کلمات کلیدی: سنجش ریسک، معیار تسلط تصادفی، انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب، نیم واریانس.

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

فصل اول. 1

کلیات پژوهش… 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله. 3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش… 4

1-4- اهداف پژوهش… 5

1-5- سوالات پژوهش… 5

1-6- نوع پژوهش… 6

1-6-1- قلمرو موضوعی پژوهش… 6

1-6-2- قلمرو مکانی پژوهش… 6

1-6-3- قلمرو زمانی پژوهش… 7

1-7- نوآوری پژوهش… 7

1-8- استفاده کنندگان از نتایج پژوهش… 8

1-9- تعاریف نظری واژگان کلیدی.. 8

1-10- ساختار کلی پژوهش… 10

فصل دوم. 11

مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 11

 

2-1- مقدمه. 12

2-2- ریسک.. 13

2-3- منابع ریسک.. 14

2-3-1- ریسک بازار 14

2-3-2- ریسک تورمی. 15

2-3-3- ریسک تجاری.. 15

2-3-4- ریسک نقدینگی. 16

2-3-5- ریسک کشور 16

2-4- انواع ریسک.. 16

2-4-1- ریسک سیستماتیک.. 17

2-4-2- ریسک غیر سیستماتیک.. 17

2-5- معیارهای متداول اندازه گیری ریسک.. 19

2-5-1- سنجه های اندازه گیری نوسان. 19

2-5-1-1- دامنه ی تغییرات.. 19

2-5-1-2- متوسط قدر مطلق انحرافات.. 20

2-5-1-3- متوسط مجذور انحرافات.. 20

2-5-1-4- انحراف معیار 20

2-5-1-5- انحراف معیار نا مطلوب.. 21

2-5-2- سنجه های ریسک نا مطلوب.. 21

2-5-2-1- نیم سنجه های ریسک.. 22

2-6- بورس.. 22

2-6-1- صنعت گروه محصولات خودرویی. 22

2-6-2- صنعت گروه محصولات شیمیایی. 23

2-7- معیار تسلط تصادفی. 23

2-7-1- تسلط تصادفی مرتبه اول(FSD) 24

2-7-2- تسلط تصادفی مرتبه دوم(SSD) 25

این مطلب را هم بخوانید :

2-7-3- تسلط تصادفی مرتبه سوم(TSD) 26

2-8- برتری تصادفی مارکوئیتز. 26

2-9- برتری تصادفی آتی. 27

2-10- مزیت‌های معیار تسلط تصادفی. 27

2-11- پیشینه پژوهش… 28

2-11-1- پژوهش های خارجی. 28

2-11-2- پژوهش های داخلی. 34

2-11-3- نقدی بر پژوهش های گذشته و نوآروی پژوهش حاضر. 37

2-12- جمع بندی.. 40

فصل سوم. 42

روش شناسی پژوهش… 42

3-1- مقدمه. 43

3-2- روش پژوهش… 43

3-3- جامعه و نمونه آماری پژوهش… 44

3-4- روش جمع آوری اطلاعات.. 47

3-5- متغیرهای پژوهش… 48

3-5-1- متوسط مجذور انحرافات(واریانس) 48

3-5-2- انحراف معیار 48

3-5-3- نیم واریانس… 48

3-5-4- انحراف معیار نامطلوب.. 49

3-5-5- بازده 49

3-5-6- بازده بدون ریسک.. 50

3-6- مفاهیم آماری تسلط تصادفی مرتبه اول. 50

3-6-1- تابع احتمال، تابع چگالی و تابع توزیع تجمعی. 50

3-6-2- قوانین تصمیم‌گیری براساس تسلط تصادفی مرتبه اول. 51

3-6-3- شرح نموداری قوانین تسلط تصادفی مرتبه اول. 53

3-6-4- شرح مفهومی تسلط تصادفی مرتبه اول. 54

3-7- مفاهیم آماری تسلط تصادفی مرتبه دوم. 54

3-7-1- ریسک گریزی.. 55

3-7-2- قانون تصیم گیری سرمایه‌گذاری براساس معیار تسلط تصادفی مرتبه دوم. 56

3-7-3- شرح نموداری تسلط تصادفی مرتبه دوم. 56

3-7-4- شرح مفهومی تسلط تصادفی مرتبه دوم. 57

3-8- مفاهیم آماری تسلط تصادفی مرتبه سوم. 58

3-8-1- چولگی مثبت به‌عنوان یک ابزار اندازه‌گیری برای تسلط تصادفی مرتبه سوم. 58

3-8-2- قانون تصمیم گیری سرمایه‌گذاری براساس معیار تسلط تصادفی مرتبه سوم. 59

3-8-3- شرح نموداری تسلط تصادفی مرتبه سوم. 59

3-9- آزمون معیار تسلط تصادفی. 62

3-10- جمع‌بندی.. 65

فصل چهارم. 67

تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش… 67

4-1- مقدمه. 68

4-2- آمار توصیفی. 68

4-2- محاسبه معیار تسلط تصادفی. 74

4-3- محاسبه انحراف معیار و انحراف معیار نامطلوب.. 87

4-4- محاسبه نیم واریانس… 90

4-5- محاسبه ی ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن. 92

4-6- جمع بندی.. 95

فصل پنجم. 96

بحث و نتیجه گیری.. 96

5-1- مقدمه. 97

5-2- تحلیل یافته ها و نتیجه گیری.. 97

5-3- پیشنهادات کاربردی.. 102

5-5- محدودیت های پژوهش… 103

منابع و مأخذ. 104

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                      صفحه

38	جدول2-1. مروری بر پژوهش های خارجی گذشته
45	جدول 3-1. فهرست شرکت های زیرگروه صنعت خودرو در حال معامله از فروردین تا اسفند ماه سال 1393
46	جدول3-2 فهرست شرکت های زیر گروه صنعت شیمیایی در حال معامله از فروردین تا اسفند ماه سال 1393
59	جدول 3-3. توزیع بازده سرمایه‌گذاری F و G
61	جدول 3-4. توزیع بازده سرمایه‌گذاری M و N
69	جدول4-1. آمار توصیفی صنعت خودرو
70	جدول 4-2. نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف صنعت خودرو
71	جدول 4-3. آمار توصیفی صنایع شیمیایی
72	جدول 4-4. نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف صنایع شیمیایی
73	جدول 4-5.  نتایج آزمون تسلط تصادفی به صورت زوجی برای تمام شرکت های صنعت خودرو
84	جدول 4-6. تعداد شرکت های مسلط و تحت تسلط بر هر شرکت صنعت خودرو به تفکیک مرتبه ی تسلط تصادفی
85	جدول 4-7. نتایج آزمون تسلط تصادفی به صورت زوجی برای تمام شرکت های صنعت شیمیایی
86	جدول 4-8. تعداد شرکت های مسلط و تحت تسلط بر هر شرکت صنعت شیمیایی به تفکیک مرتبه ی تسلط
88	جدول 4-9. انحراف معیار شرکت های صنعت خودرو
88	جدول 4-10. انحراف معیار نامطلوب صنعت خودرو
89	جدول 4-11. انحراف معیار صنعت  شیمیایی
89	جدول 4-12. انحراف معیار نامطلوب صنعت شیمیایی
90	جدول 4-13. مقادیر نیم واریانس صنعت خودرو
90	جدول 4-14. مقادیر نیم واریانس صنعت شیمیایی
92	جدول 4-15. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و انحراف معیار صنعت خودرو
92	جدول 4-16. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و انحراف معیار نامطلوب صنعت خودرو
93	جدول 4-17. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و انحراف معیار صنعت شیمیایی
93	جدول 4-18. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و انحراف معیار نامطلوب صنعت شیمیایی
94	جدول 4-19. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و نیم واریانس صنعت خودرو
94	جدول 4-20. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین معیار تسلط تصادفی و نیم واریانس صنعت شیمیایی

 

 

 

 

فهرست نمودار ها

عنوان نمودار                                                                                                      صفحه

10	نمودار 1-1. ساختار کلی پژوهش
53	نمودار 3-1. مرز کارا و غیرکارای معیار تسلط تصادفی مرتبه اول
55	نمودار 3-2. تابع مطلوبیت فرد ریسک‌گریز
57	نمودار 3-3. عدم وجود تسلط بین F و G براساس معیار تسلط تصادفی مرتبه دوم
57	نمودار 3-4. تسلط  F بر G براساس معیار تسلط تصادفی مرتبه دوم
58	نمودار 3-5. تابع چگالی توزیع به ترتیب از راست به چپ با چولگی منفی، متقارن و مثبت
60	نمودار 3-6. تابع توزیع تجمعی F و G
60	نمودار 3-7. آزمون تسلط تصادفی مرتبه دوم برای F و G
61	نمودار3-8. آزمون تسلط تصادفی مرتبه سوم برای F و G
62	نمودار 3-9. تابع توزیع تجمعی M و N
62	نمودار 3-10. آزمون تسلط تصادفی مرتبه دوم برای M و N
62	نمودار 3-11. آزمون تسلط تصادفی مرتبه سوم برای M و N
73	نمودار 4-1. میانگین بازدهی هفتگی، انحراف معیار و انحراف معیار نامطلوب صنعت خودرو
74	نمودار 4-2. میانگین بازدهی هفتگی، انحراف معیار و انحراف معیار نامطلوب صنعت شیمیایی
75	نمودار 4-3. توابع توزیع تجمعی شرکت های محور سازان ایران خودرو و نیرو محرکه
76	نمودار 4-4. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی اول بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و نیرو محرکه
76	نمودار 4-5. توابع توزیع تجمعی شرکت های محور سازان ایران خودرو و سایپا
77	نمودار 4-6. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی اول بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و سایپا
77	نمودار 4-7. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی دوم بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و سایپا
78	نمودار 4-8. توابع توزیع تجمعی شرکت های محور سازان ایران خودرو و مهرکام پارس
78	نمودار 4-9. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی اول بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و مهر کام پارس
79	نمودار 4-10. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی دوم بین شرکت محور سازان ایران خودرو و مهرکام پارس
79	نمودار 4-11. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی سوم بین شرکت محور سازان ایران خودرو و مهرکام پارس
80	نمودار 4-12. توابع توزیع تجمعی شرکت های محور سازان ایران خودرو و گروه بهمن
81	نمودار 4-13. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی اول بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و گروه بهمن
81	نمودار 4-14. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی دوم بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و گروه بهمن
82	نمودار 4-15. تعیین تسلط تصادفی مرتبه ی سوم بین شرکت های محور سازان ایران خودرو و گروه بهمن

 

 

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشورها، بازار سرمایه است که ارتباط نزدیکی با ساختار و وضعیت اقتصادی کشور دارد. توسعه بازار سرمایه می تواند نقش مهمی در رشد درآمد ملی و رفاه عمومی جامعه ایفا کند. بازار سرمایه به عنوان یک زیر سیستم بخش مالی اقتصاد، کارکرد بسیار مهمی در توسعه فعالیت‌های اقتصادی و ایجاد شرایط مطلوب اقتصادی در کشورهای مختلف دارد.

امروزه بورس به عنوان مهمترین بخش بازار سرمایه ابزاری برای تجهیز و هدایت سرمایه در جهت توسعه اقتصادی، مؤثرترین ابزار در سیستم اقتصاد متکی به بازار آزاد به شمار می رود. بررسی ریسک و بازده سهام شرکت‌های مختلف بورسی، از مهمترین پیش نیازهای سرمایه‌گذاری در بورس می باشد. ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻘﺎﺭﻥ ﺑﺎ ﺭﻳﺴﻚ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ می توان ﮔﻔﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻫﻴﭻ ﺧﻄﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻲ ﺩﻫﺪ، ﺑﻪ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﻱ نخواهد رسید. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﮔﺮ ﺭﻳﺴﻚ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‌ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺛﺮﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‌ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻛﻢ ﺟﺎﺫﺑﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ، بنابراین وجود یک نسبت معقول از هر دو معیار مورد نیاز است. در واقع سرمایه‌گذار به منظور حداکثر نمودن مطلوبیت خود و نیز حداقل ساختن ریسک حاصل از سرمایه‌گذاری، اقدام به سنجش ریسک سهام با توجه به شاخص‌های مختلف می‌نماید.

امروزه نهاد‌‌های بسیاری در جامعه وجود دارد که هر یک از درجه‌ی اهمیت و ضرورت خاصی در امر سرمایه‌گذاری برخوردارند. یکی از این نهادهای پر اهمیت بورس اوراق بهادار می باشد. حضور بورس و رشد روز‌افزون آن در اقتصاد کشورها خود از دلایل اهمیت و ضرورت آن است به طوری که اقتصاد کشورها بدون وجود آن نمی تواند رونقی را تجربه کند. جمله‌ی معروف موجود در بازار سرمایه اسلامی “بورس میزان الحراره ی اقتصاد کشورهاست” آشکار‌ کننده میزان اهمیت و ضرورت بورس در اقتصاد کشورها می باشد. این جمله بدان معنا است که هرگونه اتفاق مثبت و یا منفی که در اقتصاد هر کشوری رخ دهد به سرعت در بورس منعکس خواهد شد. به عبارت دیگر، افراد هر کشور می توانند با توجه به روند کلی وضیت بورس آن کشور نسبت به وضعیت کلی اقتصاد کشورشان قضاوت نمایند.

1-2- بیان مسأله

از آغاز دهه ی 1950 تا کنون پژوهشگران زیادی در بازار‌های سرمایه به مسئله‌ی سنجش ریسک توجه کرده و همواره با مدل سازی و آزمون مدل‌های موجود در صدد بررسی کارایی ابزار‌های مختلف بوده اند. امروزه با گسترش روز افزون بازارهای سرمایه و جذب سرمایه‌های کوچک فردی به سمت فعالیت‌های تولیدی، این بازارها نقش مهمی در تخصیص منابع مالی جامعه ایفا می کنند. دستیابی به رشد بلند مدت و مداوم اقتصادی نیازمند تجهیز و تخصیص بهینه منابع در سطح اقتصاد ملی است. در کنار منابع مالی در هر جامعه، هدایت این منابع به سمتی که منجر به بالاترین بازدهی شود. شکی نیست که توسعه و حفظ توان اقتصادی هر کشوری در آینده در گرو سرمایه‌گذاری امروز آن کشور است و سرمایه‌گذاری موتور محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی است.

بورس اوراق بهادار یکی از زمینه‌های بسیار مستعد کسب بازدهی برای سرمایه‌گذارانی که هر کدام به تنهایی توانایی راه اندازی یک کسب و کار را ندارند و می توانند با سرمایه محدود خود در بورس سرمایه‌گذاری کرده و به مقیاس سرمایه‌گذاری خود منتفع شوند. بورس اوراق بهادار تهران صنایع متعددی را شامل می شود. از جمله صنایع موجود در بازار بورس اوراق بهادار تهران، صنایع شیمیایی و خودرویی می باشد. صنعت مواد شیمیایی در این بازار نسبت به دیگر صنایع از حاشیه سود بالایی برخوردار است. صنعت خودرو به دلیل پر چالش بودن بازار خودرو در ایران، از صنایع پر افت و خیز و حاشیه سود متغیر می باشد.

مهمترین مفاهیم در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری، بازده و ریسک می باشند. هرگاه رویدادهای آتی به طور کامل قابل پیش بینی نباشد و اختلافی میان نرخ بازده مورد انتظار و بازده واقعی وجود داشته باشد، ریسک وجود دارد. وجود ریسک بدین معنی است که برای پیش بینی آینده، بیش از یک نتیجه وجود دارد و هیچ‌یک از نتایج تحقق یافته، قطعی نیست. رابطه‌ی میان بازده و ریسک یک رابطه‌ی مثبت است، یعنی هر اندازه بازده مورد انتظار بالاتری مد نظر باشد، ریسک آن نیز بیشتر خواهد بود. برای هر سرمایه‌گذاری بدست آوردن بازده مطلوب است اما موضوع مهم‌تر این که، سرمایه گذار در قبال تحمل چه میزان ریسک، به این بازدهی می رسد.

هدف مدیریت ریسک کنترل پیامدهای نامطلوب ناشی از تحمل ریسک و همچنین اطمینان یافتن از دستیابی به فواید پذیرش ریسک است. سهل‌انگاری در مدیریت ریسک، عواقب نامطاوب و مهمی به لحاظ مالی و اعتباری بر جای می‌گذارد و بی توجهی به آن می تواند باعث انحراف از مسیر اصلی امور شود و موجب شود تا به جای صرف وقت در مسایل اصلی تجارت، عمده انرژی و امکانات صرف مقابله با تبعات عدم مدیریت ریسک گردد. یکی از ابزارهای اندازه‌گیری ریسک انحراف معیار می باشد که تغییرات بازدهی اطراف میانگین را ریسک می نامد. سنجه ی بعدی ریسک انحراف معیار نامطلوب می باشد که فقط به بازدهی‌های زیر نرخ هدف توجه خاصی دارد و نیم واریانس که با دید واقع بینانه‌تری بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذار را ملاک ارزیابی ریسک قرار می دهد و انحراف از بازدهی‌های زیر نرخ میانگین سرمایه‌گذاری را ریسک می داند. معیار‌های ریسک همچون انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب و نیم واریانس و هیچ کدام از این معیار‌ها در زمانی که توزیع بازدهی های حاصل از سرمایه‌گذاری غیر نرمال باشد، از کارائی بالایی برخوردار نبوده و در صورتی معیارهای کارایی می باشند که تابع مطلوبیت سرمایه‌گذاران درجه دو باشد و توزیع بازدهی‌های مورد مطالعه نرمال باشد در صورتی که واضح است که در بسیاری از موارد این شروط برقرار نیست. از این رو استفاده از معیار تسلط تصادفی برای سنجش ریسک شرکت‌های صنایع شیمیایی و خودرو، به دلیل اینکه فاقد مفروضات محدود کننده نسبت به سایر روش های سنجش ریسک، با توجه به نوع توزیع بازدهی است، مورد استفاده قرار می گیرد.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

رشد اقتصاد بدون توسعه‌ی مالی امکان پذیر نیست. بر پایه‌ی تحقیقات متعدد، موسسات و ابزارهای مالی، رابطه‌ی مثبت با توسعه و رشد اقتصادی دارند و اغلب اقتصاد‌ دانان رشد مالی را مقدمه‌ای بر ایجاد جهش در فرایند توسعه‌ی اقتصادی می دانند. تجارب کشورهای مختلف و مطالعات متعدد تجربی در این زمینه، بیانگر این واقیت است که توسعه‌ی بازار مالی به خصوص بورس اوراق بهادار، اثر خالص مثبت بر پس انداز، تشکیل سرمایه و رشد اقتصادی دارد. بنابراین اهمیت این پژوهش از منظر افراد درگیر در فرآیند سرمایه‌گذاری به شرح ذیل می باشد:

از منظر شرکت‌های بورس به منظور سنجش عملکرد خود با سایر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه بالاخص شرکت‌های فرابورسی، شرکت‌های بورسی، شرکت‌های بورسی-فرابورسی و یا شرکت‌های فعال در بازار پایه این پژوهش حائز اهمیت می باشد.

از دیدگاه خود شرکت‌های صنعت خودرو و صنعت شیمیایی فرایند سنجش ریسک می تواند موجب گردد که شرکت‌ها بایکدیگر مورد مقایسه قرار گیرند و هر کدام از این شرکت‌ها که ریسک و بازده معقولی داشته باشد، توانایی سرمایه‌پذیری بالایی را در کنار ریسک معقول خود داشته باشند.

از منظر سرمایه‌گذاران، سنجش ریسک شرکت‌های بورسی موجب افزایش اطمینان خاطر فرد سرمایه‌گذار در اطمینان حاصل نمودن از کارایی شرکت‌های صنایع مورد نظر در امر سرمایه‌گذاری می شود. با توجه به این که هدف از سرمایه‌گذاری قبل از هر گونه کسب بازده، حفظ اصل سرمایه می باشد، بنابراین در صورت عدم آگاهی از میزان ریسک سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذران با خطر از دست دادن اصل سرمایه مواجه خواهند شد.

از منظر نظارت بر عملکرد شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در دو صنعت خودرو و شیمیایی، در واقع عملکرد تمامی شرکت‌های ارائه شده، از جمله شرکت‌هایی که اوراق بهادار منتشره توسط آنها سهام می باشد برای این سازمان از اهمیت خاصی برخوردار است.

1-4- اهداف پژوهش

• سنجش ریسک و رتبه بندی شرکت‌های زیرگروه صنعت خودرویی بورس اوراق بهادار بوسیله ی معیار تسلط تصادفی.
• سنجش ریسک و رتبه بندی شرکت‌های زیرگروه محصولات شیمیایی بورس اوراق بهادار بوسیله‌ی معیار تسلط تصادفی.
• تعیین مرتبه تسلط(تسلط تصادفی مرتبه اول، تسلط تصادفی مرتبه دوم، تسلط تصادفی مرتبه سوم) شرکت‌های صنعت خودرو بر یکدیگر.
• تعیین مرتبه تسلط(تسلط تصادفی مرتبه اول، تسلط تصادفی مرتبه دوم، تسلط تصادفی مرتبه سوم) شرکت‌های محصولات شیمیایی بر یکدیگر.
• مقایسه‌ی میان رتبه بندی‌های بدست آمده با استفاده از تسلط تصادفی، انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب و نیم واریانس.

1-5- سوالات پژوهش