فهرست جداول
عنوان	شماره صفحه
2-1: شیوهی بررسی پیشینه تحقیق	13
2-2: جاذبههای گردشگری مشهد	31
3-1: نمونه آماری تحقیق	43
3-2: مشخصه پرسشنامه عوامل بررسی	45
3-3: ضریب آلفای کرونباخ متغییر‌ها و ابعاد تحقیق	47
4-1 فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک جنسیت:	51
4-2: فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک سن	52
4-3: فراوانی وضعیت و سمت شغلی مصاحبهشوندگان	53
4-4: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک جنسیت	54
4-5: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک سن	55
4-6: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک تحصیلات	56
4-7:آزمون فریدمن فرصتهای چاذبههای گردشگری	58
4-8: آماره آزمون فریدمن اهمیت جاذبههایگردشگری	59
4-9: آماره آزمون فریدمن رضایت جاذبههایگردشگری	59
4-10: رتبه بندی فرصتهای عامل جاذبههای گردشگری	62
4-11: آزمون فریدمن ویژگیهای حمل و نقل	64
4-12: آماره آزمون فریدمن اهمیت حمل و نقل	65
4-13: : آماره آزمون فریدمن رضایت حمل و نقل	65
4-14: رتبه بندی ویژگیهای عامل حمل و نقل	69

فهرست جداول
عنوان	شماره صفحه
2-1: شیوهی بررسی پیشینه تحقیق	13
2-2: جاذبههای گردشگری مشهد	31
3-1: نمونه آماری تحقیق	43
3-2: مشخصه پرسشنامه عوامل بررسی	45
3-3: ضریب آلفای کرونباخ متغییر‌ها و ابعاد تحقیق	47
4-1 فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک جنسیت:	51
4-2: فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک سن	52
4-3: فراوانی وضعیت و سمت شغلی مصاحبهشوندگان	53
4-4: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک جنسیت	54
4-5: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک سن	55
4-6: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک تحصیلات	56
4-7:آزمون فریدمن فرصتهای چاذبههای گردشگری	58
4-8: آماره آزمون فریدمن اهمیت جاذبههایگردشگری	59
4-9: آماره آزمون فریدمن رضایت جاذبههایگردشگری	59
4-10: رتبه بندی فرصتهای عامل جاذبههای گردشگری	62
4-11: آزمون فریدمن ویژگیهای حمل و نقل	64
4-12: آماره آزمون فریدمن اهمیت حمل و نقل	65
4-13: : آماره آزمون فریدمن رضایت حمل و نقل	65
4-14: رتبه بندی ویژگیهای عامل حمل و نقل	69

فهرست نمودارها
عنوان	شماره صفحه
4-1 فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک جنسیت:	51
4-2: فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک سن	52
4-3: فراوانی وضعیت و سمت شغلی مصاحبهشوندگان	53
4-4: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک جنسیت	54
4-5: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک سن	55
4-6: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک تحصیلات	56
4-7: رتبه بندی فرصتهای عامل جاذبههای گردشگری	63
4-8: رتبه بندی فرصتهای عامل حمل و نقل	70

فهرست اشکال

عنوان

شماره صفحه

2-1 مدل مفهومی پژوهش

فهرست ضمائم
عنوان	شماره صفحه
پیوست1: پرسشنامه	85
پیوست1: خروجی نرم افزار	90

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1. مقدمه

برطرف کردن معظل بیکاری و به چرخش درآوردن چرخهای اقتصادی، همواره از دغدغههای جوامع است. بررسیهای بسیاری در زمینه عوامل اثرگذار بر اقتصاد در کشورهای گوناگون، بیانگر این مسئله است که کارآفرینی یکی از مؤثرترین عوامل بر اقتصاد یک کشور است و از جمله اثرات کارآفرینی در اقتصاد کشورها ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی است که همواره مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است (مطیعی،1390؛ص41). همچنین ظهور ایدههای جدید و چگونگی رهنمونسازی آنها به سمت تجاری شدن همواره در کانون توجه رشتهی کارآفرینی قرار دارد (بارون، شین و ونکاتارامن، 2000).

گردشگری نیز با توجه به ماهیت خود، از یک سو اهدافی معنوی چون تأمین سلامت و ایجاد آرامش جسم و روان، آشنایی با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم گوناگون، دیدار جاذبه‌های تاریخی، زیارت اماکن مقدسه و… دارد، تا بدین‌وسیله گردشگران بتوانند روندی مثبت در زندگی شخصی و اجتماعی خود ایجاد نمایند، و از سوی دیگر برای شهر یا کشور پذیرنده هویتی درآمدزا و تأثیرگذار در بهبود اقتصاد و رشد فرهنگی و اجتماعی آن جامعه دارد. توجهی هر چند جزئی به این دو هویت از صنعت گردشگری، می تواند میزان اهمیت آن را نشان دهد.

از این حیث حضور میلیونها گردشگر با نیازهای متفاوت و توقعات متنوع در هر شهر برای کارآفرینان فرصتی بسیار مطلوب است تا با رفع نیازهای گردشگران بتوانند برای شهر خود، منافع اقتصادی به همراه داشته باشند و با بالابردن کیفیت بتوانند رضایت گردشگران را جلب و دیدگاهی مطلوب در ذهن گردشگر برای رجوع مجدد به شهر خلق کنند.

این فصل از بخش های زیر تشکیل شده است:

مقدمه
بیان مسئله
اهمیت موضوع
اهداف پژوهش
سوالات پژوهش
روششناسی پژوهش
روش گردآوری پژوهش
قلمرو پژوهش
جامعه آماری،نمونه آماری و روش نمونهگیری
تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان کلیدی

1-2. بیان مسئله

امروزه بخشهای خدماتی، مهمترین بخش اقتصادی هستند و گردشگری یکی از مهمترین حیطههای بخشهای خدمات را تشکیل می دهد که راهی با دوام و با موانع کم ورورد به بازار بر ای بالا بردن فعالیتهای اقتصادی است. گردشگری دارای توانایی ذاتی خلق پتانسیلهای سودآوری در اقتصاد محلی و بینالمللی است(استراماگلیا، 2014،ص60). مقصدهای گردشگری از نظر توان و قابلیت جذب گردشگر باهم متفاوتند. برخی از این مقصدها از قابلیتهای لازم برای جذب گردشگر در سطح ملی و بین المللی برخوردارند و میتوانند عامل محرک توسعه گردشگری در منطقه بشمار آیند و برخی هم از قابلیت محلی برخوردارند.(صیایی، شجاعی، 1389) مطابق یک طبقه بندی نزدیک به 200 نوع شغل به صورت مستقل، با گردشگری رابطهی مستقیم دارند. بنابراین ایجاد فرصتهای شغلی از سوی صنعت گردشگری بسیار حائز اهمیت است.بطوریکه در حال حاضر درسطح جهانی حدود یک سوم مشاغل خدماتی بصورت مستقیم و غیرمستقیم در اختیار صنعت گردشگری است(حیدری،1387).

بروز تنوع در خدمات و محصولات گردشگری برای پاسخ به تقاضای روزافزون و نیازهای متنوع آن ضروری است و گردشگری به عنوان یکی از بخشهای بزرگ اقتصادی به مشارکت بالای بخش کارآفرینی نیازمند است.(لرد بکمن[1]،2005). با تشدید رقابت در خدمات گردشگری، بهکارگیری رویکردهایی مورد تأکید مسؤولان کشورها قرار میگیرد که با تمرکز بر آنها بتوان به رشد سریعتر و ارزشافزایی بیشتر دست یافت. کارآفرینی به عنوان موتور توسعهی اقتصادی(شومپیتر،1994) رویکرد مناسبی برای پاسخگویی به این نیاز است.(گاندری[2]، کیکول[3]،2007و فلپس[4]،2006)

کارآفرینی فرآیندی است که طی آن فردی بهنام کارآفرین که گرایشهای شناختی خاصی دارد بهدلیل داشتن دانش قبلی در یک حوزهی خاص توانایی تشخیص یک فرصت را مییابد و پس از ارزیابی وتشخیص ارزش تجاری آن، منابع و اطلاعات لازم برای بهرهبرداری از آن فرصت را کسب میکند. با این تعریف از کارآفرینی میتوان پیبرد یکی از بخشهای مهم کارآفرینی “فرصت” است و درواقع شروع فرآیند کارآفرینی از طریق شناسایی فرصت اتفاق می افتد.(هیلز،لمپکین و ساین، 1997).

در دنیا امروز چه در کشورهای توسعه یافته و جه در کشورهای در حال توسعه، بزرگترین امتیاز برای هر صنعت، سازمان و فرد، داشتن تفکر و خلاقیت برای کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی کلید رشد و توسعهی اقتصادی هر کشور شناخته شده است. یکی از شاخههای مؤثر در اشتغالزایی و کارآفرینی، صنعت گردشگری است؛ زیرا گردشگران دارای فرهنگهای مختلف، نیاز، سلیقه و خصوصیاتی هستند که کشور میزبان باید برای ارائهی خدمات گردشگری و معرفی فرهنگ خود، به گونه ای خود را با فرهنگ مهمان مطابقت دهد که جذابیت و اصالت فرهنگ خود را به صورت واقعی و هنرمندانه به گردشگر علاقهمند منتقل کند. (پاپلی یزدی،1386)

توسعهی گردشگری از مسیر توسعهی بنگاههای کوچک یکی از مراحل مهم و حیاتی رشد و ادامهی گردشگری بهشما میرود. مرحلهی تأسیس بنگاههای کوچک را باید مرحلهی بلوغ منحنی رشد گردشگری در سطح تحلیل خرد الگوی سیاستگذاری دانست. بنابراین، مؤلفههای گردشگری کشور حکایت نزدیکی و کثرت وجوه مشترک نظام گردشگری موجود با قالبهای فعالیت کسب و کار بنگاههای کوچک است(شجاعی، نوری،1386)

کارآفرینی و گردشگری هر دو از جمله موضوعهای جدید و نوظهور در نوشتارهای علمی به شمار میآیند و مطالعات مختلفی مرتبط با هریک از این موضوعات در سطح جهانی انجام شده است. با توجه به تقاضای روز افزون گردشگری در ایران، هنوز بازار خدمات ویژه آن بهصورت حرفهای توسعه نیافته است. در چنین بازارهایی بررسی دقیق و حساسیت نسبت به نیازهای بازار و همچنین توانمندی در هدف قراردادن مصرف بهینه منابع، میتواند به کارآفرین در توسعه فرصت کمک نماید. از اینرو، کارآفرینی بیشتر در کشف فرصتهای موجود و در مراحل بعدی در خلق فرصتها با بکارگیری فناوریهای جدید تبلور مییابد. رشد کارآفرینی در عرصه گردشگری نیازمند درک فرصت و فرآیندهای کارآفرینی مرتبط با آن است (شفیعیان، و همکارن، 1391).

شهر مشهد با دارا بودن جاذبههای متعدد و متنوع و نیز وجود فرهنگ مناسب گردشگرپذیری، پایگاهی غنی از فرصتهای کارآفرینانه است و به دلیل وجود فضای کارآفرینی، گسترش و توسعهی کارآفرینی باید از اولویتها در این شهر باشد. این پژوهش، یك تحقیق كاربردی در جهت شناسایی فرصتهای كارآفرینانه برای استفاده كارآفرینان در زمینه گردشگری در شهرستان مشهد میباشد. با توجه به نقش گردشگری در فرهنگ و اقتصاد، پژوهشگر درصدد بررسی این مسئله برآمده است كه:

چه فرصتهای كارآفرینانه‌ای در این صنعت در مشهد وجود دارد تا كارآفرینان بتوانند از آنها برای ارزشآفرینی استفاده كنند و این فرصتها چگونه اولویتبندی می شوند؟

1-3. اهمیت موضوع

صنعت مسافرت و گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید. پدیده گردشگری که خود به صورت یک پدیده اجتماعی- فرهنگی مطرح است به بزرگترین تحرک و جابجایی

فهرست نمودارها
عنوان	شماره صفحه
4-1 فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک جنسیت:	51
4-2: فراوانی مصاحبه شوندگان به تفکیک سن	52
4-3: فراوانی وضعیت و سمت شغلی مصاحبهشوندگان	53
4-4: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک جنسیت	54
4-5: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک سن	55
4-6: فراوانی پاسخدهندگان به تفکیک تحصیلات	56
4-7: رتبه بندی فرصتهای عامل جاذبههای گردشگری	63
4-8: رتبه بندی فرصتهای عامل حمل و نقل	70