1-6 روش تحقیق.. 5

1-7 پیشینه پژوهش…. 5

1-8 روش گرد آوری اطلاعات… 6

1-9روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 6

فصل دوم :حکمت و معماری اسلامی

2-1حکمت… 8

2-2 هنر اسلامی.. 11

2-3 معماری اسلامی.. 14

2-4 مساجد اسلامی.. 16

2-5 عناصر ساختاری در مساجد اسلامی.. 18

2-5-1 صحن یا حیاط.. 18

2-5-2 آب نما یا حوض…. 19

2-5-3 گنبد. 19

2-5-4 ایوان. 19

2-5-5 جلوخان. 20

2-5-6 رواق.. 21

2-5-7 شبستان ستون‌دار. 21

2-5-8 مناره 22

2-5-9 محراب… 22

2-5-10 عنصر نور در مساجد اسلامی.. 23

2-5-11 خلاء. 23

2-6 عناصر تزیینی در مساجد اسلامی.. 23

2-6-1 مقرنس کاری.. 23

2-6-2 کاشی‌کاری.. 24

2-6-3 رنگ… 25

2-6-4 خوشنویسی.. 25

فصل سوم: معماری مسجد شیخ لطف الله

3-1مسجد شیخ لطف الله.. 28

 

3-1-1 تاریخچه. 28

3-1-2  وجه تسمیه. 28

3-1-3 ویژگی‌های خاص…. 29

3-2 عناصر ساختاری مسجد شیخ لطف الله.. 30

3-2-1جلوخان. 30

3-2-2 راهرو. 31

3-2-3 گنبد. 32

3-2-4 محراب… 33

3-2-5 نور. 34

3-3 عناصر تزیینی مسجد شیخ لطف الله.. 36

3-3-1 تزیینات گنبد. 36

3-3-2 تزیینات دیواره‌های مسجد شیخ لطف الله.. 37

3-3-3 کتیبه‌ها 38

فصل چهارم :حکمت ساختار و تزیینات مسجد شیخ لطف الله

4-1 معماری مسجد شیخ لطف الله.. 41

4-1-1 معماری فضای خارجی مسجد شیخ لطف الله.. 41

4-1-2 معماری داخل مسجد شیخ لطف الله.. 44

4-1-2-1 راهرو. 44

4-1-2-2 صحن مسجد. 45

4-1-2-3 محراب… 47

4-1-2-4 نور. 51

4-1-2-5 خلاء. 55

4-2 عناصر تزیینی در مسجد شیخ لطف الله.. 56

4-3-1 تزیینات گنبد مسجد شیخ لطف الله.. 57

4-3-2 تزیینات دیواره های مسجد شیخ لطف الله.. 59

4-2-3 رنگ… 62

4-2-4 خط.. 67

4-2-4-1 کتیبه‌های خارجی مسجد. 68

این مطلب را هم بخوانید :

4-2-4-2 کتیبه‌های داخلی مسجد. 76

4-7 تجزیه و تحلیل تزیینات مسجد شیخ لطف الله بر اساس اعداد و حروف ابجد. 76

4-7-1حروف ابجد. 76

4-7-1-1 تاریخچه حروف ابجد. 76

4-7-1-2 حروف ابجد در روایات… 76

4-7-1-3 حساب ابجد. 77

4-7-11-4 کاربرد ابجد در علوم غریبه. 77

4-7-1-5 علم الحروف در عرفان. 78

4-8 تزیینات گنبد. 79

4-8-1 جایگاه عدد نُه در احکام اسلامی.. 82

4-9 نور. 86

4-10تزیینات شمسه. 87

4-11رنگ… 88

4-12 ستارگان چهار‌پر و پنج‌پر. 89

4-12-1جایگاه عدد چهار در قرآن و احکام اسلامی.. 89

4-12-2 جایگاه عدد پنج در قرآن و احکام اسلامی.. 90

4-13 کتیبه‌ها 90

4-14چرخش مسجد به سمت قبله. 90

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1نتیجه گیری 92

چکیده

در این تحقیق سعی شده به موضوع حکمت در هنر اسلامی پرداخته شود و از دیدگاه‌های متفکران هنر اسلامی، تعابیر حکمت مورد بررسی قرار گیرد.  سپس به اصل و منشاء معماری اسلامی پرداخته شده و در ادامه  مساجد اسلامی و عناصر آن مورد مطالعه قرار گرفته است، زیرا مساجد به عنوان مهم‌ترین بخش در معماری اسلامی است و از آن‌جایی که مسجد شیخ لطف الله در بین مساجد اسلامی به طور کامل آموزه‌های قرآنی و دینی را دنبال می‌کند، ضرورت تحقیق در مورد این مسجد را آشکار می‌کند. در این تحقیق  حکمت عناصر آن مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین در ادامه ارتباط عناصر و تزیینات مسجد شیخ لطف الله با حروف ابجد مورد تحقیق و نتیجه‌گیری قرار گرفته است.

واژهای کلیدی:

معماری اسلامی، مسجد شیخ لطف الله، حکمت در هنر، تزیینات مساجد، حروف ابجد

مقدمه

در میدان نقش جهان در حال قدم زدن هستیم و چشمانمان در حال عبور و حرکت یکنواختی ضلع شرقی میدان را در همنشینی طاق‌های سفید همسانش طی می‌کند. یک بدنه با خط آسمان کاملا صاف و افقی که ناگهان گنبدی به رنگ کرمی این حرکت را متوقف کرده و ناظر را به سوی خود می‌خواند، به سوی مسجد که حرکت می‌کنیم گنبد به آرامی در پشت سر در غروب می‌کند تا جایی که دیگر چیزی از آن دیده نمی‌شود و آنچه در مقابل دیدگان ما است سردری با شکوه با کاشی های الوان زیبا است چنان‌که در مورد مسجد شاه نیز همین‌گونه است. کل مجموعه به صورت پرده‌ای درمی‌آید که جلوی گنبد قرار گرفته و آن را از برابر دیدگان نهان می‌کند گویی که مقدس‌تر از آن است که به آسانی قابل رویت باشد. به هر حال چنان‌که از سردر به آن اندازه فاصله بگیریم که تمامیت گنبد قابل مشاهده باشد آنگاه دیگر چیزی از تزیینات آن برای ما قابل شناسایی نیست مگر تعدادی خطوط اصلی بسیار بزرگ به رنگ سیاه.

سوال اساسی اینجاست که این تزیینات پیچیده بر روی گنبد و البته در زیر و فضای درونی آن با چه منطق و استدلالی شکل گرفته اند؟ در حالی که ادراک بصری آنها بسیار دشوار و بدون چشم مسلح و با