1-2-2-کیلایا 6

1-2-3-سنگا 7

1-2-4-جینسنگ… 8

1-2-5-کواسیاآمارا 8

1-3-ساپونین ها 9

1-3-1-تعریف… 11

1-3-2-بیوسنتز. 13

1-3-3-طبقه بندی آگلایکون ها 14

1-3-3-1-استروییدها 14

1-3-4-تعیین ساختمان. 15

1-3-5-ویژگی های فیزیکوشیمیایی ساپونین ها 16

1-3-5-1- تشکیل کف پایدار. 17

1-3-5-2- امولسیون کنندگی.. 17

1-3-5-3- تشکیل کمپلکس با کلسترول. 18

1-3-5-4- همولیز. 18

1-3-5-5- تلخی.. 18

1-3-5-6- حل کنندگی.. 19

1-3-6-ویژگی های فارماکولوژیک و بیولوژیک ساپونین ها 19

1-3-6-1- فعالیت ضد میکروبی.. 19

1-3-7-کاربرد ساپونین ها و عصاره های ساپونینی در صنایع غذایی.. 20

1-4-تعریف امولسیون. 21

1-4-1-انواع اموسیون ها 21

1-4-2-امولسیون ها در مواد غذایی.. 23

1-4-3-آماده سازی امولسیون. 23

1-4-4-تقسیم بندی امولسیفایرها 24

1-4-5-اندیس HLB.. 24

1-4-6-عوامل موثر در انتخاب امولسیفایرها 26

1-4-7-امولسفایرهای مورد مصرف در مواد غذایی و کاربرد آنها 26

1-2-2-کیلایا 6

1-2-3-سنگا 7

1-2-4-جینسنگ… 8

1-2-5-کواسیاآمارا 8

1-3-ساپونین ها 9

1-3-1-تعریف… 11

1-3-2-بیوسنتز. 13

1-3-3-طبقه بندی آگلایکون ها 14

1-3-3-1-استروییدها 14

1-3-4-تعیین ساختمان. 15

1-3-5-ویژگی های فیزیکوشیمیایی ساپونین ها 16

1-3-5-1- تشکیل کف پایدار. 17

1-3-5-2- امولسیون کنندگی.. 17

1-3-5-3- تشکیل کمپلکس با کلسترول. 18

1-3-5-4- همولیز. 18

1-3-5-5- تلخی.. 18

1-3-5-6- حل کنندگی.. 19

1-3-6-ویژگی های فارماکولوژیک و بیولوژیک ساپونین ها 19

1-3-6-1- فعالیت ضد میکروبی.. 19

1-3-7-کاربرد ساپونین ها و عصاره های ساپونینی در صنایع غذایی.. 20

1-4-تعریف امولسیون. 21

1-4-1-انواع اموسیون ها 21

1-4-2-امولسیون ها در مواد غذایی.. 23

1-4-3-آماده سازی امولسیون. 23

1-4-4-تقسیم بندی امولسیفایرها 24

1-4-5-اندیس HLB.. 24

1-4-6-عوامل موثر در انتخاب امولسیفایرها 26

1-4-7-امولسفایرهای مورد مصرف در مواد غذایی و کاربرد آنها 26

فصل دوم :ماءالشعیر. 29

2-1- تاریخچه ماءالشعیر. 30

2-2- معرفی محصول. 32

2-2-1- جو. 33

2-2-1-1-   ترکیبات دانه جو. 33

2-2-1-2-  آنزیم های دانه جو: 34

2-2-1-3- نگهداری جو : 34

2-2-2- مالت… 35

2-2-2-1- انواع مالت… 36

2-2-2-2-  ترکیب شیمیایی و ارزش تغذیه ای مالت… 36

2-2-2-3- موارد استفاده مالت… 37

2-2-3-  عصاره مالت… 37

2-2-4- ماءالشعیر. 38

2-2-4-1- خواص ماءالشعیر. 39

2-3- بررسی تکنولوژی و روش های تولیدو عرضه محصول در کشور و مقایسه آن با دیگر کشورها 43

2-3-1- روش تولید در ایران و اروپا 43

2-3-1-1- روش معمول در ایران. 43

2-3-1-2- روش معمول در اروپا 44

2-3-2- فرآیندتولید مالت… 44

2-3-2-1-  دریافت جو. 45

2-3-2- 2- تمیز کردن و دانه بندی جو. 45

2-3-2- 3- دانه بندی جو. 46

2-3-2- 4- ذخیره جو. 48

2-3-2-5-  شستشو و خیس کردن دانه. 49

2-3-2- 6- فرآیند رشد. 51

2-3-2- 7- فرآیند خشک کردن. 53

2-3-2-8- تمیزکردن و آسیاب کردن. 54

2-3-2-9- نگهداری مالت: 55

2-3-3- فرآیند تولید عصاره مالت ماءالشعیر و واحدپرکنی.. 55

2-4- تعیین نقاط قوت وضعف تکنولوژی های مرسوم درفرآیند تولید محصول. 56

2-4-1- مزایای متدولوژی تولید منتخب ودلایل انتخاب آن. 56

2-4-2- ضایعات تولیدی تکنولوژی.. 58

2- 1 – کف ها 63

فصل سوم: مواد وروش ها 70

3-1- مواد مورد استفاده 71

3-2- روش ها 71

3-2-1- آماده سازی ریشه چوبک برای فرآیند عصاره گیری.. 72

3-2-2- فرآیند عصاره گیری.. 73

3-2-2-1- چربی زدایی.. 73

3-2-2-2- عصاره گیری به روش متداول. 73

3-2-3- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمارها در فاز اول تحقیق.. 74

3-2-3-1- شاخص تشکیل امولسیون (E24) 74

3-2-3-2- توانایی تشکیل کف (Fh). 75

3-2-4- آزمایشات شیمیایی ماءالشعیر. 75

3-2-5- روش تهیه ماءالشعیر. 75

3-2-6- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمار ها در فاز دوم تحقیق.. 76

3-2-6-1- خصوصیات اندازه گیری شده  در مورد ماءالشعیر. 76

3-2-7 – ارزیابی حسی.. 83

3-2-8- طرح آماری و تجزیه وتحلیل داده ها 84

فصل چهارم: بحث و بررسی نتایج.. 85

4-1-  مقدمه. 86

4-2-  ویژگیهای ماءالشعیر های مورد استفاده در آزمون. 86

4-3-  تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل ساده (لایت ). 88

4-4- تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل طعم دار (لیمویی). 88

4-5-  پایداری کف… 89

4-6- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل طعم دار (لیمویی)  90

4-7- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل ساده (لایت )  94

4-8- نتیجه گیری و پیشنهادات… 97

فهرست منابع.. 100

      در این کار تحقیقاتی  بررسی اثر ساپونین گیاه چوبک بر روی  پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر انجام شده است . همان طور که می دانیم  ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی به طوریکه مهمترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند . ساپونین ها فعالیت سطحی و بین سطحی بالایی دارند، به عنوان عامل امولسیون کننده عمل می کنند و در آب کف پایدار تشکیل می دهند از این رو می توان خصوصیات امولسیون کنندگی عصاره چوبک را تابعی از میزان حضور ساپونین ها درآن قلمداد کرد . ساپونین ها و عصاره های ساپونینی با منشا گیاهی در فرآوری مواد غذایی مختلف کاربردهای متنوعی دارند از جمله در ایران و ترکیه در تهیه برخی حلواهای سنتی و صنعتی از عصاره چوبک و سایر گیاهان مشابه آن به عنوان یک امولسیفایر استفاده می گردد . جهت افزایش پایداری یک سیستم امولسیونی باید کشش سطحی که ما بین دو مایع غیر قابل اختلاط وجود دارد را کاهش داد که در صنایع غذایی از یکسری عوامل فعال سطحی بنام امولسیفایر بدین منظور استفاده می شود . در حال حاضر در کشور امولسیفایرها یکی از پرکاربردترین ترکیبات مورد استفاده در فرمولاسیون های مواد غذایی محسوب می شوند . بدین منظور ابتدا ریشه چوبک از شهرستان تربت حیدریه جمع آوری و سپس عملیات عصاره گیری انجام ومحلول هایی با غلظت های 0.05،0.1 ، 0.2 و 0.3 گرم برلیتر  از عصاره خشک شده را تهیه و به مایع ماءالشعیر قبل از پاستوریزاسیون اضافه کرده و عمل پاستوریزایسیون را انجام می دهیم . پس از گذشت مدتی میزان کف و پایداری آن را سنجیده و با نمونه فاقد عصاره گیاه چوبک مقایسه انجام شده و مشاهده گردید که افزودن ساپونین گیاه چوبک توانایی پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر را دارد.

کلید واژه : ماءالشعیر ، ساپونین ، چوبک ،کف زایی

 

1-1- گیاه شناسی چوبک

نام عمومی چوبک به تعدادی از گیاهان گفته می شود که در قدیم از ریشه آنها به علت داشتن ماده ساپونین ، مانند صابون برای شستن و تمیز کردن لباس استفاده می کرده اند. این گیاهان از خانواده میخک[1] می باشند. تعدادی از آنها که بصورت درختچه و دارای ریشه ضخیمی هستند و بیشتر در ایران می رویند از جنس آکانتافیلوم[2] و تعدای دیگر که یکساله و چند ساله ولی علفی می باشند از جنس ساپوناریا[3]هستند که بیشتر در اروپا می رویند ولی معدودی از آنها در ایران نیز دیده می شوند(میرحیدر،1377 ).

در مجموع 61 گونه از جنس آکانتافیلوم در دنیا وجود دارد که از این تعداد 33 گونه در ایران قابلیت رشد کردن دارد و 23 گونه نیز بومی این منطقه به حساب می آید ( غفاری ، 2004 ) . براساس منابع موجود بیشتر این گونه ها در قسمت های شرقی ایران ( استان خراسان ) و نواحی مجاورآن ( افغانستان و ترکمنستان) شناسایی شده اند ( هویر، 1967 ، اسچین ،1988).

1-1-1- انواع چوبک

از انواع چوبک می توان چوبک تماشایی ، کرک غده ای ، هراتی ، تنک ، چرک ، خاردار ، زبر و بلوچستانی را نام برد که هرکدام ویژگی های مخصوص به خود را دارد .

1-1-2- خواص و کاربردها

ریشه چوبک از نظر طبیعت گرم و خشک است و از خواص آن اینکه عطسه آور می باشد، سکسکه را تسکین می دهد و برای خرد کردن سنگ مثانه مفید است . ریختن قطره دم کرده آن در بینی بسیار عطسه آور است و برای باز کردن مجاری گرفته شده در موارد زکام بسیار نافع است. به قدری عطسه آور است که در برخی موارد بوییدن یا قطره بینی آن برای زن های باردار خطرناک است زیرا ممکن است آنقدر عطسه کنند که بچه را سقط نمایند . ضماد آن با سرکه برای تسکین درد سیاتیک و ورم طحال نافع است . مقدار خوراکی آن تا 5 گرم است . توجه شود چون  ماده ساپونین سم است بیش از 2 تا 3 گرم و حداکثر در مورد اشخاص قوی تا 5 گرم ، خوردن آن خطرناک است و مصرف 15 گرم آن به طور قطع کشنده است. بنابراین مصرف آن باید زیر نظرپزشک باشد . برای تهیه دم کرده آن 5-2 گرم ریشه را در 300-200 گرم آب جوش دم کرده پس از صاف کردن با قاشق کوچک به تدریج بیاشامد ( میرحیدر ،1377 ).

1-1-3-ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در ریشه گیاهان چوبک ایران ( جنس آکانتوفیلوم) ، ماده ساپونین و برخی ترکیبات دیگر یافت می شود . ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی بطوریکه مهمترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند( میرحیدر، 1377). برهمین اساس بیشتر تحقیقات قبلی صورت گرفته با محوریت این گیاه عمدتاً بر روی شناسایی ساختار و تعیین ویژگی های فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی این ترکیبا ت متمرکز بوده است .

آکانتوفیلوم اسکواروزوم از 23 گونه بومی ایران می باشد که ریشه آن از گذشته به عنوان شوینده مورد استفاده بوده است . با این وجود تا اوایل دهه گذشته هیچگونه بررسی شیمیایی و بیولوژیک بر روی این گونه انجام نشده بود . اولین بار لاکاییل دوبویس و همکاران (1993) ترکیباتی را از ریشه این گیاه جداسازی و تعیین ساختمان نمودند. ساپونین عمده این گیاه با نام اسکواروزیدA[4] از ریشه آن استخراج و به کمک روش های شیمیایی و NMR کربن و هیدروژن و IR  تعیین ساختمان گردید. این ساپونین از نوع تری ترپن[5] وفعالیت  به صورت پودر سفید آمورف بود.در بررسی فعالیت ایمونولوژیک [6]این

 

فصل دوم :ماءالشعیر. 29

2-1- تاریخچه ماءالشعیر. 30

2-2- معرفی محصول. 32

2-2-1- جو. 33

2-2-1-1-   ترکیبات دانه جو. 33

2-2-1-2-  آنزیم های دانه جو: 34

2-2-1-3- نگهداری جو : 34

2-2-2- مالت… 35

2-2-2-1- انواع مالت… 36

2-2-2-2-  ترکیب شیمیایی و ارزش تغذیه ای مالت… 36

2-2-2-3- موارد استفاده مالت… 37

2-2-3-  عصاره مالت… 37

2-2-4- ماءالشعیر. 38

2-2-4-1- خواص ماءالشعیر. 39

2-3- بررسی تکنولوژی و روش های تولیدو عرضه محصول در کشور و مقایسه آن با دیگر کشورها 43

2-3-1- روش تولید در ایران و اروپا 43

2-3-1-1- روش معمول در ایران. 43

2-3-1-2- روش معمول در اروپا 44

2-3-2- فرآیندتولید مالت… 44

2-3-2-1-  دریافت جو. 45

2-3-2- 2- تمیز کردن و دانه بندی جو. 45

2-3-2- 3- دانه بندی جو. 46

2-3-2- 4- ذخیره جو. 48

2-3-2-5-  شستشو و خیس کردن دانه. 49

2-3-2- 6- فرآیند رشد. 51

2-3-2- 7- فرآیند خشک کردن. 53

2-3-2-8- تمیزکردن و آسیاب کردن. 54

2-3-2-9- نگهداری مالت: 55

این مطلب را هم بخوانید :

2-3-3- فرآیند تولید عصاره مالت ماءالشعیر و واحدپرکنی.. 55

2-4- تعیین نقاط قوت وضعف تکنولوژی های مرسوم درفرآیند تولید محصول. 56

2-4-1- مزایای متدولوژی تولید منتخب ودلایل انتخاب آن. 56

2-4-2- ضایعات تولیدی تکنولوژی.. 58

2- 1 – کف ها 63

فصل سوم: مواد وروش ها 70

3-1- مواد مورد استفاده 71

3-2- روش ها 71

3-2-1- آماده سازی ریشه چوبک برای فرآیند عصاره گیری.. 72

3-2-2- فرآیند عصاره گیری.. 73

3-2-2-1- چربی زدایی.. 73

3-2-2-2- عصاره گیری به روش متداول. 73

3-2-3- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمارها در فاز اول تحقیق.. 74

3-2-3-1- شاخص تشکیل امولسیون (E24) 74

3-2-3-2- توانایی تشکیل کف (Fh). 75

3-2-4- آزمایشات شیمیایی ماءالشعیر. 75

3-2-5- روش تهیه ماءالشعیر. 75

3-2-6- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمار ها در فاز دوم تحقیق.. 76

3-2-6-1- خصوصیات اندازه گیری شده  در مورد ماءالشعیر. 76

3-2-7 – ارزیابی حسی.. 83

3-2-8- طرح آماری و تجزیه وتحلیل داده ها 84

فصل چهارم: بحث و بررسی نتایج.. 85

4-1-  مقدمه. 86

4-2-  ویژگیهای ماءالشعیر های مورد استفاده در آزمون. 86

4-3-  تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل ساده (لایت ). 88

4-4- تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل طعم دار (لیمویی). 88

4-5-  پایداری کف… 89

4-6- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل طعم دار (لیمویی)  90

4-7- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل ساده (لایت )  94

4-8- نتیجه گیری و پیشنهادات… 97

فهرست منابع.. 100

      در این کار تحقیقاتی  بررسی اثر ساپونین گیاه چوبک بر روی  پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر انجام شده است . همان طور که می دانیم  ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی به طوریکه مهمترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند . ساپونین ها فعالیت سطحی و بین سطحی بالایی دارند، به عنوان عامل امولسیون کننده عمل می کنند و در آب کف پایدار تشکیل می دهند از این رو می توان خصوصیات امولسیون کنندگی عصاره چوبک را تابعی از میزان حضور ساپونین ها درآن قلمداد کرد . ساپونین ها و عصاره های ساپونینی با منشا گیاهی در فرآوری مواد غذایی مختلف کاربردهای متنوعی دارند از جمله در ایران و ترکیه در تهیه برخی حلواهای سنتی و صنعتی از عصاره چوبک و سایر گیاهان مشابه آن به عنوان یک امولسیفایر استفاده می گردد . جهت افزایش پایداری یک سیستم امولسیونی باید کشش سطحی که ما بین دو مایع غیر قابل اختلاط وجود دارد را کاهش داد که در صنایع غذایی از یکسری عوامل فعال سطحی بنام امولسیفایر بدین منظور استفاده می شود . در حال حاضر در کشور امولسیفایرها یکی از پرکاربردترین ترکیبات مورد استفاده در فرمولاسیون های مواد غذایی محسوب می شوند . بدین منظور ابتدا ریشه چوبک از شهرستان تربت حیدریه جمع آوری و سپس عملیات عصاره گیری انجام ومحلول هایی با غلظت های 0.05،0.1 ، 0.2 و 0.3 گرم برلیتر  از عصاره خشک شده را تهیه و به مایع ماءالشعیر قبل از پاستوریزاسیون اضافه کرده و عمل پاستوریزایسیون را انجام می دهیم . پس از گذشت مدتی میزان کف و پایداری آن را سنجیده و با نمونه فاقد عصاره گیاه چوبک مقایسه انجام شده و مشاهده گردید که افزودن ساپونین گیاه چوبک توانایی پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر را دارد.

کلید واژه : ماءالشعیر ، ساپونین ، چوبک ،کف زایی

 

1-1- گیاه شناسی چوبک

نام عمومی چوبک به تعدادی از گیاهان گفته می شود که در قدیم از ریشه آنها به علت داشتن ماده ساپونین ، مانند صابون برای شستن و تمیز کردن لباس استفاده می کرده اند. این گیاهان از خانواده میخک[1] می باشند. تعدادی از آنها که بصورت درختچه و دارای ریشه ضخیمی هستند و بیشتر در ایران می رویند از جنس آکانتافیلوم[2] و تعدای دیگر که یکساله و چند ساله ولی علفی می باشند از جنس ساپوناریا[3]هستند که بیشتر در اروپا می رویند ولی معدودی از آنها در ایران نیز دیده می شوند(میرحیدر،1377 ).

در مجموع 61 گونه از جنس آکانتافیلوم در دنیا وجود دارد که از این تعداد 33 گونه در ایران قابلیت رشد کردن دارد و 23 گونه نیز بومی این منطقه به حساب می آید ( غفاری ، 2004 ) . براساس منابع موجود بیشتر این گونه ها در قسمت های شرقی ایران ( استان خراسان ) و نواحی مجاورآن ( افغانستان و ترکمنستان) شناسایی شده اند ( هویر، 1967 ، اسچین ،1988).

1-1-1- انواع چوبک

از انواع چوبک می توان چوبک تماشایی ، کرک غده ای ، هراتی ، تنک ، چرک ، خاردار ، زبر و بلوچستانی را نام برد که هرکدام ویژگی های مخصوص به خود را دارد .

1-1-2- خواص و کاربردها

ریشه چوبک از نظر طبیعت گرم و خشک است و از خواص آن اینکه عطسه آور می باشد، سکسکه را تسکین می دهد و برای خرد کردن سنگ مثانه مفید است . ریختن قطره دم کرده آن در بینی بسیار عطسه آور است و برای باز کردن مجاری گرفته شده در موارد زکام بسیار نافع است. به قدری عطسه آور است که در برخی موارد بوییدن یا قطره بینی آن برای زن های باردار خطرناک است زیرا ممکن است آنقدر عطسه کنند که بچه را سقط نمایند . ضماد آن با سرکه برای تسکین درد سیاتیک و ورم طحال نافع است . مقدار خوراکی آن تا 5 گرم است . توجه شود چون  ماده ساپونین سم است بیش از 2 تا 3 گرم و حداکثر در مورد اشخاص قوی تا 5 گرم ، خوردن آن خطرناک است و مصرف 15 گرم آن به طور قطع کشنده است. بنابراین مصرف آن باید زیر نظرپزشک باشد . برای تهیه دم کرده آن 5-2 گرم ریشه را در 300-200 گرم آب جوش دم کرده پس از صاف کردن با قاشق کوچک به تدریج بیاشامد ( میرحیدر ،1377 ).

1-1-3-ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در ریشه گیاهان چوبک ایران ( جنس آکانتوفیلوم) ، ماده ساپونین و برخی ترکیبات دیگر یافت می شود . ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی بطوریکه مهمترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند( میرحیدر، 1377). برهمین اساس بیشتر تحقیقات قبلی صورت گرفته با محوریت این گیاه عمدتاً بر روی شناسایی ساختار و تعیین ویژگی های فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی این ترکیبا ت متمرکز بوده است .

آکانتوفیلوم اسکواروزوم از 23 گونه بومی ایران می باشد که ریشه آن از گذشته به عنوان شوینده مورد استفاده بوده است . با این وجود تا اوایل دهه گذشته هیچگونه بررسی شیمیایی و بیولوژیک بر روی این گونه انجام نشده بود . اولین بار لاکاییل دوبویس و همکاران (1993) ترکیباتی را از ریشه این گیاه جداسازی و تعیین ساختمان نمودند. ساپونین عمده این گیاه با نام اسکواروزیدA[4] از ریشه آن استخراج و به کمک روش های شیمیایی و NMR کربن و هیدروژن و IR  تعیین ساختمان گردید. این ساپونین از نوع تری ترپن[5] وفعالیت  به صورت پودر سفید آمورف بود.در بررسی فعالیت ایمونولوژیک [6]این

2-2-1-1- نوع تولید- 10

2-2-1-2- نوع کشت– 10

2-2-1-2-1- گلخانه­های خاکی- 10

2-2-1-2-2- گلخانه­های هیدروپونیک– 11

2-2-1-2-2-1- سامانه­های هیدروپونیک مایع- 13

2-2-1-2-2-2- سامانه­های دانه­بندی شده یا خاک دانه­دار 13

2-2-1-2-2-3- سامانه­های هیدروپونیک باز 14

2-2-1-2-2-4- سامانه­های هیدروپونیک بسته-چرخشی- 14

2-2-1-2-2-5- مزایای سامانه­های هیدروپونیک– 14

2-2-1-2-2-6- معایب سامانه­های هیدروپونیک 15

2-2-1-3- جنس سازه 16

2-2-1-3-1- گلخانه­های چوبی- 16

2-2-1-3-2- گلخانه­های نیمه­فلزی- 17

2-2-1-3-3- گلخانه­های فلزی یا مدرن- 17

2-2-1-4- دهانه 17

2-2-1-4-2- گلخانه­های مجزا 17

2-2-1-4-3- گلخانه­های دوقلو- 18

2-2-1-4-4- گلخانه­های به هم پیوسته 18

2-2-2- مزایای کشت گلخانه­ای- 19

2-3- خیار 20

2-3-1- ازدیاد خیار 21

2-3-2- شرایط محیطی رشد خیار 21

2-3-3- برداشت و نگهداری خیار 22

2-4- گوجه­فرنگی- 23

2-4-1- ارقام گوجه­فرنگی- 23

2-4-2- شرایط محیطی رشد گوجه­فرنگی- 24

2-4-3- برداشت و نگهداری گوجه­فرنگی- 25

2-5- توت­فرنگی- 25

2-2-1-1- نوع تولید- 10

2-2-1-2- نوع کشت– 10

2-2-1-2-1- گلخانه­های خاکی- 10

2-2-1-2-2- گلخانه­های هیدروپونیک– 11

2-2-1-2-2-1- سامانه­های هیدروپونیک مایع- 13

2-2-1-2-2-2- سامانه­های دانه­بندی شده یا خاک دانه­دار 13

2-2-1-2-2-3- سامانه­های هیدروپونیک باز 14

2-2-1-2-2-4- سامانه­های هیدروپونیک بسته-چرخشی- 14

2-2-1-2-2-5- مزایای سامانه­های هیدروپونیک– 14

2-2-1-2-2-6- معایب سامانه­های هیدروپونیک 15

2-2-1-3- جنس سازه 16

2-2-1-3-1- گلخانه­های چوبی- 16

2-2-1-3-2- گلخانه­های نیمه­فلزی- 17

2-2-1-3-3- گلخانه­های فلزی یا مدرن- 17

2-2-1-4- دهانه 17

2-2-1-4-2- گلخانه­های مجزا 17

2-2-1-4-3- گلخانه­های دوقلو- 18

2-2-1-4-4- گلخانه­های به هم پیوسته 18

2-2-2- مزایای کشت گلخانه­ای- 19

2-3- خیار 20

2-3-1- ازدیاد خیار 21

2-3-2- شرایط محیطی رشد خیار 21

2-3-3- برداشت و نگهداری خیار 22

2-4- گوجه­فرنگی- 23

2-4-1- ارقام گوجه­فرنگی- 23

2-4-2- شرایط محیطی رشد گوجه­فرنگی- 24

2-4-3- برداشت و نگهداری گوجه­فرنگی- 25

2-5- توت­فرنگی- 25

2-5-1- ارقام توت­فرنگی- 25

2-5-2- ازدیاد توت­فرنگی- 26

2-5-3- شرایط محیط و خاک رشد توت­فرنگی- 27

2-5-4- برداشت و نگهداری توت­فرنگی- 28

2-6- انرژی- 29

2-6-1- شاخص­های انرژی- 29

2-6-1-1- نسبت انرژی- 30

2-6-1-2- بازده خالص انرژی- 30

2-6-1-3- بهره­وری انرژی- 31

2-6-2- شدت انرژی- 31

2-7- مروری بر تحقیقات انجام شده 32

2-7-1- مروری بر پژوهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در ایران- 32

2-7-2- مروری بر پژهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در سایر کشورها 36

 

فصل سوم: مواد و روش‎ها                                     صفحات: 54-41

3-1- مقدمه 42

3-2- اطلاعات مربوط به گلخانه­های استان زنجان- 42

3-3- موقعیت جغرافیایی استان زنجان- 44

3-4- مراحل مطالعات انرژی- 45

3-4-1- انرژی ماشین- 45

3-4-2- انرژی سوخت– 46

3-4-3- انرژی کارگری- 46

3-4-4- انرژی کود 47

3-4-5- انرژی سموم شیمیایی- 48

3-4-6- انرژی آبیاری- 48

3-4-7- انرژی حمل و نقل- 49

3-5- بخش اقتصادی- 50

3-6- اندازه­گیری میدانی- 50

3-6-1- اندازه­گیری فاصله گلخانه تا مراکز فروش– 50

3-6-2- اندازه­گیری آب مصرفی 51

3-6-3- اندازه­گیری پارامترهای ساختمانی گلخانه­ها 51

3-7-نرم­افزار SPSS- 51

 

فصل چهارم: نتایج و بحث                                          صفحات: 83-55

4-1- مقدمه 56

4-2- انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه هیدروپونیک– 56

4-3- انرژی مصرفی تولید خیار در گلخانه خاکی- 61  4-4- انرژی مصرفی تولید گوجه­فرنگی در گلخانه خاکی  66

4-5- برآورد درآمد و هزینه تولید توت­فرنگی- 69

4-6- برآورد درآمد و هزینه تولید خیار 72

4-7- برآورد درآمد و هزینه تولید گوجه­فرنگی- 75

4-8- تجزیه و تحلیل- 78

4-8-1- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی هیدروپونیک– 78

4-8-2- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی خیار و گوجه­فرنگی- 79

4-8-3- اثر مساحت زمین و نوع کشت گلخانه­ای بر کارایی انرژی- 81

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها           صفحات: 88-84

5-1-مقدمه 85

5-2-بحث– 85

5-3-نتیجه­گیری کلی- 87

5-4-پیشنهادها 88

 

منابع 89

 

فهرست شكل‎ها

شکل 2-1- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های خاکی– 11

شکل 2-2- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های هیدروپونیک— 12

شکل 2-3- نمایی از ریشه محصول تولیدی در گلخانه­های هیدروپونیک— 12

شکل 2-4- استفاده از محلول در کشت محصول در گلخانه­های هیدروپونیک— 13

شکل 2-5- تولید محصول خیار در گلخانه­های خاکی– 20

شکل 2-6- تولید محصول گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 24

شکل 2-7- تولید محصول توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 26

شکل 3-1- سیمای استان زنجان– 44

شکل 4-1- سهم انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 57

شکل 4-2- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع– 58

شکل 4-3- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع– 59

شکل 4-4- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید توت­فرنگی– 60

شکل 4-5- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید توت­فرنگی– 60

شکل 4-6- سهم انرژی مصرفی برای تولید خیار در گلخانه­های خاکی– 62

شکل 4-7- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع– 63

شکل 4-8- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع– 63

شکل 4-9- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع– 64

شکل 4-10- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید خیار 65

شکل 4-11- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید خیار 65

شکل 4-12- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی– 66

شکل 4-13- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع– 67

شکل 4-14- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع– 67

شکل 4-15- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی– 68

شکل 4-16- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید گوجه­فرنگی– 69

شکل 4-17- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 70

شکل 4-18- سهم هزینه در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 71

شکل 4-19- شاخص اقتصادی در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 72

شکل 4-20- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید خیار در گلخانه­های خاکی- 72

شکل 4-21- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع در گلخانه­های خاکی- 73

شکل 4-22- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع- 74

شکل 4-23- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع– 74

شکل 4-24- شاخص اقتصادی در تولید خیار در گلخانه­های خاکی– 75

شکل 4-25- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 76

شکل 4-26- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع 76

شکل 4-27- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 3000 مترمربع– 77

شکل 4-28- شاخص اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 77

فهرست جداول‎

جدول 3-1- دوره کشت محصولات مورد بررسی استان زنجان- 43

جدول 3-2- پرسشنامه بررسی مصرف انرژی در گلخانه 52

جدول 4-1- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 78

جدول 4-2- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف نوع محصول- 79

جدول 4-3- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 80

جدول 4-4- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف نوع محصول- 80

جدول 4-5- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف کشت- 81

جدول 4-6- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 82

جدول 4-7- مقایسه میانگین کارایی انرژی نوع محصول با استفاده از آزمون دانكن(5درصد) 83

چكیده

کشت گلخانه­ای صنعت در حال رشد در بسیاری از کشورها می­باشد. اما به دلیل تولید در خارج از فصل، گلخانه­ها دارای مصرف بالای انرژی می­باشند. هدف از این تحقیق آنالیز اقتصادی و انرژی تولید محصولات  گلخانه­ای و بررسی اثر محصول، نوع کشت و سطح زیر کشت در گلخانه بر انرژی مصرفی در استان زنجان است. محصولات در سه نوع توت­فرنگی، خیار و گوجه­فرنگی و نوع کشت هم در دو سطح کشت خاکی و هیدروپونیک مورد بررسی قرار گرفتند. برای انجام این تحقیق پرشسنامه­هایی تنظیم شد که به طور تصادفی بین گلخانه­داران منطقه توزیع شد. نحو پر کردن پرسشنامه­ها به صورت پرسش شخص به شخص بود. براساس نتایج به­دست آمده از پرشسنامه­ها و تجزیه و تحلیل نمودارها، بیشترین سهم مصرف انرژی در هر سه نوع محصول (توت­فرنگی، خیار و گوجه­فرنگی) با هر سطح زیر کشت و نوع کشت مربوط به انرژی سوخت، الکتریسیته و کود      می­باشد. در کشت توت­فرنگی انرژی سوخت 37 درصد، الکتریسیته 27 درصد و انرژی کود 21 درصد می­باشد. در کشت خیار انرژی سوخت 37 درصد، الکتریسیته 26 درصد و انرژی کود 19 درصد است و در نهایت انرژی سوخت، الکتریسیته و کود در کشت گوجه­فرنگی به ترتیب 33 درصد، 27 درصد و 20 درصد به­دست آمد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که مساحت زمین در گلخانه­های هیدروپونیک تفاوت معنی­داری نشان نداده است. در حالی­که نوع محصول تفاوت   معنی­داری در سطح پنج درصد از خود داشته است.

مقدمه                 

بخش کشاورزی از مهم­ترین بخش­های مصرف کننده انرژی در ایران است. در میان بخش­های مختلف کشاورزی بیشترین مصرف انرژی در واحد سطح به صنعت گلخانه که در حال توسعه می­باشد، اختصاص دارد (احمدی و بناکار، 1390). تحلیل­های اقتصادی، انرژی و زیست محیطی علاوه بر  تحلیل­های فنی، از ضرورت­های مهم در بررسی پروژه­های کشاورزی هستند. برای اولین بار تحلیل انرژی در کشاورزی به صورت جدی از دهه 1970 میلادی و به دلیل افزایش شدید قیمت مشتقات نفتی آغاز گردید Ju et al., 2006)). برای تولید محصولات کشاورزی که از نظر غذایی و صنعتی مورد نیاز انسان هستند مقادیر قابل توجهی از انرژی اعم از نیروی کار انسانی و دامی، شیمیایی و فسیلی مصرف می­شود، از این جهت نقش انرژی در توسعه و کارایی کشاورزی بسیار با اهمیت است. انرژی مورد نیاز برای انجام عملیات کشاورزی از منابع مختلف تأمین می­شود. عوامل اصلی افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی شامل افزایش جمعیت، مهاجرت نیروی کار از روستا به شهر، محدودیت زمین­های قابل کشت، ارزان بودن سوخت و کود، توسعه تکنیک­های جدید تولید و افزایش سطح زندگی و توقعات کشاورزان است. از طرفی با توجه به بحران انرژی و انتشار گازهای گلخانه­ای (به علت مصرف بی­رویه سوخت­های فسیلی) که خطرهای زیادی برای محیط زیست و انسان دارد، تمام تلاش­ها بر آن است که مصرف انرژی به ویژه سوخت­های فسیلی تا حد امکان کاهش یابد و حتی­الامکان مصرف سوخت­های فسیلی کارایی بیشینه صورت گیرد. لذا یکی از اهداف عمده مکانیزاسیون کشاورزی بهینه­سازی استفاده از توان موتوری در انجام عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی با عنایت به کارایی مصرف انرژی می­باشد (کوچکی، 1368).

ارزیابی جریان­های مختلف انرژی دخیل در تولیدات کشاورزی اساس تحلیل انرژی را تشکیل می­دهد. یکی از اهداف تحلیل­های انرژی، کاهش نهاده­های انرژی و جایگزینی منابع انرژی تجدیدپذیر در فرآیند

 

2-5-1- ارقام توت­فرنگی- 25

2-5-2- ازدیاد توت­فرنگی- 26

2-5-3- شرایط محیط و خاک رشد توت­فرنگی- 27

2-5-4- برداشت و نگهداری توت­فرنگی- 28

2-6- انرژی- 29

2-6-1- شاخص­های انرژی- 29

2-6-1-1- نسبت انرژی- 30

2-6-1-2- بازده خالص انرژی- 30

2-6-1-3- بهره­وری انرژی- 31

2-6-2- شدت انرژی- 31

2-7- مروری بر تحقیقات انجام شده 32

2-7-1- مروری بر پژوهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در ایران- 32

2-7-2- مروری بر پژهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در سایر کشورها 36

 

فصل سوم: مواد و روش‎ها                                     صفحات: 54-41

3-1- مقدمه 42

3-2- اطلاعات مربوط به گلخانه­های استان زنجان- 42

3-3- موقعیت جغرافیایی استان زنجان- 44

3-4- مراحل مطالعات انرژی- 45

3-4-1- انرژی ماشین- 45

3-4-2- انرژی سوخت– 46

3-4-3- انرژی کارگری- 46

3-4-4- انرژی کود 47

3-4-5- انرژی سموم شیمیایی- 48

3-4-6- انرژی آبیاری- 48

3-4-7- انرژی حمل و نقل- 49

3-5- بخش اقتصادی- 50

3-6- اندازه­گیری میدانی- 50

این مطلب را هم بخوانید :

3-6-1- اندازه­گیری فاصله گلخانه تا مراکز فروش– 50

3-6-2- اندازه­گیری آب مصرفی 51

3-6-3- اندازه­گیری پارامترهای ساختمانی گلخانه­ها 51

3-7-نرم­افزار SPSS- 51

 

فصل چهارم: نتایج و بحث                                          صفحات: 83-55

4-1- مقدمه 56

4-2- انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه هیدروپونیک– 56

4-3- انرژی مصرفی تولید خیار در گلخانه خاکی- 61  4-4- انرژی مصرفی تولید گوجه­فرنگی در گلخانه خاکی  66

4-5- برآورد درآمد و هزینه تولید توت­فرنگی- 69

4-6- برآورد درآمد و هزینه تولید خیار 72

4-7- برآورد درآمد و هزینه تولید گوجه­فرنگی- 75

4-8- تجزیه و تحلیل- 78

4-8-1- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی هیدروپونیک– 78

4-8-2- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی خیار و گوجه­فرنگی- 79

4-8-3- اثر مساحت زمین و نوع کشت گلخانه­ای بر کارایی انرژی- 81

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها           صفحات: 88-84

5-1-مقدمه 85

5-2-بحث– 85

5-3-نتیجه­گیری کلی- 87

5-4-پیشنهادها 88

 

منابع 89

 

فهرست شكل‎ها

شکل 2-1- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های خاکی– 11

شکل 2-2- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های هیدروپونیک— 12

شکل 2-3- نمایی از ریشه محصول تولیدی در گلخانه­های هیدروپونیک— 12

شکل 2-4- استفاده از محلول در کشت محصول در گلخانه­های هیدروپونیک— 13

شکل 2-5- تولید محصول خیار در گلخانه­های خاکی– 20

شکل 2-6- تولید محصول گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 24

شکل 2-7- تولید محصول توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 26

شکل 3-1- سیمای استان زنجان– 44

شکل 4-1- سهم انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 57

شکل 4-2- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع– 58

شکل 4-3- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع– 59

شکل 4-4- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید توت­فرنگی– 60

شکل 4-5- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید توت­فرنگی– 60

شکل 4-6- سهم انرژی مصرفی برای تولید خیار در گلخانه­های خاکی– 62

شکل 4-7- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع– 63

شکل 4-8- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع– 63

شکل 4-9- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع– 64

شکل 4-10- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید خیار 65

شکل 4-11- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید خیار 65

شکل 4-12- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی– 66

شکل 4-13- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع– 67

شکل 4-14- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع– 67

شکل 4-15- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی– 68

شکل 4-16- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید گوجه­فرنگی– 69

شکل 4-17- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 70

شکل 4-18- سهم هزینه در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 71

شکل 4-19- شاخص اقتصادی در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک— 72

شکل 4-20- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید خیار در گلخانه­های خاکی- 72

شکل 4-21- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع در گلخانه­های خاکی- 73

شکل 4-22- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع- 74

شکل 4-23- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع– 74

شکل 4-24- شاخص اقتصادی در تولید خیار در گلخانه­های خاکی– 75

شکل 4-25- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 76

شکل 4-26- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع 76

شکل 4-27- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 3000 مترمربع– 77

شکل 4-28- شاخص اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی– 77

فهرست جداول‎

جدول 3-1- دوره کشت محصولات مورد بررسی استان زنجان- 43

جدول 3-2- پرسشنامه بررسی مصرف انرژی در گلخانه 52

جدول 4-1- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 78

جدول 4-2- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف نوع محصول- 79

جدول 4-3- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 80

جدول 4-4- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف نوع محصول- 80

جدول 4-5- مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف کشت- 81

جدول 4-6- تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 82

جدول 4-7- مقایسه میانگین کارایی انرژی نوع محصول با استفاده از آزمون دانكن(5درصد) 83

چكیده

کشت گلخانه­ای صنعت در حال رشد در بسیاری از کشورها می­باشد. اما به دلیل تولید در خارج از فصل، گلخانه­ها دارای مصرف بالای انرژی می­باشند. هدف از این تحقیق آنالیز اقتصادی و انرژی تولید محصولات  گلخانه­ای و بررسی اثر محصول، نوع کشت و سطح زیر کشت در گلخانه بر انرژی مصرفی در استان زنجان است. محصولات در سه نوع توت­فرنگی، خیار و گوجه­فرنگی و نوع کشت هم در دو سطح کشت خاکی و هیدروپونیک مورد بررسی قرار گرفتند. برای انجام این تحقیق پرشسنامه­هایی تنظیم شد که به طور تصادفی بین گلخانه­داران منطقه توزیع شد. نحو پر کردن پرسشنامه­ها به صورت پرسش شخص به شخص بود. براساس نتایج به­دست آمده از پرشسنامه­ها و تجزیه و تحلیل نمودارها، بیشترین سهم مصرف انرژی در هر سه نوع محصول (توت­فرنگی، خیار و گوجه­فرنگی) با هر سطح زیر کشت و نوع کشت مربوط به انرژی سوخت، الکتریسیته و کود      می­باشد. در کشت توت­فرنگی انرژی سوخت 37 درصد، الکتریسیته 27 درصد و انرژی کود 21 درصد می­باشد. در کشت خیار انرژی سوخت 37 درصد، الکتریسیته 26 درصد و انرژی کود 19 درصد است و در نهایت انرژی سوخت، الکتریسیته و کود در کشت گوجه­فرنگی به ترتیب 33 درصد، 27 درصد و 20 درصد به­دست آمد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که مساحت زمین در گلخانه­های هیدروپونیک تفاوت معنی­داری نشان نداده است. در حالی­که نوع محصول تفاوت   معنی­داری در سطح پنج درصد از خود داشته است.

مقدمه                 

بخش کشاورزی از مهم­ترین بخش­های مصرف کننده انرژی در ایران است. در میان بخش­های مختلف کشاورزی بیشترین مصرف انرژی در واحد سطح به صنعت گلخانه که در حال توسعه می­باشد، اختصاص دارد (احمدی و بناکار، 1390). تحلیل­های اقتصادی، انرژی و زیست محیطی علاوه بر  تحلیل­های فنی، از ضرورت­های مهم در بررسی پروژه­های کشاورزی هستند. برای اولین بار تحلیل انرژی در کشاورزی به صورت جدی از دهه 1970 میلادی و به دلیل افزایش شدید قیمت مشتقات نفتی آغاز گردید Ju et al., 2006)). برای تولید محصولات کشاورزی که از نظر غذایی و صنعتی مورد نیاز انسان هستند مقادیر قابل توجهی از انرژی اعم از نیروی کار انسانی و دامی، شیمیایی و فسیلی مصرف می­شود، از این جهت نقش انرژی در توسعه و کارایی کشاورزی بسیار با اهمیت است. انرژی مورد نیاز برای انجام عملیات کشاورزی از منابع مختلف تأمین می­شود. عوامل اصلی افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی شامل افزایش جمعیت، مهاجرت نیروی کار از روستا به شهر، محدودیت زمین­های قابل کشت، ارزان بودن سوخت و کود، توسعه تکنیک­های جدید تولید و افزایش سطح زندگی و توقعات کشاورزان است. از طرفی با توجه به بحران انرژی و انتشار گازهای گلخانه­ای (به علت مصرف بی­رویه سوخت­های فسیلی) که خطرهای زیادی برای محیط زیست و انسان دارد، تمام تلاش­ها بر آن است که مصرف انرژی به ویژه سوخت­های فسیلی تا حد امکان کاهش یابد و حتی­الامکان مصرف سوخت­های فسیلی کارایی بیشینه صورت گیرد. لذا یکی از اهداف عمده مکانیزاسیون کشاورزی بهینه­سازی استفاده از توان موتوری در انجام عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی با عنایت به کارایی مصرف انرژی می­باشد (کوچکی، 1368).

ارزیابی جریان­های مختلف انرژی دخیل در تولیدات کشاورزی اساس تحلیل انرژی را تشکیل می­دهد. یکی از اهداف تحلیل­های انرژی، کاهش نهاده­های انرژی و جایگزینی منابع انرژی تجدیدپذیر در فرآیند

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………………….صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول

کلیات

1-1- سیب زمینی…………………………………………………………………………………………………..5

1-1-1- گیاه شناسی سیب زمینی………………………………………………………………………..5

1-1-2- ارزش و اهمیت خوراکی سیب زمینی………………………………………………………………………………5

1-1-3- اهمیت سیب زمینی از نظر اقتصادی………………………………………………………………………………..6

1-1-4- میزان تولید و سطح زیر کشت سیب زمینی ……………………………………………………………………..8

1-1-5- نکات زراعی پرورش سیب زمینی…………………………………………………………………………………10

1-2- اهمیت کودهای آلی و زراعت سیب زمینی…………………………………………………………………………….11

فصل دوم

بررسی منابع

2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده در مورد تاثیر کودهای آلی در سیب زمینی و محصولات دیگر………15

2-2- تحقیقات مرتبط با تاثیر کودهای آلی و شیمیایی در ارقام سیب زمینی………………………………………..29

فصل سوم

مواد و روش‌ها

3-1- محل و زمان اجرای تحقیق………………………………………………………………………………………………….36

3-2- طرح آزمایشی و تیمارهای مورد استفاده………………………………………………………………………………..37

3-3- عملیات تهیه زمین، کاشت، داشت و برداشت محصول…………………………………………………………….38

3-4- صفات اندازه‌گیری شده……………………………………………………………………………………………………….41

3-4-1- صفات فیزیولوژیک……………………………………………………………………………………………………..41

3-4-1-1- فلوروسانس کلروفیل……………………………………………………………………………………………41

عنوان ………………………………………………………………………………………صفحه

3-4-1-2- میزان کلروفیل نسبی (عدد اسپد)………………………………………………………………………………….42

3-4- 2- صفات مرفولوژیک…………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-1- قطر و تعداد ساقه………………………………………………………………………………………………..42

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………………….صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول

کلیات

1-1- سیب زمینی…………………………………………………………………………………………………..5

1-1-1- گیاه شناسی سیب زمینی………………………………………………………………………..5

1-1-2- ارزش و اهمیت خوراکی سیب زمینی………………………………………………………………………………5

1-1-3- اهمیت سیب زمینی از نظر اقتصادی………………………………………………………………………………..6

1-1-4- میزان تولید و سطح زیر کشت سیب زمینی ……………………………………………………………………..8

1-1-5- نکات زراعی پرورش سیب زمینی…………………………………………………………………………………10

1-2- اهمیت کودهای آلی و زراعت سیب زمینی…………………………………………………………………………….11

فصل دوم

بررسی منابع

2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده در مورد تاثیر کودهای آلی در سیب زمینی و محصولات دیگر………15

2-2- تحقیقات مرتبط با تاثیر کودهای آلی و شیمیایی در ارقام سیب زمینی………………………………………..29

فصل سوم

مواد و روش‌ها

3-1- محل و زمان اجرای تحقیق………………………………………………………………………………………………….36

3-2- طرح آزمایشی و تیمارهای مورد استفاده………………………………………………………………………………..37

3-3- عملیات تهیه زمین، کاشت، داشت و برداشت محصول…………………………………………………………….38

3-4- صفات اندازه‌گیری شده……………………………………………………………………………………………………….41

3-4-1- صفات فیزیولوژیک……………………………………………………………………………………………………..41

3-4-1-1- فلوروسانس کلروفیل……………………………………………………………………………………………41

عنوان ………………………………………………………………………………………صفحه

3-4-1-2- میزان کلروفیل نسبی (عدد اسپد)………………………………………………………………………………….42

3-4- 2- صفات مرفولوژیک…………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-1- قطر و تعداد ساقه………………………………………………………………………………………………..42

3-4-2-2- ارتفاع بوته………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-3- قطر غده…………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-3- عملکرد و اجزا آن………………………………………………………………………………………………………42

3-4-3-1- تعداد غده در واحد سطح…………………………………………………………………………………..42

3-4-3-2- وزن غده در واحد سطح……………………………………………………………………………………..43

3-4-3-3- تعداد و وزن غده در بوته…………………………………………………………………………………….43

3-4-3-5- عملکرد غده در هکتار………………………………………………………………………………………..43

3-4-3-6- ماده خشک کل در واحد سطح…………………………………………………………………………….43

3-4-3-7- شاخص برداشت در واحد سطح……………………………………………………………………………43

3-4-4- صفات بیوشیمیایی و کیفی ………………………………………………………………………………………….43

3-4-4-1- پروتئین خام و نیتروژن……………………………………………………………………………………….44

3-4-4-2-  فسفر و پتاسیم………………………………………………………………………………………………….44

3-4-4-3- نشاسته……………………………………………………………………………………………………………..44

3-4-4-4- روغن خام، قند و فیبر…………………………………………………………………………………………44

3-4-4-5- درصد ماده خشک …………………………………………………………………………………………….45

3-5– نرم افزارها و روش‌های تجزیه آماری مورد استفاده…………………………………………………………………45

فصل چهارم

نتایج و بحث

4-1- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین…………………………………………………………………………………47

4-1-1- تجزیه واریانس  و مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک …………………………………………………..47

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………صفحه

4-1-2- تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک………………………………………………………………………………51

4-1-3- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین عملکرد و اجزای عملکرد ………………………………………………52

4-1-4- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات کیفی و بیوشیمیایی…………………………………………..61

4-2- تجزیه همبستگی ساده برای صفات اندازه‌گیری شده……………………………………………………………….69

نتیجه‌گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………75

منابع مورد استفاده……………………………………………….. …………………………………78

مقدمه

       تولید محصولات کشاورزی ارگانیک (پاک) یک اصل بنیادین در کشاورزی پایدار است و جلوگیری از آلودگی بیش از حد آب و خاک  به سموم و کودهای شیمیایی در راستای تولید غذای سالم برای هر کشوری از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد غذایی ارگانیک  موادی هستند که در آنها  میزان سموم کشاورزی حاصل از آفت کش‌ها و کودهای شیمیایی کمترین مقدار را داشته و میزان عناصر غذایی آنها زیاد باشد (Lairon, 2009). تولید  محصولات ارگانیک کشاورزی از دو جنبه بهداشت و سلامت انسانی و حفظ محیط زیست اهمیت بسیار زیادی دارد. محصولات  غیرارگانیک آلوده به  مواد  مضر سرطانزایی مثل نیترات‌ها هستند. در تحقیقات سال‌های اخیر، تجمع نیترات در سبزیجات غده‌ای مثل سیب زمینی افزایش بیشتری نشان داده است (UN, 2003).

سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) محصولی است که هر ساله در ایران در سطح وسیع کشت  می‌شود (شریفی و همکاران، 1384) که  بعد از گندم دومین غذای اصلی مردم است (پارساپور و لامع، 1383). در دهه‌های گذشته هر ساله مقادیر زیادی از محصول سیب‌زمینی کشورمان  به کشورهای همسایه از جمله عراق صادر می‌شد که هم‌اکنون به دلیل آلودگی‌های نیتراتی این صادرات متوقف شده و یا به کمترین ‌میزان خود رسیده است (سایت غذا و سلامت، 1391). به جز کیفیت محصول، بازار پسندی و اندازه غده‌های سیب‌زمینی به شدت به مصرف کودهای نیتروژن‌دار وابسته است و کاهش مصرف کود نیتروژن رسیدن و برداشت محصول را  به تاخیر می‌اندازد (Zebarth et al., 2007). بنابراین مدیریت نیتروژن و دیگر عناصر غذایی اهمیت زیادی در این محصول دارد؛ به همین دلیل استفاده از کودهای آلی مناسب که ضمن دارا بودن مقدار کافی نیتروژن و سرعت لازم در اختیار گذاشتن آن برای گیاه، به حفظ بهداشت محیط نیز کمک نمایند از جایگاه مهمی برخوردار شده‌اند (Zebarth et al., 2007).کودهای آلی از تجمع نیترات‌ها در غده سیب زمینی که برای سلامتی انسان مضرند جلوگیری می‌کنند. همچنین سیب‌زمینی یک گیاه صنعتی است زیرا بخش قابل توجهی از سیب‌زمینی تولیدی، در صنایع غذایی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد که توجه به كیفیت سیب‌زمینی از نقطه نظر مصرف صنعتی رو به افزایش است؛ در نتیجه تولید سیب‌زمینی‌هایی كه از نظر صنایع تبدیلی مرغوب باشند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مطالعات حاکی از برتری برخی ارقام سیب‌زمینی برای تولید محصول ارگانیک است؛ زیرا این ارقام در مقابل آفات و بیماری‌ها مقاوم‌تر بوده و به فاکتورهای محیطی موثر در رشد مثل کودها پاسخ بهتری می‌دهند (Bradshaw et al., 2007). از آنجایی که اثر متقابل رقم و کودهای آلی و تنوع استفاده از این کودها در تولید محصولات زراعی به‌خصوص در گیاه سیب زمینی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است و همین‌طور ضرورت تولید محصول پاک برای صادرات و دیگر مصارف خوراکی و صنعتی در کشور وجود دارد، لذا این تحقیق با اهداف زیر انجام گردید:

1- مقایسه ارقام سیب زمینی از نظر پاسخ به منابع مختلف کود

2- مقایسه کاربرد منابع مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر ویژگی‏های رویشی و عملکرد غده

3- ارزیابی ویژگی‏های کیفی غده سیب زمینی در پاسخ به کاربرد منابع مختلف کود

همچنین فرض‌های تحقیق عبارت بودند از:

• بین رقم‌های سیب زمینی از نظر پاسخ به مواد آلی مورد بررسی تفاوت معنی‌دار وجود خواهد داشت.
• بین سطوح مختلف کودهای آلی از نظر تاثیر بر عملکرد سیب‌زمینی تفاوت معنی‌دار وجود خواهد داشت.
• کودهای آلی نسبت به کود شیمیایی برتری معنی‌داری در رشد و عملکرد سیب‌زمینی دارند.
• اثر متقابل کود و رقم برای عملکرد کمی و کیفی سیب‌زمینی معنی‌دار می‌گردد.

 

 

3-4-2-2- ارتفاع بوته………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-3- قطر غده…………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-3- عملکرد و اجزا آن………………………………………………………………………………………………………42

3-4-3-1- تعداد غده در واحد سطح…………………………………………………………………………………..42

3-4-3-2- وزن غده در واحد سطح……………………………………………………………………………………..43

3-4-3-3- تعداد و وزن غده در بوته…………………………………………………………………………………….43

3-4-3-5- عملکرد غده در هکتار………………………………………………………………………………………..43

3-4-3-6- ماده خشک کل در واحد سطح…………………………………………………………………………….43

3-4-3-7- شاخص برداشت در واحد سطح……………………………………………………………………………43

3-4-4- صفات بیوشیمیایی و کیفی ………………………………………………………………………………………….43

3-4-4-1- پروتئین خام و نیتروژن……………………………………………………………………………………….44

3-4-4-2-  فسفر و پتاسیم………………………………………………………………………………………………….44

3-4-4-3- نشاسته……………………………………………………………………………………………………………..44

3-4-4-4- روغن خام، قند و فیبر…………………………………………………………………………………………44

3-4-4-5- درصد ماده خشک …………………………………………………………………………………………….45

3-5– نرم افزارها و روش‌های تجزیه آماری مورد استفاده…………………………………………………………………45

فصل چهارم

نتایج و بحث

4-1- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین…………………………………………………………………………………47

4-1-1- تجزیه واریانس  و مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک …………………………………………………..47

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………صفحه

4-1-2- تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک………………………………………………………………………………51

4-1-3- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین عملکرد و اجزای عملکرد ………………………………………………52

این مطلب را هم بخوانید :

4-1-4- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات کیفی و بیوشیمیایی…………………………………………..61

4-2- تجزیه همبستگی ساده برای صفات اندازه‌گیری شده……………………………………………………………….69

نتیجه‌گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………75

منابع مورد استفاده……………………………………………….. …………………………………78

مقدمه

       تولید محصولات کشاورزی ارگانیک (پاک) یک اصل بنیادین در کشاورزی پایدار است و جلوگیری از آلودگی بیش از حد آب و خاک  به سموم و کودهای شیمیایی در راستای تولید غذای سالم برای هر کشوری از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد غذایی ارگانیک  موادی هستند که در آنها  میزان سموم کشاورزی حاصل از آفت کش‌ها و کودهای شیمیایی کمترین مقدار را داشته و میزان عناصر غذایی آنها زیاد باشد (Lairon, 2009). تولید  محصولات ارگانیک کشاورزی از دو جنبه بهداشت و سلامت انسانی و حفظ محیط زیست اهمیت بسیار زیادی دارد. محصولات  غیرارگانیک آلوده به  مواد  مضر سرطانزایی مثل نیترات‌ها هستند. در تحقیقات سال‌های اخیر، تجمع نیترات در سبزیجات غده‌ای مثل سیب زمینی افزایش بیشتری نشان داده است (UN, 2003).

سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) محصولی است که هر ساله در ایران در سطح وسیع کشت  می‌شود (شریفی و همکاران، 1384) که  بعد از گندم دومین غذای اصلی مردم است (پارساپور و لامع، 1383). در دهه‌های گذشته هر ساله مقادیر زیادی از محصول سیب‌زمینی کشورمان  به کشورهای همسایه از جمله عراق صادر می‌شد که هم‌اکنون به دلیل آلودگی‌های نیتراتی این صادرات متوقف شده و یا به کمترین ‌میزان خود رسیده است (سایت غذا و سلامت، 1391). به جز کیفیت محصول، بازار پسندی و اندازه غده‌های سیب‌زمینی به شدت به مصرف کودهای نیتروژن‌دار وابسته است و کاهش مصرف کود نیتروژن رسیدن و برداشت محصول را  به تاخیر می‌اندازد (Zebarth et al., 2007). بنابراین مدیریت نیتروژن و دیگر عناصر غذایی اهمیت زیادی در این محصول دارد؛ به همین دلیل استفاده از کودهای آلی مناسب که ضمن دارا بودن مقدار کافی نیتروژن و سرعت لازم در اختیار گذاشتن آن برای گیاه، به حفظ بهداشت محیط نیز کمک نمایند از جایگاه مهمی برخوردار شده‌اند (Zebarth et al., 2007).کودهای آلی از تجمع نیترات‌ها در غده سیب زمینی که برای سلامتی انسان مضرند جلوگیری می‌کنند. همچنین سیب‌زمینی یک گیاه صنعتی است زیرا بخش قابل توجهی از سیب‌زمینی تولیدی، در صنایع غذایی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد که توجه به كیفیت سیب‌زمینی از نقطه نظر مصرف صنعتی رو به افزایش است؛ در نتیجه تولید سیب‌زمینی‌هایی كه از نظر صنایع تبدیلی مرغوب باشند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مطالعات حاکی از برتری برخی ارقام سیب‌زمینی برای تولید محصول ارگانیک است؛ زیرا این ارقام در مقابل آفات و بیماری‌ها مقاوم‌تر بوده و به فاکتورهای محیطی موثر در رشد مثل کودها پاسخ بهتری می‌دهند (Bradshaw et al., 2007). از آنجایی که اثر متقابل رقم و کودهای آلی و تنوع استفاده از این کودها در تولید محصولات زراعی به‌خصوص در گیاه سیب زمینی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است و همین‌طور ضرورت تولید محصول پاک برای صادرات و دیگر مصارف خوراکی و صنعتی در کشور وجود دارد، لذا این تحقیق با اهداف زیر انجام گردید:

1- مقایسه ارقام سیب زمینی از نظر پاسخ به منابع مختلف کود

2- مقایسه کاربرد منابع مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر ویژگی‏های رویشی و عملکرد غده

3- ارزیابی ویژگی‏های کیفی غده سیب زمینی در پاسخ به کاربرد منابع مختلف کود

همچنین فرض‌های تحقیق عبارت بودند از:

• بین رقم‌های سیب زمینی از نظر پاسخ به مواد آلی مورد بررسی تفاوت معنی‌دار وجود خواهد داشت.
• بین سطوح مختلف کودهای آلی از نظر تاثیر بر عملکرد سیب‌زمینی تفاوت معنی‌دار وجود خواهد داشت.
• کودهای آلی نسبت به کود شیمیایی برتری معنی‌داری در رشد و عملکرد سیب‌زمینی دارند.
• اثر متقابل کود و رقم برای عملکرد کمی و کیفی سیب‌زمینی معنی‌دار می‌گردد.

 

2-6- شکاف انتهای ساقه…………………………………………………………………………………………………………….11

2-7- نانو ذرات نقره…………………………………………………………………………………………………………………..12

فصل سوم: مواد و روش­ها…………………………………………………………………………………………………………14

3-1- مواد گیاهی ………………………………………………………………………………………………………………………15

3-2- پیاده کردن طرح آزمایشی……………………………………………………………………………………………………15

3-3- معرفی تیمارها…………………………………………………………………………………………………………………..16

3-4- اندازه گیری صفات……………………………………………………………………………………………………………17

3-4-1- عمر گلجایی…………………………………………………………………………………………………………………17

3-4-2- کاهش وزن تر……………………………………………………………………………………………………………….17

3-4-3- درصد ماده خشک…………………………………………………………………………………………………………17

3-4-4- جذب آب…………………………………………………………………………………………………………………….18

3-4-5- نشت یونی……………………………………………………………………………………………………………………18

3-4-6- افزایش درجه بریکس (درصد ساکارز موجود در ساقه)………………………………………………………19

3-4-7- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………….19

3-4-8- کلروفیل a، b و کل برگ………………………………………………………………………………………………..20

3-4-9- نسبت باز شدن گل ها……………………………………………………………………………………………………20

3-4-10- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………..21

3-4-11- شمارش باکتری ساقه و محلول گلجا……………………………………………………………………………..21

3-4-12- پراکسیده شدن لیپیدها………………………………………………………………………………………………….22

3-4-13-آنزیم پراکسیداز POD………………………………………………………………………………………………….22

3-4-14- آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز SOD……………………………………………………………………………….22

3-5- تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………….22

فصل چهارم: نتایج و بحث…………………………………………………………………………………………………………23

4-1- عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………………………..24

4-2- جذب آب…………………………………………………………………………………………………………………………27

4-3- کاهش وزن تر…………………………………………………………………………………………………………………..29

4-4- افزایش درجه بریکس…………………………………………………………………………………………………………30

4-5- نسبت باز شدن گل­ها…………………………………………………………………………………………………………32

2-6- شکاف انتهای ساقه…………………………………………………………………………………………………………….11

2-7- نانو ذرات نقره…………………………………………………………………………………………………………………..12

فصل سوم: مواد و روش­ها…………………………………………………………………………………………………………14

3-1- مواد گیاهی ………………………………………………………………………………………………………………………15

3-2- پیاده کردن طرح آزمایشی……………………………………………………………………………………………………15

3-3- معرفی تیمارها…………………………………………………………………………………………………………………..16

3-4- اندازه گیری صفات……………………………………………………………………………………………………………17

3-4-1- عمر گلجایی…………………………………………………………………………………………………………………17

3-4-2- کاهش وزن تر……………………………………………………………………………………………………………….17

3-4-3- درصد ماده خشک…………………………………………………………………………………………………………17

3-4-4- جذب آب…………………………………………………………………………………………………………………….18

3-4-5- نشت یونی……………………………………………………………………………………………………………………18

3-4-6- افزایش درجه بریکس (درصد ساکارز موجود در ساقه)………………………………………………………19

3-4-7- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………….19

3-4-8- کلروفیل a، b و کل برگ………………………………………………………………………………………………..20

3-4-9- نسبت باز شدن گل ها……………………………………………………………………………………………………20

3-4-10- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………..21

3-4-11- شمارش باکتری ساقه و محلول گلجا……………………………………………………………………………..21

3-4-12- پراکسیده شدن لیپیدها………………………………………………………………………………………………….22

3-4-13-آنزیم پراکسیداز POD………………………………………………………………………………………………….22

3-4-14- آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز SOD……………………………………………………………………………….22

3-5- تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………….22

فصل چهارم: نتایج و بحث…………………………………………………………………………………………………………23

4-1- عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………………………..24

4-2- جذب آب…………………………………………………………………………………………………………………………27

4-3- کاهش وزن تر…………………………………………………………………………………………………………………..29

4-4- افزایش درجه بریکس…………………………………………………………………………………………………………30

4-5- نسبت باز شدن گل­ها…………………………………………………………………………………………………………32

4-6- درصد ماده خشک……………………………………………………………………………………………………………..33

6-7- نشت یونی………………………………………………………………………………………………………………………..35

4-8- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………………36

4-9- کلروفیل a………………………………………………………………………………………………………………………..37

4-10- کلروفیل b………………………………………………………………………………………………………………………38

4-11- کلروفیل کل…………………………………………………………………………………………………………………….39

4-12- شمارش باکتری محلول گلجا…………………………………………………………………………………………….41

4-13- شمارش باکتری انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………..42

4-14- اندازه گیری اتیلن…………………………………………………………………………………………………………….44

4-15- پراکسیداسیون لیپیدها MDA (مالون دی آلدئید)………………………………………………………………..47

4-16- آنزیم های آنتی اکسیدانی………………………………………………………………………………………………….48

4-16-1- سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)…………………………………………………………………………………….48

4-16-2- پراکسیداز (POD)………………………………………………………………………………………………………49

نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………51

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………..51

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………….52

 

فهرست جداول  

جدول 4-1- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………………25

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر متقابل شکاف و نانوذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………25

جدول 4-3- مقایسه میانگین اثر شکاف بر صفات اندازه گیری شده………………………………………………….26

جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده………………………………………26

جدول 4-6- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-7- مقایسه میانگین اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………46

جدول 4-9- مقایسه میانگین اثر شکاف بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……….46

 

فهرست اشکال

شکل 1-1- گل آلسترومریا…………………………………………………………………………………………………………….3

شکل 3-1- شکاف انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………………15

شکل 3-2- نحوه قرار دادن پلات ها…………………………………………………………………………………………….15

شکل 3-3- روز اول عمر گلجایی………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-4- پایان عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-5- اندازه گیری نشت یونی با دستگاه EC سنج…………………………………………………………………18

شکل 3-6- اندازه گیری درجه بریکس………………………………………………………………………………………….19

شکل 3-7- اندازه گیری کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………19

شکل 3-8- استخراج کلروفیل……………………………………………………………………………………………………..20

شکل 3-9- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………21

شکل 3-10- کشت باکتری………………………………………………………………………………………………………….21

شکل 4-1- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی عمر گلجایی…………………………………………24

شکل 4-2- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی جذب آب…………………………………………….28

شکل 4-3- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کاهش وزن تر………………………………………29

شکل 4-4- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی درجه بریکس……………………………………….31

شکل 4-5- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نسبت باز شدن گل­ها…………………………….32

شکل 4-6- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی ماده خشک…………………………………………..33

شکل 4-7- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نشت یونی……………………………………………35

شکل 4-8- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی رنگیزه کاروتنویید………………………………….36

شکل 4-9- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل a……………………………………………38

شکل 4-10- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل b………………………………………….39

شکل 4-11- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل کل………………………………………..40

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری محلول…………………………………….41

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری انتهای ساقه………………………………42

شکل 4-14- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی اندازه تولید اتیلن…………………………………44

شکل 4-15- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی  مالون دی آلدئید…………………………………47

شکل 4-16- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز…………………48

شکل 4-17- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی پراکسیداز…………………………………………..49

 

چکیده

 

4-6- درصد ماده خشک……………………………………………………………………………………………………………..33

6-7- نشت یونی………………………………………………………………………………………………………………………..35

4-8- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………………36

4-9- کلروفیل a………………………………………………………………………………………………………………………..37

4-10- کلروفیل b………………………………………………………………………………………………………………………38

4-11- کلروفیل کل…………………………………………………………………………………………………………………….39

4-12- شمارش باکتری محلول گلجا…………………………………………………………………………………………….41

4-13- شمارش باکتری انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………..42

4-14- اندازه گیری اتیلن…………………………………………………………………………………………………………….44

4-15- پراکسیداسیون لیپیدها MDA (مالون دی آلدئید)………………………………………………………………..47

4-16- آنزیم های آنتی اکسیدانی………………………………………………………………………………………………….48

4-16-1- سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)…………………………………………………………………………………….48

4-16-2- پراکسیداز (POD)………………………………………………………………………………………………………49

نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………51

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………..51

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………….52

 

فهرست جداول  

جدول 4-1- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………………25

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر متقابل شکاف و نانوذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………25

جدول 4-3- مقایسه میانگین اثر شکاف بر صفات اندازه گیری شده………………………………………………….26

جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده………………………………………26

جدول 4-6- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-7- مقایسه میانگین اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………46

جدول 4-9- مقایسه میانگین اثر شکاف بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……….46

این مطلب را هم بخوانید :

 

فهرست اشکال

شکل 1-1- گل آلسترومریا…………………………………………………………………………………………………………….3

شکل 3-1- شکاف انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………………15

شکل 3-2- نحوه قرار دادن پلات ها…………………………………………………………………………………………….15

شکل 3-3- روز اول عمر گلجایی………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-4- پایان عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-5- اندازه گیری نشت یونی با دستگاه EC سنج…………………………………………………………………18

شکل 3-6- اندازه گیری درجه بریکس………………………………………………………………………………………….19

شکل 3-7- اندازه گیری کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………19

شکل 3-8- استخراج کلروفیل……………………………………………………………………………………………………..20

شکل 3-9- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………21

شکل 3-10- کشت باکتری………………………………………………………………………………………………………….21

شکل 4-1- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی عمر گلجایی…………………………………………24

شکل 4-2- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی جذب آب…………………………………………….28

شکل 4-3- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کاهش وزن تر………………………………………29

شکل 4-4- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی درجه بریکس……………………………………….31

شکل 4-5- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نسبت باز شدن گل­ها…………………………….32

شکل 4-6- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی ماده خشک…………………………………………..33

شکل 4-7- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نشت یونی……………………………………………35

شکل 4-8- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی رنگیزه کاروتنویید………………………………….36

شکل 4-9- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل a……………………………………………38

شکل 4-10- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل b………………………………………….39

شکل 4-11- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل کل………………………………………..40

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری محلول…………………………………….41

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری انتهای ساقه………………………………42

شکل 4-14- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی اندازه تولید اتیلن…………………………………44

شکل 4-15- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی  مالون دی آلدئید…………………………………47

شکل 4-16- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز…………………48

شکل 4-17- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی پراکسیداز…………………………………………..49

 

چکیده

2-2-3    رقم مانزانیلا………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-2-2  رقم زرد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 3    سطح زیر کشت و تولید زیتون در ایران و دنیا……………………………………………………………………………………………………..

2-4     اهمیت غذایی و دارویی زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5     اکولوژی زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-6     تغذیه زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7     گلدهی زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-7 -1  گل انگیزی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-2  اثر دوره نوری و شدت نور…………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-3  اثر دما……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 7-4  نقش تنظیم کننده های رشد…………………………………………………………………………………………………………………………

2- 7-5  گل آغازی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-6  تمایز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-7-7  گرده افشانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-8  فنولوژی گل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-9  مرفولوژی گل……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8     خصوصیات میوه زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8.-1  مراحل رشد و نمو میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………

2-8-2   تنظیم رقابت بین میوه ها……………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8-3   تنفس میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8-4   فتوسنتز میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 8 – 5. مراحل رسیدن میوه و زمان برداشت……………………………………………………………………………………………………………..

2- 8 – 6. سال آوری در زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 8 –7. اهداف اصلاحی زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 9 . بیماریهای زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–1. مگس میوه زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–2. پسیل زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

2-2-3    رقم مانزانیلا………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-2-2  رقم زرد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 3    سطح زیر کشت و تولید زیتون در ایران و دنیا……………………………………………………………………………………………………..

2-4     اهمیت غذایی و دارویی زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………..

2-5     اکولوژی زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-6     تغذیه زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7     گلدهی زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-7 -1  گل انگیزی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-2  اثر دوره نوری و شدت نور…………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-3  اثر دما……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 7-4  نقش تنظیم کننده های رشد…………………………………………………………………………………………………………………………

2- 7-5  گل آغازی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-6  تمایز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-7-7  گرده افشانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-8  فنولوژی گل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-9  مرفولوژی گل……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8     خصوصیات میوه زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8.-1  مراحل رشد و نمو میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………

2-8-2   تنظیم رقابت بین میوه ها……………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8-3   تنفس میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8-4   فتوسنتز میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 8 – 5. مراحل رسیدن میوه و زمان برداشت……………………………………………………………………………………………………………..

2- 8 – 6. سال آوری در زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 8 –7. اهداف اصلاحی زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 9 . بیماریهای زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–1. مگس میوه زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–2. پسیل زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

فصل سوم: مواد و روشها………………………………………………………………………………………………………………..

3-1.محل انجام آزمایش………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-2.ارقام مورد استفاده در تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………

3- 2–1.رقم کایلت………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–2.رقم میشن………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–3.رقم مانزانیلا………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–4.رقم کنسروالیا……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–5.رقم زرد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-3.طرح آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-4.مراحل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-5.مواد مورد استفاده در تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………

3-6.اندازه‌گیری‌های مزرعه‌ای………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-7. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق……………………………………………………………………………

4-1- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات رشدی…………………………………………………………………………………………………………….

4-2- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات مورفولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-3- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات پومولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-4- نتایج حاصل از اندازه گیری عناصر پر مصرف و کم مصرف برگ……………………………………………………………………………

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………

5-1. بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-2. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-3. پیشنهادها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………

 

چکیده

به منظور بررسی فنولوژی گل و میوه در برخی ارقام زیتون آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5  رقم و پنج تکرار و 5 درخت به ازای هر تکرار در منطقه درام شهرستان طارم به اجرا در آمد. ارقام زیتون شامل کایلت، میشن، مانزانیلا، کنسروالیا و زرد بود. در این تحقیق خصوصیات گلدهی و میوه درختان بر اساس دستورالعمل ارائه شده توسط شورای بین المللی زیتون (IOC) اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین ارقام به لحاظ تعداد گل آذین،تعدادگل در گل آذین و درصد گلهای کامل اختلاف معنی داری وجود نداشت. رقم کایلت بیشترین تعداد گل آذین و کنسروالیا دارای کمترین مقدار بود. بیشترین و کمترین تعدادگل به ترتیب مربوط به ارقام کنسروالیا و مانزانیلا بود. رقم زرد دارای بیشترین درصد گل کامل و رقم میشن دارای کمترین مقدار این صفت بود. همچنین مقایسه میانگین  داده ها نشان داد که بین ارقام به لحاظ درصد گوشت، نسبت گوشت به هسته، درصد تشکیل میوه و وزن میوه، درصد روغن در ماده خشک تفاوت معنی داری وجود دارد. بیشترین و کمترین درصد گوشت و نسبت گوشت به هسته و درصد تشکیل میوه به ترتیب مربوط به ارقام کنسروالیا و کایلت می باشد. همچنین کنسروالیا دارای بیشترین وزن میوه و رقم زرد دارای کمترین مقدار این صفت در میان ارقام مورد مطالعه بود. مانزانیلا و زرد دارای بیشترین و کمترین درصد روغن در ماده خشک بودند.بعد از تجزیه برگی، بیشترین مقدار عناصر پر مصرف در رقم مانزانیلا مشاهده گردید.

• مقدمه

گیاه زیتون از جنس Olea و خانواده Oleaceae با بیش از 40-30 گونه می باشد. معروفترین گونه آن Olea europaea است که در اقصی نقاط دنیا کاشته می شود. زیتون یکی از قدیمی­ترین درختان میوه و منبع اصلی روغن خوراکی در حوزه مدیترانه برای هزاران سال بوده است. امروزه با پیشرفت علم و مشخص شدن خواص غذایی و درمانی زیتون و روغن آن، گرایش به مصرف آن افزایش چشمگیری داشته است، چراکه روغن زیتون دارای سطح بالایی از اولئیک اسید (یکی از سالم­ترین اسید­های چرب) است (سیفی، 2008).

کشور ما با وجود نیاز مبرم به این ماده غذایی نقش چندانی در این توسعه نداشته است و سالیانه مقادیر زیادی از روغن مورد نیاز خود را (حدود 90 درصد) وارد می نماید که برای جلوگیری از واردات باید

 

فصل سوم: مواد و روشها………………………………………………………………………………………………………………..

3-1.محل انجام آزمایش………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-2.ارقام مورد استفاده در تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………

3- 2–1.رقم کایلت………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–2.رقم میشن………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–3.رقم مانزانیلا………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–4.رقم کنسروالیا……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–5.رقم زرد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-3.طرح آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-4.مراحل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-5.مواد مورد استفاده در تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………

3-6.اندازه‌گیری‌های مزرعه‌ای………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-7. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق……………………………………………………………………………

4-1- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات رشدی…………………………………………………………………………………………………………….

4-2- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات مورفولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-3- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات پومولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-4- نتایج حاصل از اندازه گیری عناصر پر مصرف و کم مصرف برگ……………………………………………………………………………

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………

5-1. بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-2. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-3. پیشنهادها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………

 

چکیده

 

این مطلب را هم بخوانید :

به منظور بررسی فنولوژی گل و میوه در برخی ارقام زیتون آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5  رقم و پنج تکرار و 5 درخت به ازای هر تکرار در منطقه درام شهرستان طارم به اجرا در آمد. ارقام زیتون شامل کایلت، میشن، مانزانیلا، کنسروالیا و زرد بود. در این تحقیق خصوصیات گلدهی و میوه درختان بر اساس دستورالعمل ارائه شده توسط شورای بین المللی زیتون (IOC) اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین ارقام به لحاظ تعداد گل آذین،تعدادگل در گل آذین و درصد گلهای کامل اختلاف معنی داری وجود نداشت. رقم کایلت بیشترین تعداد گل آذین و کنسروالیا دارای کمترین مقدار بود. بیشترین و کمترین تعدادگل به ترتیب مربوط به ارقام کنسروالیا و مانزانیلا بود. رقم زرد دارای بیشترین درصد گل کامل و رقم میشن دارای کمترین مقدار این صفت بود. همچنین مقایسه میانگین  داده ها نشان داد که بین ارقام به لحاظ درصد گوشت، نسبت گوشت به هسته، درصد تشکیل میوه و وزن میوه، درصد روغن در ماده خشک تفاوت معنی داری وجود دارد. بیشترین و کمترین درصد گوشت و نسبت گوشت به هسته و درصد تشکیل میوه به ترتیب مربوط به ارقام کنسروالیا و کایلت می باشد. همچنین کنسروالیا دارای بیشترین وزن میوه و رقم زرد دارای کمترین مقدار این صفت در میان ارقام مورد مطالعه بود. مانزانیلا و زرد دارای بیشترین و کمترین درصد روغن در ماده خشک بودند.بعد از تجزیه برگی، بیشترین مقدار عناصر پر مصرف در رقم مانزانیلا مشاهده گردید.

• مقدمه

گیاه زیتون از جنس Olea و خانواده Oleaceae با بیش از 40-30 گونه می باشد. معروفترین گونه آن Olea europaea است که در اقصی نقاط دنیا کاشته می شود. زیتون یکی از قدیمی­ترین درختان میوه و منبع اصلی روغن خوراکی در حوزه مدیترانه برای هزاران سال بوده است. امروزه با پیشرفت علم و مشخص شدن خواص غذایی و درمانی زیتون و روغن آن، گرایش به مصرف آن افزایش چشمگیری داشته است، چراکه روغن زیتون دارای سطح بالایی از اولئیک اسید (یکی از سالم­ترین اسید­های چرب) است (سیفی، 2008).

کشور ما با وجود نیاز مبرم به این ماده غذایی نقش چندانی در این توسعه نداشته است و سالیانه مقادیر زیادی از روغن مورد نیاز خود را (حدود 90 درصد) وارد می نماید که برای جلوگیری از واردات باید