افزایش نیاز به تولیدات مرغی منجر به استفاده‌های غیر ضروری از هورمون‌ها و ترکیبات شیمیایی دیگر شده است که استفاده از این محصولات تقویتی، باعث اثرات جدی در سلامت پرنده و تولیدات آنها خواهد شد و فزون بر این، باعث کاهش دوره تولید و تغییرات فیزیولوژیک می‌شوند ( Poudelو Khanal، 2010) و نگرانی‌های بسیار زیادی را برای استفاده از این ترکیبات سنتتیک از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها با توجه به اثرات جانبی‌شان به وجود آورده است (Mansoub و Nezhady، 2011). امروزه با پیشرفت‌های حاصل در شیمی آلی و تحولات چشمگیر در روش‌های استخراج، تخلیص و تعیین ترکیبات مؤثر گیاهان و به دلیل عوارض داروهای شیمیایی، ارزش گیاهان دارویی آشکارتر شده و تقریبا نیمی از فرآورده‌های دارویی منشأ گیاهی دارند ( ناطقی و همکاران، 1390). گیاهان دارویی پیشینه طولانی در درمان دارند اما با توجه به تحقیقات گسترده‌ای که در زمینه شناسایی گیاهان دارویی و اثربخشی آنها صورت گرفته، مطالعه در مورد سمیت گیاهان دارویی با توجه به وجود متابولیت‌های ثانویه گیاهی و ناشناخته بودن آنها امری اجتناب‌ناپذیر است (Benchaar و همکاران، 2008). ترکیبات گیاهی می‌توانند به عنوان ترکیبات مناسبی برای سلامت پرنده و تولیدات آنها استفاده شوند و باعث تولید فرآورده‌های مناسبی شوند (Mansoub، 2010). پژوهش­های زیادی در حال انجام هستند تا سودمندی و کارایی خوراک و تولیدات و نرخ تولید و کیفیت محصولات تولیدی را افزایش دهند که این اهداف با استفاده از گیاهان مفید قابل اجراست. بیشترین اثرات سودمندی گیاهان دارویی، اثرات شبه آنتی‌اکسیدانی، کاهش چربی خون، پیش برد رشد و توانایی در دسترس بودن آنها است که بسیاری از این اثرات به متابولیت‌های ثانویه آنها مانند فنول‌ها، روغن‌ها، ساپونین، لکتین‌ها، آلکالوییدها و غیره وابسته است (Mansoub وNezhady ، 2011؛ Ipu و همکاران، 2006) تا همراه با کاهش هزینه جیره، تولید و کیفیت محصولات را افزایش دهند که این اهداف تا حدودی به کاهش کلسترول تخم‌مرغ و کیفیت جوجه تولیدی بستگی دارد (Nobakht و همکاران، 2011). گزنه یکی از گیاهان دارویی است که در نقاط مختلف جهان رشد می‌کند و اولین بار در پرندگان استفاده شد (Mansoub و Nezhady، 2011). آنالیزهای به دست آمده از گزنه، نشان دهنده حضور ترکیبات زیادی در آن است که تاکنون نشاسته، صمغ، آلبومن، شکر، هیستامین، کولین، سروتونین، 18 ترکیب فنولی و 8 لیگنان از آن شناخته شده است (Tekeli و همکاران، 2006). گزنه خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی داشته و اثرات مثبتی بر عملکرد، صفات لاشه، فراسنجه­های خونی و ایمنی دارد (Mansoub و Nezhady، 2011). یکی از اثرا دانلود پایان نامه ت مثبت گزنه تحریک ترشحات پانکراس است که ترشح آنزیم‌های گوارشی و هضم و جذب اسیدهای آمینه را افزایش داده و صفات لاشه را بهبود می‌بخشد (Modiry و همکاران، 2010). از دیگر اثرات مثبت گزنه می‌توان به افزایش کیفیت و درصد تولید تخم و کاهش کلسترول زرده و تخم اشاره کرد (جادری و همکاران، 1390؛ Mansoub، 2010). از متابولیت‌های ثانویه گیاهی می‌توان به ساپونین اشاره کرد. ساپونین ترکیب استروییدی یا گلیکوزید تری‌ترپنوییدی است با یک هسته ساپوژنین، که در بسیاری از گیاهان و متابولیت‌های گیاهی وجود دارد (اعظمی و همکاران، 1391؛ Francis و همکاران، 2002). ساپونین‌ها در هر دو نوع گیاهان خودرو و زراعی وجود دارند (Fenwick و همکاران، 1991) و فاکتورهایی مانند سن گیاه، محیط و شرایط کشاورزی بر ترکیب آنها موثر است (Schopke، 2000). ساپونین دارای بخشی محلول در آب و بخشی دیگر محلول در چربی است (Cheeke، 1998). این ترکیب توانایی تشکیل ترکیب پایدار و فوم‌های صابونی شکل در محلول‌های آبی این مطلب را هم بخوانید : نکات کلیدی آرایش صورت را دارد (جادری و همکاران، 1390). ساپونین دارای یک بخش قندی (گلوکز، گالاکتوز، گلوکورونیک اسید، زایلوز یا متیل پنتوز) و یک اتصال گلیکوزیدی به یک گلیکون هیدروفوبیک است که ممکن است استروییدی یا تری­ترپنوییدی باشد و زنجیره الیگوساکاریدی به طور طبیعی به کربن شماره 3 وصل می­شود (Ling Mao و همکاران، 2009) و فعالیت بیولوژیک ساپونین­ها در سطح فعال گلیکوزیدها انجام می‌شود (Riguera، 1997؛ Yoshiki و همکاران، 1998). ساپونین‌ها اثرات بیولوژیک بسیاری دارند که می‌توان به نفوذپذیری در غشا، تحریک سیستم ایمنی، کاهش کلسترول، فعالیت ضد سرطانی و تاثیر بر رشد، مصرف خوراک، مکان جذب مواد مغذی و متابولیت‌های خونی اشاره کرد. در بسیاری از موارد از آن به عنوان شبه آنتی‌اکسیدان و کاهنده قند خون استفاده می‌شود (اعظمی و همکاران، 1391؛ Francis و همکاران، 2001 و 2002).