1-2- پیشینه تحقیق. 17

2-2- تعریف مفاهیم اساسی. 17

2-3- چارچوب نظری تحقیق. 15

2-4- فوایداینترنت برای کودکان. 26

2-5- خطرات اینترنت. 26

2-6- مطالب نامناسب وغیرمجازدراینترنت. 30

2-7- ارتکاب جرایم: بمبها،موادمخدر،دزدی وشخصیتهای غیرواقعی  31

2-8- تهاجم به حریم خصوصی. 31

2-9- خطرات خاصی که کودکان دراینترنت باآن روبروهستند. 32

2-10- تجاوزبه حریم خصوصی. 34

2-11- تحلیل توان کودک. 34

2-12- دلایل نگرانی. 34

2-13- رهنمودهایی برای والدین. 37

2-14- نکاتی برای کودکان. 40

2-15- حفاظت ازکودکان دربرابرخطرات اینترنتی. 42

فصل سوم – روش تحقیق

3-1- روش تحقیق. 46

3-2- جامعه آماری. 46

3-3- ارائه مدل. 47

فصل چهارم – یافته­های تحقیق

4-1- مروری بروب سایت های موردتحقیق. 50

فصل پنجم – نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه گیری. 60

5-2- پیشنهادات. 62

منابع و مآخذ و پیوست

منابع فارسی. 64

چکیده :

خانواده رکن اساسی جامعه‌ انسانی است و شرط پویایی و استواری آن، وجود روابط صحیح و پایدار میان اعضای آن به خصوص همسران است. تحصیل معرفت به

 این‌گونه روابط، نیازمند آشنایی هر یک از اعضا با وظایف و اخلاقی خویش است.

نهج البلاغه به عنوان یکی از عالی‌ترین راهنمای حیات بشر، بهترین هدایت گر در این مسیر است. در نوشتار حاضر، با رجوع به رهنمودهای حکیمانه‌ این کتاب عظیم، راه‌های تحکیم روابط زن و شوهر و فرزندان در خانواده بررسی شده و با بیان اهمیت و ضرورت بحث، موضوعات ذیل تحلیل گردیده است: اخلاق فرزندان در برابر والدین و بالعکس و اخلاق زن و شوهر در برابر یکدیگر.
اهمیت پرداختن به موضوع اخلاق خانواده، ریشه در اهمیت نهاد خانواده دارد. نهاد مقدس خانواده، رکن بنیادین اجتماع بشری و محمل فرهنگ‌های گوناگون است تا آن‌جا که سعادت و شقاوت امت‌ها، مرهون رشادت و ضلالت خانواده می‌باشد  .

اولین شـرط داشـتن جـامعه‌ای سـالم و پـویا، سـلامت و پـایداری خانـواده اسـت.همه‌ دستاوردهای علمی و هنری بشر در سایه‌ خانواده‌های سالم و امن پدید آمده است. علاوه بر این، کارایی و ارزش علم و هنر نیز در صورت برپایی خانواده است و بدون خانواده، نه تنها هویت انسانی بشر نابود می‌شود، بلکه همه‌ تلاش ‌های فردی و اجتماعی نیز در حقیقت بی‌ثمر و نافرجام خواهد ماند.

نهج البلاغه ، به عنوان یکی از برترین نسخه‌ زندگی و عالی‌ترین راهنمای بشر برای دست‌یابی به حیات طیبه، بخش عظیمی از روایات را به تنظیم و تعدیل روابط اعضای خانواده، حقوق و وظایف همسران و فرزندان اختصاص داده است. رجوع به این آیات الهی، می‌تواند انسان را جهت دستیابی به عالی‌ترین راهکارها در تحکیم خانواده هدایت کند.

اهداف خانواده و اقتضای تأسیس آن ایجاب می‌کند که بانیان آن یعنی زن و شوهر، در تحکیم و پایداری این بنا، نهایت سعی خود را بکنند و با همان انگیزه که بر تشکیل آن اقدام کردند، بر دوام آن اصرار ورزند  تا وحدت وپویایی این نهاد مقدس تا پایان حفظ شود. تأکیدات اخلاقی و سفارشات حقوقی کتاب مقدس قرآن و روایات گران قدر ائمه طاهرین(ع )، برای تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده، بیش از جوانب دیگر حیات بشری است؛ بلکه در یک نگاه کلی، تمامی احکام و دستورات اسلام به نوعی ناظر بر صیانت از خانواده است. بخشی از آن برای تزکیه و تطهیر فرد و بخشی پیرامون اصلاح جامعه و حفظ سلامت آن وضع شده است.

  1-1- مقدمه

نهج البلاغه[1] کتاب نفیسى است که در قلمرو ادبیات عربى از خورشید تابان نیم روزى مشهورتر است به درجه اى که یکى از پایه ها و اصول سه گانه ادبیات عربى به شمار آمده است که عبارتند از قرآن، احادیث پیامبر (ص) و نهج البلاغه و جاى تعجب نیست زیرا نهج البلاغه سخنان امیرالمؤمنین على (ع)، پرورش یافته پیامبر (ص) و مکتب قرآن است.این کتاب شامل 241 خطبه، 79 نامه و 480 سخن حکمت آمیز است که از سخنان گهربار و پرمعناى پیشواى همه در تمام کمالات، امیرالمؤمنین على (ع) مى باشد که شریف رضی[2] رهبر فصاحت و شیوایى عصر خود آن را جمع آورى کرده است.محمد محیى الدین عبدالحمید محقق کتاب شرح نهج البلاغه تألیف شیخ محمد عبده در مقدمه‌ای که بر این شرح نوشته می‌گوید: نهج البلاغه منتخبى است از سخنان امیرالمومنین علی ابن ابیطالب رضى الله عنه که شریف رضی، ابوالحسن محمد بن الحسین موسوى گردآوری کرده است. این کتاب منبع علوم و فنون فصاحت و بلاغت است و خواننده به راحتى می‌تواند در این زمینه از آن خوشه چینى کند. زیرا امیرالمؤمنین على ابن ابیطالب (ع) پس از رسول اکرم (ص) در میان مردم در بالاترین مرتبه شیوایی، فصاحت، سخنورى و توانایی قرارداشت و از قویترین برهان و استدلال و سلطه بر زبان برخوردار بود و هرگونه می‌خواست آن را به کار می‌برد. وى فرزانه اى بود که سخنانش منبع حکمت به شمار مى رفت و سخنورى بود که کلامى سحرانگیز و دلپذیر داشت. پرورش یافتن نزد رسول اکرم (ص) و کتابت وحى و حمایت کردن از دین با شمشیر و زبان از عنفوان جوانى استعدادى به او بخشیده بود که نزد هیچکس یافت نمى شد.شریف رضى اولین کسى نبود که به سخنان امام على (ع) توجه نشان داد. زیرا پیش از آنکه وی دیده به جهان گشاید، ادبا و پیشوایان فصاحت و بلاغت براى نگهدارى کردن سخنان امام على (ع) تلاش مداوم به کار می‌بردند و از طریق گردآوری، روایت کردن خطبه‌ها، به خاطر سپردن کلمات قصار، تاثیرپذیرى از سبک ادبى و به شعر در آوردن پندها و حکمت های کلام وی، آنرا حفظ مى کردند. عبدالحمید بن یحیى کاتب می‌گوید؛ هفتاد خطبه از خطبه هاى اصلع (مرد طاس) حفظ کردم سپس مرتباً به آن می‌افزودم. منظور وى از مرد طاس سرورمان على (ع) است.اصبغ بن نباته گفته است: گنجینه اى از خطبه ها به خاطر سپردم که استفاده کردن از آن موجب توسعه آن می‌شود. صد پند و موعظه از سخنان على ابن ابیطالب حفظ کردم.ابن ابى الحدید معتزلى گوید: یک سطر نهج البلاغه معادل هزار سطر از سخنان سخنور دانشمند اصبغ بن نباته است با وجود اینکه همه مردم معتقد بودند که ابن نباته در فن خود یگانه عصر خویش است.ابوعثمان جاحظ از شدت علاقه و توجهى که از نظر بلاغى به خطبه هاى امیرالمؤمنین (ع) داشت بخش هایى از آن خطبه ها را براى زینت بخشیدن به کتاب هاى خود مانند البیان و التبیین در آن گنجاند تا به این وسیله خوانندگان را به سمت عالیترین مراتب علم بلاغت هدایت کند.جاحظ صد سخن از سخنان امام على (ع) گردآورى کرد. شریف رضى تقریباٌ تمام این صدسخن را درنهج البلاغه آورده است جاحظ می‌گفت: امیرالمؤمنین على ابن ابیطالب صد سخن دارد که هریک از آن با هزار سخن از بهترین سخنان عربى برابرى مى کند. وى آن مجموعه سخنان گردآورى شده را با این سخن امام على (ع) آغاز کرده است: ارزش هرکس به چیزى است که آنرا نیک بداند.جاحظ در جلد اول کتاب البیان والتبیین[3] صفحه 47 مى گوید: امام على (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: ارزش هر کس به چیزى است که آنرا نیک بداند. اگر فقط همین عبارت به دست ما رسیده بود کفایت می‌کرد و براى دلالت داشتن بر فصاحت و بلاغت در عالی‌ترین مرتبه جاى می‌گرفت و با وجود آن براى پى بردن به ارزش بلاغى سخنان على (ع) به دیگر سخنانش نیاز نداشتیم. بهترین سخن آن است که علیرغم کلمات اندک بر معانى بسیار دلالت کند و نیاز به شرح و تفصیل نداشته باشد و معانى آن آشکار و هویدا باشد. خداوند عزوجل على (ع) را لباس شکوه و جلال پوشانید و متناسب با خویشتن دارى و حسن نیت وى حکمت نورانى بخشید. سخن شیوا و رسا همراه با معانى والا و عارى از کاستى و اختلال و مطبوع طبع، در دل مخاطب تأثیر باران در خاک حاصل خیز را خواهد داشت و خداوند چنان تأثیر و قدرت رسوخ و نفوذى به آن خواهد داد که حتى گردن کشان و زورگویان به آن احترام خواهند نهاد و افراد نادان نیز تحت تأثیرش قرار خواهند گرفت. عامربن عبدالقیس[4] گفته است: «سخن هرگاه از دل برآید بر دل نشیند و هرگاه از زبان برآید از گوش فراتر نخواهد رفت».این سخن از جاحظ روایت شده است که صرف نظر از کلام خداوند متعال و کلام فرستاده اش با هر سخنى جز سخن على ابن ابیطالب (ع) مقابله به مثل کردم چون توانایى مقابله به مثل با آن را نداشتم. یکى از آن سخنان مقابله ناپذیر این است: به هر کس احسان کنى مطیع تو می‌گردد و از هرکس خود را بى نیاز کنى مانند وى خواهى شد و به هرکس نیازمند باشى اسیر وى خواهى گشت حملات شک آفرینان ادامه دارد.بسیاری از افراد درگذشته و عصر حاضر تلاش کرده اند در صحت انتساب نهج البلاغه به امام على (ع) ایجاد تردید کنند و مدعى شده اند که شریف رضى همه یا بخش هایى از نهج البلاغه را خود جعل کرده است. هرگاه ما مقام و منزلت شریف رضى در عصر خود را بدانیم و با عزت نفس، خویشتن دارى پاکدامنى و پارسایى وى آشنا باشیم پى می‌بریم که ادعاى این آشوب گران تهمت زننده و حیله‌گر کاملا واهى و بى اساس بلکه از تار عنکبوت هم سست‌تر است.مقام و منزلت شریف رضى نسب شریف رضی، محمدبن الحسین معروف به ذى الحسبین به امام موسى کاظم (ع) مى رسد. مادرش فاطمه دختر حسین بن احمد بن حسن ملقب به ناصر بزرگ پادشاه دیلم است و نسب جد مادریش به امام زین العابدین منتهى مى شود. شریف رضى در جوانى یعنى در 47 سالگى در سال 406 قمرى درگذشت.مقدمه اى پیرامون اوضاع عمومى در قرن چهارم هجرى دوران پیش از غیبت کبرى امام مهدى (عج) براى شیعیان بحرانى و دشوار بود. مهمترین علمای شیعه در آن دوران علامه کلینى و پس از وى شاگردش شیخ صدوق بود.در سال 329 قمرى حوادث مهمى روى داد. ستارگان آسمان دین و فقاهت غروب کردند. على بن محمدالسمرى وفات یافت و غیبت صغرى به پایان رسید و غیبت کبرى امام مهدى (ع) آغاز شد. رهبر

این مطلب را هم بخوانید :

مفهوم نظریه تقصیر:/پایان نامه قانون جدید اخذ جرائم فقهاى شیعه در زمان المقتدر عباسى در بغداد یعنى علامه کلینى ملقب به ثقه الاسلام درگذشت و شاگرد وى یعنى شیخ صدوق ملقب به حجت الاسلام به جاى وى برکرسی صدارت در علوم حدیث تکیه زد و تا سال وفاتش یعنى سال 381 قمرى مرجع شیعیان بود.یکی از برجسته ترین شاگردان شیخ صدوق، شیخ مفید بود که در زمان حکومت آل بویه زندگى می کرد. خلفاى عباسى منصبى براى بزرگترین فقیه مسلمانان تعیین کرده بودند که منصب «یگانه زمان» نامیده می‌شد. شیخ مفید نزدیک به سى سال یعنى از زمان درگذشت شیخ صدوق در سال 381 قمرى تا در گذشت خودش در سال 413 قمرى عهده دار این منصب بود.شریف رضى و برادر بزرگترش شاگرد این دانشمند و فقیه بوده اند و در مهد دانش و تقوی پرورش یافته‌اند و در فقه و ادبیات استاد موثق بودند.

1-2- بیان مسأله :

خانواده، هسته اولیه شکل گیری جامعه و مهمترین نهاد آن می باشد. آینده هر جامعه و نقش آفرینی

آن در گرو بالندگی و قوام تک تک خانواده های آن است. از نگاهی دیگر، خانواده سنگ بنای جامعه

و موجب موفقیت و نقش آفرینی جامعه است. اما بی تردید خانواده آن گاه قادرخواهد بود که نقش آفرینی خود در پیشرفت و تعالی جامعه را ایفا نماید که بنیانی محکم و قوامی در خور شأن داشته باشد؛ چرا که  بر بنیان متزلزل و سست نمی توان بنایی عظیم بنا نمود. ازاین رو باید به آنچه قوام و استحکام خانواده منحصر به آن است، توجه ویژه ای نمود و راه کارهای مؤثر در آن را موردتوجه قرار داد تا خانواده در پرتو شناخت و به کارگیری آنها بتواند به ایفای نقش خود بپردازد.

مهمترین راه شناسایی و کشف این راه کارها، تأمل و تمرکز بر خانواده نمونه و الگوهای موفق در

این زمینه و استفاده از تجارب نمونه و به کاربستن آن ها است. بی تردید سیره خانوادگی معصومین

علیهم السلام به عنوان انسان های کامل و الگوهای برتر، می تواند مطمئن ترین شاخص در این عرصه  باشد و در این میان سیره خانوادگی حضرت علی علیه السلام و رهنمودهای بی بدیل وگرانمایه ایشان که بیش از همه، در کتاب ارزشمند نهج البلاغه به عنوان ناب ترین چشمه معرفت علوی به چشم می خورد  به لحاظ شرایط و امتیازهای ویژه سخنان پندآور و حکمت آمیز ایشان می تواند منبعی مطمئن  برای شناسایی و کشف این راه کارها در خیل نظام اجتماعی اسلامی باشد.

به طور کلی، اصول متعددی توسط امام علی برای نظام خانواده و زندگی مشترک به عنوان راهبردهای   مؤثر در نهج البلاغه نام برده شده است؛ که به عنوان مثال، نمونه هایی از آن عبارتند از:

• توجه به محدودیت ها و تعدیل انتظارات؛
• .شناخت حیطه مسئولیت و تقسیم کار در امور زندگی مشترک .
• توجه به نقاط مثبت یکدیگر و برجسته کردن آنها؛
• همراهی در مشکلات و خوشی های زندگی مشترک؛
• عدم تحمیل نظرات بر یکدیگر؛
• لزوم توجه ویژه در تربیت و پرورش صحیح کودکان
• مراقبت و مدیریت شایسته و بایسته بر امور مالی خانواده
• مدیریت خویشان و صله رحم
• تلاش برای زمینه رشد اعضای خانواده را فراهم کردن؛

10-یار و غمخوار و مایه نشاط اعضای خانواده بودن

11-همکاری در امور منزل

12- شناسایی و رعایت حقوق و تکالیف هرعضو خانواده توسط وی و التزام به آن ها.

ما در این پژوهش در صددیم با نگاه جامعه شناختی به رهنمودهای امام در نهج البلاغه، ضمن واکاوی  نظریات ایشان درخصوص جنبه های مختلف این عنصر اصلی و بنیادین جامعه، در راستای تطبیق مبانی آن با نهاد خانواده در نظام اجتماعی امروزی به تجزیه وتحلیل مسائل مربوط به آن بپردازیم.

1 – 3 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

از جمله موارد حیرت، برای صاحبان بصیرت و ارباب علم و معرفت، درک ظرایف و لطایف کلام

امیرالمؤمنین علی علیهم السلام در نهج البلاغه و نیز دست یابی به عجایب متن در فصاحت و بلاغت

و در این کتاب ارزشمند و دریافت واقعی بطن به لحاظ وصول به حقیقت آن است.

دشواری دریافت این مسأله، بمثابه سنگینی درک و شناخت ابعاد وجود ایشان، همواره منشأ تفکر و

تحیر و موجب تأمل و توقف و مباحثه و محاوره بین اهل نظر و خبرگان علوم بوده و کاوشگران

فراوانی را به تلاش علمی و کنکاش جدی واداشته است.

از جمله مهم ترین ابعاد مدنظر امام در نهج البلاغه، ارکان خانواده است که به طور جداگانه در مورد آنها حکمت هایی را ارائه فرموده اند که هریک از لحاظ اجتماعی جای بس کنکاش وتحلیل دارد. بر این اساس، در اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق حاضر همین بس که موضوع خانواده در نهج البلاغه به  ضم مسائل و متفرعات آن چون تربیت کودکان، حقوق زن و شوهر ونظام مالی خانواده، به موازات کراتی که مورد اشاره قرار گرفته است از غنای بسیار بالایی نیز برخوردار  می باشد و لذا بی شک تدقیق در ابعاد جامعه شناختی این مساله بسیار رهگشا و رهنمای مسائل اجتماعی مربوط به خانواده در جهان امروز خواهد بود.

1 – 4 – اهداف تحقیق :

– بررسی رویکردها و رهنمودهای جامعه شناختی و رفتاری امام علی نسبت به نهاد خانواده و کارکردهای

مختلف آن در نهج البلاغه؛

– تجزیه و تحلیل جامعه شناختی اصول اجتماعی و رفتاری امام علی در نهج البلاغه در رابطه با نهاد

خانواده و مقایسه و تطبیق آن ها با مبانی اجتماعی خانواده در جوامع امروزی.

1 – 5 – سؤالات تحقیق:

– اصول اساسی مدیریت ابعاد مختلف جامعه شناختی خانواده از دیدگاه جامعه شناختی درنهج البلاغه  چیست و راه های نیل به عملیاتی کردن آن ها در جوامع امروزی از جمله نظام اجتماعی ایران کدامند؟

– ارتباط بین حکومت خانواده و اجتماع در سیره جامعه شناختی و رفتاری امام علی چیست وتفکیک و کاربردی ساختن وجوه این امر چه تاثیری بر ابعاد جامعه شناختی خانواده در جوامع امروزی و ارکان  مختلف آن در ارتباط با جامعه دارد؟

چارچوب نظری تحقیق :

 

 -2–تعریف مفاهیم اساسی :

خانواده :

خانواده در لغت به معنای خاندان، دودمان، خیل‏خانه و تبار آمده است، اما در معنای اصطلاحی آن اختلاف‏ نظر وجود دارد و اندیشمندان گوناگون علوم اجتماعی، تعریف‏ های متنوعی برای آن ذکر کرده‏اند. هر کدام از این تعاریف به بُعدی از خانواده توجه نموده است. با توجه به هدفی که از نگارش این مقاله وجود دارد و با توجه به منابع اسلامی می‏توان خانواده را چنین تعریف کرد: خانواده کوچک‏ترین و ساده‏ترین و عمومی‏ترین واحد اجتماعی است که بر اساس ازدواج رسمی بین یک مرد و حداقل ‏یک‏زن ‏تشکیل‏می‏شود و با تولد فرزندان‏توسعه‏ می‏یابد.خانواده در بیشتر جوامع نهاد اصلی جامعه پذیری کودکان است.انسانشناسان به طور کلی نهاد خانواده رااین طور طبقه بندی می کنند: مادرتباری(مادر و فرزندان او) زناشویی(زن وشوهر وفرزندان که خانواده هسته ای نیز خوانده می شود) و خانواده گسترده یا هم خونی که در آن پدر ومادروفرزندان با دیگران مثلا خویشاوندان در مکان مشترکی زندگی می کنند .هم چنین در برخی جوامع مفاهیم دیگری از خانواده وجود دارد که روابط سنتی خانواده را کنار گذاشته اند.خانواده به عنوان یک واحد اجتماغی جامعه پذیری در جامعه شناسی خانواده مورد بررسی قرار می گیرد تبارشناسی رشته ای است که دودمان های خانوادگی را در تاریخ مطالعه می کند

نهج البلاغه :

نهج البلاغه گزیده ای از خطبه ها نامه ها و سخنان کوتاه علی ابن ابیطالب (ع) است که شخصی به نام سید رضی در قرن چهارم هجری قمری بر اساس ذوق ادبی شخصی خود فراهم آورده است .سخنان علی ابن ابیطالب در این کتاب در سه باب آمده است :

*باب اول : خطبه ها و اوامر

*باب دوم :نامه ها و رسائل و وصایا

*باب سوم : کلمات قصار حکمت آمیز و مواعظ

ترجمه های متفاوتی از این کتاب در دسترس است که از آن میان می توان به ترجمه های سید جعفر شهیدی علی نقی فیض الاسلام جواد فاضل محمد تقی جعفری حسینعلی منتظری حسین انصاریان ومحمد دشتی اشاره کرد و نهج البلاغه منظوم (خطبه ها)به اهتمام علی توکلی گنابادی مهمترین اثر منظوم فارسی بر اساس نهج البلاغه است .

حضرت علی (ع)

علی بن ابی‌طالب (۱۳ رجب سال سی‌ام عام‏‌الفیل – ۲۱ رمضان سال ۴۰ ه‍.ق)، امام اول تمامی شاخه های مذهب شیعه – که آنها از وی با عنوان امام علی یاد می‌کنند  و خلیفه چهارم از خلفای راشدین اهل سنت، پسرعمو و داماد محمد پیامبر اسلام است. وی همسر فاطمه و پدر حسن، حسین و زینب است. محمد پس از مهاجرت از مکه به مدینه و ایجاد عقد اخوت بین مسلمانان، او را به عنوان برادر خویش انتخاب نمود.

مسئله حق وی در خلافت پس از محمد، منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. محمد در بازگشت از حجهالوداع عبارت «هر که من ولی او هستم، این علی ولی او است.» را به زبان آورد؛ اما مقصود این عبارت مورد اختلاف شیعه و سنی قرار گرفت. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب امامت و خلافت در خصوص علی شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی تفسیر می‌کنند.

پس از مرگ محمد و در ماجرای انتخاب جانشین او، جمعی از انصار در سقیفه بنی‌ساعده گرد هم آمدند و بعد از مشورت با یکدیگر سرانجام تصمیم بر خلافت ابوبکر گرفتند. علی بن ابی‌طالب در ابتدا از بیعت با ابوبکر سرباز زد؛ ولی سرانجام پس از شش ماه با ابوبکر بیعت کرد.

علی در دوران خلافت سه خلیفه اول در جنگ‌ها شرکت نمی‌کرد و جز در انتخاب خلیفه سوم فعالیت سیاسی نداشت. البته هر گاه خلفای سه‌گانه می‌خواستند، در امور دینی، قضایی و سیاسی به آنها مشورت می‌داد.

پس از کشته شدن عثمان، او به عنوان چهارمین خلیفه مسلمانان برگزیده شد. دوران خلافت وی با جنگ‌های داخلی میان مسلمانان و شورش ایرانیان هم زمان بود. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی کشته شد.

 

 

نهج البلاغه و آثار تربیتی آن

نهج البلاغه این اثر جاودانه، بر گرفته از بیانات و انوار گهربار امیرالمؤمنین حضرت على (علیه‏السلام) آن بزرگ مرد تاریخ است که هیچ گاه غبار زمان پرده کهنگى و فراموشى بر سیماى پرفروغ او نیافکنده، و از جلوه و شکوه او نکاسته، و تقوا و عدالت و جهاد و دیگر صفات برجسته او را از یاد نبرده، و در برابر عظمت دانش و حکمت او سر تعظیم فرود آورده، و از مرز تعصب و فرقه‏گرایى در گذشته، تا بدانجا که دوست و دشمن زبان به ستایش او گشوده و به تالیف کتب و سرایش اشعار پرداخته و با زبان اندیشه و سوز دل  فضیلت او را بیان کرده‏ان .روایات اسلامى و متون تاریخى در شان و منزلت امیرمؤمنان على علیه‏السلام فراتر از شهرت و تواتر است تا بدانجا که از حقایق مسلم و ضرورت‏ها بشمار مى‏آید .

اسناد، شروح، ترجمه ها
آفتاب آمد دلیل آفتاب. اگر سخن شناسی بخواهد به دید تحقیق و خالی از تعصبات، با این پرسش که صاحب سخن در این کتاب کیست، بنگرد؛ قطعا تصدیق خواهد کرد که او شخصیتی بزرگ است که به سرچشمه‌ای جوشان و منبعی بی پایان متصل است به گونه‌ای که نمی‌توان پس از قرآن نظیری برای آن پیدا کرد.

اگر هیچ سند معتبری هم برای آن پیدا نشود باز هم می‌توان اذعان کرد که این سخن، از اوست و سخنی عادی با محاسبات دنیوی نیست؛ زیرا حقایق ومعارفی که در این مجموعه در قالب‌های گفتاری بسیار بدیع و جذاب مطرح شده است از عهده بشر عادی خارج است. این کلام با زبان بی زبانی از عظمت و شرافت صاحبش سخن می‌گوید.

شخصیت‌های زیادی تلاش خویش را در جهت بررسی مصادر نهج‌البلاغه صرف کرده‌اند که اجمالا ذکر اسامی برخی از آنها بی تناسب نیست:
1. مدارک نهج‌البلاغه، علامه کاشف الغطاء 2. استناد نهج‌البلاغه، امتیاز علی عرشی

.3 نهج‌السعاده فی مستدرک نهج‌البلاغه، محمد باقر محمودی(در 8 جلد)

4. مصادر نهج‌البلاغه، عبدالله نعمت 5. مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، سید عبدالزهراء حسینی
5. بحثی کوتاه پیرامون مدارک نهج‌البلاغه، رضا استادی
6. روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، محمد دشتی
7. و…

نهج‏البلاغه در طول حدود هزار سال عمر خود در دسترس دانشمندان، طلاب و اهل علم بوده است و به مطالعه و حفظ آن مى‏پرداختند و در خطبه‏ها و خطابه‏ها بدان استناد و تبرک مى‏جستند و اندیشمندان و محققان بر آن شرح و تفسیر مى‏نوشتند و به ترجمه آن اقدام مى‏کردند .

همه شارحان و مترجمان نهج‏البلاغه که بیش از سیصد [1] نفر مى‏باشند بالاتفاق معتقدند که این کتاب از تالیفات علامه [2] شریف‏رضى است و او این توفیق را یافته که سخنان امام امیرالمؤمنین على (ع) را با سبک و شیوه‏اى جالب گردآورى و تنظیم نماید
اجازاتى که علما و محدثان بزرگ به اصحابشان مى‏دادند [3] دلیل روشن و قاطعى بر صحت این انتساب است.

علامه شریف‏رضى – کسى که در دنیاى علم و ادب به پارسایى و دقت در راستگویى مورد قبول همگان است . [4] – نیز در کتابهاى متعدد خود این امر را تصریح کرده است  .

نهج البلاغه مانند قرآن کریم کتاب زنده است و هم چنان می‌درخشد و نظر دانشمندان را به خود جلب می‌کند و به اکثر زبان های زنده دنیا چون: فارسی، ترکی، اردو، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیائی و اسپانیایی و غیره ترجمه شده است.[5]

نام نهج‏البلاغه

نامى که شریف‏رضى براى این کتاب برگزیده «نهج‏البلاغه‏» یعنى «راه و روش بلاغت‏» است زیرا این کتاب درهاى بلاغت را به روى خواننده مى‏گشاید و طالبان بلاغت را بدان نزدیک مى‏سازد و نیاز دانشمند و دانشجو را برمى‏آورد، و گمشده و خواسته بلیغ و زاهد است و از آن روز که این کتاب گام به عالم فرهنگ و ادب نهاد و توسط شریف‏رضى به بار نشست، در میان دانشمندان و خطبا و اهل ادب جا باز کرد و بلند آوازه شد و شهره آفاق دانش گردید و ستاره آن در شام و عراق و نجد و تهامه درخشید، و هرکجا که رفت‏با استقبال مردم مواجه گردید و در مراکز علمى به درس و بحث از آن پرداختند زیرا علاوه بر معناى ارزنده و محتواى علمى و عمیق همه‏جانبه و درهاى حکمت و دانش، داراى الفاظ و نگارشى بسیار بدیع و زیبا و سبک و شیوه‏یى هماهنگ و عالى است که در اوج نثر عربى قرار گرفته است . [6]