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. اما برگشت نقدینگی پرداخت شده تحت عنوان تسهیلات همراه با ریسک بوده و احتمال دارد تعدادی از گیرندگان تسهیلات نخواهند اصل و متفرعات بدهی خود را مسترد نمایند لاجرم اعمال سیاستی برای بانک ها لازم می آید تا ریسک ناشی از جلوگیری از عدم برگشت وجوه خود را به حداقل برسانند، به همین منظور از گیرندگان تسهیلات وثیقه یا تضمین گرفته می‌شود تا چنانچه مشتری، بدهی خود را مسترد نکند با توسل به تأمین اخذ شده، سرمایه بانک اعم از اصل وفرع وصول گردد.

وثایق بانکی برای ارایه تسهیلات عموما شامل، وثیقه ملکی، محل اجرای طرح، اسنادتجاری (سفته و چک) و سپرده می باشد که در این رساله برآنیم تا میزان و نحوه کارآمدی این وثایق را در وصول مطالبات بانکی از منظر حقوقی تحلیل و بررسی نموده و به سوالات زیر پاسخ دهیم:

نقش و کارکرد وثایق و تضمینات بانکی در وصول مطالبات چیست؟ قوانین و مقررات بانکی تا چه میزان در وصول مطالبات بانکها و همچنین تسهیل در فرآیند وصول موثرند؟ چه موانعی در قوانین و مقررات موجود بر سر راه استیفای حقوق بانک و وصول مطالبات از طریق تضمینات و وثایق وجود دارد؟ ضمانت اجرای تضمینات بانکی هنگامی که مشتری بدهی خود را نپردازد چیست؟ در بعضی از بانک ها مشاهده می گردد بیش از یک نوع وثیقه یا تضمین از مشتری گرفته می شود که اصطلاحا تغلیظ وثیقه عنوان می گردد و هر یک از وثایق اصل و متفرعات بدهی را پوشش می دهد ماهیت ، حکم حقوقی و ضمانت اجرای اخذ تضمینات اضافی چیست؟ و بانک ها چگونه می توانند به استناد این تضمینات مطالبات خود را وصول نمایند؟ با توجه به ماده 284 ق.ت که مقرر نموده برات و سفته در موعد ده روز از تاریخ سررسید بایستی واخواست گردند در غیر این صورت حق رجوع به ظهرنویس از دارنده سلب می گردد چنانچه این موارد در بانک ها رعایت نگردد چگونه می توان به استناد ماده 249 ق.ت مجتمعا علیه ظهر نویس و متعهد اقامه دعوی نمود؟ اگر شرکت های با مسئولیت محدود و یا سهامی خاص از بانک تسهیلات بگیرند و این تسهیلات بیش از سرمایه ثبت شده شرکت باشد تعهد شرکت به میزان بیش از سرمایه شرکت چگونه است و تعهدات ضامن به تبع تعد اصلی چطور؟ چنانچه تعداد چند باب خانه توامان در رهن بانک قرار گیرد چگونه این اموال از طریق مزایده فروخته شده و مطالبات بانک وصول خواهد شد؟

 

فرضیه ها:

به نظر می رسد وثایق و تضمینات بانکی می بایست با هدف استحکام بخشیدن به مطالبات و افزایش ضریب اطمینان وصول آنها و همچنین تسهیل در فرآیند وصول اخذ گردند.

به نظر می رسد برخی قوانین نظیر قانون اخذ وثایق ملکی مصوب 1379 و قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی مصوب 1386 موجب تضعیف وثایق و تضمینات بانکی می گردد و وصول آنها را در عمل با مشکل مواجه می سازد.

  

اهداف تحقیق

مهمترین اهداف اجرای این تحقیق بدین شرح است:

 

4-2-1-2 املاک وقفی………………………………………. ………………………………………. ……………………..39

2-2 وثایق دینی و تضمین اشخاص………………………………………. ……………………………………………..49

1-2-2 وثائق دینی………………………………………. ………………………………………. ……………………………49

1-1-2-2 اسناد تجاری………………………………………. ……………………………………………………………….49

2-1-2-2 ظهر نویسی اسناد تجاری………………………………………. ……………………………………………..61

3-1-2-2  قراردادهای داخلی بانک………………………………………. ……………………………………………..65

2-2-2 تضمین اشخاص………………………………………. ………………………………………. …………………..71

1-2-2-2 مسئولیت ضامن و مضمون عنه از دیدگاههای مختلف……………………………………………….72

2-2-2-2 عقد ضمان از دیدگاه قوانین ایران………………………………………. …………………………………74

3-2-2-2 تفاوتهای ضمان وثیقه با ضمان تضامنی………………………………………. …………………………78

4-2-2-2 حق تعقیب ضامن از مضمون عنه در صورت پرداخت بدهی……………………………………..78

فصل سوم: کیفیت استیفای مطالبات بانکی از محل تضامین و میزان کار آمدی آن

1-3 شرایط وصول از طریق اجرای ثبت………………………………………. ……………………………………….80

1-1-3 شرایط وصول طلب به استناد اسناد رهنی و لازم الاجراء………………………………………………..80

2-1-3 آئین اقدامات اجرائی از طریق اجراهای ثبت………………………………………. ……………………….83

1-2-1-3 تقاضانامه و نحوه صدور اجرائیه………………………………………. …………………………………..84

2-2-1-3 ابلاغ اجرائیه و ترتیب اجرا………………………………………. ………………………………………….87

3-2-1-3 ارزیابی، مزایده و تخلیه………………………………………. ………………………………………………88

4-2-1-3 ختم عملیات اجرایی و نحوه شکایت از آن……………………………………………………………..90

2-3 شرایط وصول طلب از طریق دادگاه های عمومی حقوقی………………………………………………….91

1-2-3 شرایط وصول طلب به استناد تضمینات ماخوذه از مستریان و قراردادهای داخلی بانک…….92

3-3  تاثیر تضمینات و میزان کارآمدی آن در وصول مطالبات……………………………………………………93

1-3-3 تاثیر نوع وثیقه برکاهش ریسک عدم بازپرداخت……………………………………………………………93

1-1-3-3 درجه بندی وثایق با توجه به سطح ریسک اعتباری……………………………………………………94

2-1-3-3 بررسی موفقیت وصول مطالبات به تفکیک وثایق و حجم پرونده ها…………………………….95

2-3-3 تاثیر وثیقه از نظر سهولت و یا عدم سهولت بیع آن………………………………………………………..98

3-3-3 آسیب شناسی دلایل وصول مطالبات دارای وثیقه یا تضمین……………………………………………99

1-3-3-3 مشکلات مربوط به بانک ها …………………………………………………………………………………100

این مطلب را هم بخوانید :

2-3-3-3 مشکلات حقوقی و قضایی…………………………………………………………………………………..103

3-3-3-3 برخی از مصوبات مجلس شورای اسلامی………………………………………………………………104

4-3-3-3 مشکلات مربوط به گیرندگان تسهیلات…………………………………………………………………105

5-3-3-3 سایر موارد………………………………………………………………………………………………………..106

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………. …………………………………………………109

فهرست منابع و مآخذ………………………………………. …………………………………………………….113

کتب………………………………………………………………………………………………………………………………113

پایان نامه ها و مقالات………………………………………………………………………………………………………115

پایگاههای اینترنتی……………………………………………………………………………………………………………116

 

چکیده

با شروع بانکداری در دنیا همواره یکی از مهمترین وظایف نظام بانکداری پرداخت تسهیلات بوده است، بگونه ای که بانک ها با تمسک بدان علاوه بر تامین هزینه های خویش، کسب سود نیز نموده اند، لکن از آنجا که منابع بانکی محدود است و این منابع می بایست در گردش باشد لذا بانک برای اعطای تسهیلات نیاز دارد تا از بازگشت سرمایه خود مطمئین شود. به همین منظور از تسهیلات گیرندگان اخذ تضمین می نماید تا در صورتیکه مشتری از بازپرداخت اصل و فرع بدهی خود سرباز زد سرمایه بانک به همراه فروعاتش از بین نرود و چرخه نظام بانکی و عملیات بانکداری مختل نگردد، لذا ضروری به نظر می رسد که تضمینات تسهیلات بانکی تحلیل و موارد مجمل و مبهم قانون عملیات بانکی بدون ربا در خصوص اخذ تضمینات و نحوه وصول مطالبات از آنها و همچنین میزان کارآمدی و اثر تضمینات در وصول مطالبات مورد بررسی قرارگیرد. در این تحقیق کلیات تضمینات بانکی، انواع و شرایط اعطای تسهیلات و همچنین کیفت وصول مطالبات از وثیقه و نقش و میزان کارآمدی وثایق در وصول آنها تحلیل و تبیین می گردد.

کلمات کلیدی: وثایق- تسهیلات- مطالبات معوق- تضمینات بانکی

  

مقدمه

بیان مسئله

یکی از وظایف مهم نظام بانکداری، پرداخت تسهیلات یا وام بانکی بوده تا از این طریق علاوه بر تأمین هزینه‌های عملیات بانکی، سود آوری نیز داشته باشد و از آنجا که بنابر بند 8 ماده 2 قانون تجارت که تصدی به هر نوع عملیات صرافی و بانکی را ازجمله اعمال تجاری دانسته، بانکداری یک شغل تجاری محسوب می گردد، لذا بانکها به منظور جلوگیری از ضرر دهی بایستی تسهیلات بانکی به مشتریان خود بدهند تا از محل سود تسهیلات پرداختی هم هزینه های خود را درآورند و هم سودآوری داشته باشند تا به عنوان یک تاجر بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. اما برگشت نقدینگی پرداخت شده تحت عنوان تسهیلات همراه با ریسک بوده و احتمال دارد تعدادی از گیرندگان تسهیلات نخواهند اصل و متفرعات بدهی خود را مسترد نمایند لاجرم اعمال سیاستی برای بانک ها لازم می آید تا ریسک ناشی از جلوگیری از عدم برگشت وجوه خود را به حداقل برسانند، به همین منظور از گیرندگان تسهیلات وثیقه یا تضمین گرفته می‌شود تا چنانچه مشتری، بدهی خود را مسترد نکند با توسل به تأمین اخذ شده، سرمایه بانک اعم از اصل وفرع وصول گردد.

وثایق بانکی برای ارایه تسهیلات عموما شامل، وثیقه ملکی، محل اجرای طرح، اسنادتجاری (سفته و چک) و سپرده می باشد که در این رساله برآنیم تا میزان و نحوه کارآمدی این وثایق را در وصول مطالبات بانکی از منظر حقوقی تحلیل و بررسی نموده و به سوالات زیر پاسخ دهیم:

نقش و کارکرد وثایق و تضمینات بانکی در وصول مطالبات چیست؟ قوانین و مقررات بانکی تا چه میزان در وصول مطالبات بانکها و همچنین تسهیل در فرآیند وصول موثرند؟ چه موانعی در قوانین و مقررات موجود بر سر راه استیفای حقوق بانک و وصول مطالبات از طریق تضمینات و وثایق وجود دارد؟ ضمانت اجرای تضمینات بانکی هنگامی که مشتری بدهی خود را نپردازد چیست؟ در بعضی از بانک ها مشاهده می گردد بیش از یک نوع وثیقه یا تضمین از مشتری گرفته می شود که اصطلاحا تغلیظ وثیقه عنوان می گردد و هر یک از وثایق اصل و متفرعات بدهی را پوشش می دهد ماهیت ، حکم حقوقی و ضمانت اجرای اخذ تضمینات اضافی چیست؟ و بانک ها چگونه می توانند به استناد این تضمینات مطالبات خود را وصول نمایند؟ با توجه به ماده 284 ق.ت که مقرر نموده برات و سفته در موعد ده روز از تاریخ سررسید بایستی واخواست گردند در غیر این صورت حق رجوع به ظهرنویس از دارنده سلب می گردد چنانچه این موارد در بانک ها رعایت نگردد چگونه می توان به استناد ماده 249 ق.ت مجتمعا علیه ظهر نویس و متعهد اقامه دعوی نمود؟ اگر شرکت های با مسئولیت محدود و یا سهامی خاص از بانک تسهیلات بگیرند و این تسهیلات بیش از سرمایه ثبت شده شرکت باشد تعهد شرکت به میزان بیش از سرمایه شرکت چگونه است و تعهدات ضامن به تبع تعد اصلی چطور؟ چنانچه تعداد چند باب خانه توامان در رهن بانک قرار گیرد چگونه این اموال از طریق مزایده فروخته شده و مطالبات بانک وصول خواهد شد؟

 

فرضیه ها:

به نظر می رسد وثایق و تضمینات بانکی می بایست با هدف استحکام بخشیدن به مطالبات و افزایش ضریب اطمینان وصول آنها و همچنین تسهیل در فرآیند وصول اخذ گردند.

به نظر می رسد برخی قوانین نظیر قانون اخذ وثایق ملکی مصوب 1379 و قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی مصوب 1386 موجب تضعیف وثایق و تضمینات بانکی می گردد و وصول آنها را در عمل با مشکل مواجه می سازد.

  

اهداف تحقیق

مهمترین اهداف اجرای این تحقیق بدین شرح است:

1-7  تعاریف عملیاتی                                                                                          9

1-8  مدل تحقیق                                                                                                10

1-9- پیشینه تحقیق                                                                                             10

1-9-1 پژوهش های داخلی                                                                                   10

• سابقه ی پژوهش های خارجی 12

1-10  روش تحقیق                                                                                            15

1-11    روش جمع آوری اطلاعات                                                                         15

1-12   ابزار جمع آوری اطلاعات                                                                            15

1-13  جامعه آماری                                                                                            15

1-13-1 حجم نمونه                                                                                            16

1-13-2  روش  نمونه گیری                                                                                  16

1-14 موانع و محدودیت های تحقیق                                                                        16

1-15 – خلاصه فصل                                                                                          18

فصل دوم

2-1 مقدمه                                                                                                       20

2-2مفهوم تبلیغات                                                                                              21

2-3 توریسم چیست؟                                                                                          22

2-4 تعریف گردشگری                                                                                        23

2-4-1 گردشگری طبق تعریف سازمان                                                                            24

2-5  سابقه‌ی تبلیغات تجاری در جهان                                                                      26

2-6 توسعه‌ی آژانس‌های تبلیغاتی                                                                             28

2-7 پیشینه گردشگری در جهان                                                                               29

2-8 تاریخچه‌ی تبلیغات در ایران                                                                             30

2-9پیشینه گردشگری در ایران                                                                                32

2-10 مدیریت در گردشگری                                                                                  34

2-11 نقش تبلیغات در گردشگری                                                                            35

1-7  تعاریف عملیاتی                                                                                          9

1-8  مدل تحقیق                                                                                                10

1-9- پیشینه تحقیق                                                                                             10

1-9-1 پژوهش های داخلی                                                                                   10

• سابقه ی پژوهش های خارجی 12

1-10  روش تحقیق                                                                                            15

1-11    روش جمع آوری اطلاعات                                                                         15

1-12   ابزار جمع آوری اطلاعات                                                                            15

1-13  جامعه آماری                                                                                            15

1-13-1 حجم نمونه                                                                                            16

1-13-2  روش  نمونه گیری                                                                                  16

1-14 موانع و محدودیت های تحقیق                                                                        16

1-15 – خلاصه فصل                                                                                          18

فصل دوم

2-1 مقدمه                                                                                                       20

2-2مفهوم تبلیغات                                                                                              21

2-3 توریسم چیست؟                                                                                          22

2-4 تعریف گردشگری                                                                                        23

2-4-1 گردشگری طبق تعریف سازمان                                                                            24

2-5  سابقه‌ی تبلیغات تجاری در جهان                                                                      26

2-6 توسعه‌ی آژانس‌های تبلیغاتی                                                                             28

2-7 پیشینه گردشگری در جهان                                                                               29

2-8 تاریخچه‌ی تبلیغات در ایران                                                                             30

2-9پیشینه گردشگری در ایران                                                                                32

2-10 مدیریت در گردشگری                                                                                  34

2-11 نقش تبلیغات در گردشگری                                                                            35

2-12 بازاریابی در گردشگری                                                                                 36

2-13 اهمیت گردشگری                                                                                       39

2-14 اهداف تبلیغات                                                                                           40

2-15 فنون تبلیغات                                                                                             42

2-16  الگوهای تبلیغ                                                                                           44

2-17 انواع تبلیغات                                                                                             45

2-18  انواع جاذبه‌های تبلیغ                                                                                   48

2-19 اشکال عمده گردشگری                                                                                      52

2-19- 1- گردشگری تفریحی                                                                                     52

2-19-2- گردشگری درمانی                                                                                         53

2-19-3 گردشگری فرهنگی و آموزشی                                                                           53

2-19- 4گردشگری اجتماعی                                                                                        53

2-19-5 – گردشگری ورزشی                                                                                       53

2-19-6 گردشگری مذهبی و زیارتی                                                                               53

2-19-7 گردشگری بازرگانی و تجاری                                                                             53

2-19-8  گردشگری سیاسی                                                                                         54

2-20- عناصر گردشگری شهری                                                                                    54                                                                                                                                                                                                                                                                          54

2-20-1 عناصر اولیه گردشگری شهری                                                                             54

2-20-2 عناصر ثانویه گردشگری شهری                                                                            54

2-21- پیامدهای گردشگری شهری                                                                                 54

2-22 اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری شهری                                                               55

2-23 اثرات اقتصادی گردشگری شهری                                                                            55

2-24- اثرات مثبت گردشگری بر محیط زیست                                                             55

2-25-  اثرات منفی گردشگری بر محیط زیست                                                             56

2-26 جایگاه ایران در صنعت گردشگری                                                                    57

2-27 خلاصه فصل                                                                                             60

فصل سوم

3-1 مقدمه                                                                                                       62

3-2 موقعیت جغرافیایی کشور ایران                                                                           63

3-3 استان‌ها                                                                                                     63

3-4 جغرافیای اقتصادی ایران                                                                                  64

3-5معادن                                                                                                        65

3-6 محصولات نباتات                                                                                          65

3-7 صنایع                                                                                                      65

3-8 راهها                                                                                                        65

3-9 رودهای ایران                                                                                              65

3-10 آبشارهای ایران                                                                                           66

3-11 دریاچه‌های عمده ایران                                                                                  67

3-12 زمین‌شناسی جغرافیای ایران                                                                            67

3-13 زلزله شناسی و گسل‌های فعال                                                                         69

3-14جنگل‌ها                                                                                                    69

3-15 کوهستان‌ها                                                                                               70

3-16 مهم‌ترین قله‌ ها                                                                                           71

3-17موقعیت جغرافیایی                                                                                       71

3-18 صنعت گردشگری در ایران                                                                                      72

3-19 جاذبه‌های گردشگری ایران                                                                              72

3-19-1 جاذبه‌های طبیعی                                                                                     72

3-19-2 جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی                                                                       74

3-20 آمار و ارقام در رابطه با گردشگری در ایران                                                          75

3-21 عملكرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری                                       75

3-22عوامل مؤثر برروی اثربخشی تبلیغ                                                                      77

3-23 خلاصه و جمع بندی                                                                                    79

فصل چهارم

4-1 مقدمه                                                                                                       81

4-2 ویژگی های فردی پاسخگویان                                                                           82

فصل پنجم

5-1  نتیجه گیری                                                                                               114

5-2 پیشنهادات                                                                                                 118

5-3 پیشنهاداتی برای محققین بعدی                                                                          124

منابع                                                                                                                   126

پیوستها                                                                                                                135

پرسشنامه                                                                                                             136

خروجی نرم افزار                                                                                                    140

 

 فهرست جداول

جدول 4-1 : توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت                                                 82

جدول شماره 2: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب سن                                               83

جدول شماره 4: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات                       84

جدول شماره 5:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب نوع شغل                               85

جدول شماره 6:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب روش سفر به ایران                     86

جدول شماره 7: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب فصل مناسب سفر به ایران   86

جدول شماره 8 : توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب عوامل ترغیب کننده گردشگران در مسافرت به ایران                                                                                                 87

جدول شماره  9: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب هدف از سفر به ایران                88

جدول شماره 10: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان مفید بودن اطلاعات سایت های توریستی برای پاسخگویی نیازهای گردشگران                                                             89

جدول شماره 11: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب تعطیلات مناسب برای سفر          90

جدول شماره 12: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان آشنایی قبلی با جاذبه های توریستی ایران                                                                                                               91

جدول شماره 13: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب رسانه های ترغیب کننده سفر به ایران92

جدول شماره 14: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان اهمیت اطلاعات تاریخی و فرهنگی ایران                                                                                                               93

جدول 15: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب بخش های به تصویر کشیده شده از ایران در رسانه های عراقی                                                                                                94

جدول شماره 16:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب رسانه های تبلیغاتی مورد اعتماد در معرفی ایران                                                                                                    95

جدول شماره 17 :توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات ارائه شده در آشنایی گردشگران با آداب و رسوم مردم ایران                                                             96

جدول شماره 18:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان  بر حسب میزان ترغیب به سفر به ایران به واسطه تبلیغات درباره ی بناها و آثار تاریخی                                                                                          97

جدول شماره 19: توزیع فراوانی درصدی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات در آشناکردن آن ها با وضعیت زنان ایران                                                                                                        98

جدول شماره 20: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان ارزیابی امنیت داخلی ایران پس از سفر به این کشور                                                                                                                   99

جدول شماره 21:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به مانع بودن پوشش زنان در ایران برای گردشگری                                                                                                       100

جدول شماره 22:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان جذابیت  تبلیغات صنایع دستی ایران                                                                                                           101

جدول شماره 23:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان واقعی بودن گزارش های منفی در مورد ایران پس از سفر                                                                                                102

جدول شماره 24:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی وضعیت زنان در ایران     103

جدول شماره 25:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر تبلیغات آژانس های مسافرتی برای سفر به ایران                                                                                                              104

جدول شماره 26:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان آگاهی بخشی محتوای تبلیغات درباره ی  وضعیت غذا و بهداشت ایران                                                              105

جدول شماره 27:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب علاقه مندیبرای  سفر مجدد به ایران106

 

                                                          فهرست نمودار ها

نمودار 4-1 :  توزیع درصدی پاسخگویان برحسب جنسیت                                                         82

نمودار شماره 2: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب سن                                                 84

نمودار شماره 4: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات                                   85

نمودار شماره 7: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب فصل مناسب  سفر به ایران              87

نمودار شماره 8 :توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب عوامل ترغیب کننده گردشگران در مسافرت به ایران                                                                                                             88

نمودار شماره 9: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب هدف از سفر به ایران                             89

نمودار شماره 10: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان مفید بودن اطلاعات سایت های توریستی برای پاسخگویی نیازهای گردشگران                                                                          90

نمودار شماره 11: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب تعطیلات مناسب برای سفر            91

نمودار شماره 12: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان آشنایی قبلی با جاذبه های توریستی ایران91

نمودار شماره 13: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب رسانه های ترغیب کننده سفر به ایران                   93

نمودار شماره 14: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان اهمیت اطلاعات تاریخی و فرهنگی ایران 94

نمودار شماره 15: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب بخش های به تصویر کشیده شده از ایران در رسانه های عراقی                                                                                                          95

نمودار شماره 16:نمودار درصدی پاسخگویان بر حسب رسانه های تبلیغاتی مورد اعتماد در معرفی ایران96

نمودار شماره 17:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات ارائه شده در آشنایی گردشگران با آداب و رسوم مردم ایران                                                                          97

نمودار شماره 18 : توزیع درصدی پاسخگویان  بر حسب میزان ترغیب به سفر به ایران به واسطه تبلیغات درباره بناها و آثار تاریخی                                                                                  98

نمودار شماره 19: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات در آشناکردن آن ها با وضعیت زنان ایران                                                                                                              98

نمودار شماره 20:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان ارزیابی امنیت داخلی ایران پس ازسفر به این کشور                                                                                                                99

نمودار شماره21:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به مانع بودن پوشش زنان در ایران برای گردشگری                                                                                                          101

نمودار شماره 22: توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان جذابیت تبلیغات صنایع دستی ایران    102

نمودار شماره23:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی واقعی بودن گزارشهای منفی در مورد ایران پس از سفر                                                                                                          103

نمودار شماره 24:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی وضعیت زنان در ایران                           104

نمودار شماره 25:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر تبلیغات آژانسهای مسافرتی برای سفر به ایران                                                                                                                105

نمودارشماره 26:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان آگاهی بخشی محتوای تبلیغات درباره ی  وضعیت غذا و بهداشت ایران                                                                              106

نمودار شماره 27:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب علاقه مندی برای سفر مجدد به ایران          107 

 

چکیده :

ضرورت وجود تبلیغات در گردشگری نیز همچون دیگر فعالیت های اقتصادی  به خوبی احساس می‌شود. تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم به عنوان بخش عمده‌ای از فرایند ارتباطات جهانی نقش اساسی در ایجاد شناخت و گسترش جهانگردی در میان ملت‌ها ایفا خواهد كرد. هدف از نگارش پژوهش حاضر تاثیر تبلیغات در جذب گردشگران عراقی است  به همین خاطر چهار فرضیه مطرح گردید که  جهت سنجش فرضیه های مربوطه  پرسشنامه ای طراحی و در اختیار گردشگران عراقی قرار گرفت . پرسشنامه مذکور دارای روایی و پایایی لازم بود . حجم نمونه مورد بررسی 250 نفر بود که از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تبلیغات می تواند نقش موثری در جذب گردشگران جهت ورود به ایران داشته باشد .  در نهایت پیشنهاداتی چند نیز با توجه به ماحصل پژوهش انجام شده بیان گردید .

کلید واژه : صنعت گردشگری، تبلیغات ، گردشگران ، عراق 

 

کلیات تحقیق

فصل اول

 1-1 مقدمه :

با رشد بیش از پیش شهرنشینی و زندگی ماشینی، برای گریز از زندگی مدرن و یافتن زمان فراغت انسان بر آن شد تا سفر را به عنوان امری واقع تجربه كند. در این میان پیشرفت چشمگیر صنعت حمل و نقل و ارتباطات امر سفر را در چارچوب وسیله‌ی نقلیه‌ی ایمن و شبكه‌ی راه‌های وسیع و گسترده آسان نمود.

بدین ترتیب صنعتی شدن جوامع همراه با افزایش درآمد مردم از یک سو و مهیا شدن اوقات فراغت برای تجدید نیرو وگسترش نوآوری‌های تكنولوژیكی از سوی دیگر زمینه را برای سفر به نقاط دور و نزدیك با هدف استفاده مطلوب از زمان فراغت، كنجكاوی در مورد طبیعت،شناخت فرهنگ و تاریخ ملت‌ها فراهم آورد. در نتیجه گردشگری به طور گسترده بر بستری از فن آوری های ارتباطی  شكل گرفت.

صنعت گردشگری در پنجاه سال گذشته رشد روزافزون و مستمری داشته است. اكنون نیز شتابان به سمت آینده در حركت است.این جابجایی عظیم گردشگران بر روی كره‌ی زمین یکی از منابع مهم درآمدی جهان به حساب می‌آید همچنین به عنوان گسترده‌ترین صنعت خدماتی جهان حائز جایگاه ویژه‌ای است؛ این صنعت با تأسیس امكانات و زیرساختهای ویژه فرصت‌های شغلی بیشماری را برای كشور میزبان بوجود می‌آورد.

بدین ترتیب گردشگری كه در ابتدا بعنوان یك پدیده‌ی فرهنگی- اجتماعی مطرح شده بود كم‌كم بعنوان عاملی مهم در رشد و توسعه‌ی اقتصادی شناخته شد. صلح، امنیت، دموكراسی، آزادی   وپیشرفت‌های فرهنگی  اجتماعی نیز از دیگر پیامدهای مثبت این صنعت عظیم به شمار می‌آیند.

در ادامه ی این فصل به اهمیت موضوع ، بیان مسئله و الگوی مفهومی ، اهداف و سوالهایی که این تحقیق در پی پاسخگویی به آن است و و فرضیه های تحقیق  ودر همین راستا به بیان پیشینه ی پژوهش و همچنین به بیان قلمرو تحقیق و روش تحقیق و ابزار گردآوری داده می پردازیم

 

1-2 بیان مساله

کشورها و جوامع به صورت فزاینده ای به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود اوضاع اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج داده و درصدد یافتن راه های تازه ای برآیند . (نوابخش و رفیعی فر، 1389:117). رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی هر روز چرخه تازه ای بر ساز و کار بنیادین کشورها و جوامع به صورت فزاینده ای به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود اوضاع اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج داده و درصدد یافتن راه های تازه ای بر آیند . ( نوابخش و رفیعی فر، 1389 ، 117 ) . رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی ، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری ازابعاد با فعالیت های مرتبط با صنعت توریسم گره خورده است (شربتی، 1389،55) . در مناطق روستایی اروپا گردشگری هم شیوه ی مهم و جدید اشتغال زایی و ایجاد در آمد و  هم روستاها را از انزوای اجتماعی خارج کرده و باعث رونق و پویایی بیشتر جوامع روستایی شده است . ( شارپلی ، 1380 ، 27-28) .

برای موفقیت در این صنعت علاوه بر داشتن شرایط گردشگر پذیری ، مقاصد گردشگری ، باید به دنبال برنامه ریزی برای جذب گردشگران و معرفی بهتر امکانات و شرایط خود به بازارهای جهانی گردشگری باشند . (پاپلی یزدی و سقایی ، 1385، 18) . اصولا گردشگران برای انتخاب مقاصد گردشگری نیازمند اطلاعاتی در خصوص مقصد می باشند . آنها پیوسته اطلاعاتی را از رسانه های گروهی شامل تلویزیون ، ماهواره ، اینترنت و …جمع آوری می کنند . اگر چه منابع مذکور اطلاعات ارزشمندی را در اختیار گردشگر قرار می دهد ، اما گردشگران ترجیح می دهند بخش قابل توجهی از اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع غیر رسمی از جمله بستگان ، دوستان ، آشنایان و دیگر افرا دریافت کنند . ( سیلور من[1]، 1997، 15) .

با توجه به اینکه این افراد خود ذینفع نیستند ، به همین دلیل بیشتر مورد توجه خاص گردشگران می باشند . لازم به ذکر است که اکثر گردشگران مهمترین منبع اطلاعات خود را بر اساس دانش ، تخصص و قابلیت اعتماد آنها انتخاب می کنند و به همین دلیل اطلاعات این منابع ، تاثیر بیشتری بر تصمیم او در مورد انتخاب مقصد گردشگری ، خواهد داشت .(سیلور من ، 1997 ، 17) .

اما در كنار این عوامل، بازاریابی و تبلیغات از شاخص‌های اصلی و مهم در رشد و گسترش گردشگری هستند.تبلیغات یكی از شیوه‌های مهم و مؤثر در اطلاع رسانی می‌باشد و میلیون‌ها نفر را به خود جذب كرده است. در تحولات عمومی جهان، در همه‌ی امور جاری فعالیت‌های بشری و در تمام تار و پود زندگی انسان رخنه كرده است. نه تنها معرفی كالاها و خدمات بلكه رقابت‌های تجاری نیز بدون تبلیغات مؤثر و گسترده میسر نیست.

در واقع تبلیغات ابزار مهمی برای ارتباط با بازار و جامعه و نفوذ در دل و فكر مخاطبان به منظور تأثیرگذاری و تغییردر تصمیم و رفتار آنان است. تبلیغ وسیله‌ای است برای تأثیر و تغییر. تغییری كه تبلیغ ایجاد می‌كند، تغییر در نگرش، بینش، دانش، روش و رفتارهای انواع مخاطبان است. (روستا، 1381) ارقام سرسام آوری كه در این زمینه هزینه می‌شود، به واقع اعجاب‌انگیز است و نشانه‌ی اهمیت اقتصادی این امر می‌باشد.

به طور کلی تبلیغات شفاهی ، گفتگو در مورد محصولات و خدمات میان افرادی است که مستقل از شرکت عرضه کننده محصول یا خدمت می باشند . این گفتگو ها می تواند به صورت مکالمه های دو طرفه یا فقط توصیه ها و پیشنهادات یک طرفه باشد . اما نکته اصلی این است که این گفتگو ها می تواند به صورت مکالمه های دو طرفه یا فقط توصیه ها و پیشنهادات یک طرفه باشد . اما نکته اصلی این است که این گفتگو ها در میان افرادی صورت می پذیرد که تصور می شود منافع اندکی از ترغیب دیگران به استفاده از محصول دارند . ( سویینی و همکاران[2] ، 2007، 344-346) .

گردشگران تمایل دارند از چهار منبع اطلاعات بیرونی هنگام برنامه ریزی سفرهای خود استفاده کنند : 1) بستگان، دوستان و آشنایان 2) ادبیات خاص مقصد 3) رسانه ها 4) مشاوران گردشگری . در طی کسب اطلاعات است که بازاریابان می توانند بر تصمیمات خرید مصرف کنندگان تاثیر بگذارند (گورسوی و مک کلری، 2004 ، 362) . بازاریابان برای متقاعد کردن مشتریان تلاش فراوانی می کنند ، اما گاهی از این واقعیت غافل می مانند که گفتگوی مشتریان با یکدیگر ، بیشترین تاثیرپذیری و تاثیر و تاثیرگذاری را در انتخاب مقصد گردشگری در پی خواهد داشت (براین و لیلین ، 2008، 153) . احتمال واکنش مصرف کننده نسبت به پیشنهاد یک دوست ، همکار یا مشاور قابل اعتماد ، بسیار بیشتر از واکنش او نسبت به یک پیام بازرگانی می باشد و این واکنش صرفا منحصر به جمع آوری اطلاعات نیست بلکه اغلب به خرید محصول می انجامد (سیلور من ، 2001 ، 32 ) . مصرف کنندگان به اعتبار نظرات دوستان ، خانواده و آشنایانش اعتماد می کنند چون این تاثیر گذاری توصیه دیگران از سه عامل کلیدی نشات  میگیرد : اول ، چگونگی ارتباطات عامل مهمی در تبلیغات  شفاهی می باشد . بسیاری از بحث هایی که با خانواده یا دوستان صورت میگیرد منجر به ایجاد حمایت ا ز سوی آنها جهت انجام رفتار های خاصی می شود . دوم ، بر خلاف جریان ارتباطات یک طرفه مثل آگهی های بازرگانی ، تبیلغات شفاهی مشتری ، یک جریان دو طرفه را به خدمت میگیرد . قدرت جریان ارتباطی دو طرفه از این واقعیت نشات میگیرد که فرد می تواند سوالاتی بپرسد ، توضیحاتی دریافت کند و نتایج سودمند را پی گیری کند . سوم ، تبلیغات شفاهی مشتری از ویژگی تجربه نیابتی برخوردار است ، یعنی افرادی که درباره محصولات و خدمات با یکدگیر صحبت می کنند ، خود آن محصول یا خمدت را تجربه کرده اند (ویلکلی[3]، 1990 ، 674) . تبلیغات شفاهی، در مراحل پایانی فرایند خرید حائز اهمیت بیشتری است ،چون موجب اطمینان خاطر مصرف کننده می شود . (واکر ، 1995،39 ).

نتایج تحقیقات نشان می دهد که تها 14 درصد افراد به چیزهایی که در آگهی های بازرگانی می بینند ، می خوانند یا می شنوند ، اعتماد می کنند . جالب تر اینکه 90 در صد افراد به محصولات یا خدماتی که توسط یکی از اعضاء خانواده ، دوستان یا همکاران تایید شود، اعتماد می کنند ، چون مطمئن هستند آنها منافعی که در این میان ندارند . (آلایر ، 2007، 547) . جالب اینکه حتی در عصر کامپیوتر و اینترنت هنوز افراد دوست دارند شخصا با هم صحبت کنند . 80 درصد مکالمات تبلیغات شفاهی به صورت مکالمه چهره به چهره صورت میگیرد و 20 درصد این مکالمات به صورت روی خط می باشد . (بالتر و باتمن ،2005،8)

در دهه های اخیر جهانگردی به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی مطرح بوده است و همه ی کشورها در رقابتی تنگاتنگ برای بهره گیری از مزایای این صنعت بوده اند.

تبلیغات به عنوان مهمترین ابزار موفقیت سازمان هاست و این موضوع ایجاب می کند که این ابزار به عنوان شاخه های علمی،اجتماعی،فرهنگی و ارتباط به دقت مورد مطالعه قرار  گیرد.امروزه در صنعت گردشگری باید از تبلیغات به عنوان مهمترین ابزار به صورت حرفه ای استفاده کرد،زیرا موفقیت تبلیغ  در ارایه ارزش های فرهنگی و گردشگری هر کشور مبتنی بر درک صحیح و حرفه ای از تبلیغات و ارزش های آن است.یکی از ارکان مهم تبلیغات رسانه های تبلیغاتی است که در میزان تاثیر تبلیغات بر مخاطب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و استفاده درست از آن باعث افزایش تاثیر پیام می شود. برای موفقیت تبلیغات در گردشگری بین الملل به علت پراکندگی مخاطبان در سر تاسر جهان رسانه های تبلیغات از اهمیت خاصی بر خوردار است.

ابزارهای تبلیغات گردشگری که می توان از آن ها در این زمینه بهره برد عبارتند از:کتاب کشور،شهر یا منطقه،سی دی از جاذبه هی کشور،بروشور اطلاع رسانی راهنمای ایرانگردی و یا استان گردی ،سایت اینترنت و ایمیل اطلاع رسانی گردشگری،،رادیو،پوستر،تلویزیون،مطبوعات،پست مستقیم،بانک اطلاعات و اطلاع رسانی گردشگری و نمایشگاه ها.

 

مسئولان گردشگری کشور در سال های اخیر تبلیغات فراوانی در رسانه ها برای جذب گردشگر خارجی انجام داده اند و در این سال ها شاهد ورود گردشگران شرق آسیا و تعداد کمی گردشگر اروپایی به داخل کشور بوده ایم.کشور عراق که در همسایگی ما به سر می برد و وجوهات فرهنگی فراوانی از جمله شیعیان در این کشور داریم و هر ساله گردشگران مذهبی از کشور عراق و بالعکس رهسپار دو کشور می شوند.با وجود نا آرامی و جنگ داخلی در کشور عراق و نا امنی در منطقه خاور میانه ایران یکی از کشورهای امن منطقه به شمار می رود و فرصت بسیار خوبی برای جذب گردشگر کشورهای عربی منطقه به داخل کشور می باشد همچنین با تبلیغات مثبت و موثر در جهت جذب گردشگران عراقی و عربی  باعث ارز آوری فراوان برای کشور و سهم عمدای در جذب گردشگر در سطح منطقه داشته باشیم.

با سرمایه گذاری دولت و شرکت های گردشگری در بخش تیلیغات در معرفی جاذبه های گردشگری به گردشگران عراقی می توان امید به آن بست تعداد گردشگران ورودی به کشور بیش از پیش شود .

متأسفانه از نگاه بسیاری از مردم و مسئولان ایرانی، مراد از توریست، اتباع چشم‌آبی و موبلوند اروپایی است؛ در حالی كه مردم كشورهای مسلمان و همسایه و به ویژه كشور شیعه‌نشین عراق كه به دلایل مختلف، از جمله نزدیكی‌های فرهنگی، پتانسیل خوبی برای جذب به ایران دارند و پرسش اینجاست كه آیا به این منظور تبلیغات مناسبی صورت گرفته شده است؟

این تحقیق در صدد آن است که تاثیر تبلیغات بر گردشگر ورودی را بررسی نماید و همچنین به دنبال ارائه راهکارهای مفید در زمینه تبلیغات می باشد.

با توجه به موارد مطرح شده درپژوهش حاضر به دنبال آنیم که بدانیم تبلیغات تا چه میزان می تواند بر ورود گردشگر به ایران به خصوص گردشگران عراقی تاثیر بگذارد ؟

 

1-3  اهمیت  ضرورت انجام تحقیق :

ضرورت وجود تبلیغات در صنعت گردشگری نیز همچون دیگر صنایع به خوبی احساس می‌شود. تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم به عنوان بخش عمده‌ای از فرایند ارتباطات جهانی نقش اساسی در ایجاد شناخت و گسترش جهانگردی در میان ملت‌ها ایفا خواهد كرد.

تبلیغات با استفاده از ابزار مناسب انگیزه‌ی انسان برای سفرو تغییر در محیط زندگی را فراهم می‌آورد. تبلیغات زمینه‌ی شناخت و اطلاع‌رسانی كمی و كیفی گردشگران از مقاصد گردشگری، جاذبه‌ها و خصوصیات ملل مختلف، خدمات موجود و ترغیب به مسافرت را برای گردشگران فراهم می‌سازد.(رستمی،1377 )

رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله، تبلیغات محیطی، اینترنت، شبكه‌های ماهواره‌ای و… از جمله رسانه‌ها و ابزار مهم تبلیغاتی محسوب می‌شوند اما در این میان ظهور و گسترش شبكه‌های تلویزیونی ـ ماهواره‌ای و اطلاع‌رسانی جهانی همچون اینترنت تأثیر شگرفی بر گردشگری گذاشته است این تکنولوژی ها  مردم را قادر ساختند تا به شكلی مستقیم، بی‌واسطه و سریع با آداب و رسوم، سنت‌ها، شرایط اجتماعی و  خدمات موجود در كشورهای دیگر آشنا شوند.

ایران به علت برخورداری از شرایط متنوع آب و هوایی، تاریخ و تمدن كهن، آثار باستانی، چشم‌اندازهای زیبا، هنر اصیل و صدها امتیاز فرهنگی و… طبق اعلام سازمان یونسكو جزء یكی از ده كشور اول جهان از نظر ظرفیت‌های گردشگری به شمار می‌رود. با این حال كشور ما هنوز نتوانسته جایگاه مناسبی را در صنعت گردشگری بین‌المللی از آن خود كند براستی چه عواملی موجب شده تا ایران نتواند آنگونه كه شایسته است در عرصه‌ی توریسم بین‌المللی بدرخشد؟

صنعت گردشگری در هزاره‌ی سوم یكی از بزرگ‌ترین فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دنیا به شمار می‌رود. این صنعت در شش دهه‌ی گذشته رشدی مداوم و متنوع را تجربه كرده تا به یكی از پردرآمدترین و بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصادی در حال رشد در جهان تبدیل شده است همچنین به عنوان صنعت بدون دودتوجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. گردشگری بین‌المللی بخشی از صنعت گردشگری است كه مربوط به تجارت‌ها، خدمات و درآمدهای حاصل از گردشگرانی است كه از كشورهای دیگر خارج از محل اقامت خود بازدید می‌كنند. خاستگاه اصلی گردشگری، كشورهای صنعتی پیشرفته می‌باشد به طوری كه بیشترین تعداد گردشگران بین‌المللی و درآمد ایجاد شده مربوط به هفت كشور بزرگ صنعتی دنیا می‌باشد.

«برطبق آمار سازمان جهانی گردشگری[4] كل گردشگران دنیا در سال 1950 میلادی بیست و پنج میلیون نفر و در سال 2008 میلادی حدود نهصد و بیست و دو میلیون نفر برآورد شده است همچنین درآمدهای حاصل از گردشگری در سال 1980 بالغ بر صد و پنج میلیارد دلار بوده كه این رقم در سال 2008 میلادی به نهصد و چهل و چهار میلیارد دلار آمریكا ( 624 میلیارد یورو) رسیده است.

اما در این میان  ایران  علیرغم استعداد والایی كه در زمینه‌ی جاذبه‌های گردشگری دارد، سهم بسیار ناچیزی از درآمد گردشگری جهانی را به خود اختصاص داده است.

توجه به صنعت گردشگری برای كشوری چون ایران از چند نقطه نظر حائز اهمیت است:

1- ایران از جمله كشورهایی است كه با اقتصاد تك محصولی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام اتكاء شدیدی داشته و دارد.  این شرایط باعث شده تا با تغییر قیمت نفت جهانی  سایر متغیرهای كلان اقتصادی نیز دچار نوسانات شدیدی بشود اما برای رهایی از وابستگی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی گردشگری می‌تواند یك فعالیت اقتصادی جایگزین و پرسود باشد.

 

2-12 بازاریابی در گردشگری                                                                                 36

2-13 اهمیت گردشگری                                                                                       39

2-14 اهداف تبلیغات                                                                                           40

2-15 فنون تبلیغات                                                                                             42

2-16  الگوهای تبلیغ                                                                                           44

2-17 انواع تبلیغات                                                                                             45

2-18  انواع جاذبه‌های تبلیغ                                                                                   48

2-19 اشکال عمده گردشگری                                                                                      52

2-19- 1- گردشگری تفریحی                                                                                     52

2-19-2- گردشگری درمانی                                                                                         53

2-19-3 گردشگری فرهنگی و آموزشی                                                                           53

2-19- 4گردشگری اجتماعی                                                                                        53

2-19-5 – گردشگری ورزشی                                                                                       53

2-19-6 گردشگری مذهبی و زیارتی                                                                               53

2-19-7 گردشگری بازرگانی و تجاری                                                                             53

2-19-8  گردشگری سیاسی                                                                                         54

2-20- عناصر گردشگری شهری                                                                                    54                                                                                                                                                                                                                                                                          54

2-20-1 عناصر اولیه گردشگری شهری                                                                             54

2-20-2 عناصر ثانویه گردشگری شهری                                                                            54

2-21- پیامدهای گردشگری شهری                                                                                 54

2-22 اثرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری شهری                                                               55

2-23 اثرات اقتصادی گردشگری شهری                                                                            55

2-24- اثرات مثبت گردشگری بر محیط زیست                                                             55

2-25-  اثرات منفی گردشگری بر محیط زیست                                                             56

2-26 جایگاه ایران در صنعت گردشگری                                                                    57

این مطلب را هم بخوانید :

2-27 خلاصه فصل                                                                                             60

فصل سوم

3-1 مقدمه                                                                                                       62

3-2 موقعیت جغرافیایی کشور ایران                                                                           63

3-3 استان‌ها                                                                                                     63

3-4 جغرافیای اقتصادی ایران                                                                                  64

3-5معادن                                                                                                        65

3-6 محصولات نباتات                                                                                          65

3-7 صنایع                                                                                                      65

3-8 راهها                                                                                                        65

3-9 رودهای ایران                                                                                              65

3-10 آبشارهای ایران                                                                                           66

3-11 دریاچه‌های عمده ایران                                                                                  67

3-12 زمین‌شناسی جغرافیای ایران                                                                            67

3-13 زلزله شناسی و گسل‌های فعال                                                                         69

3-14جنگل‌ها                                                                                                    69

3-15 کوهستان‌ها                                                                                               70

3-16 مهم‌ترین قله‌ ها                                                                                           71

3-17موقعیت جغرافیایی                                                                                       71

3-18 صنعت گردشگری در ایران                                                                                      72

3-19 جاذبه‌های گردشگری ایران                                                                              72

3-19-1 جاذبه‌های طبیعی                                                                                     72

3-19-2 جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی                                                                       74

3-20 آمار و ارقام در رابطه با گردشگری در ایران                                                          75

3-21 عملكرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری                                       75

3-22عوامل مؤثر برروی اثربخشی تبلیغ                                                                      77

3-23 خلاصه و جمع بندی                                                                                    79

فصل چهارم

4-1 مقدمه                                                                                                       81

4-2 ویژگی های فردی پاسخگویان                                                                           82

فصل پنجم

5-1  نتیجه گیری                                                                                               114

5-2 پیشنهادات                                                                                                 118

5-3 پیشنهاداتی برای محققین بعدی                                                                          124

منابع                                                                                                                   126

پیوستها                                                                                                                135

پرسشنامه                                                                                                             136

خروجی نرم افزار                                                                                                    140

 

 فهرست جداول

جدول 4-1 : توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت                                                 82

جدول شماره 2: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب سن                                               83

جدول شماره 4: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات                       84

جدول شماره 5:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب نوع شغل                               85

جدول شماره 6:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب روش سفر به ایران                     86

جدول شماره 7: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب فصل مناسب سفر به ایران   86

جدول شماره 8 : توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب عوامل ترغیب کننده گردشگران در مسافرت به ایران                                                                                                 87

جدول شماره  9: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب هدف از سفر به ایران                88

جدول شماره 10: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان مفید بودن اطلاعات سایت های توریستی برای پاسخگویی نیازهای گردشگران                                                             89

جدول شماره 11: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب تعطیلات مناسب برای سفر          90

جدول شماره 12: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان آشنایی قبلی با جاذبه های توریستی ایران                                                                                                               91

جدول شماره 13: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب رسانه های ترغیب کننده سفر به ایران92

جدول شماره 14: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان اهمیت اطلاعات تاریخی و فرهنگی ایران                                                                                                               93

جدول 15: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب بخش های به تصویر کشیده شده از ایران در رسانه های عراقی                                                                                                94

جدول شماره 16:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب رسانه های تبلیغاتی مورد اعتماد در معرفی ایران                                                                                                    95

جدول شماره 17 :توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات ارائه شده در آشنایی گردشگران با آداب و رسوم مردم ایران                                                             96

جدول شماره 18:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان  بر حسب میزان ترغیب به سفر به ایران به واسطه تبلیغات درباره ی بناها و آثار تاریخی                                                                                          97

جدول شماره 19: توزیع فراوانی درصدی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات در آشناکردن آن ها با وضعیت زنان ایران                                                                                                        98

جدول شماره 20: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان برحسب میزان ارزیابی امنیت داخلی ایران پس از سفر به این کشور                                                                                                                   99

جدول شماره 21:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به مانع بودن پوشش زنان در ایران برای گردشگری                                                                                                       100

جدول شماره 22:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان جذابیت  تبلیغات صنایع دستی ایران                                                                                                           101

جدول شماره 23:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان واقعی بودن گزارش های منفی در مورد ایران پس از سفر                                                                                                102

جدول شماره 24:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی وضعیت زنان در ایران     103

جدول شماره 25:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر تبلیغات آژانس های مسافرتی برای سفر به ایران                                                                                                              104

جدول شماره 26:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان آگاهی بخشی محتوای تبلیغات درباره ی  وضعیت غذا و بهداشت ایران                                                              105

جدول شماره 27:توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب علاقه مندیبرای  سفر مجدد به ایران106

 

                                                          فهرست نمودار ها

نمودار 4-1 :  توزیع درصدی پاسخگویان برحسب جنسیت                                                         82

نمودار شماره 2: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب سن                                                 84

نمودار شماره 4: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات                                   85

نمودار شماره 7: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب فصل مناسب  سفر به ایران              87

نمودار شماره 8 :توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب عوامل ترغیب کننده گردشگران در مسافرت به ایران                                                                                                             88

نمودار شماره 9: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب هدف از سفر به ایران                             89

نمودار شماره 10: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان مفید بودن اطلاعات سایت های توریستی برای پاسخگویی نیازهای گردشگران                                                                          90

نمودار شماره 11: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب انتخاب تعطیلات مناسب برای سفر            91

نمودار شماره 12: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان آشنایی قبلی با جاذبه های توریستی ایران91

نمودار شماره 13: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب رسانه های ترغیب کننده سفر به ایران                   93

نمودار شماره 14: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان اهمیت اطلاعات تاریخی و فرهنگی ایران 94

نمودار شماره 15: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب بخش های به تصویر کشیده شده از ایران در رسانه های عراقی                                                                                                          95

نمودار شماره 16:نمودار درصدی پاسخگویان بر حسب رسانه های تبلیغاتی مورد اعتماد در معرفی ایران96

نمودار شماره 17:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات ارائه شده در آشنایی گردشگران با آداب و رسوم مردم ایران                                                                          97

نمودار شماره 18 : توزیع درصدی پاسخگویان  بر حسب میزان ترغیب به سفر به ایران به واسطه تبلیغات درباره بناها و آثار تاریخی                                                                                  98

نمودار شماره 19: توزیع درصدی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر محتوای تبلیغات در آشناکردن آن ها با وضعیت زنان ایران                                                                                                              98

نمودار شماره 20:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان ارزیابی امنیت داخلی ایران پس ازسفر به این کشور                                                                                                                99

نمودار شماره21:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به مانع بودن پوشش زنان در ایران برای گردشگری                                                                                                          101

نمودار شماره 22: توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان جذابیت تبلیغات صنایع دستی ایران    102

نمودار شماره23:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی واقعی بودن گزارشهای منفی در مورد ایران پس از سفر                                                                                                          103

نمودار شماره 24:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی وضعیت زنان در ایران                           104

نمودار شماره 25:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر تبلیغات آژانسهای مسافرتی برای سفر به ایران                                                                                                                105

نمودارشماره 26:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب ارزیابی میزان آگاهی بخشی محتوای تبلیغات درباره ی  وضعیت غذا و بهداشت ایران                                                                              106

نمودار شماره 27:توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب علاقه مندی برای سفر مجدد به ایران          107 

 

چکیده :

ضرورت وجود تبلیغات در گردشگری نیز همچون دیگر فعالیت های اقتصادی  به خوبی احساس می‌شود. تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم به عنوان بخش عمده‌ای از فرایند ارتباطات جهانی نقش اساسی در ایجاد شناخت و گسترش جهانگردی در میان ملت‌ها ایفا خواهد كرد. هدف از نگارش پژوهش حاضر تاثیر تبلیغات در جذب گردشگران عراقی است  به همین خاطر چهار فرضیه مطرح گردید که  جهت سنجش فرضیه های مربوطه  پرسشنامه ای طراحی و در اختیار گردشگران عراقی قرار گرفت . پرسشنامه مذکور دارای روایی و پایایی لازم بود . حجم نمونه مورد بررسی 250 نفر بود که از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تبلیغات می تواند نقش موثری در جذب گردشگران جهت ورود به ایران داشته باشد .  در نهایت پیشنهاداتی چند نیز با توجه به ماحصل پژوهش انجام شده بیان گردید .

کلید واژه : صنعت گردشگری، تبلیغات ، گردشگران ، عراق 

 

کلیات تحقیق

فصل اول

 1-1 مقدمه :

با رشد بیش از پیش شهرنشینی و زندگی ماشینی، برای گریز از زندگی مدرن و یافتن زمان فراغت انسان بر آن شد تا سفر را به عنوان امری واقع تجربه كند. در این میان پیشرفت چشمگیر صنعت حمل و نقل و ارتباطات امر سفر را در چارچوب وسیله‌ی نقلیه‌ی ایمن و شبكه‌ی راه‌های وسیع و گسترده آسان نمود.

بدین ترتیب صنعتی شدن جوامع همراه با افزایش درآمد مردم از یک سو و مهیا شدن اوقات فراغت برای تجدید نیرو وگسترش نوآوری‌های تكنولوژیكی از سوی دیگر زمینه را برای سفر به نقاط دور و نزدیك با هدف استفاده مطلوب از زمان فراغت، كنجكاوی در مورد طبیعت،شناخت فرهنگ و تاریخ ملت‌ها فراهم آورد. در نتیجه گردشگری به طور گسترده بر بستری از فن آوری های ارتباطی  شكل گرفت.

صنعت گردشگری در پنجاه سال گذشته رشد روزافزون و مستمری داشته است. اكنون نیز شتابان به سمت آینده در حركت است.این جابجایی عظیم گردشگران بر روی كره‌ی زمین یکی از منابع مهم درآمدی جهان به حساب می‌آید همچنین به عنوان گسترده‌ترین صنعت خدماتی جهان حائز جایگاه ویژه‌ای است؛ این صنعت با تأسیس امكانات و زیرساختهای ویژه فرصت‌های شغلی بیشماری را برای كشور میزبان بوجود می‌آورد.

بدین ترتیب گردشگری كه در ابتدا بعنوان یك پدیده‌ی فرهنگی- اجتماعی مطرح شده بود كم‌كم بعنوان عاملی مهم در رشد و توسعه‌ی اقتصادی شناخته شد. صلح، امنیت، دموكراسی، آزادی   وپیشرفت‌های فرهنگی  اجتماعی نیز از دیگر پیامدهای مثبت این صنعت عظیم به شمار می‌آیند.

در ادامه ی این فصل به اهمیت موضوع ، بیان مسئله و الگوی مفهومی ، اهداف و سوالهایی که این تحقیق در پی پاسخگویی به آن است و و فرضیه های تحقیق  ودر همین راستا به بیان پیشینه ی پژوهش و همچنین به بیان قلمرو تحقیق و روش تحقیق و ابزار گردآوری داده می پردازیم

 

1-2 بیان مساله

کشورها و جوامع به صورت فزاینده ای به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود اوضاع اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج داده و درصدد یافتن راه های تازه ای برآیند . (نوابخش و رفیعی فر، 1389:117). رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی هر روز چرخه تازه ای بر ساز و کار بنیادین کشورها و جوامع به صورت فزاینده ای به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود اوضاع اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج داده و درصدد یافتن راه های تازه ای بر آیند . ( نوابخش و رفیعی فر، 1389 ، 117 ) . رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی ، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری ازابعاد با فعالیت های مرتبط با صنعت توریسم گره خورده است (شربتی، 1389،55) . در مناطق روستایی اروپا گردشگری هم شیوه ی مهم و جدید اشتغال زایی و ایجاد در آمد و  هم روستاها را از انزوای اجتماعی خارج کرده و باعث رونق و پویایی بیشتر جوامع روستایی شده است . ( شارپلی ، 1380 ، 27-28) .

برای موفقیت در این صنعت علاوه بر داشتن شرایط گردشگر پذیری ، مقاصد گردشگری ، باید به دنبال برنامه ریزی برای جذب گردشگران و معرفی بهتر امکانات و شرایط خود به بازارهای جهانی گردشگری باشند . (پاپلی یزدی و سقایی ، 1385، 18) . اصولا گردشگران برای انتخاب مقاصد گردشگری نیازمند اطلاعاتی در خصوص مقصد می باشند . آنها پیوسته اطلاعاتی را از رسانه های گروهی شامل تلویزیون ، ماهواره ، اینترنت و …جمع آوری می کنند . اگر چه منابع مذکور اطلاعات ارزشمندی را در اختیار گردشگر قرار می دهد ، اما گردشگران ترجیح می دهند بخش قابل توجهی از اطلاعات مورد نیاز خود را از منابع غیر رسمی از جمله بستگان ، دوستان ، آشنایان و دیگر افرا دریافت کنند . ( سیلور من[1]، 1997، 15) .

با توجه به اینکه این افراد خود ذینفع نیستند ، به همین دلیل بیشتر مورد توجه خاص گردشگران می باشند . لازم به ذکر است که اکثر گردشگران مهمترین منبع اطلاعات خود را بر اساس دانش ، تخصص و قابلیت اعتماد آنها انتخاب می کنند و به همین دلیل اطلاعات این منابع ، تاثیر بیشتری بر تصمیم او در مورد انتخاب مقصد گردشگری ، خواهد داشت .(سیلور من ، 1997 ، 17) .

اما در كنار این عوامل، بازاریابی و تبلیغات از شاخص‌های اصلی و مهم در رشد و گسترش گردشگری هستند.تبلیغات یكی از شیوه‌های مهم و مؤثر در اطلاع رسانی می‌باشد و میلیون‌ها نفر را به خود جذب كرده است. در تحولات عمومی جهان، در همه‌ی امور جاری فعالیت‌های بشری و در تمام تار و پود زندگی انسان رخنه كرده است. نه تنها معرفی كالاها و خدمات بلكه رقابت‌های تجاری نیز بدون تبلیغات مؤثر و گسترده میسر نیست.

در واقع تبلیغات ابزار مهمی برای ارتباط با بازار و جامعه و نفوذ در دل و فكر مخاطبان به منظور تأثیرگذاری و تغییردر تصمیم و رفتار آنان است. تبلیغ وسیله‌ای است برای تأثیر و تغییر. تغییری كه تبلیغ ایجاد می‌كند، تغییر در نگرش، بینش، دانش، روش و رفتارهای انواع مخاطبان است. (روستا، 1381) ارقام سرسام آوری كه در این زمینه هزینه می‌شود، به واقع اعجاب‌انگیز است و نشانه‌ی اهمیت اقتصادی این امر می‌باشد.

به طور کلی تبلیغات شفاهی ، گفتگو در مورد محصولات و خدمات میان افرادی است که مستقل از شرکت عرضه کننده محصول یا خدمت می باشند . این گفتگو ها می تواند به صورت مکالمه های دو طرفه یا فقط توصیه ها و پیشنهادات یک طرفه باشد . اما نکته اصلی این است که این گفتگو ها می تواند به صورت مکالمه های دو طرفه یا فقط توصیه ها و پیشنهادات یک طرفه باشد . اما نکته اصلی این است که این گفتگو ها در میان افرادی صورت می پذیرد که تصور می شود منافع اندکی از ترغیب دیگران به استفاده از محصول دارند . ( سویینی و همکاران[2] ، 2007، 344-346) .

گردشگران تمایل دارند از چهار منبع اطلاعات بیرونی هنگام برنامه ریزی سفرهای خود استفاده کنند : 1) بستگان، دوستان و آشنایان 2) ادبیات خاص مقصد 3) رسانه ها 4) مشاوران گردشگری . در طی کسب اطلاعات است که بازاریابان می توانند بر تصمیمات خرید مصرف کنندگان تاثیر بگذارند (گورسوی و مک کلری، 2004 ، 362) . بازاریابان برای متقاعد کردن مشتریان تلاش فراوانی می کنند ، اما گاهی از این واقعیت غافل می مانند که گفتگوی مشتریان با یکدیگر ، بیشترین تاثیرپذیری و تاثیر و تاثیرگذاری را در انتخاب مقصد گردشگری در پی خواهد داشت (براین و لیلین ، 2008، 153) . احتمال واکنش مصرف کننده نسبت به پیشنهاد یک دوست ، همکار یا مشاور قابل اعتماد ، بسیار بیشتر از واکنش او نسبت به یک پیام بازرگانی می باشد و این واکنش صرفا منحصر به جمع آوری اطلاعات نیست بلکه اغلب به خرید محصول می انجامد (سیلور من ، 2001 ، 32 ) . مصرف کنندگان به اعتبار نظرات دوستان ، خانواده و آشنایانش اعتماد می کنند چون این تاثیر گذاری توصیه دیگران از سه عامل کلیدی نشات  میگیرد : اول ، چگونگی ارتباطات عامل مهمی در تبلیغات  شفاهی می باشد . بسیاری از بحث هایی که با خانواده یا دوستان صورت میگیرد منجر به ایجاد حمایت ا ز سوی آنها جهت انجام رفتار های خاصی می شود . دوم ، بر خلاف جریان ارتباطات یک طرفه مثل آگهی های بازرگانی ، تبیلغات شفاهی مشتری ، یک جریان دو طرفه را به خدمت میگیرد . قدرت جریان ارتباطی دو طرفه از این واقعیت نشات میگیرد که فرد می تواند سوالاتی بپرسد ، توضیحاتی دریافت کند و نتایج سودمند را پی گیری کند . سوم ، تبلیغات شفاهی مشتری از ویژگی تجربه نیابتی برخوردار است ، یعنی افرادی که درباره محصولات و خدمات با یکدگیر صحبت می کنند ، خود آن محصول یا خمدت را تجربه کرده اند (ویلکلی[3]، 1990 ، 674) . تبلیغات شفاهی، در مراحل پایانی فرایند خرید حائز اهمیت بیشتری است ،چون موجب اطمینان خاطر مصرف کننده می شود . (واکر ، 1995،39 ).

نتایج تحقیقات نشان می دهد که تها 14 درصد افراد به چیزهایی که در آگهی های بازرگانی می بینند ، می خوانند یا می شنوند ، اعتماد می کنند . جالب تر اینکه 90 در صد افراد به محصولات یا خدماتی که توسط یکی از اعضاء خانواده ، دوستان یا همکاران تایید شود، اعتماد می کنند ، چون مطمئن هستند آنها منافعی که در این میان ندارند . (آلایر ، 2007، 547) . جالب اینکه حتی در عصر کامپیوتر و اینترنت هنوز افراد دوست دارند شخصا با هم صحبت کنند . 80 درصد مکالمات تبلیغات شفاهی به صورت مکالمه چهره به چهره صورت میگیرد و 20 درصد این مکالمات به صورت روی خط می باشد . (بالتر و باتمن ،2005،8)

در دهه های اخیر جهانگردی به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی مطرح بوده است و همه ی کشورها در رقابتی تنگاتنگ برای بهره گیری از مزایای این صنعت بوده اند.

تبلیغات به عنوان مهمترین ابزار موفقیت سازمان هاست و این موضوع ایجاب می کند که این ابزار به عنوان شاخه های علمی،اجتماعی،فرهنگی و ارتباط به دقت مورد مطالعه قرار  گیرد.امروزه در صنعت گردشگری باید از تبلیغات به عنوان مهمترین ابزار به صورت حرفه ای استفاده کرد،زیرا موفقیت تبلیغ  در ارایه ارزش های فرهنگی و گردشگری هر کشور مبتنی بر درک صحیح و حرفه ای از تبلیغات و ارزش های آن است.یکی از ارکان مهم تبلیغات رسانه های تبلیغاتی است که در میزان تاثیر تبلیغات بر مخاطب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و استفاده درست از آن باعث افزایش تاثیر پیام می شود. برای موفقیت تبلیغات در گردشگری بین الملل به علت پراکندگی مخاطبان در سر تاسر جهان رسانه های تبلیغات از اهمیت خاصی بر خوردار است.

ابزارهای تبلیغات گردشگری که می توان از آن ها در این زمینه بهره برد عبارتند از:کتاب کشور،شهر یا منطقه،سی دی از جاذبه هی کشور،بروشور اطلاع رسانی راهنمای ایرانگردی و یا استان گردی ،سایت اینترنت و ایمیل اطلاع رسانی گردشگری،،رادیو،پوستر،تلویزیون،مطبوعات،پست مستقیم،بانک اطلاعات و اطلاع رسانی گردشگری و نمایشگاه ها.

 

مسئولان گردشگری کشور در سال های اخیر تبلیغات فراوانی در رسانه ها برای جذب گردشگر خارجی انجام داده اند و در این سال ها شاهد ورود گردشگران شرق آسیا و تعداد کمی گردشگر اروپایی به داخل کشور بوده ایم.کشور عراق که در همسایگی ما به سر می برد و وجوهات فرهنگی فراوانی از جمله شیعیان در این کشور داریم و هر ساله گردشگران مذهبی از کشور عراق و بالعکس رهسپار دو کشور می شوند.با وجود نا آرامی و جنگ داخلی در کشور عراق و نا امنی در منطقه خاور میانه ایران یکی از کشورهای امن منطقه به شمار می رود و فرصت بسیار خوبی برای جذب گردشگر کشورهای عربی منطقه به داخل کشور می باشد همچنین با تبلیغات مثبت و موثر در جهت جذب گردشگران عراقی و عربی  باعث ارز آوری فراوان برای کشور و سهم عمدای در جذب گردشگر در سطح منطقه داشته باشیم.

با سرمایه گذاری دولت و شرکت های گردشگری در بخش تیلیغات در معرفی جاذبه های گردشگری به گردشگران عراقی می توان امید به آن بست تعداد گردشگران ورودی به کشور بیش از پیش شود .

متأسفانه از نگاه بسیاری از مردم و مسئولان ایرانی، مراد از توریست، اتباع چشم‌آبی و موبلوند اروپایی است؛ در حالی كه مردم كشورهای مسلمان و همسایه و به ویژه كشور شیعه‌نشین عراق كه به دلایل مختلف، از جمله نزدیكی‌های فرهنگی، پتانسیل خوبی برای جذب به ایران دارند و پرسش اینجاست كه آیا به این منظور تبلیغات مناسبی صورت گرفته شده است؟

این تحقیق در صدد آن است که تاثیر تبلیغات بر گردشگر ورودی را بررسی نماید و همچنین به دنبال ارائه راهکارهای مفید در زمینه تبلیغات می باشد.

با توجه به موارد مطرح شده درپژوهش حاضر به دنبال آنیم که بدانیم تبلیغات تا چه میزان می تواند بر ورود گردشگر به ایران به خصوص گردشگران عراقی تاثیر بگذارد ؟

 

1-3  اهمیت  ضرورت انجام تحقیق :

ضرورت وجود تبلیغات در صنعت گردشگری نیز همچون دیگر صنایع به خوبی احساس می‌شود. تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم به عنوان بخش عمده‌ای از فرایند ارتباطات جهانی نقش اساسی در ایجاد شناخت و گسترش جهانگردی در میان ملت‌ها ایفا خواهد كرد.

تبلیغات با استفاده از ابزار مناسب انگیزه‌ی انسان برای سفرو تغییر در محیط زندگی را فراهم می‌آورد. تبلیغات زمینه‌ی شناخت و اطلاع‌رسانی كمی و كیفی گردشگران از مقاصد گردشگری، جاذبه‌ها و خصوصیات ملل مختلف، خدمات موجود و ترغیب به مسافرت را برای گردشگران فراهم می‌سازد.(رستمی،1377 )

رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله، تبلیغات محیطی، اینترنت، شبكه‌های ماهواره‌ای و… از جمله رسانه‌ها و ابزار مهم تبلیغاتی محسوب می‌شوند اما در این میان ظهور و گسترش شبكه‌های تلویزیونی ـ ماهواره‌ای و اطلاع‌رسانی جهانی همچون اینترنت تأثیر شگرفی بر گردشگری گذاشته است این تکنولوژی ها  مردم را قادر ساختند تا به شكلی مستقیم، بی‌واسطه و سریع با آداب و رسوم، سنت‌ها، شرایط اجتماعی و  خدمات موجود در كشورهای دیگر آشنا شوند.

ایران به علت برخورداری از شرایط متنوع آب و هوایی، تاریخ و تمدن كهن، آثار باستانی، چشم‌اندازهای زیبا، هنر اصیل و صدها امتیاز فرهنگی و… طبق اعلام سازمان یونسكو جزء یكی از ده كشور اول جهان از نظر ظرفیت‌های گردشگری به شمار می‌رود. با این حال كشور ما هنوز نتوانسته جایگاه مناسبی را در صنعت گردشگری بین‌المللی از آن خود كند براستی چه عواملی موجب شده تا ایران نتواند آنگونه كه شایسته است در عرصه‌ی توریسم بین‌المللی بدرخشد؟

صنعت گردشگری در هزاره‌ی سوم یكی از بزرگ‌ترین فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دنیا به شمار می‌رود. این صنعت در شش دهه‌ی گذشته رشدی مداوم و متنوع را تجربه كرده تا به یكی از پردرآمدترین و بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصادی در حال رشد در جهان تبدیل شده است همچنین به عنوان صنعت بدون دودتوجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. گردشگری بین‌المللی بخشی از صنعت گردشگری است كه مربوط به تجارت‌ها، خدمات و درآمدهای حاصل از گردشگرانی است كه از كشورهای دیگر خارج از محل اقامت خود بازدید می‌كنند. خاستگاه اصلی گردشگری، كشورهای صنعتی پیشرفته می‌باشد به طوری كه بیشترین تعداد گردشگران بین‌المللی و درآمد ایجاد شده مربوط به هفت كشور بزرگ صنعتی دنیا می‌باشد.

«برطبق آمار سازمان جهانی گردشگری[4] كل گردشگران دنیا در سال 1950 میلادی بیست و پنج میلیون نفر و در سال 2008 میلادی حدود نهصد و بیست و دو میلیون نفر برآورد شده است همچنین درآمدهای حاصل از گردشگری در سال 1980 بالغ بر صد و پنج میلیارد دلار بوده كه این رقم در سال 2008 میلادی به نهصد و چهل و چهار میلیارد دلار آمریكا ( 624 میلیارد یورو) رسیده است.

اما در این میان  ایران  علیرغم استعداد والایی كه در زمینه‌ی جاذبه‌های گردشگری دارد، سهم بسیار ناچیزی از درآمد گردشگری جهانی را به خود اختصاص داده است.

توجه به صنعت گردشگری برای كشوری چون ایران از چند نقطه نظر حائز اهمیت است:

1- ایران از جمله كشورهایی است كه با اقتصاد تك محصولی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام اتكاء شدیدی داشته و دارد.  این شرایط باعث شده تا با تغییر قیمت نفت جهانی  سایر متغیرهای كلان اقتصادی نیز دچار نوسانات شدیدی بشود اما برای رهایی از وابستگی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی گردشگری می‌تواند یك فعالیت اقتصادی جایگزین و پرسود باشد.

واژه انگلیسی صمیمیت[4] از واژه‌ای لاتین به معنی درون مشتق می‌شود. بنابراین صمیمیت یعنی دو نفر درون خود را به روی یكدیگر باز می‌كنند. صمیمیت یعنی ورود عاطفی، فكری، اجتماعی، فیزیكی و معنوی به زندگی یكدیگر. صمیمیت یعنی ارتباط و اتصال در عمیق‌ترین سطح ممكن به همه‌ی حوزه‌های زندگی. وقتی با كسی صمیمی هستیم فكر می‌كنیم او نهایت خیر و صلاح ما را می‌خواهد، بنابراین بدون ترس از اینكه او از گفته‌های ما یا آنچه در ما می‌بیند سوء استفاده كند وجود خودمان را و مكنونات قلبی‌مان را به روی او می‌گشاییم (چاپمن[5]، ترجمه‌ موحد، 1384).

صمیمیت مفهوم وسیعی است كه می‌تواند از بحث درباره‌ی جزئیات زندگی تا افشای خصوصی‌ترین احساسات جنسی كه كسی به راحتی در مورد آن سخن نمی‌گوید را دربر می‌گیرد. صمیمیت محصول فرعی توجه كردن، پذیرفتن، حساسیت به خرج دادن و درك كردن است. بنابراین با از دست رفتن صمیمیت یكی از اتصال‌های زندگی زناشویی از بین می‌رود (بك[6]، ترجمه قراچه‌داغی، 1382).

صمیمیت یك فرایند تعاملی است كه شامل تعدادی از ابعاد مرتبط به هم می‌باشد. محور این فرایند شناخت، درك، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر و قدردانی با پذیرش دیدگاه منحصر به فرد دیگری از دنیا است. صمیمیت یك نیاز اساسی در انسان است كه در چارچوب نیاز بقا برای دلبستگی رشد می‌كند (باگاروزی[7]، ترجمه رضازاده و پورنقاش تهرانی، 1386).

صمیمیت كه به عنوان یك فرایند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است، در حال حاضر نگرانی عمده متخصصان مشاوره، خانواده و ازدواج است. تغییر تكنولوژی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نیز تغییرات در حوزه مذهب در تغییر كاركرد اولیه ازدواج كه شامل عشق و صمیمیت و محبت بین زن و شوهر است نقش اساسی دارد (هیكمان[8] و همكاران، 1997؛ به نقل از شاه‌سیاه، 1387).

صمیمیت یك خود- آشكاری متقابل است. به این صورت كه دو نفر به طور پیوسته همدیگر را كشف و مجدداً كشف می‌كنند. این فرایند بی‌انتهایی است، چون شخصیت‌های ما لایه‌ای بی‌پایان دارند. گفتگو، تجارب مشترك و گذراندن عمر در كنار یكدیگر، این لایه‌ها را پس می‌زند و جنبه‌ها نو و متفاوتی از شخصیت‌های ما را آشكار می‌سازد. در ضمن، صمیمیت یك كشف مجدد پیوسته است. چون ترجیحات ما تغییر می‌كنند، امیدها و رویاهای ما تغییر می‌كنند و به همین علت به روشی كه دوست داریم روزها و هفته‌های خود را سپری می‌كنیم. صمیمیت نیاز به زمان دارد (كلی[9]، ترجمه تمدن، 1387).

صمیمیت نزدیکی، تشابه و یک رابطه شخصی عاشقانه یا هیجانی با شخص دیگر است و مستلزم شناخت و درک عمق فرد دیگر به منظور بیان افکار و احساساتی است که به عنوان منشأ تشابه و نزدیکی بکار می­رود. صمیمیت یک فرایند تعاملی است و شامل ابعادی مرتبط به هم است. محور این فرایند شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر، قدردانی و پذیرش دیدگاه او است. صمیمیت یک نیاز اساسی و واقعی است و تنها یک تمایل یا آرزو نیست. صمیمیت مفهوم وسیعی دارد و شامل خود افشایی، رابطه جنسی، رابطه هیجانی- بدنی و صمیمیت را شامل نه بعد صمیمیت هیجانی، روانشناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، معنوی، زیباشناختی، اجتماعی- تفریحی و زمانی می­داند. شدت صمیمیت و ابعاد نه‌گانه آن در هر فرد متفاوت از دیگری است (باگاروزی، ترجمه رضازاده، پدر نقاش تهرانی، 1386).

تعهد زناشویی یکی از ویژگی‌های مهم ازدواج‌های موفق و طولانی مدت است. واژه تعهد[10] به معنای تصمیمی عقلانی است که مستلزم مقید بودن فرد به اعمالی خاص است و یا حالتی دال بر وابستگی عاطفی و عقلانی به ایده­آلی مطلوب است (گود، 1384). در زبان فارسی، تعهد به معنای «به گردن گرفتن شرط و پیمان و خود را ملزم به انجام عملی دانستن» تعریف شده است و تعهد عبارت است از: 1- عمل متعهد شدن به یک مسئولیت یا یک باور، 2- عمل ارجاع یا اشاره به یک موضوع، 3- تقبل یا عهده دار شدن انجام کاری در آینده، 4- حالت یا وضعیت اجبار یا الزام عاطفی به انجام کاری در آینده (سیف‌اله پور، 1385).

در فرهنگ اسلامی، تعهد به معنای پایبندی به اصول و قراردادهایی است که انسان به آنها پایبند و پایدار است. فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار است و به اهدافی که به خاطر آنها و برای حفظ آنها پیمان بسته است، خیانت نمی‌کند (مطهری، 1368؛ به نقل از سیف اله پور، 1385).

لیک و لیک[11] (1977) تعهد بین فردی را یک حالت ناخواسته‌ای می‌دانند که به تبادل احساسات دو شریک منجر می‌شود. نویسندگان بسیاری تعهد را اعترافی می‌دانند که در مورد علاقه به نگهداری یک رابطه مطرح می‌شود (لوینگر[12]، 1980؛ رسبالت[13]، 1983؛ به نقل از تبعه امامی، 1382). تعهد در روابط زناشویی مفهوم ویژه‌ای دارد و به معنای تك همسری است و چنین تعریف می‌شود: «شرایطی حاکی از داشتن روابط عاشقانه و زناشویی تنها با یک نفر در هر زمان». برای آن که زوجین بتوانند ارتباط عاشقانه، دراز مدت و موفقی داشته باشند، هر دوی آنها باید در زمینه پایبند ماندن به تک همسری توافق نمایند (گود[14]، 1384).

تعاریف متعددی برای تعهد زناشویی[15] ارائه شده است. قدیمی‌ترین تعریف متعلق به دین و اسپانیر[16] (1974) است. به نظر آنان تعهد زناشویی عبارت است از: «تمایل زوجین به حفظ و تداوم رابطه مشترک». در مدل سه وجهی عشق استرنبرگ[17]، سومین رأس مثلث، تعهد است و به تصمیم‌گیری زوجین در مورد اقامت كردن و در كنار همدیگر بودن اشاره دارد که تعهد در شكل كوتاه مدت، رابطه با یك شریك معین و در شكل بلند مدت، عاملی برای حفظ تداوم و بقای روابط عاشقانه است (استرنبرگ، 1984، 1986، 1988، 1997؛ به نقل از قمرانی و عباسی مولید، 1387). استنلی و ماركمن[18] (1992) تعهد زناشویی را شامل دومولفه: از خود گذشتگی نسبت به همسر و ناتوانی در ترک رابطه زناشویی دانسته‌اند.

آدامز و جونز[19] (1995، 1996، 1997، 1999؛ به نقل از جونز، 2004) تعهد زناشویی را به عنوان «تمایل زوجین برای تداوم رابطه زناشویی بدون توجه به نوسان میزان رضایتمندی» تعریف كردند كه شامل سه بعد، 1- تعهد نسبت به همسر (جاذبه زناشویی)، 2- تعهد نسبت به ازدواج (التزام اخلاقی) و 3- محدودیت اجتماعی (احساس به دام افتادگی) است. تعهد نسبت به همسر شامل عشق، رضایت، فداكاری و سرسپردگی است. تعهد نسبت به ازدواج به مسئولیت‌پذیری زوجین برای حفظ ازدواج و احترام به آن گفته می‌شود. محدودیت اجتماعی نیز به پیامد‌های عاطفی، مالی و اجتماعی اطلاق اشاره دارد که مانع از فسخ پیمان ازدواج می‌شود.

جانسون[20] (1973، 1982، 1991، 1999؛ به نقل ازهارمون، 2005) مدلی را ارائه نمود كه در آن تعهد زناشویی به صورت سه نوع، 1- تعهد شخصی[21]، 2- تعهد اخلاقی[22] و 3- تعهد ساختاری[23] مطرح شده است. تعهد شخصی به معنی علاقه و تمایل فرد برای تداوم رابطه زناشویی است. تعهد اخلاقی بیانگر وفاداری اخلاقی فرد به ازدواج است و تعهد ساختاری نیز به موانع و محدودیت‌های موجود در ترك رابطه زناشویی و احساس اجبار به تداوم آن رابطه اشاره دارد. در رابطه با

واژه انگلیسی صمیمیت[4] از واژه‌ای لاتین به معنی درون مشتق می‌شود. بنابراین صمیمیت یعنی دو نفر درون خود را به روی یكدیگر باز می‌كنند. صمیمیت یعنی ورود عاطفی، فكری، اجتماعی، فیزیكی و معنوی به زندگی یكدیگر. صمیمیت یعنی ارتباط و اتصال در عمیق‌ترین سطح ممكن به همه‌ی حوزه‌های زندگی. وقتی با كسی صمیمی هستیم فكر می‌كنیم او نهایت خیر و صلاح ما را می‌خواهد، بنابراین بدون ترس از اینكه او از گفته‌های ما یا آنچه در ما می‌بیند سوء استفاده كند وجود خودمان را و مكنونات قلبی‌مان را به روی او می‌گشاییم (چاپمن[5]، ترجمه‌ موحد، 1384).

صمیمیت مفهوم وسیعی است كه می‌تواند از بحث درباره‌ی جزئیات زندگی تا افشای خصوصی‌ترین احساسات جنسی كه كسی به راحتی در مورد آن سخن نمی‌گوید را دربر می‌گیرد. صمیمیت محصول فرعی توجه كردن، پذیرفتن، حساسیت به خرج دادن و درك كردن است. بنابراین با از دست رفتن صمیمیت یكی از اتصال‌های زندگی زناشویی از بین می‌رود (بك[6]، ترجمه قراچه‌داغی، 1382).

صمیمیت یك فرایند تعاملی است كه شامل تعدادی از ابعاد مرتبط به هم می‌باشد. محور این فرایند شناخت، درك، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر و قدردانی با پذیرش دیدگاه منحصر به فرد دیگری از دنیا است. صمیمیت یك نیاز اساسی در انسان است كه در چارچوب نیاز بقا برای دلبستگی رشد می‌كند (باگاروزی[7]، ترجمه رضازاده و پورنقاش تهرانی، 1386).

صمیمیت كه به عنوان یك فرایند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است، در حال حاضر نگرانی عمده متخصصان مشاوره، خانواده و ازدواج است. تغییر تكنولوژی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نیز تغییرات در حوزه مذهب در تغییر كاركرد اولیه ازدواج كه شامل عشق و صمیمیت و محبت بین زن و شوهر است نقش اساسی دارد (هیكمان[8] و همكاران، 1997؛ به نقل از شاه‌سیاه، 1387).

صمیمیت یك خود- آشكاری متقابل است. به این صورت كه دو نفر به طور پیوسته همدیگر را كشف و مجدداً كشف می‌كنند. این فرایند بی‌انتهایی است، چون شخصیت‌های ما لایه‌ای بی‌پایان دارند. گفتگو، تجارب مشترك و گذراندن عمر در كنار یكدیگر، این لایه‌ها را پس می‌زند و جنبه‌ها نو و متفاوتی از شخصیت‌های ما را آشكار می‌سازد. در ضمن، صمیمیت یك كشف مجدد پیوسته است. چون ترجیحات ما تغییر می‌كنند، امیدها و رویاهای ما تغییر می‌كنند و به همین علت به روشی كه دوست داریم روزها و هفته‌های خود را سپری می‌كنیم. صمیمیت نیاز به زمان دارد (كلی[9]، ترجمه تمدن، 1387).

صمیمیت نزدیکی، تشابه و یک رابطه شخصی عاشقانه یا هیجانی با شخص دیگر است و مستلزم شناخت و درک عمق فرد دیگر به منظور بیان افکار و احساساتی است که به عنوان منشأ تشابه و نزدیکی بکار می­رود. صمیمیت یک فرایند تعاملی است و شامل ابعادی مرتبط به هم است. محور این فرایند شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر، قدردانی و پذیرش دیدگاه او است. صمیمیت یک نیاز اساسی و واقعی است و تنها یک تمایل یا آرزو نیست. صمیمیت مفهوم وسیعی دارد و شامل خود افشایی، رابطه جنسی، رابطه هیجانی- بدنی و صمیمیت را شامل نه بعد صمیمیت هیجانی، روانشناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، معنوی، زیباشناختی، اجتماعی- تفریحی و زمانی می­داند. شدت صمیمیت و ابعاد نه‌گانه آن در هر فرد متفاوت از دیگری است (باگاروزی، ترجمه رضازاده، پدر نقاش تهرانی، 1386).

تعهد زناشویی یکی از ویژگی‌های مهم ازدواج‌های موفق و طولانی مدت است. واژه تعهد[10] به معنای تصمیمی عقلانی است که مستلزم مقید بودن فرد به اعمالی خاص است و یا حالتی دال بر وابستگی عاطفی و عقلانی به ایده­آلی مطلوب است (گود، 1384). در زبان فارسی، تعهد به معنای «به گردن گرفتن شرط و پیمان و خود را ملزم به انجام عملی دانستن» تعریف شده است و تعهد عبارت است از: 1- عمل متعهد شدن به یک مسئولیت یا یک باور، 2- عمل ارجاع یا اشاره به یک موضوع، 3- تقبل یا عهده دار شدن انجام کاری در آینده، 4- حالت یا وضعیت اجبار یا الزام عاطفی به انجام کاری در آینده (سیف‌اله پور، 1385).

در فرهنگ اسلامی، تعهد به معنای پایبندی به اصول و قراردادهایی است که انسان به آنها پایبند و پایدار است. فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار است و به اهدافی که به خاطر آنها و برای حفظ آنها پیمان بسته است، خیانت نمی‌کند (مطهری، 1368؛ به نقل از سیف اله پور، 1385).

لیک و لیک[11] (1977) تعهد بین فردی را یک حالت ناخواسته‌ای می‌دانند که به تبادل احساسات دو شریک منجر می‌شود. نویسندگان بسیاری تعهد را اعترافی می‌دانند که در مورد علاقه به نگهداری یک رابطه مطرح می‌شود (لوینگر[12]، 1980؛ رسبالت[13]، 1983؛ به نقل از تبعه امامی، 1382). تعهد در روابط زناشویی مفهوم ویژه‌ای دارد و به معنای تك همسری است و چنین تعریف می‌شود: «شرایطی حاکی از داشتن روابط عاشقانه و زناشویی تنها با یک نفر در هر زمان». برای آن که زوجین بتوانند ارتباط عاشقانه، دراز مدت و موفقی داشته باشند، هر دوی آنها باید در زمینه پایبند ماندن به تک همسری توافق نمایند (گود[14]، 1384).

تعاریف متعددی برای تعهد زناشویی[15] ارائه شده است. قدیمی‌ترین تعریف متعلق به دین و اسپانیر[16] (1974) است. به نظر آنان تعهد زناشویی عبارت است از: «تمایل زوجین به حفظ و تداوم رابطه مشترک». در مدل سه وجهی عشق استرنبرگ[17]، سومین رأس مثلث، تعهد است و به تصمیم‌گیری زوجین در مورد اقامت كردن و در كنار همدیگر بودن اشاره دارد که تعهد در شكل كوتاه مدت، رابطه با یك شریك معین و در شكل بلند مدت، عاملی برای حفظ تداوم و بقای روابط عاشقانه است (استرنبرگ، 1984، 1986، 1988، 1997؛ به نقل از قمرانی و عباسی مولید، 1387). استنلی و ماركمن[18] (1992) تعهد زناشویی را شامل دومولفه: از خود گذشتگی نسبت به همسر و ناتوانی در ترک رابطه زناشویی دانسته‌اند.

آدامز و جونز[19] (1995، 1996، 1997، 1999؛ به نقل از جونز، 2004) تعهد زناشویی را به عنوان «تمایل زوجین برای تداوم رابطه زناشویی بدون توجه به نوسان میزان رضایتمندی» تعریف كردند كه شامل سه بعد، 1- تعهد نسبت به همسر (جاذبه زناشویی)، 2- تعهد نسبت به ازدواج (التزام اخلاقی) و 3- محدودیت اجتماعی (احساس به دام افتادگی) است. تعهد نسبت به همسر شامل عشق، رضایت، فداكاری و سرسپردگی است. تعهد نسبت به ازدواج به مسئولیت‌پذیری زوجین برای حفظ ازدواج و احترام به آن گفته می‌شود. محدودیت اجتماعی نیز به پیامد‌های عاطفی، مالی و اجتماعی اطلاق اشاره دارد که مانع از فسخ پیمان ازدواج می‌شود.

جانسون[20] (1973، 1982، 1991، 1999؛ به نقل ازهارمون، 2005) مدلی را ارائه نمود كه در آن تعهد زناشویی به صورت سه نوع، 1- تعهد شخصی[21]، 2- تعهد اخلاقی[22] و 3- تعهد ساختاری[23] مطرح شده است. تعهد شخصی به معنی علاقه و تمایل فرد برای تداوم رابطه زناشویی است. تعهد اخلاقی بیانگر وفاداری اخلاقی فرد به ازدواج است و تعهد ساختاری نیز به موانع و محدودیت‌های موجود در ترك رابطه زناشویی و احساس اجبار به تداوم آن رابطه اشاره دارد. در رابطه با ویژگی‌های تعهد زناشویی نیز اظهار نظرهای متعددی مطرح شده، به گونه­ای که در منابع مختلف لیست‌های متعددی از ویژگیهای تعهد به چشم می‌خورد که برخی از آنها دارای وجوه تشابه و همپوشی زیاد و برخی دارای شباهت کمتری هستند.

تبعه امامی (1382) در پژوهش خود مفاهیمی همچون: مسئولیت، وفاداری، ایمان داشتن، اعتماد و در زمان خوبی و بدی در کنار هم بودن را به عنوان مفاهیم مرکزی تعهد و مفاهیمی همچون: در دام احساس گرفتار آمدن، تفکر درباره طرف مقابل در هر زمان و توجه را متمرکز طرف مقابل کردن را به عنوان مفاهیم پیرامونی تعهد مطرح کرده است. در این رابطه، آنجلیس (1382) نیز تعهد زناشویی را مشتمل بر ویژگی‌های زیر می‌داند:

1- مسئولیت: درجه تعهدی که یک فرد در مقابل پیمان بسته شده یا جهت انجام یک کار، نشان می‌دهد. مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی تعهد، معیاری فراهم می‌­آورد تا زن و شوهر خود را با آن بسنجند.

2- گذشت و فداكاری: گذشت یعنی گذشتن از حق خود و امتیاز را به شخص مقابل واگذاشتن.

3- وفاداری به قول و عهد: یکی از بارزترین ویژگیهای تعهد، وفاداری و وفای به عهد بسته شده است. ازدواج یکی از محکم‌ترین عهد‌هایی است که در طول زندگی بسته می­شود.

4- اعتماد: یعنی درجه ایمان و قابلیت اتکا در یک فعالیت یا موقعیت و یا نسبت به رفتار افراد حاضر در آن موقعیت، بطوری که اعتماد و اطمینان به محکم شدن پایه‌های ازدواج کمک می‌کند و هر چه ریشه‌های یک زندگی زناشویی مستحکم­تر باشد، تعهد و پایبندی به حفظ آن زندگی بیشتر خواهد بود.

5- عشق و دوست داشتن: یک رابطه عاشقانه بالغانه در افزایش میزان تعهد و پایبندی به زندگی زناشویی بطور قطع مؤثر است. واقعیت آن است که بعد از شیدایی اوایل ازدواج و پس از آنکه شور روزهای نخست ازدواج فروکش می­کند، توجه به رفاه و خوشبختی همسر، مهم‌ترین نیروی است که می‌تواند روابط زناشویی را حفظ نماید و زوجین در هر شرایطی در قبال آسایش، ناراحتی، ثروت و فقر یکدیگر مسئول­اند (تبعه امامی، 1382).

اگرچه بعضی از زوجین در آغاز زندگی مشترک، خود را نسبت به رابطه زناشویی متعهد می‌‌دانند، اما ممکن است میزان تعهد آنها، آنقدر نباشد که در برابر طوفان‌های ناگزیر و ناشی از ناملایمات زندگی زناشویی مقاومت کنند (گود، 1384).

بسیاری از مردم تعهد زناشویی را در حضور فیزیکی زوجین کنار یکدیگر جستجو می‌کنند. در نظر آنها تعهد یعنی آنکه همسرشان را ترک نکنند. اما این مفهوم، جزء کوچکی از تعهد به ازدواج است. تعهد زناشویی معنایی بسیار وسیع‌تر دارد. معنای آن این است که همسرتان را دوست بدارید، به او وفادار باشید و از همسر دیگری به هر شکل و شمایل که باشد اجتناب کنید. متأسفانه در جامعه امروز، بسیاری از افراد برای حفظ آزادی‌های فردی خودشان معتقدند که تعهد به ازدواج مربوط به گذشته‌ها و منسوخ است. آنها به افراد جامعه القا می‌کنند که پایبندی و وفاداری به ازدواج، برخوردی به شدت ایده آلیستی و آرمان گرایانه در ازدواج است، هروقت به سودشان باشد به آن استناد می‌کنند و به آن پایبند می‌مانند و هر وقت که ازدواج مطابق میل شان نیست، به راحتی به آن خاتمه می‌دهند (كلارك، ترجمه قراچه‌داغی، 1388).

واقعیت آن است که تعهد به همسر و ازدواج، اعتماد و صمیمیت زناشویی را امکان پذیر می‌سازد. چگونه می‌توان به کسی اعتماد داشت اگر افراد بدانند که طرف مقابل، متعهد نیست تا عمری را با آنها زندگی کند؟ بدون اعتماد چگونه می‌توان افکار و احساسات عمیق خود را با شریک ازدواج درمیان گذاشت؟ اما اگر افراد بدانند و عمیقاً اعتقاد داشته باشندکه همسرشان هرگز آنها را ترک نخواهد کرد و نسبت به آنان وفادار خواهد ماند، تفاوت بزرگی ایجاد می‌شود. کاملاً روشن است وقتی زن و شوهر بدانند که ازدواجشان باید تا پایان عمر آنها ادامه داشته باشد و با این نیت زندگی مشترک را آغاز کنند، با یکدیگر برخورد مناسب‌تری می‌کنند و مسلماً این برخورد در مقایسه با زمانی که زوجین بر این عقیده باشند که اگر با هم بعد از ازدواج به نتایج مطلوب نرسیدند می‌توانند از یکدیگر جدا شوند، شکل متفاوتی پیدا می‌کند. پر واضح است که یک زندگی بدون تعهد و وفاداری، چه ساده می‌تواند به شکست بینجامد. با این توصیف، در جامعه امروز تا زمانی که تعهد به همسر و ازدواج جدی گرفته نشود، نمی‌توان به ساختار زندگی زناشویی سالمی رسید (همان منبع).

به طور کلی، یک ازدواج موفق حاوی سه ركن اساسی جاذبه، تفاهم و تعهد است. بدون تعهد، رابطه زناشویی، سطحی، ظاهری و بدون سمت و سو خواهد بود و در این صورت، زوجین نخواهند توانست عمق عشق و صمیمیتی را كه درسایه وفاداری وتعهد به همسر و ازدواج بوجود خواهد آمد، تجربه كنند (تبعه امامی، 1382).

ما به گونه‌ای به عشق‌ورزی نگاه می‌كنیم، گویی انتظار داریم درمان همه دردها و بدبختی‌هایی مانند تنهایی، ستیزه‌جویی با همسرمان، اعتماد به نفس، خودباروی پایین، كسالت، بی‌حوصلگی، حسادت و غیره باشد، اما در واقع این طور نیست. هنگامی كه كوله‌بار احساسات حل و فصل نشده را با خود به رختخواب می‌بریم، در واقع با این كار خود را بیشتر سردرگم كرده، عشق‌ورزی و رابطه‌ی جنسی كه می‌تواند رابطه‌ی صمیمی و التیام‌بخش باشد را آلوده می‌كنیم. در این‌گونه مواقع انتظار داریم با عشق‌ورزی تمام احساسات ناخوشایند ما به طرزی معجزه‌آسا ناپدید شده و حالمان خوش شود؛ البته دلیل دیگر اینكه چرا در این‌گونه مواقع به جای حرف زدن و حل و فصل مشكلات به عشق‌ورزی پناه می‌آوریم این است كه عشق‌ورزی و روابط جنسی به مراتب ساده‌تر از حرف زدن می‌باشد؛ چرا كه در آن موقع مجبور نیستیم دنبال كلمات صحیح برای ابراز احساسات و افكار بگردیم و این ریسك را هم به جان نخریده‌ایم كه همه چیز را رها كنیم، دیدارها و موانع روحی را فرو بریزیم و احساسات آسیب‌پذیری خود را به یكدیگر نشان بدهیم (آنجلیس[24]، ابراهیمی، 1384).

یكی از مؤلفه‌های مهم در یك ارتباط جنسی موفق، دانش و آگاهی جنسی است. حیطه‌های مهم دانش جنسی كه باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از: آناتومی جنسی، چرخه پاسخ جنسی و روش‌های مربوط به تحریك جنسی همسر كه در جلسات مشاوره و درمان جنسی از طریق مختلف در اختیار زوجین قرار می‌گیرند (همین[25] و همكاران، 1976؛ به نقل از عشقی، 1385).

روابط جنسی تنها هنگامی به معنای واقعی کلمه اغناء‌کننده خواهد بود که توأم با عشق­ورزی باشد؛ بدین معنی که قلب­ها و احساسات خود را با هم سهیم شوند. اغلب مردم به دنبال تجارب جنسی اغناء کننده نیستند، بلکه تنها به دنبال رضایت جنسی هستند. تنها با اصلاح و بهبود روش­های عشق­ورزی و نفوذ اجرای عمل جنسی، نمی­توان به اغنای جنسی دست یافت. رضایت و احساس اغنای درونی، تنها با بهبود و اصلاح رابطه­ای احساس و عاطفی میان دو انسان امکان­پذیر است (آنجلیس، ترجمه ابراهیمی، 1384).

تجربه‌ی جنسی چنان نیرومند و قوی است كه نزدیك‌ترین و صمیمی‌ترین تجربه‌ی انسان بوده و در هیچ زمان دیگری به هیچ كس نمی‌توان تا به این حد نزدیك شد. چنانچه این اتحاد و درهم آمیختن جنسی متناسب با نزدیكی (روحی- احساسی) دو نفر نباشند، عمل جنسی كه می‌تواند تا به این حد مسرت‌بخش باشد، باعث جدایی و انزوای هرچه بیشتر زوجین شود (همان منبع).

عامل اصلی مشكلات میان زوج‌ها، انتظارات آنان از یكدیگر در مورد مسائل مختلف زندگی مانند پول، مسئولیت‌های زندگی، ارتباط جنسی، پرورش فرزندان و چگونگی برآورده ساختن این انتظارات است. اغلب افراد می‌پندارند همسرشان باید به طور خودكار از انتظارات آنان آگاه باشد و آنها را برآورده كند، در حالی كه چنین چیزی امكان‌پذیر نیست.

باورها، هسته‌ی نگرش ما به عشق و ارتباط مشترك‌اند. انسان‌ها، باورهایشان را از والدین، معلمان و الگوهای مطرح در اطرافشان به دست می‌آورند. باورهایی مانند «ارتباط جنسی عملی كثیف است» یا «عشق واقعی و ابدی هرگز وجود ندارد»، موجب تخریب ارتباط مشترك می‌شود. تشخیص باورهای منفی و عدم پذیرش آنها اولین قدم در تغییر آنهاست (حسینی، آرام‌نیا، 1387).

پتون[26] و ویرینگ[27] (1985) دریافتند كه صمیمیت جنسی در ازدواج با صمیمیت عاطفی رابطه دارد (ساپینگون[28]، 1384؛ به نقل ازا ولیا، 1385).

مطالعات انجام شده توسط كریستفر[29] و اسپرچر[30] (2000) نیز در زمینه‌ی رابطه‌ی جنسی‌ نشان می‌دهند كه رضایت جنسی[31] با میزان بالایی از رضایتمندی زناشویی مرتبط است (اولیا، 1385).

مطابق آماری كه در كشورهای مختلف جهان تهیه نموده‌اند  جدایی و طلاق زوجین به علت سردمزاجی زنان و عدم توافق بر سر مسائل جنسی می‌باشد (نوید، 1382؛ به نقل از عشقی، 1385).

به طور كلی اكثر زوجینی كه برای اختلال جنسی به درمان روی می‌آورند، نارضایتی زناشویی را عنوان می‌كنند و به طور مشابه، اغلب افرادی كه برای درمان زناشویی مراجعه می‌كنند از مشكلات در رابطه جنسی‌شان رنج می‌برند (اسپنس[32]، 1991؛ به نقل از عشقی، 1385).

بنابراین، درمان و مشاوره‌ی جنسی به عنوان عاملی درمانی و پیشگیرانه در راستای تحكیم و حفظ بنیان‌های خانواده امری ضروری به نظر می‌رسد.

نگرشها[33] و انتظارات[34] زوجین در رابطه با مسائل و ارتباطات جنسی بر روی میزان صمیمیت و تعهد زوجین كه از مؤلفه‌های اصلی عشق‌ورزی است تأثیر می‌گذارد و آموزش در این زمینه می‌تواند باعث كاهش مشكلات رفتاری و عاطفی در بین زوجین و در نهایت خانواده گردد. بنابراین با توجه به مشكلات خانوادگی شدید در جامعه و بالا رفتن میزان طلاق، جهت حفظ سلامت و بهداشت روانی زوجین و در نتیجه جامعه، وجود اقداماتی برای بهبود روابط خانوادگی و بخصوص بر بازسازی ارتباطات و صمیمیت و تعهد میان زن و شوهر مطرح گردد. به همین منظور مطالعه و تحقیق در راستای پیشگیری از اختلافات زناشویی و پربار كردن ارتباطات میان آنها به ویژه افزایش صمیمیت و تعهد زناشویی لازم به نظر می‌رسد.

به نظر می­رسد و با توجه به اینکه تحقیقی در این زمینه در کشور صورت نگرفته است ضرورت انجام آن بیشتر می­باشد. به همین منظور پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثربخشی آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی زوجین بر میزان افزایش صمیمیت و تعهد زوجین است. به عبارت دیگر هدف این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا آموزش زوجین می­تواند منجر به افزایش سطح تعهد و صمیمیت آنان گردد.

1-2 اهمیت و ارزش پژوهش

طبق نتایج تحقیقات، تعهد زناشویی دومین عامل حفظ کننده ازدواج و فقدان آن مهم­ترین عامل مؤثر بر بروز طلاق می­آید (رینولد و منسفلید[35]، 1999؛ کوهان و كلینبائوم[36]، 2002). بر این اساس، هر گونه رابطه­ای بدون تعهد، سطحی و بدون سمت و سو خواهد بود. هر آشنایی معطوف به ازدواج پس از مدتی اگر به تعهد پایدار و طولانی مدت منجر نشود، در واقع یک آشنایی ناکام خواهد بود (فلورین و همکاران[37]، 2002) صمیمیت که به عنوان یک فرایند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است، در حال حاضر نگرانی عمده متخصصان مشاوره، خانواده، و ازدواج است. تغییر تکنولوژی، فرهنگی، اجتماعی و نیز تغییرات در حوزه مذهب در تغییر کارکرد اولیه ازدواج که شامل عشق و صمیمیت و محبت بین زن و شوهر است نقش اساسی دارد (هیکمان و همكاران[38]، 1997؛ به نقل از شاه سیاه، 1387).

از آنجایی که نخستین گام به منظور بهبود بخشیدن به روابط زناشویی سالم، برنامه­های آموزش زود هنگام است و از سوی دیگر، اثربخشی آموزش مهارت­های جنسی تاکنون در بهبود روابط زناشویی و کاهش بسیاری از مشکلات زناشویی به تائید رسیده است، از این رو انجام تحقیقی به منظور تعیین میزان اثربخشی آموزش مذکور بر صمیمیت و تعهد زناشویی زوجین لازم و ضروری به نظر می­رسد. با توجه به اینکه پژوهشی با این موضوع تاکنون در کشور صورت نگرفته است، نتایج این پژوهش می­تواند در بهبود روابط زناشویی، افزایش میزان صمیمیت و تعهد زناشویی و پیشگیری از بروز بسیاری از آسیب­های زندگی زناشویی از جمله طلاق و عهد­شکنی و نهایتاً تحکیم بنیان خانواده مؤثر باشد. امید است با توجه به کمبود پژوهش­ها در زمینه موضوع این تحقیق، گامی در جهت توسعه و بهبود بهداشت روانی خانواده و کاهش مشکلات آن برداشته شود.

ضرورت این پژوهش را می­توان به صورت ذیل بیان کرد:

1- با توجه به تأثیر فوق­العاده و انکار ناپذیر روابط جنسی در زندگی زوجین و تأثیر عدم صمیمیت و رضایت حاصل از آن بر ابعاد دیگر زندگی، ضرورت وجود یک طرح درمانی مناسب برای درمان اینگونه مشکلات احساس می­شود.

2- بر اساس آمارهای موجود، دو سوم جدایی و طلاق زوجین به علت عدم توافق زوجین بر سر مسایل مقاربتی و زناشویی و عدم رضایت حاصل از آن است (نوید، 1382). از این رو می­توان از این طرح درمانی به عنوان عاملی پیشگیرانه استفاده کرد. بدین ترتیب این شیوه می­تواند به حفظ و تحکیم بنیان خانواده کمک کند.

3- از آنجا که رابطه جنسی از لحاظ اهمیت در ردیف مهمترین مسائل زندگی محسوب می­شود و همچنین به عنوان فشار­سنج هیجانی در روابط عمل می­کند، به­طوری که می­تواند منعکس­کننده رضایت زوج از جنبه­های دیگر باشد و مقیاس خوبی از سلامتی و تندرستی کلی روابط زوجین است (اولسون[39]، ترجمه جعفری­نژاد و اردشیر­زاده، 1383)، استفاده از این طرح درمانی می­تواند به افزایش رضایت جنسی زوجین و همچنین صمیمیت و تعهد میان آنها، رضایت زناشویی آنها کمک کند و بدین وسیله روابط کلی زوجین را بهبود بخشد.

4- از آنجا که درمان مشکلات جنسی در کشورمان مبحثی جدید روبه افزایش است، ارائه یک طرح مناسب درمانی می­تواند راهگشای تحقیقات بعدی و مشوق سایر پژوهشگرن در ارائه طرح­های مؤثر باشد.

5- ارائه این طرح می­تواند توجه مسئولان را به مشکلات جنسی همسران و تأثیر فوق­العاده این مشکلات در کیفیت روابط زناشویی جلب نماید.

6- از این طرح می­توان به عنوان یک روش درمانی در مراکز و کلینیک­های مشاوره، مراکز مشاوره بهزیستی، مراکز بهداشتی درمانی، دادگاهها و… استفاده کرد.

7- از آنجا که کشور ما با کمبود درمانگران جنسی مواجه است از این شیوه می­توان به عنوان طرحی آموزشی در راستای آموزش مشاوران و روانپزشکان استفاده نمود.

1-3 اهداف پژوهش

1- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان.

2- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت.

3- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان.

4- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت.

1-4 فرضیه­ های پژوهش

1- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان مؤثر است.

2- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت متفاوت است.

3- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان مؤثر است.

4- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت متفاوت است.

[1]- Amato

[2]- Clark

[3]- Harmon

[4]- Intimacy

[5]- Chapman

[6]- Beck

[7]- Bagarozzi

[8]- Hickman

[9]- Kelly

[10]- Commitment

[11]- Leik & Leik

[12]- Levinger

[13]- Rusbult

[14]- Good

[15]- marital commitment

[16]- Deen & Spanier

[17]- Strenberg

[18]- Stanely & Markman

[19]- Adams & Jones

[20]- Johnson

[21]- personal commitment

[22]- moral commitment

 ویژگی‌های تعهد زناشویی نیز اظهار نظرهای متعددی مطرح شده، به گونه­ای که در منابع مختلف لیست‌های متعددی از ویژگیهای تعهد به چشم می‌خورد که برخی از آنها دارای وجوه تشابه و همپوشی زیاد و برخی دارای شباهت کمتری هستند.

تبعه امامی (1382) در پژوهش خود مفاهیمی همچون: مسئولیت، وفاداری، ایمان داشتن، اعتماد و در زمان خوبی و بدی در کنار هم بودن را به عنوان مفاهیم مرکزی تعهد و مفاهیمی همچون: در دام احساس گرفتار آمدن، تفکر درباره طرف مقابل در هر زمان و توجه را متمرکز طرف مقابل کردن را به عنوان مفاهیم پیرامونی تعهد مطرح کرده است. در این رابطه، آنجلیس (1382) نیز تعهد زناشویی را مشتمل بر ویژگی‌های زیر می‌داند:

1- مسئولیت: درجه تعهدی که یک فرد در مقابل پیمان بسته شده یا جهت انجام یک کار، نشان می‌دهد. مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی تعهد، معیاری فراهم می‌­آورد تا زن و شوهر خود را با آن بسنجند.

2- گذشت و فداكاری: گذشت یعنی گذشتن از حق خود و امتیاز را به شخص مقابل واگذاشتن.

3- وفاداری به قول و عهد: یکی از بارزترین ویژگیهای تعهد، وفاداری و وفای به عهد بسته شده است. ازدواج یکی از محکم‌ترین عهد‌هایی است که در طول زندگی بسته می­شود.

4- اعتماد: یعنی درجه ایمان و قابلیت اتکا در یک فعالیت یا موقعیت و یا نسبت به رفتار افراد حاضر در آن موقعیت، بطوری که اعتماد و اطمینان به محکم شدن پایه‌های ازدواج کمک می‌کند و هر چه ریشه‌های یک زندگی زناشویی مستحکم­تر باشد، تعهد و پایبندی به حفظ آن زندگی بیشتر خواهد بود.

5- عشق و دوست داشتن: یک رابطه عاشقانه بالغانه در افزایش میزان تعهد و پایبندی به زندگی زناشویی بطور قطع مؤثر است. واقعیت آن است که بعد از شیدایی اوایل ازدواج و پس از آنکه شور روزهای نخست ازدواج فروکش می­کند، توجه به رفاه و خوشبختی همسر، مهم‌ترین نیروی است که می‌تواند روابط زناشویی را حفظ نماید و زوجین در هر شرایطی در قبال آسایش، ناراحتی، ثروت و فقر یکدیگر مسئول­اند (تبعه امامی، 1382).

اگرچه بعضی از زوجین در آغاز زندگی مشترک، خود را نسبت به رابطه زناشویی متعهد می‌‌دانند، اما ممکن است میزان تعهد آنها، آنقدر نباشد که در برابر طوفان‌های ناگزیر و ناشی از ناملایمات زندگی زناشویی مقاومت کنند (گود، 1384).

بسیاری از مردم تعهد زناشویی را در حضور فیزیکی زوجین کنار یکدیگر جستجو می‌کنند. در نظر آنها تعهد یعنی آنکه همسرشان را ترک نکنند. اما این مفهوم، جزء کوچکی از تعهد به ازدواج است. تعهد زناشویی معنایی بسیار وسیع‌تر دارد. معنای آن این است که همسرتان را دوست بدارید، به او وفادار باشید و از همسر دیگری به هر شکل و شمایل که باشد اجتناب کنید. متأسفانه در جامعه امروز، بسیاری از افراد برای حفظ آزادی‌های فردی خودشان معتقدند که تعهد به ازدواج مربوط به گذشته‌ها و منسوخ است. آنها به افراد جامعه القا می‌کنند که پایبندی و وفاداری به ازدواج، برخوردی به شدت ایده آلیستی و آرمان گرایانه در ازدواج است، هروقت به سودشان باشد به آن استناد می‌کنند و به آن پایبند می‌مانند و هر وقت که ازدواج مطابق میل شان نیست، به راحتی به آن خاتمه می‌دهند (كلارك، ترجمه قراچه‌داغی، 1388).

واقعیت آن است که تعهد به همسر و ازدواج، اعتماد و صمیمیت زناشویی را امکان پذیر می‌سازد. چگونه می‌توان به کسی اعتماد داشت اگر افراد بدانند که طرف مقابل، متعهد نیست تا عمری را با آنها زندگی کند؟ بدون اعتماد چگونه می‌توان افکار و احساسات عمیق خود را با شریک ازدواج درمیان گذاشت؟ اما اگر افراد بدانند و عمیقاً اعتقاد داشته باشندکه همسرشان هرگز آنها را ترک نخواهد کرد و نسبت به آنان وفادار خواهد ماند، تفاوت بزرگی ایجاد می‌شود. کاملاً روشن است وقتی زن و شوهر بدانند که ازدواجشان باید تا پایان عمر آنها ادامه داشته باشد و با این نیت زندگی مشترک را آغاز کنند، با یکدیگر برخورد مناسب‌تری می‌کنند و مسلماً این برخورد در مقایسه با زمانی که زوجین بر این عقیده باشند که اگر با هم بعد از ازدواج به نتایج مطلوب نرسیدند می‌توانند از یکدیگر جدا شوند، شکل متفاوتی پیدا می‌کند. پر واضح است که یک زندگی بدون تعهد و وفاداری، چه ساده می‌تواند به شکست بینجامد. با این توصیف، در جامعه امروز تا زمانی که تعهد به همسر و ازدواج جدی گرفته نشود، نمی‌توان به ساختار زندگی زناشویی سالمی رسید (همان منبع).

به طور کلی، یک ازدواج موفق حاوی سه ركن اساسی جاذبه، تفاهم و تعهد است. بدون تعهد، رابطه زناشویی، سطحی، ظاهری و بدون سمت و سو خواهد بود و در این صورت، زوجین نخواهند توانست عمق عشق و صمیمیتی را كه درسایه وفاداری وتعهد به همسر و ازدواج بوجود خواهد آمد، تجربه كنند (تبعه امامی، 1382).

ما به گونه‌ای به عشق‌ورزی نگاه می‌كنیم، گویی انتظار داریم درمان همه دردها و بدبختی‌هایی مانند تنهایی، ستیزه‌جویی با همسرمان، اعتماد به نفس، خودباروی پایین، كسالت، بی‌حوصلگی، حسادت و غیره باشد، اما در واقع این طور نیست. هنگامی كه كوله‌بار احساسات حل و فصل نشده را با خود به رختخواب می‌بریم، در واقع با این كار خود را بیشتر سردرگم كرده، عشق‌ورزی و رابطه‌ی جنسی كه می‌تواند رابطه‌ی صمیمی و التیام‌بخش باشد را آلوده می‌كنیم. در این‌گونه مواقع انتظار داریم با عشق‌ورزی تمام احساسات ناخوشایند ما به طرزی معجزه‌آسا ناپدید شده و حالمان خوش شود؛ البته دلیل دیگر اینكه چرا در این‌گونه مواقع به جای حرف زدن و حل و فصل مشكلات به عشق‌ورزی پناه می‌آوریم این است كه عشق‌ورزی و روابط جنسی به مراتب ساده‌تر از حرف زدن می‌باشد؛ چرا كه در آن موقع مجبور نیستیم دنبال كلمات صحیح برای ابراز احساسات و افكار بگردیم و این ریسك را هم به جان نخریده‌ایم كه همه چیز را رها كنیم، دیدارها و موانع روحی را فرو بریزیم و احساسات آسیب‌پذیری خود را به یكدیگر نشان بدهیم (آنجلیس[24]، ابراهیمی، 1384).

یكی از مؤلفه‌های مهم در یك ارتباط جنسی موفق، دانش و آگاهی جنسی است. حیطه‌های مهم دانش جنسی كه باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از: آناتومی جنسی، چرخه پاسخ جنسی و روش‌های مربوط به تحریك جنسی همسر كه در جلسات مشاوره و درمان جنسی از طریق مختلف در اختیار زوجین قرار می‌گیرند (همین[25] و همكاران، 1976؛ به نقل از عشقی، 1385).

روابط جنسی تنها هنگامی به معنای واقعی کلمه اغناء‌کننده خواهد بود که توأم با عشق­ورزی باشد؛ بدین معنی که قلب­ها و احساسات خود را با هم سهیم شوند. اغلب مردم به دنبال تجارب جنسی اغناء کننده نیستند، بلکه تنها به دنبال رضایت جنسی هستند. تنها با اصلاح و بهبود روش­های عشق­ورزی و نفوذ اجرای عمل جنسی، نمی­توان به اغنای جنسی دست یافت. رضایت و احساس اغنای درونی، تنها با بهبود و اصلاح رابطه­ای احساس و عاطفی میان دو انسان امکان­پذیر است

این مطلب را هم بخوانید :

این مطلب را هم بخوانید :

 (آنجلیس، ترجمه ابراهیمی، 1384).

تجربه‌ی جنسی چنان نیرومند و قوی است كه نزدیك‌ترین و صمیمی‌ترین تجربه‌ی انسان بوده و در هیچ زمان دیگری به هیچ كس نمی‌توان تا به این حد نزدیك شد. چنانچه این اتحاد و درهم آمیختن جنسی متناسب با نزدیكی (روحی- احساسی) دو نفر نباشند، عمل جنسی كه می‌تواند تا به این حد مسرت‌بخش باشد، باعث جدایی و انزوای هرچه بیشتر زوجین شود (همان منبع).

عامل اصلی مشكلات میان زوج‌ها، انتظارات آنان از یكدیگر در مورد مسائل مختلف زندگی مانند پول، مسئولیت‌های زندگی، ارتباط جنسی، پرورش فرزندان و چگونگی برآورده ساختن این انتظارات است. اغلب افراد می‌پندارند همسرشان باید به طور خودكار از انتظارات آنان آگاه باشد و آنها را برآورده كند، در حالی كه چنین چیزی امكان‌پذیر نیست.

باورها، هسته‌ی نگرش ما به عشق و ارتباط مشترك‌اند. انسان‌ها، باورهایشان را از والدین، معلمان و الگوهای مطرح در اطرافشان به دست می‌آورند. باورهایی مانند «ارتباط جنسی عملی كثیف است» یا «عشق واقعی و ابدی هرگز وجود ندارد»، موجب تخریب ارتباط مشترك می‌شود. تشخیص باورهای منفی و عدم پذیرش آنها اولین قدم در تغییر آنهاست (حسینی، آرام‌نیا، 1387).

پتون[26] و ویرینگ[27] (1985) دریافتند كه صمیمیت جنسی در ازدواج با صمیمیت عاطفی رابطه دارد (ساپینگون[28]، 1384؛ به نقل ازا ولیا، 1385).

مطالعات انجام شده توسط كریستفر[29] و اسپرچر[30] (2000) نیز در زمینه‌ی رابطه‌ی جنسی‌ نشان می‌دهند كه رضایت جنسی[31] با میزان بالایی از رضایتمندی زناشویی مرتبط است (اولیا، 1385).

مطابق آماری كه در كشورهای مختلف جهان تهیه نموده‌اند  جدایی و طلاق زوجین به علت سردمزاجی زنان و عدم توافق بر سر مسائل جنسی می‌باشد (نوید، 1382؛ به نقل از عشقی، 1385).

به طور كلی اكثر زوجینی كه برای اختلال جنسی به درمان روی می‌آورند، نارضایتی زناشویی را عنوان می‌كنند و به طور مشابه، اغلب افرادی كه برای درمان زناشویی مراجعه می‌كنند از مشكلات در رابطه جنسی‌شان رنج می‌برند (اسپنس[32]، 1991؛ به نقل از عشقی، 1385).

بنابراین، درمان و مشاوره‌ی جنسی به عنوان عاملی درمانی و پیشگیرانه در راستای تحكیم و حفظ بنیان‌های خانواده امری ضروری به نظر می‌رسد.

نگرشها[33] و انتظارات[34] زوجین در رابطه با مسائل و ارتباطات جنسی بر روی میزان صمیمیت و تعهد زوجین كه از مؤلفه‌های اصلی عشق‌ورزی است تأثیر می‌گذارد و آموزش در این زمینه می‌تواند باعث كاهش مشكلات رفتاری و عاطفی در بین زوجین و در نهایت خانواده گردد. بنابراین با توجه به مشكلات خانوادگی شدید در جامعه و بالا رفتن میزان طلاق، جهت حفظ سلامت و بهداشت روانی زوجین و در نتیجه جامعه، وجود اقداماتی برای بهبود روابط خانوادگی و بخصوص بر بازسازی ارتباطات و صمیمیت و تعهد میان زن و شوهر مطرح گردد. به همین منظور مطالعه و تحقیق در راستای پیشگیری از اختلافات زناشویی و پربار كردن ارتباطات میان آنها به ویژه افزایش صمیمیت و تعهد زناشویی لازم به نظر می‌رسد.

به نظر می­رسد و با توجه به اینکه تحقیقی در این زمینه در کشور صورت نگرفته است ضرورت انجام آن بیشتر می­باشد. به همین منظور پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثربخشی آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی زوجین بر میزان افزایش صمیمیت و تعهد زوجین است. به عبارت دیگر هدف این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا آموزش زوجین می­تواند منجر به افزایش سطح تعهد و صمیمیت آنان گردد.

1-2 اهمیت و ارزش پژوهش

طبق نتایج تحقیقات، تعهد زناشویی دومین عامل حفظ کننده ازدواج و فقدان آن مهم­ترین عامل مؤثر بر بروز طلاق می­آید (رینولد و منسفلید[35]، 1999؛ کوهان و كلینبائوم[36]، 2002). بر این اساس، هر گونه رابطه­ای بدون تعهد، سطحی و بدون سمت و سو خواهد بود. هر آشنایی معطوف به ازدواج پس از مدتی اگر به تعهد پایدار و طولانی مدت منجر نشود، در واقع یک آشنایی ناکام خواهد بود (فلورین و همکاران[37]، 2002) صمیمیت که به عنوان یک فرایند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است، در حال حاضر نگرانی عمده متخصصان مشاوره، خانواده، و ازدواج است. تغییر تکنولوژی، فرهنگی، اجتماعی و نیز تغییرات در حوزه مذهب در تغییر کارکرد اولیه ازدواج که شامل عشق و صمیمیت و محبت بین زن و شوهر است نقش اساسی دارد (هیکمان و همكاران[38]، 1997؛ به نقل از شاه سیاه، 1387).

از آنجایی که نخستین گام به منظور بهبود بخشیدن به روابط زناشویی سالم، برنامه­های آموزش زود هنگام است و از سوی دیگر، اثربخشی آموزش مهارت­های جنسی تاکنون در بهبود روابط زناشویی و کاهش بسیاری از مشکلات زناشویی به تائید رسیده است، از این رو انجام تحقیقی به منظور تعیین میزان اثربخشی آموزش مذکور بر صمیمیت و تعهد زناشویی زوجین لازم و ضروری به نظر می­رسد. با توجه به اینکه پژوهشی با این موضوع تاکنون در کشور صورت نگرفته است، نتایج این پژوهش می­تواند در بهبود روابط زناشویی، افزایش میزان صمیمیت و تعهد زناشویی و پیشگیری از بروز بسیاری از آسیب­های زندگی زناشویی از جمله طلاق و عهد­شکنی و نهایتاً تحکیم بنیان خانواده مؤثر باشد. امید است با توجه به کمبود پژوهش­ها در زمینه موضوع این تحقیق، گامی در جهت توسعه و بهبود بهداشت روانی خانواده و کاهش مشکلات آن برداشته شود.

ضرورت این پژوهش را می­توان به صورت ذیل بیان کرد:

1- با توجه به تأثیر فوق­العاده و انکار ناپذیر روابط جنسی در زندگی زوجین و تأثیر عدم صمیمیت و رضایت حاصل از آن بر ابعاد دیگر زندگی، ضرورت وجود یک طرح درمانی مناسب برای درمان اینگونه مشکلات احساس می­شود.

2- بر اساس آمارهای موجود، دو سوم جدایی و طلاق زوجین به علت عدم توافق زوجین بر سر مسایل مقاربتی و زناشویی و عدم رضایت حاصل از آن است (نوید، 1382). از این رو می­توان از این طرح درمانی به عنوان عاملی پیشگیرانه استفاده کرد. بدین ترتیب این شیوه می­تواند به حفظ و تحکیم بنیان خانواده کمک کند.

3- از آنجا که رابطه جنسی از لحاظ اهمیت در ردیف مهمترین مسائل زندگی محسوب می­شود و همچنین به عنوان فشار­سنج هیجانی در روابط عمل می­کند، به­طوری که می­تواند منعکس­کننده رضایت زوج از جنبه­های دیگر باشد و مقیاس خوبی از سلامتی و تندرستی کلی روابط زوجین است (اولسون[39]، ترجمه جعفری­نژاد و اردشیر­زاده، 1383)، استفاده از این طرح درمانی می­تواند به افزایش رضایت جنسی زوجین و همچنین صمیمیت و تعهد میان آنها، رضایت زناشویی آنها کمک کند و بدین وسیله روابط کلی زوجین را بهبود بخشد.

4- از آنجا که درمان مشکلات جنسی در کشورمان مبحثی جدید روبه افزایش است، ارائه یک طرح مناسب درمانی می­تواند راهگشای تحقیقات بعدی و مشوق سایر پژوهشگرن در ارائه طرح­های مؤثر باشد.

5- ارائه این طرح می­تواند توجه مسئولان را به مشکلات جنسی همسران و تأثیر فوق­العاده این مشکلات در کیفیت روابط زناشویی جلب نماید.

6- از این طرح می­توان به عنوان یک روش درمانی در مراکز و کلینیک­های مشاوره، مراکز مشاوره بهزیستی، مراکز بهداشتی درمانی، دادگاهها و… استفاده کرد.

7- از آنجا که کشور ما با کمبود درمانگران جنسی مواجه است از این شیوه می­توان به عنوان طرحی آموزشی در راستای آموزش مشاوران و روانپزشکان استفاده نمود.

1-3 اهداف پژوهش

1- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان.

2- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت.

3- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان.

4- تبیین میزان تأثیر آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت.

1-4 فرضیه­ های پژوهش

1- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان مؤثر است.

2- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت متفاوت است.

3- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان مؤثر است.

4- آموزش بهبود نگرش­ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد زوجین شهر اصفهان بر حسب جنسیت متفاوت است.

[1]- Amato

[2]- Clark

[3]- Harmon

[4]- Intimacy

[5]- Chapman

[6]- Beck

[7]- Bagarozzi

[8]- Hickman

[9]- Kelly

[10]- Commitment

[11]- Leik & Leik

[12]- Levinger

[13]- Rusbult

[14]- Good

[15]- marital commitment

[16]- Deen & Spanier

[17]- Strenberg

[18]- Stanely & Markman

[19]- Adams & Jones

[20]- Johnson

[21]- personal commitment

[22]- moral commitment