چکیده

فصل اول- مقدمه ……………………………………………………………………. صفحه 1

فصل دوم- بررسی متون ……………………………………………………………………. صفحه 5

2-1- وندالیسم …………………………………………………………………… صفحه 7

2-2- مبلمان شهری ………………………………………………………………… صفحه 9

2-2-1- ارتباط مبلمان شهری و شهروند ………………………………………… صفحه 9

2-2-2- طراحی و مناسب سازی مبلمان شهری ………………………………………. صفحه 10

2-2-3- وندالیسم در مبلمان شهری …………………………………………… صفحه 13

2-3- یادگارنویسی …………………………………………………………………… صفحه 14

2-3-1- نظریه های توجیه کننده یادگارنویسی ………………………………. صفحه 17

2-3-2- مطالعات بر روی یادگار نوشته ها ……………………………………. صفحه 18

2-4- رویکرد های طراحی…………………………………………………….. صفحه 19

2-4-1- رویکرد طراحی برای تغییر رفتار کاربر………………………………………. صفحه 19

2-4-1-1- لنز معماری……………………………………………………………. صفحه 20

2-4-1-2- لنز تصحیح خطا………………………………………… صفحه 20

2-4-1-3- لنز تشویقی……………………………………………………….. صفحه 21

2-4-1-4- لنز دیداری……………………………………………… صفحه 22

2-4-1-5- لنز شناختی………………………………………… صفحه 22

2-4-1-6-  لنز امنیت……………………………………….. صفحه 23

2- 5- رویکرد طراحی تشویقی ……………………………………………………………. صفحه 23

2-5-1- انگیزش……………………………………………………………. صفحه 24

2-5-2- توانایی……………………………………………………………… صفحه 25

2-5-3- ماشه…………………………………………………………………………… صفحه 26

2-6- رویکرد طراحی مفرح ……………………………………………… صفحه 26

2-7- جمع بندی بررسی متون………………………………………………. صفحه 28

3- روش تحقیق……………………………………………………………………… صفحه 31

3-1- فاز اول؛ مشاهده و عکس برداری……………………………………………. صفحه 33

3-1-1- متریال …………………………………………………………….. صفحه 33

3-1-2- محتوا ……………………………………………………………………. صفحه 34

3-1-3- نتیجه گیری فاز مشاهده و عکس برداری……………………………… صفحه 37

3-1-4- جمع بندی فاز مشاهده و عکس برداری…………………………………… صفحه 38

3-2- پرسشنامه…………………………………………………………………….. صفحه 39

3-2-1- ساختار پرسشنامه ………………………………………. صفحه 39

3-2-2- نتایج بخش اول پرسشنامه………………………………………….. صفحه 40

3-2-3- نتایج قسمت الف بخش دوم پرسشنامه………………………… صفحه 41

3-2-4- نتایج قسمت ب بخش دوم پرسشنامه ……………………………. صفحه 43

3-3- جمع بندی روش تحقیق ……………………………………………….. صفحه 49

4- طراحی و توسعه……………………………………………………. صفحه 53

4-1- فاز شرایط ابهام……………………………………………………….. صفحه 55

4-2- فاز شرایط وضوح ……………………………………… صفحه 69

4-2-1- طرح نهایی …………………………………………………….. صفحه 83

4-2-2-  سناریو طرح نهایی…………………………………………….. صفحه 91

4-2-3- متریال و روش تولید………………………………………………… صفحه 93

4-2-4- نقشه های فنی………………………………………………………………….. صفحه 95

5- جمع بندی …………………………………………………….. صفحه 99

فهرست منابع ……………………………………………………………. صفحه 103

پیوست ها……………………………………………………………….. صفحه 109

مقدمه

ماندن و دیده شدن احساسی است که همواره مردم عادی، گردشگران و باستان­شناسان را در دوره­های مختلف تاریخی برای ثبت نام، نشان و تاریخ بازدیدشان از اثر وسوسه کرده است (اخلاقی، 1382). به نقل از مدیر دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی کشور، حکاکی روی آثار و ابنیه واجد ارزش­های فرهنگی و تاریخی جرم محسوب شده و مجرمان علاوه بر جبران خسارت، به حبس از یک تا 10 سال محکوم می­شوند. این در حالی است که برخورد قانونی با تمام مجرمانی که بناهای تاریخی و فرهنگی را با نوشتن یادگاری­ها و حکاکی تخریب می­کنند از توان سازمان میراث فرهنگی و یا هر سازمان دیگری خارج است  و البته بسیاری از آسیب­های وارده قابل جبران نمی­باشد (لالمی، 1392).

از نظر شدت تخریب و آسیب و رفتار پرخاشگرانه، یادگارنویسی به معنای پایین­ترین سطح وندالیسم شناخته می­شود (Berk & Aldrich, 1972). با گسترش امکان گردشگری در سال­های اخیر پدیده ثبت یادگاری­های گردشگران بر روی آثار تاریخی و ملی افزایش یافته و بیش از پیش زمینه تخریب این آثار پدید آمده است (نوبخت، 1391). از نظر کارشناسان آثار باستانی، فقدان فرهنگ­سازی و آموزش در زمینه پاسداشت آثار تاریخی و ملی، مهم­ترین عامل بروز این پدیده است (مودی، 1384). از سوی دیگر وندالیسم علیه آثار باستانی می­تواند بر اثر عدم درونی شدن ایده­ی اهمیت دادن به اثر تاریخی به عنوان نماد هویت ملی باشد؛ میراثی که با درونی شدن ارزش­های فرهنگی و هنری می­تواند به عنوان یک میراث زیبایی­شناسانه­ی جهانی برای تمامی گردشگران محترم باشد (زندچی، 1392).

در راستای کاهش احتمال تخریب این آثار ارزشمند می­توان از دانش طراحی محصول به منظور تغییر رفتار کاربر با به کارگیری اصول تئوری طراحی مفرح، طراحی تشویقی، طراحی به منظور تغییر رفتار کاربر به عنوان برخی تئوری­های رفتار پایدار بهره گرفت(Montazeri, 2013)  . طراحی مبلمان به منظور ثبت یادگاری، علاوه بر

این مطلب را هم بخوانید :

 کاهش تخریب­هایی که در آینده ممکن است به علت گسترش صنعت گردشگری رخ دهد؛ می­تواند آثار مثبتی نظیر گسترش روابط اجتماعی، تقویت پیوستگی‌های احساسی میان افراد، آموختن مسائل تازه و ایجاد اعتماد به نفس به واسطه آن، مدیریت احساسات (به واسطه تفکیک­پذیری و تحلیل احساسات)، رها شدن احساسات هیجانی ( منجر به آرامش‌بخشی)، تحریك حافظه (به واسطه فرایندهای خلاقه)، مرور خاطرات، بهره­گیری از خرد و دانش دیگران، و پیدا کردن اهداف‌ در زندگی را به همراه داشته باشد (فرخی، 1386).

در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا با شناسایی علل بروز پدیده یادگار­نویسی بر دیوار تئاتر شهر تهران، محصولی در حیطه مبلمان شهری طراحی شود که از سویی راهکاری برای پاسخ به این نیاز باشد و از سوی دیگر به کاهش تخریب این اثر ارزشمند ملی و فرهنگی منجر گردد.

2- بررسی متون

در بخش بررسی متون با توجه به ابعاد و اهداف تحقیق، متون مرتبط با وندالیسم، یادگارنویسی، مبلمان شهری و رویکرد طراحی مورد بررسی قرار می گیرند.

2-1- وندالیسم

وندالسیم مشتقی از واژه وندال، نام قومی از اقوام ژرمن و اسلاو است که در قرن 5 میلادی زندگی می کردند. آنها مردمی جنگجو و مهاجم بودند که در پی حمله به کشورهای مختلف در پی تخریب و ویرانی بودند. لذا در بحث های آسیب شناسی به رفتار تخریب گرانه، وندالیسم اطلاق می شود(محسنی تبریزی، 1383). در این عمل تخریب داوطلبانه است و منفعتی برای عامل ندارد(Moser, 1992). رفتاری که ضمن دارا بودن جنبه های خشونت و تخریب دارای یکی از این عناصر می باشد: 1- صدمه به چیزهایی که متعلق به دیگران است. 2- صدمه به اموال عمومی. 3- در کل هر خسارتی که دیگران باید جبران کنند(;Bessette,1996;Cooper&Carolyn,1997 ;Yavuz&Kuloglu,2011 طهماسبی،1387). جرمی که جزء جرائم خرد محسوب شده و به راحتی قابل مطالعه نیست و در آن اموال بیشتر هدف هستند تا افراد(Buck et al., 2003).

بسیاری تحقیقات نشانگر تأثیرات عوامل مختلف بر وندالیسم است. برخی معتقدند وندالیسم ناشی از ناسازگاری روابط فرد و جامعه است. ناسازگاری که برگرفته از احساس اجحاف و ستم، ناکامی، اختلال در روابط و شرایط خانوادگی است. (صدیق اورعی، 1387; محسنی تبریزی، 1379). برخی دیگر آن را ماحصل شکاف نسل ها می دانند. شکافی ناشی از تفاوت در نگرش ها، ایده ها، باورها و رفتارها و الگوهای نسل های مختلف که می بایست دلایلش را در جنبه های فیزیکی و اجتماعی محیط و ترغیب کننده وندال جستجو کرد. ( ;Goldstein, 1997احمدی علی­آبادی، 1387; شربتیان و پرورش، 1392) در پژوهشی عوامل مؤثر بر وندالیسم را اینگونه یافته اند: یادگیری رفتار پرخاشگرانه، وضعیت اجتماعی و اقتصادی، فرآیند جامعه پذیری، محیط های تربیتی و تجارب زندگی، امنیت شهری، تأثیر گروه بر فرد، بحران ها و وقایع زندگی. این عوامل در انتخاب رویکرد طراحی توسط پژوهشگر بسیار یاری دهنده هستند. روانشناس اجتماعی، فیلیپ زیمباردو  نویسنده ی کتاب «اثر شیطان» در مورد این که چه چیزی باعث می شود که افراد اعمال غلط انجام داده و چگونه افراد عادی می توانند مرتکب جرم شوند تجربه های خود را بیان می کند. او اعتقاد دارد که تمامی کسانی که افراد عادی و درستکار جامعه هستند اگر در شرایط خاصی قرار بگیرند و برای مقابله با آن آموزش ندیده باشند مرتکب جرم خواهند شد و صد البته همه ی آن ها از یک جرم کوچک شروع می کنند که به نظر قابل اغماض است (Zimbardo, 2007).

اقتصاددان رفتاری، دن آریلی در بررسی آداب اخلاقی ما، به ارائه­ی برخی ایده­ها پرداخته است که سرمنشأ بسیاری از رفتارهایی است  که او آن­ها را خِردگریزی قابل پیش‌بینی می­نامد؛ از آن­جایی که وندالیسم نیز به گونه­ای رفتاری مجرمانه قلمداد می­گردد که مورد پذیرش اخلاقیات و خرد نیست نگارنده از این تحلیل در راستای بررسی علل بروز رفتارهای مجرمانه نظیر آن سود جسته است. او فردی را که مرتکب کاری خلاف اخلاق می­شود (در پژوهش مد نظر وی تقلب و دزدی) تحت تاثیر دو نیروی متضاد می­داند. این­که از یک طرف، افراد دوست دارند در آینده احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند؛ پس نمی­خواهند مرتکب جرم شوند. از طرف دیگر، فرد می‌تواند جرم کوچکی مرتکب شود و هم­چنان احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد. او سطحی از جرم را معرفی می­کند که به نظر وی فرد مرتکب نمی­تواند روی آن