چكیده:

هدف نهایی همۀ ادیان الهی، برپایی حكومت عدل وفضیلت، درجهت ساختن جامعه‌ای نمونه است كه درآن    همۀ افراد مستعد وطالب حقیقت، امكان دستیابی به هدایت الهی را دارند ومسیر كمال وسعادت برای همگان   گشوده است. امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) به عنوان رهبر بزرگ الهی، با گفتار وسیرۀ عملی خود، بهترین الگو را    برای چگونگی دستیابی به حیات معنوی و كمال انسانی، درجهت سعادت دنیا وآخرت ارائه فرموده‌اند.

آنچه در این پژوهش، از طریق تحلیل محتوای كتاب شریف نهج البلاغه، مورد بررسی قرار گرفته‌است، بیان شاخصه‌هایی است كه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، آن‌را به‌عنوان ویژگی یاران مطلوب خویش معرّفی فرموده‌اند؛ كه  در دوبخش شاخصه‌های مبنایی ورفتاری، قابل ارائه است.

در این پژوهش جهت رعایت اختصار وعمق بخشیدن به مباحث، شاخصه‌های مبنایی به عنوان پیش‌فرض برای یاران مطلوب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) درنظر گرفته شده وتنها جهت معرفی آن‌ها، به ذكر عناوین ونقل یك نمونه از كلام حضرت دربارۀ هریك از این شاخصه‌ها اكتفا شده‌است. امّا به تحلیل شاخصه های رفتاری، ذیل 10عنوان به‌قرار زیر پرداخته شده‌است:

1ـ بصیرت   2ـ امربه‌معروف ونهی‌ازمنكر   3ـ شناخت ودفع فتنه   4ـ عدالت‌محوری   5ـ شهادت‌طلبی         6 ـ جهاد خالصانه   7ـ معرفت به حق وپیروی ازآن    8ـ شناخت كیفیت رابطه با دنیا   9ـ پایداری    10ـ تقوا.

كلیدواژه‌های تحقیق

شاخصه، یارمطلوب، امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام)، شاخصه‌های مبنایی، شاخصه‌های رفتاری.

فهرست مطالب                                                              صفحه

مقدمه. 9

1. فصل اوّل: كلیات. 12

1.1. بیان مسئله. 12

1.2.  اهمیت و ضرورت. 13

1.3. سؤالات تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . ‌. . . . . . . 11

1.4.  فرضیات تحقیق. 14

1.5. پیشینۀ تحقیق. 15

1.6. مفاهیم تحقیق. 16

1.7. بررسی منابع. 18

1.7.1 . نهج البلاغه. 18

1.7.2 . برخی از شروح نهج البلاغه. 19

1.7.2.2 . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید).. 20

1.7.2.4.  شرح نهج‌البلاغه( ابن‌میثم ).. 21

1.7.2.1 . منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه.. 22

1.7.2.3.  فی ظلال نهج البلاغه.. 23

1.7.2.5 . بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغه.. 23

1.7.3 . برخی ازكتب تاریخی. 24

1.7.3.1.  وقعة صفین‏ 25

این مطلب را هم بخوانید :

1.7.3.2. الطبقات الكبری.. 26

1.7.3.3. أنساب الأشراف‏ 26

1.7.3.4.  الأخبار الطوال‏ 27

1.7.3.5. الغارات.. 28

1.7.3.6. تاریخ یعقوبی.. 29

1.7.3.7. تاریخ طبری.. 30

1.7.3.8.  مروج الذهب‏ 31

1.7.3.9.  الجمل.. 32

1.7.3.10.  الاستیعاب‏ 33

1.7.3.11.  الكامل فی التاریخ‏ 35

1.7.3.12. اسد الغابة فی معرفة الصحابة.. 35

1.7.3.13. الاصابة فی تمییز الصحابه‏ 36

1.7.3.14.  منتهی الامال.. 38

1.7.4. برخی از كتب لغت (عربی/ فارسی). 39

1.7.4.1.  لسان‌العرب.. 40

1.7.4.2.  مجمع البحرین.. 40

1.7.4.3.  قاموس قرآن.. 43

1.7.4.4.  المفردات فی غریب القرآن.. 39

1.7.4.5.  لغت‌نامۀ دهخدا.. 41

1.7.4.6.  فرهنگ فارسی عمید.. 42

1.7.5.  برخی از كتب روایی. 44

1.7.5.1.  من لا یحضره الفقیه.. 45

1.7.5.2.  الکافی.. 44

1.7.5.3.  بحار الانوار.. 45

1.7.5.4.   الغدیر.. 46

2. فصل دوّم: شاخصه‌های مبنایی. 49

2.1.  معرفت‌شناسی. 49

2.2.  اخلاق:. 54

3. فصل سوم: شاخصه‌ها رفتاری. 65

3.1. بصیرت. 66

3.1.1.  بصیرت یاران، زیر ذره‌بین تاریخ. 81

3.1.2. بی‌بصیرت یاران، زیر ذره‌بین تاریخ. 99

3.2. امربه معروف ونهی ازمنكر. 105

3.2.1. یاران مطلوب، نمونۀ آمرین به معروف وناهیان از منكر  117

3.3.  شناخت ودفع  فتنه. 123

3.3.1.  نگاه تاریخ به شناخت ودفع فتنه توسط یاران مطلوب  138

3.3.2. نگاه تاریخ به عدم شناخت ودفع فتنه. 144