1-7-روش پژوهش. 7

1-8- قلمرو زمانی پژوهش. 7

1-9- قلمرو مکانی پژوهش. 7

1-10- قلمرو موضوعی پژوهش. 7

1-11- جامعه آماری و روش نمونه گیری. 7

1-12-ابزار و روش گردآوری داده­ها. 8

1-13- روش تحلیل داده­ها. 8

1-14- شرح واژه­ها و اصطلاحات به کار رفته در پژوهش. 8

1-14-1-سیستم شناسایی از طریق فرکانس­های رادیویی. 8

1-14-2- قاچاق. 9

1-14-3- امکان­سنجی. 9

فصل دوم تاریخچه و ادبیات موضوعی پژوهش 10

2-1- مقدمه. 11

2-2-شناسایی از طریق امواج رادیویی : بررسی ادبیات موضوع و تاریخچه   11

2-3- سیستم­های شناسایی. 14

2-3-1- سیستم­های شناسایی مبتنی بر RFID.. 16

2-4-مقایسه سیستم­های شناسایی مبتنی بر بارکد و سیستم­های شناسایی مبتنی بر RFID.. 17

2-5-اجزای اصلی سیستم­های مبتنی بر RFID و نحوه عملکرد آن. 19

2-5-1- تگ یا برچسب یا شناسه. 19

2-5-1-1- فرکانس­های تگ. 20

2-5-1-2- اشکال تگهای RFID.. 23

2-5-1-3- دسته­بندی تگهای RFID.. 24

2-5-2- داده­خوان یا برچسب یا قرائت­گر. 26

2-5-3- نرم­افزار مدیریت اطلاعات و بانک اطلاعاتی یا زیر سیستم پردازش داده یا میان­افزار. 27

2-5-4-آنتن. 27

2-6- چگونگی عملکرد. 28

2-7-کارایی RFID در بنادر. 29

2-7-1-اطلاعات. 29

 

2-7-2-بازرسی. 31

2-7-3-حوزه میان­راه­ها. 32

2-7-4-حوزه برنامه­ریزی. 34

2-7-5-حوزه امنیت. 35

2-7-6-حوزه مدیریت محوطه و بارگیری. 37

2-8-مزایای شناسایی از طریق امواج رادیویی. 38

2-8-1-مزیت­های مستقیم:. 38

2-8-2-مزیت­های غیرمستقیم:. 38

2-9-مشکلات و چالش­­های شناسایی از طریق امواج رادیویی. 38

2-9-1-تطابق تکنولوژی. 39

2-9-2-هزینه­های سرمایه­گذاری. 39

2-9-3-چالش­های مرسوم و کلی. 39

2-9-3-مسائل زیست­محیطی. 40

2-9-4-اهمیت سهامداران. 40

2-9-5-مسائل مشتری. 40

2-9-6-قیمت بالا. 41

2-9-7-تداخل. 41

2-9-8-مسئله ایمنی. 41

2-9-9-مشکلات اجتماعی. 42

2-9-10-عدم وجود استانداردها. 42

2-10-آینده شناسایی از طریق امواج رادیویی. 42

2-11-رادیوشناسه در ایران. 43

2-12-RFID در زنجیره تامین. 48

2-13- امکان­سنجی. 51

2-13-1- بعد فنی. 52

2-13-2- بعد مالی و اقتصادی. 53

2-13-3- بعد نیروی انسانی. 54

2-14- قاچاق کالا. 54

این مطلب را هم بخوانید :

2-14-1- انواع قاچاق کالا. 55

2-15- پیشینه پژوهش. 58

2-15-1- پژوهش­های داخلی. 58

2-15-2- پژوهش­های خارجی. 60

فصل سوم روش پژوهش 63

3-1-مقدمه. 64

3-2- روش پژوهش. 65

3-3- قلمرو زمانی  پژوهش. 66

3-4- جامعه آماری. 66

3-6- ابزارهای گردآوری داده­های پژوهش. 66

3-7- مقیاس و طیف اندازه گیری پژوهش. 68

3-7-1- مقیاس­ها. 68

3-7-2- طیف­ها. 68

3-8- روایی یا اعتبار ابزار اندازه­گیری. 69

3-9-پایایی. 69

3-10- روش­های تحلیل داده­ها. 70

فصل چهارم تحلیل داده­ها 71

4-1-مقدمه. 72

4-2- روش­های آماری توصیفی. 72

4-3- نتایج تحلیل داده­ها. 72

4-3-1-تحلیل داده­ها از نظر فنی:. 73

4-3-2-تحلیل داده­ها از نظر مالی و اقتصادی. 75

4-3-3-تحلیل داده­ها از نظرنیروی انسانی. 77

4-4- تکنیک AHP. 79

4-4-1-  اولویت­بندی ابعاد امکان­سنجی. 79

4-4-2-  اولویت­بندی شاخص­های بعد فنی. 79

4-4-3- اولویت­بندی شاخص­های بعد مالی و اقتصادی. 81

4-4-4-  اولویت­بندی شاخص­های بعد نیروی انسانی. 82

فصل پنجم نتیجه­گیری و پیشنهادها 84

5-1-مقدمه. 85

5-2- تفسیر نتایج آزمون. 85

5-2-1- اولویت­بندی ابعاد امکان­سنجی. 85

5-2-1-نتیجه تحلیل اطلاعات از دیدگاه فنی. 86

5-2-2-نتیجه تحلیل اطلاعات از دیدگاه مالی و اقتصادی. 87

5-2-3-نتیجه تحلیل اطلاعات از دیدگاه نیروی انسانی. 88

5-3- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده. 89

5-4- محدودیت­های پژوهش. 90

پیوست­ها…………………………………………………………………………………………………………………97

پیوست  1 – پرسشنامه اول. 98

پیوست2 – پرسشنامه AHP. 101

• مقدمه

فناوری RFID[1](شناسایی از طریق فرکانس­های رادیویی )مشتمل بر یک سیستم ردیابی است که در آن به طور معمول از تگ­[2]ها ( تراشه­های الکترونیکی که روی محصول یا بسته­بندی آن قرار می­گیرند) جهت انتقال داده­ها به یک گیرنده­ی بی­سیم با قابلیت اتصال به کامپیوتر استفاده می­شود. در سال­های اخیر ، با توجه به پیشرفت­های حاصل در این زمینه و ارزان­سازی و کوچک شدن ابعاد تگ­های RFID، کاربردهای این فناوری به ویژه در ردیابی محصولات تجاری گسترش فراوانی یافته است و در بسیاری از کاربردها در حال جایگزین شدن به جای سیستم­های بارکد است. بر اساس مطالعات وو در سال 2005 RFID جزو ده تکنولوژی اصلی فناوری اطلاعات در جهان محسوب گردیده است (Wu,2005).معینی در سال 2006 از RFID به عنوان موفقترین تکنولوژی در تاریخ زنجیره تامین خرده­فروشی یاد نموده است (Moeeni,2006). در این فصل به شرح بیان مسئله پژوهش اهداف این پژوهش، سوالات پژوهش، اهمیت و ضرورت پژوهش، کاربرد نتایج پژوهش ، قلمرو پژوهش و روش پژوهش پرداخته میشود.

1-2-تعریف مسئله

تکنولوژی RFID، یک روش در حال پیدایش در مقایسه با سیستم بارکد است و از شبکه­های سنسوری برای مشخص کردن اشیا به وسیله امواج فرکانس رادیویی استفاده می­کند. نوآوری­های تکاملی ایجاد شده است و انتظار می رود که این تکنولوژی به دلیل ذخیره اطلاعات، قابلیت بازیابی و روش های تحلیل داده­ها جایگزین تکنولوژی بارکد شود این تکنولوژی در صنایع زیادی استفاده می­شود، نظیر زمان­بندی مسابقه، کنترل پاسپورت، حمل و نقل و غیره (برازنده ، 1389). لذا RFID در بخش­های مختلفی مثل بخش مدارک پزشکی و یا حتی مدارک کتابخانه ای در کتابخانه­ها یا بنگاه­های سازمانی مثمر ثمر بوده و راهگشا خواهد بود. RFID در حمل و نقل و تولید از اواسط دهه 80 به طور موفق استفاده شده است و کاربرد آن به سرعت با کاهش هزینه­ها و شناسایی مزایای رو به رشد است (پیشداد، کریم پور، 1387).در راستای اهمیت مفهوم حضور کامپیوتری در همه­جا برچسب­های شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند رابطه متقابل ما با ساختارهای پردازشی را حتی در برخی موارد درونی نیز تغییر دهند. این فواید سرمایه­گزاران، مخترعین و تولیدکنندگان را ترغیب می کند تا شناسایی با کمک فرکانس رادیویی را برای حوزه وسیعی از کاربردها توسعه دهند. برچسبهای شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند به ما کمک کنند تا با محموله­های تقلبی مقابله کنیم (Langheinrich,2009). این پژوهش سعی دارد تا امکان پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا را بسنجد تا محققین و همچنین تصمیم­گیران در زمینه مبارزه با قاچاق کالا بتوانند از آن به عنوان منبعی قابل ارجاع برای پژوهش­های آینده خود استفاده کنند.

1-3- بیان مسئله پژوهش

قاچاق پدیده­ای است که کم و بیش تمام کشورهای دنیا با آن مواجه هستند، ولی وسعت و عمق آن در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است به طوری که در برخی از کشورهای در حال توسعه، قاچاق بخش مهمی از فعالیت­های اقتصادی جامعه را در بر می­گیرد (حاجی­نژاد، 1379) وجود و گسترش قاچاق، عملکرد اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اولین اثر قاچاق، تاثیر منفی آن بر درآمدهای دولت است و این پدیده بخشی از درآمدهای دولت را تحت تاثیر قرار داده و موجب کاهش آن  می­شود. کاهش درآمدهای دولت نیز کمیت و کیفیت عرضه کالاها و خدمات عمومی را در جامعه پایین می­آورد. این کارکرد می­تواند سیاست­های تولیدی و توزیعی دولت را در عمل با مشکلات جدی مواجه سازد (پژویان، مداح، 1385).

قاچاق کالا در ایران از حجم بالایی برخوردار است به گونه­ای که بسیاری از مناطق کشور را در بر گرفته و  و آثار سوئی نیز بر اقتصاد کشور برجای گذاشته است. طبق آمار رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا میزان قاچاق کالا در سال 1389 برابر43/14 میلیارد دلار برآورد شده است که یکی از چالش­های مهم پیش رو برای دولت و کشور ما است. اقتصادهایی که با فراوانی بالا و تعدد قاچاق روبرو هستند با ناکارآمدی در در کنترل مناسبات توزیعی و تولیدی خود مواجه هستند. قاچاق کالا به نظام اطلاعات اقتصادی کشورها نیز آسیب می رساند و امکان برنامه­ریزی برای رشد بلندمدت را از بین می­برد. از سوی دیگر، باعث کاهش درآمدهای دولت و به هم خوردن تعادل میان بخش های تولیدی، بازرگانی و عرضه کالا می­شود(قلی زاده و دیگران، 1390). هم اکنون وزارت صنعت، معدن و تجارت در طرحی موسوم به طرح شبنم برای مبارزه با کالای قاچاق از بارکد­های دوبعدی استفاده می کند. برچسب شبنم دارای یک بارکد دوبعدی منحصر به فرد است که روی هر قلم کالا درج می‌شود و حاوی اطلاعات کامل درباره کالا بوده و قابلیت استعلام اصالت کالا از طریق گوشی تلفن همراه دوربین‌دار و نرم­افزار مربوطه، پیامک و … را دارا است . ولی به دلیل برتری های RFID  در مقایسه با بارکدهای دو بعدی این فناوری به مرور جایگزین بارکدهای دو بعدی شبنم می­شود. این پژوهش درصدد است که امکان پیاده­سازی فناوری RFID را در مبارزه با قاچاق کالا بسنجد. بدین منظور از ابعاد متفاوتی به بررسی این موضوع پرداخته شده است. در فرایند امکان­سنجی عوامل متعددی وجود دارد و دسته­بندی­های مختلفی از این عوامل صورت گرفته است از قبیل عامل­های اقتصادی، فنی، نیروی انسانی، عملیاتی، زمانی، قانونی، قراردادی و سیاسی .اما ویژگی­های هر پروژه تعیین می­کند که کدام عامل­ها مهم­تر هستند. قبل از اینکه اقدام به ایجاد و پیاده­سازی سیستم RFID شود باید امکان­پذیر بودن استقرار آن در شبکه  مورد ارزیابی قرار گیرد یعنی اطمینان داشته باشیم که پروژه در محیط­های فنی، اقتصادی، مالی و نیروی انسانی می­تواند فعالیت کند.امکان­پذیری فنی در رابطه با در دسترس بودن سخت­افزارها، نرم­افزارها و آگاهی از چگونگی توسعه سیستم RFID برای جوابگویی نیاز کاربران را شامل میشود. امکان­پذیری اقتصادی و مالی اشاره دارد به قابل قبول بودن هزینه توسعه سیستم RFID، از نظر قوانین عمومی هزینه توسعه سیستم RFID و بکارگیری آن باید از سودی که می­توان از طریق مبارزه  با  قاچاق  کالا بدست آورد کمتر نباشد.امکان­پذیری نیروی انسانی در رابطه با تاثیر افراد  بر روی سیستم RFID و بالعکس و تاثیر RFID بر روی افرادی که قرار است با سیستم کار کنند، بحث میکند. اگر افراد از استفاده از RFID اجتناب کنند توسعه RFID خدشه دار خواهد شد.

1-4- ضرورت و اهمیت پژوهش

امروزه ضرورت شناسایی خودکار عناصر  و گردآوری دادههای مرتبط با آنان بدون نیاز به دخالت انسان جهت ورود اطلاعات در بسیاری از عرصه­های صنعتی، علمی، خدماتی و اجتماعی احساس میشود. در پاسخ به این نیاز تاکنون فناوری­های متعددی طراحی و پیاده­سازی شده است. یکی از جدیدترین مباحث مورد بحث دانشمندان جهت شناسایی افراد یا کالاها، استفاده از سیستم شناسایی با کمک فرکانس رادیویی است (Langheinrich,2009). این فناوری با قابلیت­های بی­نظیر خود از زمان ورود به عرصه کنونی بیش از سایر فناوری­های شناسایی مورد توجه قرار گرفته و تحول عظیمی در دنیای امروز پدید آورده است تا آنجا که به عنوان یک انقلاب در عصر حاضر شناخته شده است(مقدسی، سبحان منش،1388).

در راستای اهمیت مفهوم حضور کامپیوتری در همه جا برچسب­های شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند رابطه متقابل ما با ساختارهای پردازشی را حتی در برخی موارد درونی نیز تغییر دهند. این فواید سرمایه­گزاران، مخترعین و تولیدکنندگان را ترغیب می­کند تا شناسایی با کمک فرکانس رادیویی را برای حوزه وسیعی از کاربردها توسعه دهند. برچسب­های شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می­توانند به ما کمک کنند تا با محموله­های تقلبی مقابله کنیم (Langheinrich,2009). با توجه به موقعیت حساس کنونی و حجم بالای قاچاق در ایران، نظارت بر کالاهای وارداتی یکی از حوزه­هایی است که نیاز به استفاده از چنین فناوری به منظور ردیابی و اصالت­سنجی کالاهای وارداتی در آن احساس می­شود.

1-5- اهداف پژوهش

عمده­ترین هدف پژوهش تدوین و معرفی تکنولوژی شناسایی با کمک فرکانس رادیویی و امکان­سنجی پیاده­سازی این فناوری در مبارزه با قاچاق کالا است و از نظر کلی اهداف پژوهش به دو بخش اهداف اصلی و اهداف فرعی تقسیم می­شود.

vهدف اصلی

1. امکان­سنجی پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا

vاهداف فرعی

1. امکان­سنجی ابعاد فنی موثر در پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
2. امکان­سنجی ابعاد مالی و اقتصادی موثر در پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
3. امکان­سنجی ابعاد نیروی انسانی موثر در پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
4. اولویت­بندی ابعاد موثر در پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا

1-6-سوالات پژوهش

1. پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد فنی تا چه میزان امکان­پذیر است؟
2. پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد مالی و اقتصادی تا چه میزان امکان­پذیر است؟
3. پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد نیروی انسانی تا چه میزان امکان­پذیر است؟

 

1-7-روش پژوهش

پژوهش حاضر از نظر نوع توصیفی -پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است، که هدف از آن توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش ، هدایت می­شود(سرمد و دیگران 1381،ص 79).

در روش توصیفی هدف پژوهش توصیف جز به جز یک موقعیت یا یک رشته شرایط است. هدف از این پژوهش، پاسخگویی به پرسش­هایی مانند”چقدر” است. روش پیمایشی روشی برای به دست­آوردن اطلاعاتی درباره دیدگاه­ها، باورها، نظرات، رفتارهای اعضای یک جامعه آماری از راه انجام پژوهش است. (خاکی ،1382، ص 211).

1-8- قلمرو زمانی پژوهش

این پژوهش از نظر زمانی مقطعی است و نیمه دوم سال 1391 را در برمی­گیرد.

1-9- قلمرو مکانی پژوهش

قلمرو مکانی این تحقیق بخش مبارزه با قاچاق کالای وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت خدمات انفورماتیک راهبر می­باشد.

1-10- قلمرو موضوعی پژوهش

قلمرو موضوعی پژوهش متمرکز بر بررسی امکان­سنجی پیاده­سازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا است.

1-11- جامعه آماری و روش نمونه­گیری

جامعه آماری این تحقیق تمامی کارشناسان وزارت صنعت، معدن وتجارت و شرکت خدمات انفورماتیک راهبر است و واحد تحلیل آماری نیز کارشناسان خبره در زمینه مبارزه با قاچاق کالا می­باشند. در پژوهش حاضر تمامی جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.