مقدمه

واكنش دانش آموزان در برابر مدرسه و فعالیتهای كلاسی متفاوت است. این واكنش در برخی با اشتیاق ، در برخی با اكراه و در برخی با امتناع همراه است. از لحاظ مقدار  انرژی كه دانش آموزان بكار می‌گیرند، زمینه ای كه می‌خواهند كار كنند ویاتداوم در زمینه یا كار مورد نظر بین آنها تفاوت وجود دارد.این تفاوتها به مفهوم انگیزش ارتباط دارد. بنابراین در نظر گرفتن انگیزش در برانگیختن، جهت دادن وتداوم بخشیدن رفتار دانش آموز در فرآیند آموزش و پرورش از اهمیت خاص برخوردار است.اما چه سازه‌هایی در این فرآیند موثرند؟

مطمئناً عوامل زیادی در این زمینه نقش دارد. از جمله این عوامل اسناد می باشد. اسناد به معنی نسبت دادن رفتار خود یا رفتار دیگری به علل مختلف می باشد. نظریه های اسناد نیز بر همین اساس به توضیح و تبیین علل رفتار می پردازند. در حوزه آموزشگاهی، دانش آموزان موفقیت ها و شكست های خود را به عنوان یك پی آمد تحصیلی تفسیر می كنند و جویای علت آن هستند. عمده ترین عواملی كه توسط دانش‌آموزان بكار می روند عبارتنداز: توانایی ، كوشش ، شانس و دشواری تكلیف ، همچنین بررسیها نشان می دهد كه دانش آموزان ممكن است عوامل نسبت داده شده به عملكرد خود را درونی یا بیرونی، پایدار یا ناپایدار وكلی یا اختصاصی بدانند . در راستای همین تحقیقات آنها علاقمند شده اند كه بدانند آیا جنسیت نیز در این موضوع دخالت دارد یا خیر ؟

برخی روش اسنادی دختران و پسران را متفاوت می دانند و علت این تفاوتها را ناشی از فرهنگ می دانند. پژوهش حاضر اسناد را به عنوان یكی از عوامل مهم انگیزش در دو جنس دختر و پسر و پیشرفت تحصیلی را به عنوان موضوعی كه متأثر از روش اسناد دانش آموزان می باشد، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.

زمینه و بیان مسئله

یكی از عوامل توجیه كننده پیشرفت تحصیلی دانش آموزان كه استعداد یكسانی دارند، انگیزش است . به عبارتی در بین دانش آموزان افرادی یافت می شوند كه علاقه و انگیزش بیشتری از خودشان نشان می دهند .این علاقه وانگیزش ، پیشرفت آموزشگاهی آنها را توجیه می كند .

انگیزش را می توان بطور كلی نیروی محرك فعالیتهای انسانی و عامل جهت دهنده آن تعریف كرد. به عبارتی انگیزش عامل فعال ساز رفتار انسان می باشد (سیف ،1379).

از عواملی كه انگیزش دانش آموزان را تحت تأثیر قرار می دهد این است كه دانش آموزان موفقیتها و شكستهای خود را به چه عاملی اسناد می دهند . این موضوع در یكی از نظریه های شناختی مربوط به انگیزش مورد بحث قرار می گیرد كه نظریه های
اسناد [1] نام دارد. مبحث اساسی در این نظریه ها تحلیل علت ومعلولی است كه افراد در مورد رفتار خود و رفتار دیگری بكار می برند .به عبارتی انسان می خواهد درباره ساختار علی محیط خویش هرچه بیشتر شناخت پیداكند و بداند رویدادی كه اتفاق می افتد به چه انگیزه ای قابل اسناد است (خداپناهی ،1379).

نظریه های اسناد بطور كلی دو موضوع اساسی را مورد بحث قرار می دهند كه عبارتند از عوامل علی و ابعاد علیت . عوامل علی بدین معناست كه افراد موفقیتها و شكستهای خود را به چه علتی اسناد می دهند .به فرض هایدر[2] (1958) به نقل از هیوستن[3]و همكاران (1993) به چهار علت كلاسیك توانایی ، كوشش ، دشواری تكلیف و شانس اشاره می كند اما می توان این عوامل علی را از طریق ابعاد نیز مورد بحث قرار داد. مثلاً هایدر به بعد درونی – بیرونی[4] بودن اشاره می كند . به نظر او استعداد و تلاش از علل دورنی و شانس ودشواری تكلیف از عوامل بیرونی و موقعیتی هستند . واینر[5] به بعد پایداری و قابلیت كنترل اشاره می كند وتوضیح می دهد كه خلق‌وخو و تلاش هر دو ناپایدارند . ولی خلق و خوبه مراتب كمتر از تلاش قابل كنترل است (سابینی[6]، 1992).كلی[7] (73-1972) به نقل از لوك بدار [8]و همكاران (1999) ترجمه گنجی (1380) ابعاد تمایز[9]، ثبات[10] و همرائی[11] (توافق) را بیان می كند.

نوع اسنادی كه دانش آموزان به پی آمد تحصیلی خود می دهند با موضوعاتی در ارتباط

است كه پیشرفت تحصیلی را مورد تأثیر خود قرار می دهد. اسنادهای علی دانش آموزان با انتظارات آنها درباره عملكردهای آینده ، رفتار تحصیلی آینده و حالات عاطفی دانش آموزان در ارتباط می باشد. این تحقیق رابطه دو موضوع جنسیت و پیشرفت تحصیلی را با اسناد مورد بررسی قرار می‌دهد. موضوع جنسیت در تحقیقاتی از جمله دوئك[12]و همكاران(1978) به نقل از كریمی(1375) ، بیر[13]وسلویا[14](99-1998)ودر ایران توسط افرادی چون احدی(1373) و بیابانگرد(1370) مورد بررسی قرار گرفته است.احدی(1373)نمونه خود را از دانشجویان انتخاب می كند وبیابانگرد فقط بعد كنترل را مورد بررسی قرار می دهد .

 در صورتی كه این تحقیق علاوه بر این كه دانش آموزان را به عنوان نمونه تحقیق انتخاب می كند سه بعد مهم اسناد شامل بعد ثبات،بعد مكان كنترل[15]و بعد كلیت[16]را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین در مورد رابطه اسناد وپیشرفت تحصیلی نیز تحقیقات زیادی صورت گرفته است.از جمله پترسون[17]و بارات[18](1978)ولفولك[19](1993)، وانیر (1994).این تحقیق با توجه به در نظر گرفتن سه بعد مذكور در دو جنس دختر و پسر رابطه اسناد با پیشرفت تحصیلی را مورد بحث قرار خواهد داد.

اهمیت وضرورت پژوهش

از آنجایی كه دانش آموزان علت موفقیت و شكست خود را شناسایی می كنند در بررسی علت و معلولی این موفقیتها وشكستها نه تنها به استعداد ، كوشش ، دشواری تكلیف وشانس استناد می كنند همین طور در استنباطهای خود از ابعاد اسنادی از قبیل درونی بودن ، قابلیت كنترل[20]و ثبات نیز استفاده می كنند .از طرفی اسنادها پیشرفت تحصیلی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند.متخصصان تعلیم و ترتیب با آگاهی از جوانب مختلف اسناد و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی می توانند به دانش آموزان كمك كنند تابه نتایج مفیدی از نظر تحصیلی دست یابند وبه دانش آموزان یاری دهند تابه كشف علل موفقیت وشكست بپردازند واز این طریق عملكرد خود را بهبود بخشند
(كریمی ،1375).

همچنین معلمان می توانند شاگردان را تشویق كنند تا شكست خود را به عواملی ربط دهند كه می توان آنها را كنترل كرد. در آن صورت می توان از نتایج زیان آور شكست در دانش آموزان تا حدی پیشگیری كرد(بریج[21]،2001).

با توجه به نیاز دانش آموزان و مربیان از شیوه های اسناد دهی مطلوب و مناسب و همچنین پیشگیری از نتایج زیان آور پی آمدهای تحصیلی در دانش آموزان ضرورت

این مطلب را هم بخوانید :

 تحقیق و پژوهش در این زمینه لازم و ضروری به نظر می رسد.

1-attribution

1-Hider

2-Hewstone