1-6 روش تحقیق…………………………………… ..7

1-7 روش گردآوری داده ها …………………………. ..7

1-8 جامعه آماری و حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………….8

1-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………….. ..8

1-10 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-10-1 قلمرو موضوعی ………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-10-2 قلمرو مکانی …………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-10-3 قلمرو زمانی ……………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-11 تعاریف عملیاتی متغیرها ………………………………………………………………………………………………………………………9

1-12 مفاهیم و واژگان اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………………..10

1-13 خلاصه فصل اول ………………………………………………………………………………………………………………………………12

 

فصل دوم – مبانی نظری و ادبیات تحقیق

2-1 مقدمه………………………………………. 14

2-2 تعریف واژه ها ………………………………. 15

2-2-1 تعریف پیش بینی …………………………….. 15

2-2-2 تعریف مسأله پیش بینی ……………………….. 16

2-2-3  هدف پیش بینی ……………………………… 18

2-3 روش های پیش بینی ……………………………. 19

2-3-1 روش های کیفی پیش بینی ………………………. 20

2-8  روش های کمی پیش بینی ……………………….. 20

2-4 خطاهای پیش بینی …………………………….. 22

2-5  مدل های پیش بینی باکس و جنکینز ………………. 23

2-5-1 مرحله اول: تعیین مدل ……………………….. 24

2-5-2 مرحله دوم: تخمین متغیرهای مدل و آزمون آن ……… 24

2-5-3 مرحله سوم: کاربرد مدل پیش بینی……………….. 25

2-6 تعریف سود ………………………………….. 26

2-6-1 پیش بینی سود ………………………………. 27

 

2-6-2 کاربردهای سود پیش بینی شده ………………….. 28

2-6-3 پیش بینی سودهای آینده ………………………. 29

2-7 توان پیش بینی سری زمانی ……………………… 29

2-7-1 توان پیش بینی سری زمانی سودهای سالانه …………. 29

2-7-2 توان پیش بینی سری زمانی سودهای فصلی ………….. 31

2-8 پیشینه پژوهش ……………………………….. 33

2-8-1 پژوهش های خارجی ……………………………. 33

2-8-2 پژوهش های داخلی ……………………………. 35

2-9 خلاصه فصل دوم ……………………………….. 38

 

فصل سوم- روش تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………… 40

3-2 طرح مسأله پژوهش …………………………….. 41

3-3 نوع و روش تحقیق …………………………….. 42

3-4 تدوین فرضیه ………………………………… 43

3-5 جامعه آماری و نمونه آماری ……………………. 44

3-5-1 جامعه آماری ……………………………….. 44

3-5-2 نمونه آماری ……………………………….. 44

3-6 گردآوری اطلاعات ……………………………… 45

3-7 طبقه بندی،نام گذاری،تشخیص و تعریف عملیاتی متغیرها . 46

3-8 مدل روش تحقیق ………………………………. 47

3-9 انتخاب روش پیش بینی …………………………. 49

3-10 مدل های سری زمانی باکس-جنکینز ………………… 50

3-11 نحوه انتخاب مدل …………………………….. 52

3-11-1 ایستا کردن سری های زمانی …………………… 53

3-11-2 انتخاب مناسبترین مدل ………………………. 53

3-12 نرم افزار EVIEWS …………………………….. 54

3-13 آزمون های پارامتریک و غیر پارامتریک …………… 55

این مطلب را هم بخوانید :

3-14 خلاصه فصل سوم ……………………………………………………………………………………………………………………………..57

 

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده ها و آرمون فرضیه

4-1 مقدمه ……………………………………… 59

4-2 نمونه آماری ………………………………… 60

4-3 آمار توصیفی داده ها …………………………. 60

4-4 آزمون ایستایی(مانایی) ……………………….. 62

4-5 تعیین مدل رفتار سود شرکت ها ………………….. 65

4-6 تعیین یک مدل جامع …………………………… 67

4-7 پیش بینی سود ……………………………….. 75

4-8 خطای نسبی پیش بینی ………………………….. 76

4-9 آزمن فرض H0 …………………………………. 77

4-7 خلاصه فصل چهارم ……………………………… 80

فصل پنجم- نتایج، پیشنهادها و محدودیت های تحقیق

5-1 مقدمه………………………………………. 81

5- بحث و نتیجه گیری …………………………….. 82

5-3 یافته های تحقیق …………………………….. 83

5-4 محدودیت های تحقیق …………………………… 84

5-5 پیشنهادها ………………………………….. 85

5-5-1 پیشنهادها برای تحقیق های آتی …………………………………………………………………………………………………………85

5-5-2 پیشنهادها برای سازمان بورس…………………… 86

5-6 خلاصه فصل پنجم ………………………………. 87

پیوست- جداول

جدول(4-1) نمونه آماری …………………………… 89

جدول(4-2) EPS های پیش بینی شده توسط مدیریت شرکت های نمونه. 90

جدول(4-9) مقایسه EPS های پیش بینی شده توسط مدل و مدیریت با EPS های واقعی 114

جدول(4-10) محاسبه خطای EPS پیش بینی شده توسط مدل و مدیریت با مقدار واقعی 115

جدول(4-11) درصد خطای پیش بینی مدل و مدیریت………….. 116

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی ……………………………………. 118

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………………………120

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………….122

صفحه عنوان به زبان انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………123

 چکیده :

پیش بینی سود وتغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه گذاران،مدیران،تحلیلگران مالی،پژوهشگران و اعتبار دهندگان بوده است.اهمیت این پیش بینی به میزان انحرافی بستگی دارد که با واقعیت دارد؛هرچه میزان این انحراف کمتر باشد،پیش بینی از دقت بیشتری برخوردار است.

منابع مختلفی برای ارائه پیش بینی سود وجود دارد که عمدتاٌ به سه دسته کلی تقسیم می شوند که عبارتند از:پیش بینی سود توسط مدیریت،تحلیلگران مالی و مدل های کمی سری زمانی. تحقیقات زیادی در زمینه مقایسه دقت روش های پیش بینی سود انجام شده که به نتایج گوناگون و گاهی متضاد رسیده اند.

پژوهش حاضر در پی آن است که دقت پیش بینی سود هر سهم(EPS) توسط مدیریت را با دقت پیش بینی سود هر سهم(EPS) توسط مدل های سری زمانی باکس-جنکینز مورد مقایسه و آزمون قرار دهد. آزمون بر روی 51 شرکت نمونه برای سال های 1390-1385 انجام می شود. جهت آزمون فرضیه تحقیق ابتدا مناسب ترین مدل باکس-جنکینز(AR) از داده های شرکت های نمونه بدست آمده و سپس EPS فصل چهارم سال 1390 توسط مدل پیش بینی می گردد.در مرحله بعد خطای نسبی پیش بینی EPS توسط مدیریت و مدل با EPS واقعی همان فصل محاسبه می گردد.در آخر با استفاده از روش آزمون والد به مقایسه دقت پیش بینی EPS توسط مدل و مدیریت پرداخته می شود.

نتایج حاصل از این پژوهش گویای آن است که EPS پیش بینی شده بوسیله مدل به مراتب دقیق تر از پیش بینی EPS توسط مدیریت می باشد.

واژه های کلیدی:

پیش بینی، EPS، سری زمانی، مدل، باکس-جنکینز

  1-1) مقدمه :

پیش بینی سود و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه داران ، مدیران ، تحلیلگران مالی ، پژوهشگران و اعتبار دهندگان بوده است . مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان در بورس اوراق بهادار ، پیش بینی های سود ارائه شده توسط شرکت هاست .

شواهد تجربی نشان می دهد سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده می کنند . این پیش بینی ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است . بنابراین دقت این پیش بینی ها که مبنای تصمیم گیری آن هاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت بوده و خطای پیش بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است .

پیش بینی عنصر بنیادین و کلیدی در تصمیم گیری استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی محسوب می شود ، بدین ترتیب تصمیمی کارا و اثر بخش خواهد بود که پیش بینی های انجام گرفته بر مبنای آن صحیح بوده باشد .

در دهه 1960 و 1970 انقلاب عظیمی در تحقیقات حسابداری و مالی صورت گرفته است  و در این میان تحقیقات مرتبط با پیش بینی های تحلیلگران مالی و مدیریت و همچنین پیش بینی های مبتنی بر مدل های کمی حجم عظیمی از این تحقیقات را به خود اختصاص داده است،  در مارس 1973 بنیاد تحلیلگران مالی FAF1 تحقیق سه بخشی را ارائه داد، یک بخش تحقیق که مربوط به تحقیق حاضر می باشد در زمینه پیش بینی سود شرکت ها بود. این تحقیق، گزارش می نمود که تنها از اکتبر 1971 تا سپتامبر سال 1972، حدود 78 مقاله در زمینه پیش بینی مدیریت در مجله وال استریت[1] انتشار یافته است که این خود نشانه از اهمیت بالای این حوزه در حسابداری و امورمالی است.

1-2)  بیان مسأله :

هدف سرمایه گذاری در هر دارایی و یا مؤسسه ای علاوه بر حفظ سرمایه، کسب سود است که در این راستا، پیش بینی سود برای سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل و تحلیلگران مالی از اهمیت زیادی برخوردار است.

بسیاری از سرمایه گذاران، پیش بینی سود آتی را به عنوان عامل تعیین کننده در پیش بینی توزیع سود سهام آینده به کار می برند. بدیهی است که سود سهام مورد انتظار به نوبه خود نقش تعیین کننده ای در قیمت گذاری ارزش جاری سهام یا کل واحد تجاری دارد. سرمایه گذاران برای خرید و فروش سهام به بررسی ارزش پیش بینی شده سهام شرکت ها در سال های آتی نیاز دارند. شاید بتوان مهم ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را در پیش بینی سود هر سهم جستجو کرد. مهم ترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها پیش بینی های سود ارایه شده توسط آن ها در فواصل زمانی معین است .[2]

شواهد تجربی نشان می دهد که سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده می کنند.

این پیش بینی ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. بنابراین دقت این پیش بینی ها که مبنایی برای تصمیم گیری آن هاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است.برای مثال گیولی و لاکونشوک بیان می دارند که سود هر سهم عامل بسیار مهمی است که سرمایه گذاران برای آن ارزش بسیار زیادی قائل اند.[3]

پیش بینی های سود را از روش های گوناگونی می توان به دست آورد که از مهم ترین روش های آن می توان به پیش بینی سود توسط مدیریت، تحلیلگران مالی و مدل های کمی سری های زمانی اشاره کرد.

در تجزیه و تحلیل سری های زمانی با استفاده از اطلاعات تاریخی گذشته مقادیر آینده یک متغیر پیش بینی می شود.

پیش بینی ای سود هر سهام در سرمایه گذاری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار ست. اهمیت این پیش بینی به میزان خطایی بستگی دارد که با واقعیت دارد.هرچه میزان این خطا کمتر باشد، پیش بینی از دقت بیش تری برخوردار است.

هیچ یک از این پیش بینی ها کاملاَ دقیق نیست چون که هرکدام از آن با میزانی خطا همراه می باشد.

تاکنون تحقیقات زیادی در مورد هریک از این روش های پیش بینی سود و مقایسه بین آن ها صورت گرفته که نتایج گوناگونی به دست آمده است.

به هرحال در این پژوهش که در بستر بررسی اوراق بهادار ایران انجام می گیرد، سعی بر آن است که دقت پیش بینی سود توسط مدیریت با دقت پیش بینی سود توسط مدل های سری زمانی باکس-جنکینز مورد مقایسه قرار گرفته و مشخص گردد که کدام یک برای پیش بینی سود شرکت قابل اتکا می باشد.

 

1-3)  اهمیت و ضرورت تحقیق :

پیش بینی به سرمایه گذاران کمک می کند تا فرایند تصمیم گیری خود را بهبود بخشند و خطر تصمیم های خود را کاهش دهند.  به طور کلی شاخص سودمندی در پیش بینی عبارت است از، رابطه احتمالی بین رویدادهای اقتصادی مورد نظر تصمیم گیرنده و متغیرهای پیش بینی کننده مربوط که تا حدی از اطلاعات حسابداری نشأت می گیرد.

تحلیل گران برای تعیین ارزش ذاتی اوراق بهادار به تعیین سود واقعی نیاز دارند. سود به عنوان ابزار پیش بینی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران از جایگاه خاصی برخوردار است. در بیانیه مفهومی شماره 1 هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی [4] چنین آمده است: « سرمایه گذاران و اعطاء کنندگان وام و اعتبار و سایرین به ارزیابی دورنمای خالص جریان نقدی واحد تجاری علاقه مندند و غالباً سود به دست آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سودآوری، پیش بینی سود های آتی، برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه گذاری در واحد تجاری، به کار می گیرند». یعنی نوعی ارتباط مفروض بین” سود گزارش شده”و جریان نقدی به طور اعم و سود نقدی قابل توزیع بین سهام داران به طور اخص، وجود دارد.

بنابراین پیش بینی سود آینده به وسیله بسیاری از سرمایه گذاران به عنوان عامل تعیین کننده در پیش بینی توزیع سود سهام نقدی آتی به کار گرفته می شود و سود سهام مورد انتظار به نوبه خود، نقش تعیین کننده ای در ارزش جاری سهام یا کل واحد تجاری دارد. به عبارتی می توان گفت  سودهای پیش بینی شده  توسط مدیریت در ارزیابی شرکت ها و تأثیرگذاری بر قیمت سهام شرکت ها معیار بااهمیتی است.[5]

 

1-4) اهداف تحقیق :

بسیاری از سرمایه گذاران بر این باورند که پیش بینی سودهای آینده، در ارزیابی قیمت سهام، در زمان خرید و فروش مؤثرند. بنابراین سود آتی پیش بینی شده را می توان مهم ترین ابزار پیش بینی قیمت  سهام به حساب آورد.[6]

1-4-1) هدف اصلی :

هدف اصلی این تحقیق بررسی دقت پیش بینی EPS توسط مدیریت در مقایسه با دقت پیش بینیEPS به وسیله مدل های سری زمانی باکس- جنکینز است.

همانطور که ذکر شد تحقیقات بسیار زیادی در زمینه پیش بینی در کشورهایی با بازار هایی پیشرفته و مدرن از جمله امریکا انجام شده است و این در حالی است که درکشور ما به علت نو ظهور بودن  و رونق جدید بازار سرمایه ،تحقیقات موجود دراین زمینه نیز در آغاز کار و مراحل ابتدایی می باشد.  به هر حال تحقیقات کمی دراین حوزه از بازار سرمایه و بالاخص در زمینه دقت پیش بینی سود توسط مدیریت و تحلیل گران مالی ومدل های سری زمانی، انجام شده است.  محقق با توجه به کمبود تحقیقات موجود در این زمینه وهمچنین به علت اهمیت دقت پیش بینی سود دراخذ تصمیمات بهینه توسط استفاده کنندگان درون سازمان و استفاده کنندگان برون سازمانی بدین نتیجه رسیده است که انجام این تحقیق اهمیت وضرورت  اجتناب ناپذیر دارد.

 

1-4-2) اهداف فرعی :

• بررسی خطای نسبی پیش بینی مدیریت
• بررسی خطای نسبی پیش بینی مدل باکس-جنکینز

 

1-5) فرضیه تحقیق :

سرمایه گذاران برای خرید و فروش سهام به بررسی ارزش پیش بینی شده سهام شرکت ها در سال های آتی نیاز دارند ، بدیهی است که این ارزش به پیش بینی سود آوری شرکت ها در آینده وابسته است . همچنین  هدف سرمایه گذاری در هر دارایی یا مؤسسه ای علاوه بر حفظ سرمایه ، کسب سود است که در این راستا پیش بینی سود برای سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل از اهمیت زیادی برخوردار است . به همین دلیل محققین مالی و حسابداری در طول سال های اخیر به منظور پیش بینی دقیق سود چاره جویی کرده اند. از جمله راه های دستیابی به برآورد سود آتی،پیش بینی سود توسط مدیریت ، تحلیلگران مالی و مطالعه و بررسی رفتار سودهای گذشته در طول زمان است که مورد توجه قرار گرفت و تلاش هایی برای ایجاد الگو های قابل قبول به کمک سری های زمانی به عمل آمد و کم کم گسترش یافت.

در این تحقیق سعی برآن است تا رفتار سودهای گذشته و دقت پیش بینی سود توسط مدیریت و مدل های سری زمانی باکس- جنکینز را در طول زمان مورد بررسی قراردهیم تا دریابیم:

اصولاً یک مدل تا چه اندازه ای می تواند سودهای آتی را به خوبی پیش بینی کند؟

آیا پیش بینی سود توسط مدیریت نسبت به پیش بینی سری های زمانی از دقت بالاتری برخوردار است ؟

به طورکلی با توجه به اینکه فرضیه تحقیق بر مبنای ادبیات و پیشینه تجربی تحقیقات قبلی شکل می گیرد، محقق فرضیه خود را بدین نحو بیان نموده است:

 

فرضیه اصلی:

پیش بینیEPS توسط سری های زمانی باکس – جنکینز در مقایسه با پیش بینی مدیریت از دقت پیش بینی بالاتری برخوردار است.

 

1-6) روش تحقیق :

این تحقیق کاربردی و  طرح آن از نوع نیمه تجربی (شبه آزمایشی ) است که با استفاده از اطلاعات تاریخی انجام می گیرد. به طوری که داده های حاصل از پیش بینی های مدیریت از EPS با پیش بینی های EPS حاصل از سری های زمانی مورد آزمون ومقایسه واقع می شود. دراین تحقیق از روش شناسی باکس- جنکینز برای تعیین و شناسائی مدل های سری زمانی استفاده می شود.

 

1-7) روش گرد آوری داده ها :

در این پژوهش برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده می شود. برای نگارش و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز بخش مبانی نظری به طور عمده از مجلات تخصصی لاتین و برای گردآوری سایر داده ها و اطلاعات مورد نیاز عمدتاً از طریق بانک های اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزار ره آورد استفاده می شود.

داده ها شامل سودهای پیش بینی شده هر سهم (EPS) توسط مدیریت و سودهای تحقق یافته شرکت ها برای سال های (1390-1385)  به صورت EPS  های فصلی می باشد که از طریق مجلات و اطلاعیه های بورس و نرم افزار تدبیر پرداز و ره آورد نوین بدست می آید.

 

1-8) جامعه آماری و حجم نمونه :

جامعه شامل گروهی از افراداست که یک یا جند صفت مشترک دارند که این صفات مورد توجه محقق می باشند(شریفی،1374). در تعریفی دیگر، جامعه آماری را می توتن این گونه بیان کرد: جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. (حافظ نیا،1382)

جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که در زمان پژوهش شامل 396 شرکت می باشد.  کیفیت بالاتر اطلاعات، عمومی بودن مالکیت این شرکت ها،انتشار سالانه صورتهای مالی آن ها، ضابطه مند بودن نحوه گزارش صورتهای مالی و سهولت دسترسی به اطلاعات شرکت ها از عمده ترین دلایل محدود کردن جامعه آماری به شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد. محقق حجم نمونه خود را از بین این شرکت ها انتخاب خواهد کرد.

باکس و جنکینز پیشنهاد می کنند که حداقل پنجاه مشاهده باید مورد استفاده قرار گیرد تا این که در تدوین مدل ها نتایج این روش شناسی معنی دار و سودمند واقع شود.[7]

بدین سان محقق در نظر دارد که حجم مشاهدات کمتراز پنجاه نباشد تا این که نتایج تحقیق در بخش تدوین مدل ها، معنی دار شود. نمونه شامل شرکت هایی است که EPS  های پیش بینی شده توسط مدیریت و EPS  های واقعی آن ها از فصل اول 1385 تا فصل آخر 1390 موجود باشد. در نهایت پس از رعایت شروط فوق و اعمال نمونه گیری از 396 شرکت موجود در بورس اوراق بهادار تهران تا پایان سال 1390، تعداد 51 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردید.

 

1-9) روش تجزیه و تحلیل داده ها :

تجزیه و تحلیل های آماری به وسیله نرم افزارهای Microsoft Excelو EVIEWS انجام می گیرد و درآزمون دقت نسبی پیش بینی، از آزمون پارامتریک والد[8] استفاده خواهد شد.

1-10) قلمرو تحقیق :

      قلمرو تحقیق محدوده تحقیق را نشان می دهد که شامل سه قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی می باشد.

1-10-1)  قلمرو موضوعی :

قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی و مقایسه دقت پیش بینی مدیریت و مدل های سری زمانی باکس-جنکینز می باشد.

1-10-2) قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی تحقیق جایی است که در آن تحقیق انجام می گیرد که قلمرو مکانی این تحقیق سازمان بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

1-10-3) قلمرو زمانی :

قلمرو زمانی تحقیق زمانی است که تحقیق در آن زمان انجام می گیرد و قلمرو زمانی این تحقیق شامل سال های 1390-1385 می باشد.

1-11)  تعاریف عملیاتی متغیرها :

متغیرهای مستقل این تحقیق، پیش بینی EPS توسط مدیریت و پیش بینی EPS  به وسیله سری‌های  زمانی  باکس – جنکینز می باشد.

پیش بینی EPS توسط مدیریت:  عبارت است از پیش بینی هایی است که مدیریت شرکت ها در ابتدای هر سال از EPS آتی شرکت ارائه می دهند.

پیش بینی EPS بوسیله سری های زمانی باکس – جنکینز:

شامل EPSهایی می باشد که به وسیله مدل سری های زمانی باکس – جنکینز برآورد و تخمین زده می شود.

دقت پیش بینی، متغیروابسته در این تحقیق می باشد، که بر مبنای خطای نسبی پیش بینی اندازه گیری می شود :

EPSپیش بینی شده  _EPS واقعی = خطای نسبی پیش بینی